Ogenschijnlijk lijkt het Nederlandse referendum van 6 april 2016 over het associatieverdrag met Oekraïne, dat de tegenstanders overtuigend gewonnen hebben, weinig uit te halen. Schijn bedriegt. In feite is hiermee de bijl aan de wortel gezet van de vanzelfsprekendheid van veel elitaire voorrechten en handelingen.
Waarom is de regering de machthebber in Nederland?
Nederland heet een democratie te zijn. De Nederlandse regering en overheid ontlenen dus hun officiële mandaat aan de ‘wil van het volk’. Het systeem zoals dat in Nederland wordt gevolgd, kent verkiezingen elke vier jaar, of eerder, als de coalitie van partijen valt. Deze partijen worden vertegenwoordigd door 150 Tweede Kamerleden en 75 Eerste Kamerleden. Om een regering te vormen moeten partijen een meerderheid hebben in de Tweede Kamer, en in de praktijk ook in de Eerste Kamer. Aan die meerderheid komen ze, als een meerderheid van de kiezers die op is komen dagen, op de deelnemende partijen heeft gestemd. (Het ligt iets ingewikkelder, denk aan restzetels e.d.). De voorstanders van de parlementaire democratie gaan er van uit, dat op magische wijze de gekozen partijen exact het standpunt van hun kiezers vertegenwoordigen en dat daarom de leiders van deze partijen het recht hebben om namens het volk vergaande beslissingen te nemen. Denk bijvoorbeeld aan het ondertekenen van internationale verdragen, zoals de verdragen die tot de Europese Unie en de euro hebben geleid.
Dreigementen van onder meer voorzitter Juncker van de Europese Commissie werkten waarschijnlijk averechts op de Nederlanders. Bron: Oekrainee.nl
Waarom een referendum waardevol is
Een referendum is een directe manier om de mening van de bevolking over een bepaald onderwerp te peilen. Als de vraag waar het referendum over gaat, de crux van het meningsverschil goed samenvat is een referendum het betrouwbaarste middel dat we kennen om de mening van de bevolking te peilen. Er is geen twijfel over het democratische mandaat van een beslissing, die wordt ondersteund door een meerderheid van de kiezers.
Criticasters noemen een referendum bot en ongenuanceerd, omdat veel vraagstellingen zich niet in een ja-nee dichotomie laten vertalen. Dit ligt echter niet aan het referendum als middel, maar aan de gebrekkige vraagstelling. Klaarblijkelijk is het vraagstuk dan nog niet voldoende doordacht om tot de essentie te komen. Als er een polariteit is tussen voor- en tegenstanders, is er een fundamenteel meningsverschil. Als er een fundamenteel meningsverschil is, kan dit verwoord worden in een referendumvraag.
De heilzame gevolgen van het Oekraïne-referendum
Bij het “raadgevende” Nederlandse Oekraïne-referendum heeft een gekwalificeerde meerderheid van 61% van de kiezers die op zijn komen dagen, 32,2% van alle kiesgerechtigden, zich uitgesproken tegen het associatieverdrag. Dit geldt, blijkt uit opiniepeilingen, ook voor alle kiezers als geheel. Dit vormt een enorm probleem voor EU-voorzitter Nederland (lees: de regering-Rutte).
Staatsrechtelijk is de zuiverste oplossing: het verdrag opzeggen. Dat is immers de wil van het volk, dat met dit referendum geraadpleegd is. Uiteraard is dit niet wat de regering wil. In dat geval dalen de kansen voor Rutte c.s. op een lucratief baantje in Brussel tot het percentage voorstemmers; ook zou het de regering na de ondertekening enorm gezichtsverlies bezorgen. Dit is een ontwerpfout in de Referendumwet: deze zou ook de mogelijkheid moeten bieden om voor het ondertekenen van een verdrag al het volk te raadplegen. Kortom: dit hebben de politici zelf over zich afgeroepen. Dit is al het eerste heilzame gevolg: het verbeteren van een kwalitatief slechte wet.
De oppositie zal dit uitbuiten – de PVV heeft al een ontwerpwet opgesteld waarmee het verdrag wordt opgezegd. Hiermee komt de regering-Rutte in een lastig parket. Tegenstemmen betekent dat men tegen de wil van de bevolking ingaat en het advies van het volk naast zich neerlegt. Een openlijke daad van minachting van de kiezer, waarmee de politieke elite zich nog minder populair maakt bij de bevolking. Wat een tweede heilzaam gevolg is: politici moeten meer integer handelen en de belangen van de bevolking behartigen.
Wel kan de regering proberen om het verdrag af te zwakken, om zo in ieder geval gezichtsverlies te voorkomen. Andere regeringen voelen hier naar verluidt weinig voor (ook aan hun bevolkingen is niets gevraagd). Waarmee we bij het derde heilzame gevolg komen: draagvlak onder de bevolking wordt veel belangrijker dan nu. Als een regering een toekomstige vernedering à la Rutte bespaard wil blijven, kan deze maar beter zorgen voor beleid dat aansluit bij de wensen van de meerderheid van de bevolking – of met uitermate goede redenen komen waarom die meerderheid het bij het verkeerde eind heeft.
Hoe u als Nederlandse lezer ook over de kwestie-Oekraïne denkt, grijp deze kans om uw mening te doen gelden en de overheid duidelijk te maken dat u meer inspraak wilt, niet minder. Bent u een Belgische lezer, haal dan zoveel mogelijk Nederlanders over om te gaan stemmen.
Erg veel heeft de Nederlandse bevolking niet te zeggen. Het komende referendum over het associatieverdrag met Oekraïne is één van de weinige kansen die een kiesgerechtigde heeft om daadwerkelijk invloed uit te oefenen op een groot vraagstuk. De uitkomst van het referendum zal grote gevolgen hebben. Niet stemmen, betekent dat de regering en het Nederlandse ambtenarenapparaat het signaal krijgt dat a-democratisch handelen wordt geaccepteerd door het Nederlandse volk. Dit zal het startsein vormen om nog meer burgerrechten af te pakken.
Waarom tegen stemmen?
Persoonlijk zal ik op 6 april 2016 een tegenstem uitbrengen, omdat het associatieverdrag met Oekraïne de uitbuiting van de Oekraïense bevolking zal vergroten en Oekraïne binnen de invloedssfeer van de NAVO zal worden getrokken, wat de kans op een kernoorlog met Rusland veel groter maakt. Ook heeft de Nederlandse overheid een aantal uitgesproken smerige tactieken toegepast, zoals het verminderen van het aantal stemlocaties. Ook de main stream media bombardeerden het volk met een voortdurende stroom van politiek gekleurde informatie. Dit getuigt van minachting van de bevolking en hiervoor verdient het establishment een stevige afstraffing.
Voor laaggeschoolden betekent het vrije personenverkeer slecht nieuws. Oekraïense immigranten zullen schaarse banen voor laagopgeleiden in gaan pikken.
Waarom voor stemmen?
Er zijn ook argumenten van de voorstanders. Veel hiervan zijn demagogie, zoals het argument dat Oekraïne Nederland veel handel zal opleveren. Economisch gezien is het verdrag alleen interessant voor miljardairs. Enkele argumenten houden steek. Door Oekraïne binnen de Europese orbit te brengen, wordt Rusland sterk verzwakt (wat het enorme risico met zich meebrengt, dat Rusland ineenstort en Russische kernwapens aan de hoogste bieder worden verkocht. Of geroofd door terroristische groepen). Dit heeft voor Europa als geopolitiek voordeel, dat de EU de onbetwiste leider wordt op het Europese continent (voor zover de kans op een verwoestende oorlog met Rusland daar tegenop weegt). Ook krijgt de EU meer greep op Oekraïne en wordt dit land minder corrupt dan nu, met de vette worst van het EU-lidmaatschap in het vooruitzicht. In veel opzichten is Oekraïne Rusland in het klein. Als een democratisch Oekraïne het economisch en politiek beter zou doen dan Rusland, zou dit ook in Rusland democratische veranderingen met zich meebrengen. Het sterkste argument vind ik persoonlijk, dat de leefomstandigheden in Oekraïne sterk zouden verbeteren door Oekraïense gastarbeiders, die in de Europese Unie gaan werken.
Hoe kunnen we Oekraïne het beste helpen?
De armoede in Oekraïne is heel erg groot. Een derde van de bevolking moet van minder dan twee euro per dag leven. Hier moet dringend wat aan gebeuren. Bijvoorbeeld, door het geld waarmee Turkije nu wordt gepaaid, voor armoedebestrijding in Oekraïne te gebruiken. Als de acht miljard die naar de Turken gaat als basisinkomen in Oekraïne wordt verspreid, zou dit voor de armsten in Oekraïne enkele maandinkomens betekenen.
Op Visionair steunen we van harte het burgerinitiatief GeenPeil. Dit is niet omdat we de Oekrainers geen Europeanen vinden – integendeel. Oekraïne, samen met Rusland en Wit-Rusland uiteraard, hoort gewoon thuis in onze Europese familie.
GeenPeil is echter een geschikt breekijzer om de volkomen ademocratische gang van zaken in de Europese Unie en Nederland aan te pakken. Het wordt tijd dat de Nederlandse volksvertegenwoordigers ons, de bevolking, gaan vertegenwoordigen, in plaats van op te treden als landvoogden van de hofhouding in Brussel/Straatsburg. Daarom plaatsen we de oproep van GeenPeil integraal en hopen we dat u, als visionair geïnteresseerde, ook ondertekent.
Op 21 maart 2014 tekenden 28 regeringsleiders van EU-landen en de Oekraïnse premier Jatsenjoek een associatieverdrag tussen de Oekraïne en de EU. De EU zal de Oekraïne politiek en financieel steunen, de Oekraïne zal op haar beurt “Europese normen en maatstaven†invoeren. Is u ooit gevraagd wat u van deze expansie van de EU vindt?
GeenPeil wil aan de ademocratische wildgroei van de Europese Unie een halt toeroepen.
GeenPeil vindt dat uw mening belangrijk is. Het is tijd dat wij als volk een duidelijk democratisch signaal naar Den Haag zenden. Daarom hebben we een raadgevend referendum aangevraagd. Hiervoor zijn 300.000 handtekeningen nodig voor 28 september. Dat is veel, maar met uw steun zeker haalbaar. Of u nu voor het associatieverdrag bent of juist tegen, uw stem dient gehoord te worden.
Zet uw handtekening door op “DIRECT TEKENEN†te drukken. Vul uw gegevens in en onderteken het formulier met uw handtekening. Vergeet niet daarna op de link in de verificatiemail te drukken, dit maakt uw digitale handtekening rechtsgeldig. Als u vragen heeft, kunt u op de pagina “hulp bij digitaal tekenen†kijken of uw vraag daar beantwoord wordt. Anders kunt u contact opnemen met democratie@geenstijl.nl. We helpen u graag.
U kunt de GeenPeil campagne verder helpen door GeenPeil.nl te delen met vrienden, familie en collega’s. Elke handtekening is nodig. Ook vindt u onder de tabbladen “mediaoverzicht†en “promotiemateriaal†in het menu hierboven meer informatie over de campagne en posters om uit te printen. Uw steun wordt zeer gewaardeerd!
In onderstaande video wordt het GeenPeil initiatief verder uitgelegd.
Het Europese Schiereiland wordt bewoond door schapen, die omringd worden door wolven. Na de vijf eeuwen waarin Europeanen dood en verderf zaaiden op hun eigen continentje en de rest van de wereld, veranderde de blik van de Europeanen op zichzelf fundamenteel. Europa werd deze keer de voorhoede van het pacifisme. Na de val van het IJzeren Gordijn raapten de Europeanen een aanzienlijk vredesdividend. Deze gunstige tijden zijn voorbij. De wolven loeren weer richting het Europese Schiereiland, en deze keer zijn ze sterker dan in vele eeuwen.
Een Russische tank in Oekraïne. Rusland heeft meer tanks dan welk ander land ter wereld ook.
Russische leger sterkste op Europese continent
Waar Europese staten de laatste dertig jaar fors hebben bezuinigd op defensie, rekenend op de Amerikaanse paraplu, zijn in Rusland de uitgaven aan defensie fors opgevoerd, tot 70 miljard dollar per jaar of 4,2% van het BNP. Ter vergelijking: in West-Europa ligt dit rond de 1,5%. Op dit moment beschikt Rusland over rond de 845.000 man, 22.550 tanks en 1.399 militaire vliegtuigen. Ter vergelijking: het Europese Schiereiland beschikt weliswaar over meer manschappen, 1,55 miljoen, maar veel minder tanks en vliegtuigen. Vooral de oostelijke flank van de NAVO stelt weinig voor. De Duitse luchtmacht kampt met gebreken (waar de Polen zich behoorlijk zorgen om maken), met de Bundeswehr is het niet veel beter gesteld en zowel Duitsland als Polen beschikken over veel minder tanks, 600 resp. 1000 (die in het geval van Polen erg verouderd zijn, net als die van Oekraïne). Vermoedelijk zou het Russische leger daarom weinig moeite hebben het Poolse leger te kraken, en mogelijk zelfs kunnen doorstoten in Duitsland. De Baltische staten beschikken in totaal over 3 tanks, wat overigens nog drie meer is dan het Nederlandse leger. In principe kan Rusland deze staten snel, in een dag, onder de voet lopen. De zwakte van de Europese luchtmacht bleek ook in Libië. In feite leveren zelfs bij “Europese” luchtoperaties de Amerikanen de meerderheid van de luchtmacht. Alleen de Amerikaanse luchtmacht, met in 2015 3857 gevechtsvliegtuigen, is ruimschoots opgewassen tegen de Russen.
Kortom: alleen als de Amerikanen voor zware luchtsteun zorgen zou deze ongelijke krachtsverhouding verbeteren. Helaas voor de Europeanen beschikken de Russen over een exclave, die tussen Polen en Litouwen in ligt: Kaliningrad. Hier kan Rusland de zeer effectieve en nauwkeurige Iskander ballistische raket en de S-400 luchtafweerraketten met een bereik van 400 km installeren, wat zou betekenen dat Rusland de superieure Amerikaanse luchtmacht enkele dagen op afstand kan houden in Polen en het Balticum. Dit is genoeg om het Balticum en een groot deel van Polen onder de voet te lopen en de Amerikanen voor voldongen feite te stellen. Ik denk niet dat de Amerikanen een verwoestend duel met het geduchte kernwapenarsenaal van Rusland zullen willen riskeren om perifeer terrein terug te winnen.
De uitbreiding van het oosten van de NAVO is in de ogen van de Russen een grote geopolitieke catastrofe.
De motieven voor Poetin om in de eerste maanden van 2015 toe te slaan
Hoewel het Russische leger sterk is, staat Rusland strategisch gezien erg zwak. Poetin veranderde Rusland in een oliesjeikdom dat een groot deel van zelfs eerste levensbehoeften importeert. De communistische dictatuur kweekte weinig vrienden onder de Oost-Europeanen en de inwoners van voormalige Sovjetrepublieken.
Poetin heeft slechts één sterk wapen: Russische aardolie en aardgas, dat in een groot deel van de Europese energiebehoefte voorziet. Dit is echter een tweesnijdend zwaard: Europa is de enige afnemer die Rusland een hoge prijs voor het gas betaalt. Europa afknijpen zou één keer flink pijn doen op het Schiereiland, maar daarmee Ruslands voornaamste en lucratiefste afzetmarkt verwoesten. Rusland zat zelfs met de hoge olieprijzen van 2014 al in zwaar economisch weer. Begin 2015, met de gehalveerde olieprijs, is de situatie ronduit catastrofaal. Ondertussen ziet het er voor Poetin somber uit. De Oekraïners kunnen ondertussen zijn bloed wel drinken, op het Schiereiland wordt hij steeds impopulairder, de binnenlandse kritiek zwelt aan en zelfs zijn trouwe bondgenoten Loekasjenko van Wit-Rusland en Armenië beginnen twijfels te krijgen. Kortom: Rusland staat op het punt van omvallen.
De combinatie van de Europese militaire zwakte en verdeeldheid, een incompetente Amerikaanse president en zijn voortdurend verslechterende strategische positie, maakt dit een uitgelezen kans voor Poetin om met één harde tactische klap de rollen om te draaien. Een vlucht naar voren dus. Dit is namelijk de laatste gelegenheid om de ineenstorting van zijn regime af te wenden. Als hij de Baltische Staten en Oekraïne in handen krijgt, zou hem dit in de ogen van de bevolking een grote held maken. Ook zou de NAVO zwaar vernederd worden en zouden vijandige dan buurstaten als Polen en Roemenië eieren voor hun geld moeten kiezen.
De rol van Turkije
Hierbij zal hij het op een akkoordje moeten gooien met Turkije. Voor NAVO-lid Turkije is de zuidelijke Balkan, voornamelijk Bulgarije, erg aantrekkelijk. Als het Europese Schiereiland zou verzwakken, neemt de Turkse invloed sterk toe. Vermoedelijk zal Turkije zich daarom zoveel mogelijk afzijdig houden. Het zou een meesterslag zijn, als Poetin er in zou slagen om de Turken tot bondgenoot om te turnen. Het Turkse leger is sterk, volgens sommige schattingen het tiende sterkste leger ter wereld met 1000 vliegtuigen, 3000 tanks en 410.000 manschappen. Turkije zou zonder veel problemen de zwakke landen Cyprus, Griekenland en Bulgarije onder de voet kunnen lopen, waarmee de strategische positie van de NAVO hopeloos zou zijn in het Middellandse Zee-bekken. Van de Turkse president Erdogan, een islamitische extremist die net als Poetin niet bepaald gezegend is met veel scrupules, is de grote droom het Ottomaanse Rijk opnieuw te vestigen. Beheersing van de zuidelijke Balkan is hiervoor essentieel. Het oprollen van de zuidelijke flank van de NAVO en het veroveren van de Balkan zou deze droom realiteit maken.
Islamitische Staat
IS-strijders infiltreren nu Turkije, lijken een sterk bruggenhoofd in Libië te hebben gevestigd en hebben aangekondigd om vanuit Libië een aanval te doen op het Italiaanse schiereiland. Op dit moment, begin 2015, lijkt dit lachwekkende bravoure. IS krijgt een ongenadig pak slaag van de Amerikaanse luchtmacht, Koerdische strijders en sji’ietische milities, maar wat hier van belang is, is de narratief. Vrijwel elke islamiet voelt zich vernederd vanwege de overheersende rol die niet-islamieten, zoals de Amerikanen en Europeanen, spelen in de wereld en droomt van herstel van het islamitische wereldrijk, het kalifaat. Een confrontatie zoeken met het Amerikaanse leger is vanzelfsprekend zelfmoord, zoals dictator Saddam heeft ondervonden. Europa is echter een ander verhaal. Het zal de leiding van IS niet ontgaan zijn dat de Europese legers maar net opgewassen zijn tegen niet-westerse tegenstanders en dat ze vooral een harde dobber hebben om af te rekenen met fanatieke guerillastrijders zoals de taliban of IS. Europa telt ongeveer twintig miljoen immigranten van islamitische afkomst, die voor een aanzienlijk deel de koran (en, mogen we aannemen, de soenna) boven westerse normen en waarden stellen. Ook apocalyptische visioenen van een wereldoorlog tussen de islamieten en de ongelovigen zijn onder de islamieten wijdverbreid. IS stelt militair nu niet veel voor, maar de zaak verandert als het IS-narratief massaal wordt overgenomen in de islamitische wereld en straks miljoenen gewapende islamieten de IS-dreigementen waar gaan maken. Ervaringen van Koerdische vrijheidsstrijders, taaie en moedige mensen die de dood niet vrezen, met IS scheppen geen opwekkend beeld. Een vergelijkbare situatie deed zich voor in Sudan, waar toen de Mahdistische beweging dood en verderf zaaide. Stel je voor, lawines van slechtbewapende fanatiekelingen die massaal aanvallen gaan uitvoeren op niet-moslims of ‘afvalligen’, hierbij de dood niet vrezend. Hoewel er een zee ligt tussen de gebieden met een moslimmeerderheid en Europa, en de Europese vloot en luchtmacht een invasie met gemak kan afslaan, vormen de steeds meer bewapende islamitische minderheden in bijvoorbeeld de Parijse voorsteden een gevaar. De Europeanen moeten dan een oorlog op twee fronten voeren. Alle ingrediënten voor een “perfect storm” lijken aanwezig.
Wat kunnen we hieraan doen?
Om het leger te versterken is het nu rijkelijk laat. Toch zijn er enkele mogelijkheden. Poetin ziet de NAVO als zwak en verdeeld. Hier moet verandering in komen. Om te beginnen zal het Russische offensief in Oekraïne koste wat kost gestopt moeten worden. Te denken valt dan bijvoorbeeld aan een vredesmacht en het massaal aanvoeren van oorlogsmaterieel naar Oekraïne en de Baltische staten. Elke Russische provocatie op NAVO-grondgebied zal moeten worden beantwoord met scherp, maar wel proportioneel. Het Oekraïense leger moet worden voorzien van zware wapens, waaronder geavanceerde Javelin- of Spike anti-tank raketten om af te rekenen met Russische pantservoertuigen en tanks. Rusland kan verder worden gedestabiliseerd door Russische olie- en gasimport te vervangen door bijvoorbeeld uit het Midden Oosten. Ook zal China zwaar onder druk moeten worden gezet om Rusland te laten vallen. Oekraïne toelaten als NAVO-lid zou de Russen doen inzien dat de confrontatiekoers met het westen gedoemd is te mislukken. Na een paar jaar economische misère zal dan een meer democratisch bewind aan de macht komen, met de siloviki aan het hoofd.
Een islam die is gebaseerd op de koran alleen is het beste wapen tegen zowel achterlijkheid, als IS.
De IS-dreiging is lastiger aan te pakken. Het is vrijwel onmogelijk om de diepe haat- en wrokgevoelens die velen onder de meer dan een miljard moslims jegens ongelovigen koesteren, weg te nemen. Om te beginnen moet het Westen duidelijk partij kiezen voor de seculiere staten Syrië, Marokko en Egypte. Elke staat die pro-kalifaat bewegingen steunt, zoals de Golfstaatjes en Saoedi Arabië, moet gezien worden als onderdeel van het vijandige blok. Het wapenbezit en de bendecultuur onder de islamitische minderheid in West Europa zal doortastend moeten worden aangepakt. Dit geldt ook voor de drijvende kracht achter IS en jihadisme: het islamitische fundamentalisme. Ter inspiratie kunnen de Europeanen kijken naar de visionaire stichter van het moderne Turkije, Kemal Atatürk. Het Westen moet deze progressieve landen volop steunen met technologie om de woestijnen tot bloei te brengen en goede onderwijs en gezondheidszorg te ontwikkelen, zodat het welvarende landen met een gelukkige bevolking worden.
Ook van belang is dat het fundamentalisme in Turkije de nek wordt omgedraaid. De militaire agressie op Cyprus en de onderdrukking van persvrijheid zijn elk voldoende redenen om het regime-Erdogan de toegang tot de Europese markt en EU-geld te ontzeggen, wat een harde klap voor het regime zou betekenen. Vooral de kliek rond Erdogan moet hard worden aangepakt, en de seculieren moeten van harte worden gesteund. De beste oplossing is uiteraard een theologische hervorming van de islam, waarbij “jihad” wordt gezien als heilige inspanning om ziekten en armoede uit te roeien, en moslims zich identificeren met goedwillende mensen in het algemeen, in plaats van alleen met andere moslims, hoe schurkachtig deze ook zijn. Dit vereist echter het afschaffen van de hadith en soenna, en terugkeren naar de oorspronkelijke brontekst van de koran. Dit zou de islam een kracht ten goede maken, in plaats van, zoals nu, een kracht van de dood en het verderf.
Geopolitieke spanningen komen en gaan, maar vaak blijkt er maar weinig voor nodig om een latente spanning te laten ontaarden in een bloedige wereldoorlog tussen machtsblokken. Wat kunnen we leren van de geschiedenis, en hoe groot zijn de kansen op een nieuwe wereldoorlog nu?
President Poetin van de Russische Federatie laat zich graag fotograferen in stoere poses, om zijn image van sterke leider in stand te houden.
De bron van macht
In een apenkolonie is macht voornamelijk afhankelijk van spierkracht. Bij mensapensoorten zoals de chimpansee komt ook het maken van vriendjes hierbij. Het alfadier met de meeste bondgenoten staat het sterkst. Bij mensen zijn de sociale groepen zo groot, dat spierkracht helemaal niet meer telt en machthebbers alleen omdat ondergeschikten ze gehoorzamen, over effectieve macht beschikken. Om gehoorzaamheid af te dwingen, is het van groot belang dat de leider over gezag beschikt, wat neerkomt op: de ondergeschikten moeten ontzag voor de leider hebben, of in ieder geval hem als goede en effectieve leider zien. Daarom zien we in Russische staatsmedia president Poetin vaak opduiken in stoere poses als jager of sportman. In Noord-Korea neemt de leiderverering zelfs religieuze vormen aan. In westerse landen is de macht minder geconcentreerd bij één persoon en verdeeld over een oligarchie van rijke zakenlieden en politici, die afhankelijk zijn van het respect van de onderdanen voor het “democratische systeem” en de “rechtsstaat”, of instituten als de Europese Unie of de NAVO. We kunnen dus samenvatten: alleen omdat de onderdanen macht geven aan hun heersers, beschikken deze over macht.
Gezichtsverlies
Gezichtsverlies is dodelijk voor een effectieve leider. Gezichtsverlies betekent namelijk dat hij in de ogen van zijn aanhangers zijn verheven status kwijtraakt en ‘slechts’ een gewoon mens is. Gezichtsverlies kan om verschillende redenen ontstaan: onder meer persoonlijke omstandigheden, denk aan de affaire-Lewinsky bij de Amerikaanse president Clinton, of bijvoorbeeld twijfels over de geldigheid van een verkiezingsuitslag. In ernstige gevallen verandert hierdoor de president in een ‘lame duck’. Geopolitiek gezien hebben deze strubbelingen niet erg veel gevolgen, al beperken ze de maneouvreerruimte van een president. Deze wil dan graag in het buitenland scoren om zijn gezag te herstellen.
Veel vervelender is het als een president bij een internationaal conflict gezichtsverlies oploopt. Niet allen zijn onderdanen, maar ook buitenlandse leiders nemen de man (of enkele keer vrouw) dan niet meer serieus. Om die reden, en zeker als er binnenlandse problemen zijn, kunnen politieke situaties snel escaleren. Helaas zijn er zowel voor de Amerikaanse president als de politici van de Europese Unie en Poetin de nodige binnenlandse problemen.
Hoe ontstaat buitenlands gezichtsverlies?
Diplomatieke of militaire nederlagen, vooral als deze ontstaan in een conflict met zwakke tegenstanders, pakken doorgaans uiterst desastreus uit voor een leider. Poetin, verreweg de meest geslepen leider van de drie, slaagde er in de kwestie-Syrië bijvoorbeeld in om na het gebruik van chemische wapens op het laatste moment een Amerikaanse militaire ingreep te voorkomen. Dit deed hij, door een eervolle uitweg te creëren voor de incompetente president Obama, die eerder de inzet van chemische wapens een rode lijn had genoemd. Deze kon nu de verwijdering van alle chemische wapens van Syrisch grondgebied als overwinning verkopen en zo gezichtsverlies voorkomen.
Kruitvat Oekraïne
De situatie in de Oekraïne is veel explosiever. Voor Rusland is het behoud van Oekraïne essentieel: Oekraïne ligt op een steenworp afstand van Moskou en heeft de nodige wapenfabrieken uit de Sovjettijd, naast de grote Zwarte Zeehavens op het schiereiland Krim. Dat europarlementariërs zich massaal met de protesten tegen de corrupte pro-Russische Oekraïense president Janoekovitch gingen bemoeien, werd door Poetin gezien als een verkapte oorlogsverklaring. Nadat, niet voor de eerste keer, de afspraken met de Russen werden geschonden en Janoekovitch af werd gezet, was voor Poetin de maat vol en orchestreerde hij de annexatie van de Krim. Poetin kan nu niet meer terug. Als hij de Krim opgeeft, zien de Russen hem als zwakke leider. Ook de westerse wereld kan niet meer terug. De VN heeft resoluties ingediend waarbij de annexatie van de Krim illegaal werd genoemd. Legt de VN zich hierbij neer, dan is hiermee de rol van de VN en andere internatuionale instituten uitgespeeld. Alle partijen hebben zich nu in een positie gemaneouvreeerd waarin ze niet meer terug kunnen zonder gezichtsverlies. De voortekenen zijn niet gunstig.
De werkelijke reden achter de Russische relletjes met Nederland is een groot, strategisch gelegen land waar we weinig van horen. Toch is Oekraïne, het grootste alleen Europese land, dat ter noorden van de Zwarte Zee ligt, voor de Russen letterlijk van levensbelang en zal Poetin er daarom alles aan doen om Oekraïne binnen de Russische orbit te houden.
Wat is Oekraïne?
Ten oosten van Roemenië, boven de zwarte zee ligt Oekraïne, een voormalige Sovjetstaat. In Oekraïne wonen op een oppervlakte iets groter dan Frankrijk zo’n 44 miljoen mensen. De Oekraïners, die een nauw aan het Russisch verwante Slavische taal spreken, hebben de pech dat hun land een grote, vruchtbare laagvlakte is en ze over nogal imperialistische buren beschikken. Geen wonder dus dat de geschiedenis van Oekraïne bol staat van bloedige invasies door Mongolen, Polen, Litouwers, Turken, Duitsers, Oostenrijkers en Russen.
Het grootste deel van Oekraïne is vruchtbare laagvlakte. Dat maakte het land een gewilde buit voor de buren.
De bloeitijd van de Oekraïne, het Kievse Rijk of Kievan Rus, vormde ook meteen de geboorteplaats van het Rusland zoals wij dat kennen. Door de Mongoolse invasies vluchtten de inwoners van Kievan Rus massaal naar de veiliger, onherbergzame bossen rond Moskou en Novgorod, waar het Russische vorstendom Moskou en de Republiek Novgorod ontstonden. Hier slaagden ze erin, een veilige basis te stichten die de Mongoolse invasies overleefde en daarna zou uitgroeien tot het machtige Russische rijk. Met de achterblijvers liep het minder goed af. De Oekraïne zou voor eeuwen een speelbal blijven tussen Polen, het Ottomaanse Rijk, Rusland en Litouwen, wat voor de lokale bevolking neerkwam op geregelde plunderingen, slavenhalerij en verkrachtingen. In de 20e eeuw werd Oekraïne geteisterd door de communisten en de nazi’s. In totaal kostte dit een zesde van de bevolking, meer dan zeven miljoen mensen, het leven. Veel Oekraïeners ontvluchtten hun land. Ook nu nog is de bevolkingsgroei negatief.
Waarom is Oekraïne zo belangrijk voor Rusland?
De grens met Oekraïne ligt op ongeveer 500 km afstand van Moskou. Het dichtstbevolkte deel van Rusland, waar de meerderheid van de Russen woont, ligt rondom Moskou en grenst direct aan Oekraïne. Poetin’s grote nachtmerrie is dat Oekraïne onder controle komt van een vijandige mogendheid, in Russische ogen alle mogendheden. Immers, sinds het ontstaan van Rusland is het land door elke grote buur aangevallen. Ook ligt de Russische Zwarte Zeevloot in de Oekraïense zeehaven Sebastopol. Dit is de enige Russische toegang naar de zee die niet dichtvriest. Vladivostok, de andere grote Russische zeehaven, ligt aan de andere kant van het land en is alleen via een spoorlijn, of via een snelweg uit de Sovjettijd die bij Kazakhstan zelfs voor tientallen km de grens oversteekt, te bereiken. Kortom: Poetin heeft weinig andere keus dan kost wat kost voorkomen dat Oekraïne lid wordt van de NAVO of de Europese Unie.
De pro-westerse ex-president Yulia Timoshenko zit nu in een Oekraïense gevangenis op basis van een dubieuze beschuldigng van bevoordeling van de Russische staatsgasmaatschappij Gazprom. Ironisch genoeg wordt haar gevangenschap nu gebruikt als argument om Oekra ine uit het EU-associatieverdrag te weren. Zelf is ze het hier totaal niet mee eens.
Waarom de opgelopen spanningen?
De tegenwoordige president van Oekraïne, Janoekovitsj, kwam aan de macht als pro-Russische kandidaat. Sinds hij aan de macht is laat hij zich echter vooral door Oekraïense nationale belangen leiden. Rusland draaide in het verleden de gaskraan, waar Oekraïne bijna helemaal afhankelijk van is, keer op keer dicht. Ook probeert Poetin de Oekraïeners te intimideren. De Oekraïners begrijpen nu heel goed dat ze een list moeten verzinnen. De Oekraïense regering wil daarom Rusland en de Europese Unie tegen elkaar uitspelen. Met deze strategie kan de regering, hoopt Janoekovitsj, zoveel mogelijk voordeel voor Oekraïne in de wacht slepen.
Janoekovitsj probeert om zowel een associatieverdrag met de Europese Unie, als met de Russische douaneunie te sluiten. Als hem dit zal lukken, zou Oekraïne daardoor heel veel internationale handelsbedrijven trekken en als tussenpersoon flink verdienen aan de handel tussen de Europese Unie en Rusland. Helaas voelt de EU hier weinig voor, wat vrij kortzichtig is. Dit had namelijk ook Rusland zelf in de invloedssfeer van de Europese Unie getrokken en had, als de Russen hadden geweigerd, Poetin het nodige gezichtsverlies als spelbreker bezorgd.
Uiteraard wil Poetin dat de Oekraïners respect voor grote buur Rusland krijgen en stevig in de Russische orbit blijven. De aangewezen weg is de concurrent, de Europese Unie, te vernederen. Zo begrijpen de Oekraïners, dat ze weinig andere keus hebben dan alleen met Rusland zaken te doen.
Veel Russen voelen zich vernederd door dit soort protesten, dus zon Poetin op wraak.
Waarom Nederland?
Nederland is, zoals bekend, een klein landje. Ter illustratie: in Rusland wonen ongeveer 9 keer zoveel mensen als in Nederland en de oppervlakte van Rusland is zelfs meer dan 400 keer zo groot. (Nederland is overigens wel een stuk rijker dan Rusland: ons BNP is bijna veertig procent van dat van Rusland). Poetin weet ook, dat Nederlanders weinig principieel zijn en handelsbelangen altijd voor laten gaan. Ook ergeren Poetin en de andere Russen zich enorm aan het betweterige, superieure toontje van de Nederlandse elite over bijvoorbeeld homorechten in Rusland. Nederland, een walhalla van drugs en vrije seks, personificeert in de ogen van veel Russen zo ongeveer alles wat er fout is aan het westen. Kortom: een bruikbaar object voor de volgende actie.
Na de meesterlijke actie van Poetin in het geval-Syrië, die hem veel respect heeft opgeleverd ten koste van aartsrivaal Amerika, werd het tijd voor een volgende stunt, die hem veel binnenlandse steun en ook buitenlands gezag zou opleveren. De actie van een Nederlands schip met Greenpeace-activisten, met hierbij het incident met de Russische diplomaat Borodin die door Haagse dienders op hardhandige wijze werd gearresteerd, kwam als geroepen. Na de excuses van de Nederlandse regering over deze schending van het verdrag van Wenen, was het doel bereikt, waren de moreel superieure Hollanders op hun plaats gezet en liep de rel met een sisser af. Deze boodschap is waarschijnlijk ook in Oekraïne overgekomen.
