Israëli’s klagen vaak dat Jahweh ze uitgerekend in het enige deel van het Midden Oosten heeft laten wonen waar geen olie en gas in de grond zit. Dat laatste blijkt met de ontdekking van twee enorme gasvelden niet waar te zijn. Zullen de rollen nu omgedraaid worden?
Israël steeds meer zelfvoorzienend in aardolie
Geopolitiek is de positie van Israël, omringd door vijandige buren, niet erg benijdenswaardig. Tot overmaat van ramp zit ook de meeste aardolie in landen waarvan de bevolking niet bepaald overloopt van warme gevoelens voor de joodse staat. Het vergt dan ook veel kunst en vliegwerk voor de Israëli’s om hun oliebehoefte te dekken. Gelukkig hebben de Israëli’s in 2006 een rijke bron van lokale aardolie ontdekt: schalie-olie waaruit voor een kostprijs van ongeveer twintig dollar per vat olie gewonnen kan worden[1]. Ter vergelijking: op het moment dat dit artikel geschreven wordt (september 2011) zweeft de olieprijs van Brent-Noordzeeolie rond de honderd tot honderdtien dollar per vat. In principe kan hieruit ongeveer een derde van de oliebehoefte gedekt worden.
Enorme aardgasvondst
Israël heeft een lange kustlijn, wat betekent dat een enorm deel van het oostelijk Middellandse Zeegebied bij de Israëlische territoriale wateren behoort. Al in 2009 werd het kleinere Tamar-veld gevonden.
De drie Israëlische aardgasvelden Leviathan, Tamar en Dalit.
Proefboringen hebben begin 2011 laten zien dat er een nog groter veld ligt: het Leviathanbekken. Ook is het kleine Dalitveld ontdekt. Deze drie velden samen bevatten rond de 750 miljard kubieke meter. Ter vergelijking: het Nederlandse aardgasveld bij Slochteren bevat nog ongeveer 40% van de oorspronkelijke inhoud. Dit is nog 1100 miljard kubieke meter. Daar staat tegenover dat de gasvondst in Israël nog niet goed in kaart is gebracht en heel goed nog groter kan zijn dan tot nu toe bekend[2]. Voor een klein land als Israël met ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking en driekwart van het Nederlandse welvaartspeil betekent deze vondst relatief evenveel als Slochteren voor Nederland betekende. Zeker nu in deze tijd de prijzen voor energie de pan uitrijzen en er in Egypte, tot nu toe de belangrijkste leverancier van gas, steeds meer stemmen opgaan de gaskraan naar het gehate Israël dicht te draaien. Fundamentalistische terroristen doen in ieder geval al hun best de gasleiding te saboteren.
Dat is nog niet alles. Zo bevat het Leviathan aardgasveld rond de 4,3 miljard vaten olie, voldoende voor veertig dagen wereldolieverbruik. Dit is vijftien keer zoveel als er in Nederland in de grond zat. Anders gezegd: het is voldoende om Israël een halve eeuw qua aardolie zelfvoorzienend te maken. Overigens is Israël nu al bezig met een grootschalig programma om het land over te laten schakelen op elektrische auto’s.
Zeegrensconflict
Buurland Libanon is het niet eens met de manier waarop de zeegrens getrokken is. Volgens Libanon moet de grens oost-west lopen, waardoor ook Libanon een deel van de rijke olie- en gasvelden in bezit krijgt. Omdat de gewelddadige militie Hezbollah al met aanslagen op Israëlische installaties heeft gedreigd, patrouilleert Israël nu met onbemande drones in het gebied.
Geopolitieke consequenties
Als grootschalige gasexport van Israël naar Europa plaatsvindt, wordt de wurggreep van Rusland en de Noord-Afrikaanse landen op de Europese gasvoorziening zwakker. Dit zal Israël ook extra invloed geven op het buitenlandse beleid van de Europese landen ten koste van de invloed van de islamitische wereld en Rusland. Voor Europa is het daarom erg verstandig, gasleveringscontracten met Israël af te sluiten. Hierdoor wordt de enorme afhankelijkheid van Russisch en Noord-Afrikaans gas verminderd.
Met een tweedehands modelvliegtuigje zijn een stel hackers er in geslaagd internetknooppunten en zendmasten voor mobiele telefoons te kapen.
De WASP is in staat draadloze internetpunten, GSM telefoonverkeer en Bluetooth verbindingen te hacken.Rich Perkins en Mike Tassey bouwden het heldergele Wireless Arial Surveillance Platform (WASP) in hun garage van een tweedehands vliegend oefendoelwit van het Amerikaanse leger. De WASP gaat op jacht naar mobiele telefoons en internetknooppunten. Volgens de makers legt het vliegtuigje een voorgeprogrammeerde route af. De hardware en software in de drone is voorzien van de mogelijkheid Wi-Fi, Bluetooth en GSM-netwerken aan te vallen.
WASP pikt pakketjes data op die draadloos worden verzonden of gebruikt niet-beschermde hot spots via welke cyberaanvallen op computersystemen kunnen worden gelanceerd. De drone is ook in staat zich voor te doen als een gebruiker van een mobiele telefoon, waarna op kosten van de gebruiker kan worden gebeld of geïnternet.
Tweeedehands drones zoals gebruikt voor WASP kunnen voor ongeveer honderd tot honderdvijftig euro online worden gekocht. De overige onderdelen werden via elektronica-verzendhuizen besteld. De totale kosten van onderdelen voor de drone bedroegen iets meer dan zesduizend dollar, plus uiteraard nog de werktijd: twee jaar knutselen in de avonduren.
Naar eigen zeggen bouwden de twee technici de vijftien kilo wegende drone, om zo de computerindustrie erop attent te maken dat het vrij eenvoudig is om met algemeen verkrijgbare onderdelen dit soort apparaten te bouwen.
Goed- en kwaadaardig gebruik
WASP kan mobiele telefoons in rampgebieden opsporen, wat in potentie redders naar overlevenden leidt. Het toestel kan ook over een rampgebied vliegen om als mobiele zendmast te dienen, zodat overlevenden die vastzitten kunnen bellen. Aan de andere kant kan WASP de computernetwerken van bedrijven binnendringen via niet-beveiligde draadloze netwerken die op veel plaatsen te vinden zijn.
De omgebouwde drone kan ook topmanagers via hun mobiele telefoon identificeren en ze volgen, om zo te loeren op een kans om hun data te stelen. Bijvoorbeeld als de top executive draadloos internet in een café. WASP checkt alle aanvalspunten en slaat toe op het zwakste punt. Dat kan van alles zijn: Bluetooth hoofdtelefoon, mobieltje, Wi-Fi. Heeft WASP eenmaal een ingang gevonden, dan kan het systeem toeslaan.
Volgens de bedenkers kan de drone ook een kleine lading meenemen, denk aan drugs of dingen als vuile bommen of bio- of chemische wapens waarmee terroristische aanvallen zijn uit te voeren. Zoals overigens voor elk voldoend grote modelvliegtuig geldt.
Indiase filmmakers hebben zich al uitgebreid uitgeleefd in creatieve toepassingen, waarbij de onvermijdelijke schurk dood en verderf zaait met een modelheli of op afstand bestuurbare bomrobot. Dat is namelijk veel goedkoper qua special effects.
We beschikken nu over meer vernietigingskracht dan ooit, maar het inzetten van grof geweld is nu zinlozer dan wanneer ook eerder in de geschiedenis. Militaire grootmachten zijn daarom nu al druk bezig zich voor te bereiden op een nieuw militair tijdperk.
Strategisch
Oorlogen zoals in Irak, Afghanistan en nu Libië hebben laten zien dat conventionele legers steeds minder zin hebben. De vijand verschuilt zich achter burgers (Libië) of is zelfs onzichtbaar (Irak, Afghanistan). Dat is ook de reden dat de NAVO-landen met hun enorme vuurkracht en modern oorlogstuig niet in staat zijn hun strategisch doelen te bereiken. Deze trend zal in de toekomst doorzetten. Oorlogen zullen steeds meer het karakter van permanente uitputtingsslagen krijgen. Uiteraard zijn de Amerikanen, op dit moment de grootste militaire macht op aarde, niet achterlijk. Ze zijn zich nu terdege aan het voorbereiden op dit nieuwe tijdperk. Hierbij maken ze gebruik van moderne techniek, het punt waarop ze een strategische voorsprong hebben. Het gaat er hier vooral om, korte conflicten tot een beslissend einde te brengen.
Supersoldaten
Een exoskelet vergroot de kracht van een soldaat met een veelvoud, zodra er een compacte energiebron wordt ontwikkeld.
Infanterie op de grond blijft essentieel om een gebied te bezetten en te beheersen. Vandaar dat er onderzoek wordt gedaan naar methoden om de lichamelijke vermogens van soldaten en hun zintuigen sterk te vergroten. De toekomstige infanteriesoldaat zal voorzien zijn van een exoskelet waardoor hij veel sterker is. Mogelijk zullen robotarmen hem zelfs helpen bovenmenselijk snel te reageren. Elektronica om pijn te onderdrukken of angstgevoelens weg te nemen zal soldaten tot effectievere moordmachines omvormen. Toch blijven soldaten vanuit militair oogpunt een probleem. Mensen zijn kwetsbaar en makkelijk te doden, zelfs wanneer ze ingepakt zijn in een robotharnas. Vandaar dat op den duur robotsoldaten zullen overheersen.
Militaire robots zijn niet bang of maken fouten. Ook zijn ze altijd gehoorzaam.
Robotsoldaten
Veel strijders verliezen werkt demotiverend. Ook het grote aantal, vaak levenslang, gehandicapten is een enorm strategisch probleem – afgezien nog van het menselijk leed. Door robotsoldaten in te zetten voorkom je dit. Daarom komen er steeds meer onbemande vliegtuigen (drones) en nu zijn de eerste Terminator-achtige gevechtsrobots ook al ingezet in onder meer Irak. Met veel succes-de enige Amerikaanse wapens waar de taliban echt bang voor zijn, zijn de drones.
Robotsoldaten kunnen op zelfmoordmissies en in andere zeer gevaarlijke situaties worden ingezet, bijvoorbeeld om alle sluipschutters in een huis neer te schieten. Robotsoldaten hoeven niet jarenlang getrand te worden, hebben geen familie die achterblijft, kennen geen angst en zijn altijd volledig loyaal. Ze kunnen vanaf het eigen land of een andere veilige plaats ingezet worden. Verwacht dus veel meer robottroepen in de toekomst. De verleiding wordt dan ook groter om robots voor gevechten in te zetten.
Economische oorlog
Er zijn allerlei gemene streken denkbaar om een vijandig land een stevige slag toe te brengen. Denk bijvoorbeeld aan het verspreiden van het mond- en klauwzeervirus of tarweroest. Dit garandeert dat de uitvoer van het land in kwestie stevig wordt geraakt en dat de eigen exporteurs een groot voordeel krijgen. Ook effectief is sabotage of een schandaal veroorzaken. Stel dat je iemand de CNC-controllers van een toeleverancier in een concurrerend land zo laat afstellen dat er een kritische fout optreedt in een concurrerende auto. Het resultaat: tienduizenden auto’s moeten worden teruggeroepen. Wie weet werkte Goldman Sachs in opdracht van de Amerikaanse overheid en hebben ze op die manier de Griekse boeken weten te vervalsen, zodat Griekenland lid kon worden van de eurozone. Zo kon de euro als deze echt bedreigend wordt – zoals nu – op tijd ondermijnd worden. Het is namelijk niet voor niets dat ondanks de grote schulden van Zuid-Europese landen, de euro nog steeds structureel overeind blijft. De dollar staat er namelijk nog beroerder voor.
Cyberoorlog
Internet wordt steeds meer de backbone waarover het economische verkeer loopt. Cyberaanvallen, zoals de Stuxnet worm waamee de Iraanse opwerkingsfabrieken werden uitgeschakeld en de Chinese aanvallen op Google, zullen schering en inslag worden. Uiteraard is vooral het verkrijgen van bedrijfsgeheimen of het verstoren van concurrenten van belang, naast het uitschakelen van defensie-industrie. Of om politieke tegenstanders uit te schakelen. Een goed opgezette cyberaanval op een gevoelige plek kan de publieke opinie sterk beïnvloeden.
De Joodse profeet Jesaja sprak al over een tijd waarin zwaarden tot ploegscharen omgesmeed zouden worden. Ook Jezus voorzag een tijd waarin alle oorlogen voorbij zouden zijn. Waren dit onrealistische dromers, of zal er op een dag echt een tijd zijn dat er geen oorlogen meer zijn?
Waarom zijn er oorlogen? Oorlogen zijn gewapende conflicten waarbij de betrokken partijen door middel van geweld proberen hun doel te bereiken. Oorlogen komen dus niet uit de lucht vallen. Er moeten vijandelijke partijen zijn die iets willen wat met elkaar in strijd is (bijvoorbeeld macht over een groep mensen of een waardevolle hulpbron zoals aardolie), ze moeten wapens hebben en minstens één partij moet bereid zijn die te gebruiken. Je zou dit de oorlogsdriehoek kunnen noemen, zoals hitte, zuurstof en brandstof de vuurdriehoek vormen. In de praktijk zullen de vijandelijke partijen alleen bereid zijn hun wapens te gebruiken als ze een redelijke kans zien om hun zin te krijgen zonder dat de gevolgen al te ongunstig zijn.
Wapens, samenwerking en de wil om te doden en te sterven
Om in een oorlog kans van slagen te hebben moet een groep ten eerste over wapens te beschikken. Deze hoeven niet veel voor te stellen, ze hoeven slechts beter te zijn dan die van de tegenstanders op het moment dat de aanval plaatsvindt. De reden van het succes van slechtbewapende terroristen: ze vallen ongewapende burgers van een vijandelijke groep aan.
Deze muurschildering is geïnspireerd door Picasso's Guernica, waarin hij de verschrikkingen van de Spaanse burgeroorlog in beeld bracht.
Moderne legers beschikken over zeer zware wapens, tot atoombommen toe. Daarom zijn confrontaties tussen twee moderne, tot de tanden bewapende legers erg verwoestend.
Oorlog is er op gericht de vijand te vernietigen. Ook de vijand probeert de aanvallers te vernietigen. Om oorlog kans van slagen te geven, moeten zowel de strijders als degene die de strijders bevelen heeft bereid zijn om te (laten) doden en gedood te worden (of kanonnenvlees op te offeren). Van nature doodt de mens niet: hier zit gelukkig een sterke biologische remming op. Psychopaten, zoals de mythische Griekse strijder Achilles uit de Odyssee, missen deze remming, vandaar de oververtegenwoordiging van psychopaten in legers. Militaire training komt er dus op neer de vijand te leren zien als onmenselijke monsters (dehumanisering) of moordzuchtige reflexen aan te leren, zodat de soldaat een moord heeft gepleegd voordat hij er bij stilstaat. Tegenwoordig is er zoveel afstand tussen vijandelijke strijders, dat het moorden door bijvoorbeeld van tien kilometer hoogte met een bommenwerper een haast klinische handeling is geworden.
Zowel het moorden als het voortdurende levensgevaar is psychisch slopend. Vooral kindsoldaten, maar ook volwassenen zijn ernstig getraumatiseerd na een oorlog. Vandaar dat de meeste mensen en staten in principe tegen het voeren van oorlogen zijn.
Macht over de bevolking steeds belangrijker
Op dit moment zijn de meeste gebieden rijk niet door grondstoffen waarover ze beschikken, maar door hun netwerkfunctie. Waarschijnlijk zouden veel bewapende partijen een Silicon Valley, Brussel of de Londense City in hun bezit willen hebben, maar deze door grof geweld veroveren zou ze vernietigen, omdat hun waarde bestaat uit een netwerk van mensen. Een oliebron of goudmijn zal nog redelijk intact een oorlog overleven, een stad of handelsnetwerk niet. Vandaar dat veroveringsoorlogen voornamelijk op plattelandsgebieden of in grondstofrijke gebieden plaatsvinden.De meeste burgeroorlogen vinden plaats in landen met een onevenwichtige verdeling van grondstoffen.
Robotwapens
Er worden nu steeds meer robotwapens (bekend uit onder meer de Terminator films) ontwikkeld, variërend van vliegende drones, de schrik van de taliban, tot rijdende (en wellicht al snel lopende) infanterierobots. Robots hebben voor een leger als voordeel dat ze geen gewetensbezwaren, angst of vermoeidheid kennen. De voornaamste kostenpost ligt in het bouwen, ze inzetten kost maar weinig. Het is daarom voor een groep met een robotleger al snel aantrekkelijk om een oorlog te beginnen. De inzet van gevechtsrobots heeft een guerilla-oorlog in steden voor een ‘standaard’ leger ook veel minder afschrikwekkend gemaakt. Echter: ook met een robotleger zal een goed bewapende tegenstander terugslaan met bijvoorbeeld atoomwapens. Robotlegers zullen dus gebruikt worden voor oorlogen tegen een guerillaleger. Landen als Iran en Noord-Korea weten dat ze alleen kunnen overleven door atoomwapens. Robotlegers werken dus sterk escalerend.
Maar… wordt het nu nooit meer vrede?
De twee grootste militaire machten, de Verenigde Staten en China, zijn ook elkaars grootste handelspartners. Met een oorlog zouden beide landen hun economie enorme schade berokkenen. Het winnen van grondstoffen wordt steeds meer een kwestie van energie. Met voldoende energie is uit rots en zeewater zo ongeveer iedere denkbare grondstof te winnen. Grondstoffen als casus belli verdwijnen hiermee. Vinden we daarentegen geen alternatief voor aardolie, dan zouden in de eenentwintigste eeuw wel eens de meest vernietigende oorlogen ooit om de schaarse oliebronnen kunnen uitbreken. Kortom: goedkope energie is het elixir van eeuwige vrede.
Er ligt een klein landje in het Midden Oosten met half zoveel inwoners en oppervlakte als Nederland. Toch slaagt dit landje met de bezette gebieden er in om de headlines al meer dan zestig jaar in haar greep te houden. Is dat wel terecht?
Geopolitiek
Israël ligt zeer strategisch. Op korte afstand van het Suezkanaal heeft het land de optie om dit te bezetten – dit gebeurde al enkele keren in het verleden. Ook de voor islamieten heilige steden Mekka en Medina en de belangrijke steden Damascus en Caïro liggen binnen bereik van Israëlische straaljagers. Het land splitst de islamitische wereld in feite in tweeën: alleen door over Israëlisch grondgebied te rijden kan een reiziger over land van Afrika naar Azië reizen. Om deze reden zien de Arabieren Israël als een doorn in hun vlees. Vandaar de vaak opgeklopte solidariteit met de Palestijnen en de heisa over Jeruzalem, voor islamieten veel minder belangrijk dan bijvoorbeeld Mekka, Medina en Karbala). Israël wordt aan bijna alle kanten – de uitzondering is Libanon met de Golan – omringd door lege woestijn. Dit betekent dat de aanvoerlijnen voor een aanvallend leger lang en kwetsbaar zijn.
Israël wordt aan bijna alle kanten omringd door lege woestijn.
Het voornaamste probleem voor Israël is demografie en gebrek aan strategische diepte. De bevolking en bevolkingsgroei in de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever – en de buurlanden – is veel groter dan die in Israël zelf. Ook heeft het land nauwelijks strategische diepte: als Syrische of Jordaanse tanks vijftig kilometer naar het westen rijden wordt het land in tweeën geknipt.
De Palestijnen in de bezette gebieden en de Hezbollah-militie in Zuid-Libanon voeren een voortdurende slijtageslag. Het land kan zich alleen de vijanden van het lijf houden door zeer hoge uitgaven aan het moderne, tot de tanden bewapende leger (tientallen procenten van het BNP) en een meedogenloos effectieve geheime dienst, de Mossad. De afgelopen tientallen jaren behield de economie in Israël haar voorsprong op de buurlanden Egypte, Jordanië en Syrië, maar deze landen zijn nu met een inhaalslag bezig. Gelukkig voor Israël gaat het om dictaturen, wat betekent dat corruptie de ontwikkeling tegenwerkt. Het is echter niet uit te sluiten dat er democratische revoluties komen waardoor het machtsevenwicht zou verschuiven. Het verder weg gelegen Iran beschikt nu al over behoorlijk goede technische knowhow. Dit betekent dat ze in de verdere toekomst in principe in staat zijn het Israëlische luchtoverwicht te breken, bijvoorbeeld wanneer voor de VS de strategische waarde van Israël verdwenen is.
Voor een land als Israël zijn atoomwapens dan ook een noodzakelijkheid om in de huidige vorm te overleven. We voorzien in de toekomst ook investeringen in robottechniek (naast de oorspronkelijk in Israël uitgevonden onbemande drones, ook rijdende robots in het leger) om op die manier de militaire druk op de kleine beroepsbevolking te verlichten. Ook zal Israël moeten proberen te voorkomen dat de Arabische buurlanden gaan samenwerken. Op dit moment lijkt het daar niet op: de haat tussen het Jordaanse koningshuis en dat van Saoedi-Arabië is vanwege het verleden bijvoorbeeld intens. Zo ook de haat tussen soennieten en sji’ieten (Syrië wordt geregeerd door een sji’ietische sekte maar bestaat grotendeels uit soennieten). Naarmate Israël strategisch verzwakt wordt het minder interessant om samen te werken tegen Israël.
Alleen regionale dreiging
Israël heeft er als kleine, open economie alle belang bij publicitair in een goed blaadje te blijven. De steun voor Israël is in Europa al verdwenen en is in de VS langzaam aan het afbrokkelen. Van Israël zijn dus niet al te dolle avonturen te verwachten.
Het snel islamiserende Turkije ontpopt zich steeds meer als tegenstander van het land, maar in de huidige status-quo is er voor geen van de bestaande regimes een goede reden om Israël aan te vallen. Deze status-quo is echter aan het veranderen. De hoge bevolkingsgroei, gebrekkige economie en terugvallende olieinkomsten betekenen dat als de olie rond 2020 echt opraakt, het volk niet meer tevreden gehouden kan worden.
Islamieten hebben, wijst de geschiedenis uit, net als Europeanen in de middeleeuwen, dan vaak de neiging hun heil te gaan zoeken in hun geloof. Als grote hongersnoden uitbreken en het leger niet meer betaald kan worden zullen de bestaande regimes omver geworpen worden. De verschillende incarnaties van de Moslimbroederschap en de verwante organisatie HUT zullen dan proberen een kalief, een opperleider van de islamieten, aan te wijzen. Dit zal vermoedelijk de meest succesvolle militaire leider zijn die de rest onderwerpt. In dit geval helpt nucleaire afschrikking niet meer. Verhongerende mensenmassa’s laten zich hierdoor niet meer afschrikken. Waarschijnlijk zal in dit geval Israël dus onder de voet gelopen worden.
Drie veroveringsscenario’s
Er zijn drie scenario’s denkbaar. De eerste is het herleven van het Turkse kalifaat. Turkije is een redelijk vruchtbaar, etnisch redelijk homogeen en weinig corrupt land met voldoende eigen energiebronnen. De kans is klein dat hier hongersnoden gaan uitbreken. De Turken hebben veel te verliezen en weinig te winnen met oorlog. Een islamistische staatsgreep en veroveringsoorlog richting zuiden is hiermee minder waarschijnlijk.
De Israëlische gevechtsrobot Viper is voorzien van een machinegeweer om sluipschutters uit te schakelen.
Het tweede scenario is Iran. Zou het Iraanse regime er in slagen Irak onder de voet te lopen of een revolutie uit te laten breken, dan zou dit veel prestige met zich meebrengen. In tegenstelling tot Turkije ontleent het regime in Iran haar legitimiteit aan het geloof, het binnenlandse verzet is groot en de Iraanse olie is snel aan het opraken. Essentieel in dit scenario is dat een Iraanse politieke of geestelijke figuur door veel islamieten wordt gezien als de mahdi, een religieus en politiek leider die de reïncarnatie is van Mohammed. Beheerst Iran eenmaal Mesopotamië, dan is het volgende logische doel Israël, via bondgenoot Syrië. De vernietiging van de joodse aartsvijand zou een mahdi groot prestige bezorgen en rond 2020-2030 zijn mensenlevens goedkoop. Zelfs een ultramodern leger als het Israëlische zal vermoedelijk niet opgewassen zijn tegen miljoenen fanatieke soldaten die niet bang zijn voor de dood, alhoewel Israël door luchtaanvallen de logistiek door de woestijn totaal lam kan leggen.
Een variant op dit scenario is een aanval vanuit Egypte op Israël. In Egypte wonen rond 2030 rond de honderd miljoen mensen op een bewoonbaar oppervlak van minder dan twee keer Nederland. Kortom: een Bangladesh aan de Nijl. Tot overmaat van ramp willen de zuiderburen meer Nijlwater voor zichzelf.
Strategisch gezien zijn de zuiderburen Soedan en Ethiopië voor Egypte dus van veel groter belang. De bottleneck ook hier is de tocht door de woestijnachtige kustvlakte van de Sinaï naar Gaza. Voor Egypte met haar kleine, dichtbevolkte Nijlvallei (denk aan de gevolgen van het bombarderen van de Aswandam) zal een oorlog uiteraard rampzalig uitpakken, de reden dat seculiere regimes er weinig voor voelen. Alleen een machtsovername door de Moslimbroederschap verandert dit. Zelfs dan is een ‘war of attrition’ aannemelijker dan een grootschalige aanval.
Het derde, minst waarschijnlijke scenario is een herhaling van de Arabische veroveringstochten. Alhoewel de bevolkingsexplosie in het Arabisch schiereiland (denk aan tachtig miljoen mensen in een onherbergzame woestijn met een volkomen leeggepompte grondwaterlaag) rond 2020-2030 tot een humanitaire ramp zal leiden, zijn ook hier aanvoerlijnen de bottleneck. In de tijd van Mohammed konden na een eeuw van verwoestende oorlogen tussen de Perzen en de Byzantijnen, Syrië en Palestina gemakkelijk veroverd worden door groepen nomaden op kamelen. Israël is nu in tegenstelling tot de Byzantijnen en Perzen goed bewapend. Ook hier verandert het luchtoverwicht de strategische uitkomst definitief.
Alle drie scenario’s betekenen een enorme humanitaire ramp. Alleen door de invloed van religie terug te dringen, de heilige oorlog te verklaren tegen corruptie in het Midden Oosten en door te voorkomen dat er over tien tot twintig jaar hongersnoden uitbreken, kunnen deze nachtmerriescenario’s worden voorkomen.
Een overzicht: Israël en de Palestijnse gebieden
Israël, de plaats waar het joodse geloof duizenden jaren geleden is ontstaan, is het resultaat van het streven van de zionistische (joods-nationalistische) beweging om voor joden een eigen staat op te richten. Al sinds einde negentiende eeuw bestond er joodse migratie naar Palestina, in die tijd deel uitmakend van het Ottomaanse Rijk. Met de Balfourdeclaratie beloofden de Britten aan de zionisten een “Joods nationaal tehuis”. Na de Eerste Wereldoorlog verloor Turkije alle gebieden buiten Anatolië en Thracië, waaronder Palestina, aan de geallieerden. Door de Volkenbond (de voorganger van de VN) werden de gebieden als mandaatgebied toegewezen aan de Britten en de Fransen.
Het Britse mandaatgebied Palestina omvatte in de tijd dat het werd gevormd het grondgebied van Israël, de bezette gebieden exclusief de Golanhoogte en Jordanië. Om de door de extreem-fundamentalistische Saoeds vanwege zijn steun aan de Britten verjaagde sjerief, of burgemeester, van Mekka en Medina een thuis te bieden werd het deel ten oosten van de Jordaan in 1923 afgescheiden en in 1946 tot zelfstandig land uitgeroepen: Jordanië. De reden dat pro-zionistische mensen stellen dat de Palestijnen al Jordanië als thuisland hebben. Het westelijk deel werd nogmaals opgedeeld, ditmaal tussen de Arabische en de joodse bevolking. De Arabische buurlanden gingen niet akkoord met deze verdeling en verklaarden in 1948 de oorlog. Dit liep voor hen rampzalig af: de Israëli’s vergrootten hun grondgebied tot de huidige staat Israël. Uit wraak werd de joodse bevolking voor een groot deel uit Arabische landen weggepest.
Palestijnen als eeuwige vluchtelingen
Grote aantallen Arabieren, in 1948 een half miljoen tot achthonderdduizend, ontvluchtten het joodse gebied. Omdat zij en hun nakomelingen niet de nationaliteit krijgen van het land waar ze wonen, in tegenstelling tot alle andere landen buiten het Midden Oosten, blijft het Palestijnse vluchtelingenvraagstuk bestaan. Ze vallen ook onder een aparte vluchtelingenorganisatie, niet de UNHCR maar de UNWRA. Omdat de Palestijnen veel kinderen kregen, zijn er nu rond de elf miljoen, waarvan vier miljoen als VN-vluchteling worden erkend. In de landen van het Midden Oosten m.u.v. Jordanië leiden de Palestijnen nog steeds een uitzichtloos bestaan als tweederangs burger, ook al zijn ze in het land waar ze nu wonen geboren. Hun gastlanden zien ze als een bedreiging voor de interne stabiliteit.
