Filosofie

Constructortheorie kan natuurkunde herschrijven

Einstein slaagde er in om met zijn unieke kijk, de relativiteitstheorie te ontwikkelen. Kan de constructortheorie de natuurkunde uit het slop halen?

De natuurkunde zit in het slop. Met de ontdekking van het Higgs-deeltje zijn alle volgens het Standaardmodel voorspelde elementaire deeltjes gevonden. En gedraagt zich alles, nou ja, bijna alles, precies volgens de voorspellingen van het Standaardmodel. Het netelige probleem waar Einstein en tal van anderen zich het hoofd over braken, de unificatie van de zwaartekracht en de overige natuurkrachten, bestaat nog steeds. Dit, na bijna honderd jaar noeste natuurkundige arbeid en supercomputers.

Constructortheorie

Maar misschien kijken we verkeerd, denkt een groeiend aantal natuurkundigen. Het tweetal Chiara Maretto en David Deutsch, bijvoorbeeld. Deutsch is de bedenker van het eerste algoritme waarmee een kwantumcomputer sneller kan rekenen dan een klassieke computer. Hij bedacht met zijn promovenda Maretto, de Constructortheorie. Wat houdt deze theorie in? En kunnen we hiermee experimenteel toetsbare natuurwetten ontdekken?

Constructortheorie, of paradigma?

De constructortheorie is niet zozeer een theorie, maar een nieuw paradigma voor beoefening van natuurkunde en wetenschap in het algemeen. Er bestaan in de natuurkunde verboden omzettingen. Dingen die natuurkundig gezien onmogelijk zijn. Zo zegt de Tweede Hoofdwet van de Thermodynamica, dat het onmogelijk is om uit afvalwarmte nuttige energie te halen, zonder temperatuurverschil dat je af kan tappen. De constructortheorie zegt: deze verboden zijn geen randverschijnselen, maar juist het fundament van de natuurkunde.

Wat is een constructor?

Een constructor is een ding (een taak in de constructortheorie) die iets meerdere keren achter elkaar kan doen met hetzelfde resultaat. Bijvoorbeeld: een hittemotor, zoals een Stirlingmotor is een constructor. Deze zet een warmteverschil om in vrije energie. Deze constructoren kunnen ook abstract zijn. Zo is de valversnelling, die van een grote hoogte vallende appels in appelmoes verandert, ook een constructor. Nu komen we op het domein van de theologie. Want het ultieme einddoel is om de opperconstructor te vinden. De onbewogen beweger. God, zou een gelovige vinden.

Kan de constructortheorie ons uit het slop halen?
Kan de constructortheorie ons uit het slop halen? Bron: David Dayag in Wikimedia Commons

Contrafeitelijk

Heel belangrijk in de constructortheorie zijn counterfactuals, contrafeitelijke beweringen. Een voorbeeld van een dergelijke bewering is: stel dat er wel een machine had bestaan die energie uit warmte kan onttrekken, dan zou je de tijd om kunnen keren. Daaruit kan je dus een verbod afleiden. Immers, tijdreizen zou het heelal zoals we dat kennen ontwrichten.

Duizend jaar oude organisaties hebben enkele opvallende kenmerken. Bron: Wikimedia Commons

Duizend jaar oude organisaties, hun geheimen

De RK kerk, de Genda Shigyō Papiermakerij en de Staffelter Hof zijn alle meer dan duizend jaar oude organisaties. Wat is hun geheim?

De rooms-katholieke kerk bestaat al bijna tweeduizend jaar. Wat is het geheim van een meer dan duizend jaar oude organisaties?
De rooms-katholieke kerk bestaat al bijna tweeduizend jaar. Wat is het geheim van meer dan duizend jaar oude organisaties? Bron: Wikimedia Commons

Instituten waren en zijn essentieel voor het functioneren van de menselijke beschaving. Het waren kloosters die als centra van kennis de Europeanen door de donkere Middeleeuwen loodsten. Willen we een toekomstige periode van barbarij enigszins heelhuids doorkomen, dan is het nuttig om een organisatie achter de hand te hebben die duizenden jaren kan blijven functioneren zonder dat deze uiteenvalt. En voor de Long Now Clock, die zo’n tienduizend jaar lang de tijd aangeeft, is het natuurlijk wel handig als er generaties van klokkenmakers zijn die de klok netjes onderhouden. Bijvoorbeeld, omdat ze deel uit maken van een duizend jaar oude organisatie.

Duizend jaar oude organisaties

Dit verklaart de interesse van de Long Now Foundation voor de geheimen van meer dan duizend jaar oude organisaties. Zouden we net als Hari Seldon in de Foundation-SF reeks van Isaac Asimov, een organisatie op kunnen richten die over het voortbestaan van de aarde en de mensheid waakt? Die als een soort modern klooster de kennis van nu beschermen tegen verlies, zonder uit elkaar te vallen?

Uit het eerste onderzoek van de Foundation blijken al enkele gemeenschappelijke patronen. Zo zijn de organisaties vrijwel altijd klein. Er werken niet meer dan driehonderd mensen. Vaak richten ze zich op een niche-activiteit, dikwijls het produceren van alcoholische dranken als wijn of whiskey. Tradities spelen een belangrijke rol en vormen de voornaamste bestaansreden van de organisatie. Winst maken is vooral nodig om te overleven.

In onderstaande lange verkenning gaat de Long Now Foundation dieper in op deze vraag.

Bronnen

The data of long lived organisations – Long Now Foundation blog, 2021

Atoombommen, een voorbeeld van rampzalige techniek.

Staat techniek los van goed en kwaad?

Volgens veel mensen is techniek een middel dat ten goede of ten kwade aangewend kan worden, maar zelf moreel neutraal. In de handen van verstandige, gewetensvolle mensen geldt voor elke techniek, dat deze beter wel kan bestaan dan niet. Maar… klopt dit wel? Of bestaat er inherent weldadige en kwaadaardige techniek? En zo ja, is er dan een bepaalde mentale houding waarmee je als uitvinder dit soort technieken vermijdt en alleen “goede” techniek gaat ontwikkelen?

Moordzuchtige en rampzalige techniek

Atoombommen, een voorbeeld van rampzalige techniek.
Atoombommen, een voorbeeld van rampzalige techniek.

Mensen zijn niet altijd even aardig voor elkaar. Tot de komst van moderne techniek vielen de gevolgen  mee, alhoewel de burgeroorlog in Rwanda bewees dat ook met primitieve wapens de meest afgrijselijke slachtpartijen zijn te begaan. Met de komst van vuurwapens en massavernietigingswapens als atoombommen en gifgas zijn de gevolgen van menselijke haat en agressie veel erger geworden.

Het is vrijwel onmogelijk om een nuttige toepassing voor gifgas of atoombommen te bedenken. De Sovjets gebruikten atoombommen om seismisch onderzoek mee te doen, maar ook dit leverde enorme vervuiling op. Ook om plaagdieren te bestrijden zijn er veel effectievere methoden dan een ruimte vol te pompen met gifgas.

Er zijn ook technieken die weliswaar op zich geen kwaadaardig doel hebben, maar wel uitermate vervelende gevolgen hebben. De chemicus Thomas Midgley veroorzaakte met twee rampzalige uitvindingen enkele van de ergste milieuproblemen ooit: de ozonlaagvernietigende CFK’s en tetra-ethyllood om benzine mee te “verrijken”, waardoor honderdduizenden kinderen over de hele wereld hersenschade op hebben gelopen. Overigens strafte het noodlot hem later alsnog: hij overleed toen hij zichzelf had verstrikt in een vernuftig toestel om zich uit bed te laten takelen. Het is waarschijnlijk geen toeval dat een en dezelfde persoon verantwoordelijk was voor meerdere rampzalige technieken.

Wat maakte Thomas Midgley een rampzalig uitvinder?
Uit zijn biografie is af te leiden dat Midgley koste wat kost succes wilde hebben, zijn vader Thomas Midgley senior wilde overtreffen. Hierbij was hij bereid zeer ver te gaan en beschikte over een monomane gedrevenheid. Zo procedeerde hij een concurrent die waarschuwde tegen de gezondheidsklachten die ontstonden door tetra-ethyllood kapot. Ook bagatelliseerde hij de gevallen van krankzinnigheid van personeel dat in een proeffabriek, waar het dodelijk giftige goedje werd geproduceerd, werkte en goot bij een publieke demonstratie het middel over zijn handen. Dat laatste leverde hem een ernstige loodvergiftiging op, wat hij uiteraard stil hield.

We kunnen dus concluderen dat het de combinatie van vindingrijkheid, monomanie en een genadeloze winnaarsmentaliteit, is die Midgley bracht tot het veroorzaken van hersenafwijkingen bij honderdduizenden kinderen.

Is er een manier om uitvindingen te ontwikkelen die alleen gunstige effecten hebben?

Uitvindingen vergroten onze mogelijkheden. Mogelijkheden kunnen gebruikt worden voor  weldadige, of juist verwoestende dingen.  Een 3D-printer kan worden gebruikt om een reactor voor medicijnen te printen, of voor het printen van wapens. Algemeen toepasbare “enabling” uitvindingen zijn een tweesnijdend zwaard, maar pakken overwegend positief uit.  Over het algemeen pakken symptoombestrijdende uitvindingen negatief uit. Zowel Midgley’s tetraethyllood als CFK’s vallen in deze categorie.

Met een beter apparaatontwerp zijn deze twee uitvindingen niet nodig. Diesel werkt zonder enig anti-klopmiddel, laat staan het dodelijk giftige tetra-ethyllood. Sterker nog, de explosie van een dieselmengsel is precies wat gewenst is.  Koelkasten kunnen nog beter gekoeld worden met ammoniak dan met CFK’s. Ammoniak ruikt weliswaar niet erg fris, maar is een natuurlijke stof. En heeft door de hogere verdampingswarmte waarschijnlijk zelfs nog betere koeleigenschappen dan CFK’s. Niet voor niets worden ijsbanen zoals Thialf in Heerenveen gekoeld met ammoniak. Dus achteraf gezien, waren zowel CFK’s als tetra-ethyllood niet nodig geweest, als we hadden gekozen voor ammoniak resp. dieselmotoren. Wat denken jullie?

Cybernetische overheid: AI als minister-president

Wij mensen blinken op politiek gebied niet uit in integriteit. Wat als we kiezen voor een cybernetische overheid, dus een AI als regering benoemen?

De eerste maanden van 2021 waren geen hoogtepunt van de democratie. Opnieuw kwamen partijen aan de macht die uitblinken in kortetermijnpolitiek, de kiezers keer op keer bedonderen en het tegen de belangen van Nederland in handelen. Wat als we politiek overlaten aan computeralgoritmen? Futurologen houden serieus rekening met een toekomstige maatschappij die voornamelijk een cybernetisch karakter heeft.

In feite komt al meer van de politiek van een cybernetische overheid dan veel mensen zich realiseren. Econometrist en gevreesd, want deskundig en gewetensvol Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) stelde in zijn boek Een nieuw sociaal contract (2021), dat voor een buitenstaander onzinnig overheidsbeleid bedoeld is om koopkrachtmodellen te laten kloppen. Een mooi voorbeeld van Omtzigt is de nieuwe arbeidskorting in het Belastingplan 2021. De politiek wil “iets leuks” voor de middenklasse doen. Dus vindt de politiek een ingewikkelde arbeidskorting uit die maximaal is voor mensen met een middeninkomen rond de 40 000 euro. Niet toevallig de kiezersgroep van de heersende coalitie.

De cybernetische overheid is minder ver weg dan we ons realiseren. De reden voor het bestaan van deze bizarre regeling is het koopkrachtplaatje van de middenklasse, volgens het CBP-rekenmodel. Dat moet kloppen, vond de VVD. Bron: Rijksoverheid Nederland
De cybernetische overheid is minder ver weg dan we ons realiseren. De reden voor het bestaan van deze bizarre regeling is het koopkrachtplaatje van de middenklasse, volgens het CPB-rekenmodel. Dat moet kloppen, vond de VVD. Bron: Rijksoverheid Nederland

De geheimen van de cybernetische overheid

Deze modellen zijn naar goed Nederlands politiek gebruik, geheim. Net als de epidemiologische modellen van het RIVM, waarmee de covid-19 besluiten worden onderbouwd en die wetenschappelijk gezien nogal omstreden zijn.

Als computers de facto toch al grotendeels de baas spelen in Nederland, kunnen we dit proces dan niet beter transparant maken? Waarom moeten we liegende, blunderende en draaiende politici als intermediairen tussen de kiezer en het rekenmodel hebben? Waarom niet rechtstreeks de broncode van de algoritmen die ons regeren, openbaar maken? En ons inspraak geven? Wordt het tijd voor psychohistorie?

14edo: als zeven noten niet voldoende zijn

Wat is 14edo? De westerse muziek is gebaseerd op een octaaf van zeven noten. De achtste noot, is de noot waar het volgende octaaf begint. Hiertussen liggen vijf “half-tonen”. In feite dus twaalf tonen.

Octaven

Natuurkundig gezien, is een noot van een octaaf hoger, een twee keer zo korte geluidsgolf. Dus een toon van 300 Hz (trillingen per seconde) klinkt een octaaf hoger dan een toon van 150 Hz.

De ‘oer-toonladder’ is de pentatonische toonladder. Deze komt overal ter wereld voor. Er zijn mineur- en majeuroctaven.

14edo

Maar dit is echter maar een kleine greep aan de enorme keuze die we hebben in alternatieve toonladders. Want, waarom bijvoorbeeld niet een noot tussen C en C# (cis)? Of een toonladder met 14 (14edo) of 20 (20edo) noten?

Om deze composities af te spelen is een standaard keyboard niet geschikt. De wiskundige en componiste Elaine Walker ontwikkelde daarom keyboards met afwijkende toonafstanden.

Elaine Walker met een van haar verticale keyboards. Hiermee kan ze 14edo en andere toonladders verkennen.
Elaine Walker met een van haar verticale keyboards. Hiermee kan ze 14edo en andere toonladders verkennen. Bron: uitsnede van ziaspace.com

De kern van creativiteit is “knoppen” te zien, waarmee je dingen kan veranderen. Zoals de vanzelfsprekendheid, waarmee we uit gaan van het westerse octaaf. Walker draaide aan de tot nu toe ondenkbare knop. Namelijk de knop, hoe we een octaaf in stukjes verdelen. Door deze ontdekking legde Walker een wereld van nieuwe, grensverleggende muziek open.

Hieronder een stuk van de componiste, gebaseerd op een octaaf van 14 noten.

Elaine Walker was door de covid-19 epidemie thuis opgesloten. Voor velen een ramp, maar voor Walker een kans om eindelijk rustig te kunnen werken. Ze leefde zich daarom helemaal uit in exotische muziek die, anders dan atonale muziek, wiskundige regelmaat kent. Daarom klinkt deze best wel plezierig in de oren.

Iets vrolijker is deze 14edo muziek.

Wat natuurlijk vragen oproept. Zoals, kunnen wij mensen leren om van alternatieve toonschalen te genieten? En ook, wat voor muziek zouden andere dieren mooi vinden? Of aliens? En ook, hoe werkt muziek in op ons brein?

Meer opmerkelijke composities op haar website ZIAspace.

Droomwereld: spreken met dromende mensen nu mogelijk

De droomwereld is al eeuwenlang de plaats waar alles kan. Nu is ook spreken met dromende mensen mogelijk. Zelfs op een behoorlijk hoog niveau.

Droomwereld: raadselachtig, ontoegankelijk en vluchtig

Dromen voeren ons naar een andere realiteit, een wereld van hallucinaties die net zo echt aanvoelt als elke wakende ervaring. Deze vaak bizarre episodes zijn kenmerkend voor de menselijke slaap, maar vormen nog steeds een onverklaard fenomeen. We zijn wel wat verder dan Plato, die in zijn beroemde parabel veronderstelde dat wij in een droom leven, maar veel is nog onverklaard. Wat deze “inner voyage” des te boeiender maakt. Voor het eerst zijn onderzoekers binnengedrongen in een tot nu toe onbekend domein.

Ooggetuigenverslag uit lucide droom

Tot nu toe berustte droomonderzoek voornamelijk op getuigenverslagen van dromende mensen. Herinneringen aan dromen vervliegen snel, binnen enkele minuten na het wakker worden. ook vervormt onze bewuste geest de droom. In dit baanbrekende onderzoek konden proefpersonen vragen van de onderzoeksleiders beantwoorden. Wel waren de proefpersonen in een lucide droom aanwezig. Lucide dromen zijn een speciaal type dromen waarin de dromer zich tijdens de droom bewust is van het feit dat ze droomt. Collega-schrijver Niek heeft zich er in verdiept en droomt zelf geregeld lucide. Hier zijn tips om zelf lucide te leren dromen.

In de droomwereld neemt ons brein vaak een loopje met de werkelijkheid.
In de droomwereld neemt ons brein vaak een loopje met de werkelijkheid. Bron: Pixabay/Kellepics

Ondervraging over de droomwereld tijdens REM-slaap

Uit eerder onderzoek weten we dat de mens droomt tijdens de zogenoemde REM-slaap. Hersengolven vertonen een activiteit die veel weg heeft van de wakende toestand en de ogen maken ‘Rapid Eye Movements’ (REM). De experimenten vonden plaats bij 36 lucide dromende proefpersonen waarbij via hersengolfmeting werd vastgesteld dat ze in REM-slaap verkeerden. Tijdens deze slaap analyseerden ze nieuwe informatie zoals een wakker persoon dat ook zou doen, onthielden ze informatie in hun werkgeheugen, berekenden ze eenvoudige antwoorden en gaven vrijwillige antwoorden. Deze bevindingen werden gedaan door vier onafhankelijke onderzoeksgroepen. Kortom: voor het eerst is het nu mogelijk om daadwerkelijk te communiceren met mensen die dromen, en uit de eerste hand van ze te vernemen hoe ze hun droomwereld ervaren. Kunnen we nu de verborgen wereld, waar we elk uren per nacht in doorbrengen, gaan verkennen? Meer details in de bron, die publiekelijk toegankelijk is.

Bron

Karen R. Konkoli et al., Real-time dialogue between experimenters and dreamers during REM sleep, Current Biology, 2021, DOI: https://doi.org/10.1016/j.cub.2021.01.026

Rechtse bal of linkse neoliberaal, ons bestelen doen ze allemaal.

Links en rechts onderscheid nu mogelijk via gezichtsherkenning

Onderzoekers ontwikkelden een AI-algoritme dat in 70% van de gevallen aan een gezicht links en rechts in stemgedrag kan onderscheiden.

De verkiezingsstrijd tussen links en rechts in Usa liep eind 2020 hoog op.
De verkiezingsstrijd tussen links en rechts in Usa liep eind 2020 hoog op. Bron: Wikipedia

In discussies tussen links en rechts lijkt het vaak, alsof twee verschillende menssoorten met elkaar aan het praten zijn. Links en rechts praten tegenwoordig steeds meer langs elkaar heen.

Ze zien de ander als alien. Vooral links heeft hier een handje van en reageert meer emotioneel. Een belangrijk onderscheid is ook dat linkse kiezers in hun gezicht meer emoties laten zien dan rechtse kiezers.

Niet duidelijk, waarom links en rechts er anders uit zien

Vervelend aan neurale netwerken is dat ze wel een redelijk nauwkeurige voorspelling kunnen doen, maar niet op grond waarvan ze die voorspelling doen. De onderzoekers waren daarom niet in staat om precies vast te stellen wat voor soort gezichtskenmerken hun systeem correleerde met politieke overtuiging, maar ze vonden wel enkele trends. Zoals de houding van iemands hoofd.

Ook de mate, waarin op de foto’s een vorm van gezichtsuitdrukking te zien was, leek enkele aanwijzingen te geven. Mensen die bijvoorbeeld direct in de camera keken, overigens een geliefde hobby van de om zijn conservatisme bekend staande ex-VVD politicus Wiegel, beoordeelde het algoritme gewoonlijk als progressiever. Degenen die wegkeken en walging toonden, kwamen daardoor juist op het stapeltje “conservatief” terecht.

Moeilijk te repliceren

Herhalen van dit onderzoek door anderen, een absoluut vereiste in de wetenschap, is lastig. De foto’s en politieke voorkeuren waarop hun algoritme is getraind, bevatten immers behoorlijk privacy-gevoelige informatie. Andere onderzoekers zullen dus hun eigen collectie van links- en rechtsstemmers moeten aanleggen en hier het algoritme op los laten.

Dat gaat alleen lastig worden, nu de verhoudingen zo gepolariseerd zijn. En mogelijk klopt deze correlatie buiten de (Californische) doelgroepen waar de onderzoekers hun data vandaan haalden, niet…

Hoe kan je deze kennis gebruiken als spin doctor?

De bedoeling is, om kiezers van jouw politieke voorkeur te laten stemmen, en anderen juist te ontmoedigen om te stemmen. Zo zou je door middel van gezichtsherkenning linkse en rechtse kiezers kunnen identificeren. Als je wilt dat vooral linkse kiezers gaan stemmen, kan je die aanspreken en aanmoedigen om te gaan stemmen. Rechtse kiezers wil je dan juist met cynische grappen over de “zakkenvullende politici” de lust ontnemen om te gaan stemmen.

Bron
Michal Kosinski. Facial recognition technology can expose political orientation from naturalistic facial images, Scientific Reports (2021). DOI: 10.1038/s41598-020-79310-1

Astrologie baseert zich op de sterrenbeelden van de Dierenriem. Alleen kloppen deze na duizenden jaren niet meer. En dan is er het probleem dat Uranus, neptunus en Pluto pas in de moderne tijd werden ontdekt...

Astrologie, hemelse wijsheid of pseudowetenschap?

Uit sterrenstof zijn we ontstaan en op een dag, hopelijk nog deze eeuw, zullen wij mensen terugkeren tot de sterren. Sommige mensen gaan verder. Ze denken dat de sterren en planeten hun lot bepalen. Is astrologie zin of onzin?

Wat is astrologie?

Voor wie zich afvraagt waarom de meeste namen voor wetenschappen eindigen op “logie”, behalve “astronomie”: dit komt omdat astrologie eerder bestond dan astronomie. Astronomen, die hemellichamen op wetenschappelijke wijze bestuderen, wilden zich graag onderscheiden van astrologen.

Dit is geen wonder. Astrologie is het geloof, dat de stand van de planeten en sterren op je geboortetijdstip, je lot bepaalt. Hoewel astrologen gedetailleerde methoden hanteren om voorspellingen over je toekomstige levensloop uit de standen van de sterren los te weken, zijn deze methoden niet wetenschappelijk onderbouwd. Kortom: astrologen doen zo ongeveer alles waar een rechtgeaarde wetenschapper van gruwelt.

Astrologie is nog steeds populair. Dit, ondanks dat er geen bewijs is dat het werkt.
Astrologie is nog steeds populair. Dit, ondanks dat er geen enkel bewijs is dat het werkt. Bron: https://pixabay.com/illustrations/astrology-horoscopes-constellation-1244728/

Zo is er geen duidelijk werkingsmechanisme van astrologie. De zwaartekracht van de verloskundige op een baby is vier keer zo sterk als ze zwaartekracht van de planeet Mars, bijvoorbeeld. De enige hemellichamen waar je als mens echt wat van merkt zijn de zon (dag en nacht) en de maan (eb en vloed, in combinatie met de zon). Naast de aarde zelf, natuurlijk. En eventueel inslaande asteroïden. Uiteraard kan in dat laatste geval een astronoom een nauwkeurige voorspelling maken van je sterfdatum. En die van haarzelf en de rest van de mensheid, natuurlijk.

Welke vorm?

Een ander probleempje met het geloven in astrologie, is dat er minstens drie verschillende astrologieën zijn. De Chinese astrologie gaat uit van het geboortejaar, de Indiase (vedische) astrologie en verwante Griekse astrologie gaat uit van de standen van planeten. En ook de Maya’s (en waarschijnlijk de Inca’s ook) kenden een uitgewerkte vorm van astrologie. Uitgaande van dezelfde stand van de sterren, komt een Indiase astroloog dus tot een andere voorspelling dan een westerse. De yuga’s van de Indiase astrologie zijn heel andere dan de baktuns van de Maya.

Dit terwijl bijvoorbeeld de Chinese, Griekse en Maya-versie van de Stelling van Pythagoras, dezelfde uitkomst opleveren.

Gauquelin: bewijs dat astrologie werkt?

De Franse psycholoog Pierre Gauquelin ontdekte, naar eigen zeggen, een “Mars effect“. De stand van de planeet Mars tijdens de geboorte van iemand zou de kans om een succesvol sporter te worden, beïnvloeden. Deze ontdekking deed het nodige stof opwaaien, en werd door astrologen met beide handen aangegrepen om hun geloof in de sterren te verdedigen. Later bleek dat hij de nodige methodologische fouten had gemaakt. Zo bleek het effect niet meer op te treden bij geboortedata na 1950, toen artsen de geboortedatum doorgaven.

Een vergelijkbaar effect, waarbij de geboortemaand een statistisch significant effect bleek te hebben op Canadese ijshockeyprestaties, was terug te voeren op de leeftijd van een leerling. Als een leerling vlak nadat het selectiejaar begint jarig is, is hij veel groter en sterker dan een leerling die aan het einde van het jaar die leeftijd bereikt. Domweg omdat hij bijna een jaar ouder is. Hij zal dus eerder als “ijshockeytalent” worden gezien en worden gescout, dan de jongere leerling.

Kortom: sterren en planeten zijn erg boeiend, maar bepalen je lot niet.

Tenzij je besluit om astronoom of astronaut te worden. Of naar Mars te verhuizen. Sterren bepalen niet de toekomst, onze toekomst ligt in de sterren.

Een date in 2025?

Verleid door kunstmatige intelligentie: de sirene-AI

Het begon met porno op internet. Toen kwamen de seksrobots. We naderen nu voor 2030 het punt, dat kunstmatige intelligentie de Turingtest kan passeren. Met andere woorden, zich voor kan doen als een mens. Bijvoorbeeld, als iemand die je probeert te versieren. Welke technieken zal kunstmatige intelligentie gebruiken om de emoties van de mens te leren hacken? Wanneer word je verleid door kunstmatige intelligentie? In deze video de stand van zaken.

Verleid door kunstmatige intelligentie.
Verleid door kunstmatige intelligentie. Bron: https://pixy.org/5717311/

Verleid door kunstmatige intelligentie

Kapitalisme zal altijd streven naar het maximaliseren van winst. Winst maak je, door producten die jij goedkoop kan vervaardigen, voor meer geld te verkopen. Als er geen manier meer is om je te onderscheiden met je bijzondere product, is er maar één manier om winst te maken. Meer verkopen. Met andere woorden: meer klanten verleiden, en klanten beter verleiden.

Als AI steeds beter wordt en uiteindelijk de mens zal overtreffen in informatieverwerkend vermogen, is het logische eindproduct de sirene-AI. Een kunstmatige intelligentie die in staat is om mensen volkomen om zijn vinger te winden. Kassa!

Dictatuur

Maar er zijn ook superschurken. Althans, kwaadaardige karakters, die van de gelegenheid gebruik maken om uit te groeien tot een real time Joker of Darth Vader. Zo iemand kan op de gedachte komen om hiermee de bevolking te verleiden. Bijvoorbeeld, tot een dictatuur met hem aan het hoofd. Vond je Cambridge Analytica, de firma die Trump mede aan een verkiezingsoverwinning hielp, eng? Of de macht van big tech over ons? You haven’t seen anything as yet.

Ex Machina

We zagen een voorbeeld van een dergelijke kunstmatige intelligentie in de film Ex Machina uit 2015. Een kunstmatige intelligentie verleidde de hoofdpersoon om zo te kunnen ontsnappen, om aan de wereldheerschappij te werken. Dit is niet denkbeeldig, stelt filosoof Neil Bostrom in zijn boek Superintelligence. Verleid tot de ondergang? Het risico is groter dan waar de meeste mensen bij stilstaan.

Mag liegen? Bij de pop Pinokkio werd de neus langer, als deze loog.

Liegen om de wereld te redden, mag dat?

Mag liegen, als je hiermee de wereld kan redden?

Liegen erg handig in de politiek

In een democratie regeert in theorie de bevolking. In de praktijk is dit “gedelegeerd” aan professionele politici, die elke vier jaar gekozen worden. Je zin doorvoeren is lastig, als er voortdurend eigenwijze mensen voor de voeten lopen die het allemaal beter denken te weten. En bovendien, vaak een andere agenda hebben dan jij. Dat verklaart, waarom leugens zo populair zijn in de democratie. Net als goochelaars, verbloemen politici en politieke hun werkelijke, impopulaire bedoelingen. Deze maskeren ze met nobele leugens. Want het domme volk kan de waarheid immers niet aan. Hieronder enkele voorbeelden van “leugentjes om bestwil”, welbekend uit openbare bronnen, die rampzalig uitpakten.

Broeikaseffect

Een goed voorbeeld is de steeds ergere antropogene opwarming van de aarde (AGW), is de volksmond het ‘broeikaseffect’. De hoeveelheid CO2 in de lucht is in de laatste twee eeuwen fors gestegen. Namelijk, van circa 270 ppm tot rond de 415 ppm in 2021. Dat gaat niet de goede kant op. Meer CO2 in de lucht betekent immers, opwarming en stijging van de zeespiegel. Ook kunnen delen van de tropen onbewoonbaar worden door de hoge temperaturen.

Als de temperatuur structureel boven de 26 graden blijft, krijgt ons lichaam bij zware arbeid last van te veel hitte. Dit is nu al een enorm probleem in bijvoorbeeld El Salvador[1]. En zeker, als zoals verwacht, de gemiddelde temperatuur in de tropen nog meer omhoog gaat. Dan worden de tropen ook bij voldoende drinken, en lichte arbeid, onleefbaar. Reden genoeg, dus, om het AGW probleem aan te pakken. Dat willen de meeste Nederlanders en Belgen ook graag.

Vlees ongezond voor de aarde, niet voor de mens

Een van de belangrijkste bijdragers aan deze CO2 is veeteelt. Naar schatting wordt ongeveer 14% van alle uitstoot van broeikasgassen, plus de nodige ontbossing, veroorzaakt door vee[2]. Kortom: voor de aarde is het erg handig als we stoppen met vlees eten.

Nu is het probleem: het argument om de aarde te redden, overtuigt maar enkele mensen om vlees te laten staan. Maar als mensen gaan geloven dat dat vlees eten ziek maakt, explodeert het aantal vegetariërs. En ziedaar, een flinke reductie in CO2. Dit verklaart, waarom de mening dat vlees ongezond is, en vlees prima kan worden gemist, overheerst in progressieve, hippe weblogs. Want wie wil nu niet de wereld redden met een leugen om bestwil?

Een leugen ja, inderdaad. Kinderen hebben vlees nodig om beter te groeien – plantaardig eiwit is veel moeilijker verteerbaar[3]. Dus hoewel wat minder vlees eten voor volwassenen die veel vlees eten gunstig is, hebben opgroeiende kinderen zeker voldoende vlees nodig.

De oorlog tegen zuivel

Ook zuivel ondergaat dit lot. Immers, ook zuivel komt van veeteelt en is hiermee CO2-belastend. Een kg eiwit uit zuivel is ongeveer even erg als een kg eiwit uit vlees. Ooit werd melk aangeraden om botontkalking te voorkomen, en was schoolmelk iets waar we trots op waren. Nu krijgen zelfs schoolkinderen nep-melk zoals havermelk van hun goed bedoelende, maatschappelijk bewogen ouders. Havermelk wordt volop gehypet in hippe kringen, maar is in feite een soort duur meeldrankje. Met veel lege calorieën en veel en veel te weinig bouwstoffen, zoals eiwit en vitamine D[4]. Met als gevolg: ondervoeding bij kinderen. Want dit soort gezinnen eet ook weinig eieren en vlees.

Banvloek op soja

In feite komt slechts één plantaardige vervanger voor melk redelijk in de buurt van koemelk. Sojamelk. Al is het eiwit van soja ongeveer twintig procent minder rijk in essentiële aminozuren dan dat in koemelk. Dus moet je meer sojamelk gebruiken om die aminozuren toch voldoende binnen te krijgen. Toch kiezen ze niet zo vaak voor soja. De sojaboon staat in een slechte reuk bij sociaal bewogen mensen.

Hoewel soja prima in Nederland is te kweken. En bovendien, een hogere opbrengst per hectare geeft dan in Brazilië: 3,5-4 ton per hectare bij ervaren telers[6]. Dat staat gelijk aan 1500 kg soja-eiwit per hectare. Voldoende voor een slordige 500 000 liter sojamelk per ha per jaar. Anders uitgedrukt: we zouden genoeg soja voor de complete melkconsumptie van Nederland, 975 miljoen liter, op een oppervlakte van 2000 vierkante kilometer (dit is ongeveer de oppervlakte van de provincie Limburg) kunnen kweken. Maar soja is fout. Dus dat kan niet.

Liegen om oorlogen te beginnen

Over het algemeen zijn oorlogen een enorm slecht idee. Door oorlogen wordt er namelijk heel erg veel menselijk leed aangericht. En er vallen zeer veel slachtoffers, zowel doden als invaliden. Landen veranderen ook in een woestenij. De ontwrichting richt het leven van miljoenen mensen ten gronde. Geen zinnig mens kan dus voor oorlog zijn. Toch zijn oorlogen nog steeds de regel. Ook oorlogen die begonnen zijn door democratische landen.

Dit kan, omdat het volk voorgelogen wordt. Denk aan de massavernietigingswapens van de toenmalige Iraakse dictator Saddam, die later niet bleken te bestaan. Op grond hiervan werd het regime van Saddam omver geworpen, dat nu is vervangen door een pro-Iraans regime. Met honderdduizenden doden tot gevolg. Maar de oliewinsten en die van bedrijven als Halliburton en Raytheon waren verzekerd. Saillant detail: de energie-inhoud van de op Irak gegooide verarmde-uranium munitie was voldoende om alle huishoudens in Noord-Amerika vier jaar lang gratis van elektriciteit te voorzien.

De mondkapjesleugen en coronatest-leugen

Een voorbeeld iets dichter bij huis. De manier waarop de Nederlandse regering de corona crisis te lijf ging, werd gekenmerkt door leugen op leugen. Zo beweerde de overheid dat er onvoldoende testcapaciteit was. En maakte ook weinig aanstalten, om deze capaciteit op te voeren. Gevolg was dat de Nederlandse coronacijfers gunstig afstaken bij die in het buitenland, zoals Duitsland en België. En Nederland uitgezonderd werd, toen bijvoorbeeld vluchten naar Duitsland en België wél werden stilgelegd. Dat leverde nogal wat economische winst op. In werkelijkheid blijkt uit de oversterfte in 2020 al dat Nederland minstens zo zwaar getroffen is als de buurlanden: ongeveer even zwaar als België en veel zwaarder dan Duitsland. [3]

Mondkapjes waren, zo beweerde de overheid, niet nodig. In de rest van de wereld, waaronder bij de WHO, was al in het voorjaar van 2020 bekend dat het dragen van mondkapjes het beste preventie tegen covid-19 verspreiding vormt. De reden voor deze leugen was om te voorkomen dat Nederlanders medische mondkapjes gingen hamsteren. Daaraan was er in de zorg groot gebrek. Als de overheid de waarheid had verteld, dan hadden Nederlandse fabrieken massaal kunnen overschakelen op inheemse productie van mondkapjes, zoals bijvoorbeeld in China ook gebeurde. Of we hadden samen kunnen werken met onze Belgische, Franse en Duitse buren.

Mag liegen? Bij de pop Pinokkio werd de neus langer, als deze loog.
Mag liegen? Bij de pop Pinokkio werd de neus langer, als deze loog. Bron: Adrian Michael/Wikimedia Commons

Heeft liegen zin?

Aan voorgaande voorbeelden zien we, dat het liegen tegen de bevolking altijd negatief werkt. Zelfs als de bedoelingen van de leugenaar nobel zijn. Leugens vernietigen de geloofwaardigheid en het vertrouwen, m.a.w. het sociale kapitaal. Om leugens in stand te houden, is geheimhouding en censuur nodig. Ook zorgen leugens voor verkeerd beleid en sturen deze de samenleving de verkeerde kant op. Dit alles is een hoge prijs voor een korte termijn voordeel.

Jokken is fout. Jokken mag nooit. Nee, zelfs niet om de wereld te redden. Liegen om bestwil bestaat niet. Als we als soort te stom en te laf zijn om de waarheid te bevatten en te handelen, verdienen we het niet om voort te blijven bestaan.

Bronnen
1. T. Bodin et al., Intervention to reduce heat stress and improve efficiency among sugarcane workers in El Salvador: Phase 1, Occup Environ Med. 2016 Jun; 73(6): 409–416.
2. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_full.pdf
3. Meat diets boost kids growth, Nature, 2005
4. Euromomo, Excess deaths (interactieve grafieken)
5. Angelica Sousa and Katrin A Kopf-Bolanz, Nutritional implications of of an Increasing Consumption of Non-Dairy Plant-Based Beverages Instead of Cow’s Milk in Switzerland, Adv Dairy Res 2017, 5:4DOI: 10.4172/2329-888X.1000197
6. Lokale soja, WUR Depot