In 1969 slaagden de technici van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA er in om mensen op de maan te laten wandelen. Dit met computers die minder krachtig waren dan wat er nu in een bankpasje zit. Wat was het geheim?
De hamvraag is natuurlijk: waarom lukt het ons dan niet? In totaal kostte het Apollo-programma 20 miljard dollars van 1969, meer dan 110 miljard dollar van nu. Alleen falende bankiers kunnen nu aanspraak maken op dergelijke overheidsbedragen. We worden geregeerd door bange boekhouders, niet door leiders. Onze enige hoop berust daarom in kapitaalkrachtige visionairen. De oprichter van SpaceX, Elon Musk, is zo’n man. Hij heeft zijn vermogen in dienst gesteld om de mensheid naar Mars te brengen.
Ver in de diepten van ons heelal wachten talloze werelen om ontdekt te wordem en door mensen betreden te worden. Erik Wernquist maakte deze korte, maar zeer indrukwekkende film van drie minuten, over een toekomst waarin de mensheid uitwaaiert over het zonnestelsel. Hoe zou het zijn, door de ringen van Saturnus te zweven, in een ruimtestation te leven of de immense schijf van Jupiter te zien opkomen als je wakker wordt?
Wil je deze ervaring zo levensecht mogelijk meemaken, vergroot deze clip dan maximaal en als je een beamer of thuisbioscoop hebt, zet deze dan aan. De stem van de bekende, inmiddels geruime tijd overleden Amerikaanse wetenschapspopularisator en astronoom Carl Sagan begeleidt de beelden.
Mars One, de opvolger van de Nederlandse tak van The Mars Society, heeft gewerkt aan een plan om de eerste mensen op Mars te zetten. Anders dan in de meeste andere voorstellen, zullen de Marsreizigers nooit terugkeren op aarde. Toch is er aan vrijwilligers geen gebrek. En zelfs de doorgaans zeer sceptische Nobelprijswinnaar Gerardus ’t Hooft is om…
Zo moet het eerste dorp op Mars er in 2025 uitzien. Bron: Mars One
De volgende grote stap voor de mensheid
We schrijven 2023. In het decennium daarvoor zijn al meer capsules op de dorre vlakten van Mars geland: één met een Marsrover aan boord, die een geschikte vestigingsplaats moest zoeken en vluchten die de eerste voorraden en robots afleveren. In de jaren daarna slepen de rovers de landingsvaartuigen naar de juiste plek. Sommige capsules fabriceren een adembare atmosfeer en winnen water uit het Martiaanse ijs diep onder de grond. Dan is het grote moment aangebroken. Vanaf de stoffige bodem van Mars zijn de vlammen van de landingsraketten van een nieuwe ruimtecapsule van buurplaneet Aarde door de ijle, witte kooldioxide-atmosfeer zichtbaar. Miljarden televsiekijkers kijken, met enkele minuten vertraging, toe hoe de eerste vier mensen, onwennig om zich heen kijkend, uit de capsule klauteren en historie schrijven.
Twee jaar later zullen de volgende vier hen gezelschap gaan houden en, live gevolgd door een miljoenenpubliek, met de eerste ploeg werken aan de eerste levensvatbare menselijke nederzetting op een buitenaards hemellichaam.
Hoe werkt het concept?
In grote lijnen wordt in het Mars One concept de eerste menselijke reis naar een andere planeet, samengevoegd met de eerste buitenaardse menselijke nederzetting. Dit is namelijk niet veel moeilijker (in veel opzichten zelfs gemakkelijker) dan een groep astronauten op Mars te laten landen en weer terug te laten keren op aarde. Lege, aan elkaar gekoppelde landingscapsules doen dienst als leefbare en stralingsdichte verblijven. Ook hoeven geen brandstof en voorraden voor de terugreis te worden meegesleept.
Ruimtereizen behoren, na banken “redden” en oorlogen voeren, tot de kostbaarste ondernemingen die we kennen. Alles is er dan ook op gericht de kosten te drukken waar dat kan (maar dan ook alleen daar). De initiatiefnemers zijn er zo in geslaagd, de kostprijs van deze expeditie beperkt te houden tot zes miljard Amerikaanse dollar (prijspeil mei 2012; ongeveer vijf miljard euro). Vergeleken met de oorlogen in Irak en Afghanistan ($ 1500 miljard), het ESM (€ 700 miljard) of zelfs maar, om even dicht bij huis te blijven, de redding van ABN Amro (€ 14 miljard), of het jaarlijkse budget voor defensie of ontwikkelingssamenwerking (ook elk € 5 mld, jaarlijks) is dit niet erg veel.
Met dit doel vroegen de initiatiefnemers in het diepste geheim offertes op bij grote ruimtevaartbedrijven, waaronder Space X van Elon Musk, en vonden voor elk onderdeel van hun concept leveranciers.
Duurste realityshow ooit
Het plan moet budgetneutraal worden, door de uitzendrechten voor dit live event aan televisiestations te verkopen. Ook zullen betalende abonnees live streams kunnen ontvangen van elk moment tijdens het proces. Overal zullen camera’s worden gemonteerd die via een communicatiesatelliet in een baan om Mars betalende abonnees op de hoogte zullen houden. Een aantal ambasssadeurs, waaronder ’t Hooft en Paul Römer, de man achter de Big Brother shows, zal het team hierbij assisteren. Of het zal lukken? De Amerikaanse TV-gigant NBC betaalde 3,5 miljard voor de uitzendrechten van vijf Olympische Spelen, alleen binnen de Verenigde Staten. Haalbaar is het dus op zich wel, al zal het er om spannen. Ook valt het hele plan in het water als bijvoorbeeld China de initiatiefnemers te snel af is. Maar dan nog. Welke echte visionair laat zich door dit soort bezwaren weerhouden?
Een afdaling in de hel. Wat zou er gebeuren als een bemande expeditie zou afdalen naar een van de dodelijkste plekken van het zonnestelsel? In deze zes minuten durende video wordt op overtuigende wijze gedemonstreerd wat er gebeurt met ruimtevaartuig, meetinstrumenten en astronauten.
De video is overigens wel erg optimistisch wat betreft de ruimtepakken. Op Venus is een zeer goed geïsoleerd drukpak nodig.
Waarom zou je miljarden willen uitgeven om mensen van Mars naar de Aarde brengen op een moment dat er daar verder geen mensen zijn, en hier 7 miljard?
Zeker in de huidige economische situatie is bemande ruimtevaart niet populair, afgezien naar de Low Earth Orbit, enkele honderden kilometers vanaf Aarde. De meeste planetaire wetenschappers zien bezoeken aan de Maan, planeten of asteroïden liever uitgevoerd worden door robotmissies, zoals de Marsrovers. Die leveren veel meer wetenschappelijke informatie op in verhouding tot de kosten.
Waarom is bemande ruimtevaart zoveel duurder? Onder andere vanwege de extra veiligheidsmaatregelen, leefvertrekken, proviand etc. Maar ook voor een groot deel vanwege de terugreis. Een terugreis betekent dat je op de heenweg ook nog eens een lanceerinstallatie en veel extra brandstof moet meenemen. De lanceringskosten naar de Low Earth Orbit liggen momenteel op zo’n EUR 5000 per kg. Naar Mars is dit nog een stuk duurder, zelfs meer dan de goudprijs van EUR 40.000 per kg.
Deze basis ziet er leuk uit, maar in eerste instantie is een grot een betere optie.
Er zijn ook voordelen aan een bemanning: ze kunnen reparaties uitvoeren, improviseren, experimenten doen, monsters nemen en onderzoeken, rondlopen. En denk alleen al aan de aandacht die zo’n reis zou krijgen als je de astronauten een camera meegeeft en er een reality show van maakt, elke avond op prime time op tv. Dit is goede reclame voor wetenschap en technologie en kan veel scholieren inspireren, die dan wellicht de keuze voor een wetenschappelijke opleiding maken. Verder is er het aspect van ontplooiing van de mensheid; mensen zijn altijd al bezig geweest met nieuwe gebieden ontdekken en verkennen, en de ruimte is de natuurlijke volgende stap.
Vaarwel terugreis
Een manier om een groot deel van de kosten van een bemande missie te schrappen is om af te zien van de terugreis. We laten de astronauten achter op Mars. Dit scheelt een lanceringsinstallatie en brandstof, en heel veel geld.
Het is onrealistisch om aan te nemen dat we mensen met de huidige kennis en technologie decennia in leven kunnen houden op Mars. Alleen al de lage zwaartekracht (3/8 g) heeft desastreuze gevolgen voor botten, hart en andere spieren. Sommige astronauten kunnen zelfs nauwelijks meer lopen na een bezoek aan het International Space Station, ondanks regelmatige training daar. Plus, langdurig overleven betekent veel voeding en materiaal voor woonvertrekken meenemen. Ondergronds water is overigens wel aanwezig op Mars, en daar kan ook zuurstof uit gewonnen worden. Verder is er zonne-energie (al is de zon 2,3 keer zo zwak als bij de Aarde).
Samengevat hebben we 2 opties:
1) De astronauten doen enkele weken tot maanden onderzoek op Mars, waarna hun voorraden opraken. Dan zullen ze zelf hun leven moeten beëindigen.
2) De astronauten proberen te overleven tot een volgende missie arriveert met nieuwe voorraden, en eventueel nieuwe astronauten. Ze zouden in grotten kunnen leven, die bieden bescherming tegen kosmische straling, UV straling van de Zon en micrometeorieten.
Optie 1: Geen hoop op terugkeer
Optie 1 wekt direct weerzin op, immers, is het niet onmenselijk om deze astronauten een zekere dood tegemoet te laten gaan? Dit is een ethische vraag waar de meningen over zullen verschillen. Aan de andere kant gaat het om vrijwilligers die er veel roem en voldoening voor terugkrijgen. De eerste mens op Mars worden, of een van de eersten, is een garantie voor heldenstatus. Een ding is zeker, gekwalificeerde vrijwilligers vinden voor zo’n onderneming is geen enkel probleem. Dit wordt onderstreept door onderzoeken uit de sportwereld. Aan topatleten werd anoniem gevraagd of ze ondetecteerbare doping zouden gebruiken met de volgende garanties: 1) het winnen van al hun wedstrijden, waaronder de Olympische Spelen, en 2) enkele jaren later overlijden. Minstens de helft van de atleten zou de doping gebruiken.[1] Het vooruitzicht van een kort maar spectaculair leven is voor veel mensen aantrekkelijker dan een anoniem, normaal leven.
Al tienduizenden jaren geleden zagen onze voorouders Mars als heldere rode 'ster'. Het zou erg bijzonder zijn om deze planeet eindelijk te bewandelen.
Bovendien zou de uitvoerende ruimtevaartorganisatie een geldbedrag kunnen doneren om levens te redden van mensen op Aarde. Voor een fractie van de bespaarde missiekosten kun je hier duizenden mensenlevens redden. Is dat niet een heel goede ethische deal? Niettemin ligt het in de lijn der verwachting dat de media niet mild zullen zijn, zeker als de astronauten tijdens hun reis van zo’n 8 maanden op de voet gevolgd worden via allerlei media.
Optie 2: Ondersteunende vervolgmissies
Optie 2 is wellicht beter te verdedigen omdat het de bedoeling is om iedereen in leven te houden, ook al zal de kans hierop misschien klein zijn. Ruimtevaartdeskundige Robert Zubrin heeft een gedetailleerd plan opgesteld om Mars te bezoeken in zijn boek The Case for Mars. Hierin wordt eerst een onbemande missie gestuurd die op Mars voorraden aflevert, en alvast brandstof en water maakt uit lokale grondstoffen. Een of twee jaar later wordt er een bemande missie met 4 astronauten gestuurd, samen met nog een onbemand vaartuig met voorraden, waarmee de astronauten meer dan een jaar kunnen overleven. In Zubrin’s plan worden de astronauten uiteindelijk wel weer naar de Aarde gebracht, maar dat detail laten we dan achterwege. Meer missies zouden kunnen volgen om een kolonie in stand te houden.
Voorlopig is het echter de vraag of er überhaupt een menselijke missie naar Mars gaat komen. Naarmate robots beter worden, zal het voordeel van een menselijke bemanning steeds verder afnemen. Aan de andere kant kunnen betere robots ook betere voorbereiding treffen op een menselijke komst.
