christendom

Overleeft het westen de ineenstorting van het christendom? Bron: Wikimedia Commons

Kan het christendom de westerse beschaving redden?

Cultuur en instituten van westerse landen zijn gegroeid en gevormd in een omgeving, waar het christendom – en uiteraard het verzet daartegen –  de bepalende factor was. Na de ineenstorting van de aanhang van het christendom, vertonen instituten als de rechtspraak en de overheid ernstige tekenen van aftakeling. Hebben deze fenomenen met elkaar te maken en kan een hernieuwde populariteit van het christendom de westerse beschaving verjongen?

Godsdienst als metafysisch, cultureel ‘DNA’
Godsdiensten zijn metafysisch. Dat wil zeggen dat ze uitspraken doen over werelden buiten, of boven (‘meta’) de fysische werkelijkheid, waarvan de geldigheid niet getoetst kan worden door middel  van wetenschappelijke experimenten. Sommige godsdienstige claims over de fysieke wereld zijn ondertussen door wetenschappelijk onderzoek ontkracht – zo weten we bijvoorbeeld dat de zonneschijf niet door een span paarden langs de hemel wordt getrokken, zoals de oude Grieken geloofden, maar dat de zon een enorme witgloeiende gasbol is, die meer dan duizend keer zo groot is als de aarde en waar de aarde om heen wentelt. Andere, metafysische, claims, over het bestaan van een of meerdere goden, hemel en hel, bijvoorbeeld, of de vraag of de mens reïncarneert, zijn dat niet. Het komt ook een enkele keer voor dat een metafysische claim enige bevestiging vindt.

Godsdiensten brengen een bepaalde wereldvisie met zich mee die wordt bepaald door deze metafysica. Uit deze wereldvisie volgen weer gevolgtrekkingen over de wenselijkheid van bepaalde maatschappijvormen en organisaties. Een hindoe, bijvoorbeeld, gelooft dat goede zielen incarneren in foetussen van hoge, welgestelde klassen, door hun goede karma. Zielen van mensen die zich in hun vorige leven misdragen hebben incarneren in lage kastes, of zelfs in een dier. Dat maakt het voor een hindoe weinig logisch om armen te helpen. Ze hebben het er immers zelf naar gemaakt in hun vorige leven en door veel lijden te ondergaan, verbetert hun slechte karma sterk, zodat ze in een volgend leven meer kans maken om bijvoorbeeld als brahmaan geboren te worden. Abrahamitische godsdiensten stellen dat de mens als ‘schone lei’ geboren wordt. Dat maakt het voor joden, moslims en christenen logisch om een sociaal herverdelingsmechanisme op te zetten. Moslims beperken dit dan weer tot mede-moslims, en aspirant-moslims, omdat Allah moslims heeft uitverkoren om voor de islam te kiezen, en zijn vijanden laat dwalen.

Wat is het culturele DNA dat het christendom met zich meebrengt?
Het christendom is ontstaan in het huidige Israël, in de toenmalige joodse vazalstaat Judaea, later de gelijknamige provincie binnen het Romeinse Rijk. De geestelijk vader en centraal persoon van het christendom, Jezus van Nazareth, en zijn directe volgelingen, hebben nooit enige politieke macht bekleed. Dit maakt het christendom in beginsel een apolitiek geloof, al doet het wel uitspraken over de relatie tussen politiek en persoonlijke levenssfeer. Zo houdt een goede christen zich aan de lokale wetten (‘geef de keizer wat des keizers is, en God wat van God is). Het ‘koninkrijk van God’ is, anders dan de ‘dar ul Islam’ binnen de islam, een strikt metafysische entiteit en staat los van wereldse macht. De wereld is de plaats waar satan, de eeuwige tegenspeler van God, zijn domein heeft.

Een christen moet ‘wedergeboren’ (opnieuw geboren) worden om gered te worden van het hellevuur. Door deze wedergeboorte, gesymboliseerd door de doop (onderdompeling in water), wordt de nieuwe christen iemand binnen het ‘koninkrijk der hemelen’. Dit verklaart ook, waarom christenen zo hun best doen om niet-christenen tot het christendom te bekeren: zo redden ze hen van een eeuwig verblijf in de hel.

De belangrijkste regel in het christendom is: heb je naaste lief als jezelf, en God boven alles.  Deze regel is in strijd met de menselijke instincten, die de eigen familie en verwanten boven anderen stellen en maakt dat christenen in beginsel de neiging hebben te streven naar spiritueel communisme. De onderdrukking van menselijk egoïstisch gedrag maakt dat er instituten moeten worden opgericht die de taak van zelfbescherming overnemen. Deze instituten vervullen de rol van de schelp bij huisjesslakken en de koker bij kokerwormen. Ze moeten ook om aan christelijke normen te voldoen, zo veel mogelijk vrij zijn van vriendjespolitiek en nepotisme. Dit zijn immers zonden.

Christenen geloven dat het machtigste wezen in het universum, God, goed is en liefde is. Dat geeft christenen in essentie een optimistische levensvisie, immers ze hebben een machtige, goedwillende beschermer die ze garandeert dat ze in de hemel komen. Christenen kijken uit naar de terugkeer van Jezus, die een duizendjarig vrederijk zal stichten met een ‘nieuwe hemel en nieuwe aarde’.

Het Nederlandse woord ‘beroep’ heeft ook zijn oorsprong in het christendom. Dominees worden nu nog steeds ‘beroepen’ binnen een bepaalde kerkgemeente. Christenen geloven dat er voor een ieder een plaats, een ‘beroep’ is in Gods plan. Op die plaats moet de christen zijn werk zo goed mogelijk doen. Dat maakt, dat vakmanschap binnen het protestantse christendom een middel is om Gods plan te dienen en persoonlijke perfectie te bereiken.

Nederigheid wordt binnen het christendom gezien als een deugd. Wij mensen zijn van nature geneigd tot het kwade, leert het christendom. Alleen door onze zondige natuur te ‘offeren’ aan God, en plaats te laten maken voor een nieuwe, gezuiverde persoonlijkheid die om God draait, volgen we Gods plan. Ook dit gaat in tegen de menselijke instincten, waar nederige mannen doorgaans impopulair zijn bij seksueel actieve vrouwen en laag in worden geschaald door medemensen. Op het eerste gezicht lijkt dit negatief te werken. Zelfhulpgoeroe’s verheerlijken ‘hoogmoed’: narcisme en eigenliefde. Voor de maatschappij als geheel heeft bescheidenheid echter nuttige voordelen. Nederige, bescheiden mensen zijn eerder geneigd zich voor het algemeen belang van een organisatie of ideaal in te zetten dan narcisten. Ze proberen zelfvertrouwen te krijgen door goed werk af te leveren en zich aan de regels te houden. Er gaat minder energie verloren aan machtsspelletjes en competitie, waardoor de prestaties hoger worden. Ook zijn nederige mensen taaier en eerder tevreden, dankbaarder.

Het christendom acht het gezin de hoeksteen van de samenleving. Christenen zien het grootbrengen van kinderen als een belangrijke levenstaak. Om die reden zijn christelijke gezinnen doorgaans groter dan gezinnen van atheïsten.

Christendom en apartheid
Volgens het christendom is ieder mens voor God gelijk. In de monoculturele West- en Noord-Europese samenlevingen werkte dit goed. Het was niet nodig om ter zelfbescherming uitgebreide nepotistische netwerken op te zetten. Waar de christenen geconfronteerd werden met andere groepen, zoals bijvoorbeeld in Amerika, Zuid Afrika en Australië, leidde dit tot ethische problemen. Immers, alle christenen zijn gelijk voor God. Het is niet toegestaan, zoals bijvoorbeeld binnen de islam, om ongelovigen te betitelen tot de ergsten der schepsels. De ‘oplossing’ van dit probleem werd in de zestiende eeuw en later gevonden in het invoeren van diverse klassen mensen. Zo werden zwarten en inheemse Amerikanen betiteld als ‘dierlijk’ en ‘inferieur’ aan de West-Europese mens. In Noord-Amerika en Australië werd de inheemse bevolking uitgemoord – in Tasmanië is er zelfs geen enkele inheemse Tasmaniër ontsnapt aan de volkerenmoord door de Britse kolonisten. In Centraal en Zuid Amerika, wat de katholieke Spanjaarden en Portugezen terroriseerden, werd een uitgebreid rassensysteem ingevoerd, waarbij uiteraard de ‘raszuivere’ Spanjaarden en Portugezen de hoogste rang bekleedden en de inheemse Maya’s en Inca’s, de laagste rang. De katholieke kerk, hoewel zeer fanatiek bij het vernietigen van de inheemse godsdienst en spiritualiteit en medeplichtig aan de apartheidspolitiek, bestreed wel de allerergste misstanden jegens de inheemse bevolking. Het apartheidsregime in Zuid Afrika behoeft geen nadere uitleg.

Na de Tweede Wereldoorlog, waarin de nazi’s rassentheorieën effectief om zeep hielpen door deze met Duitse Gründlichkeit consequent uit te voeren, verwierpen de kerken onderscheid op grond van afkomst. Dit is inderdaad meer in lijn met de boodschap van Jezus.

Wat zijn de gevolgen van het verdwijnen van het christendom?
Om deze gevolgen te bestuderen, moeten we niet alleen kijken naar welke waarden verdwijnen maar ook welke metafysische waarden er voor in de plaats komen. Voormalig christenen en hun nakomelingen zijn nu voornamelijk humanisten en hedonisten.

Overleeft het westen de ineenstorting van het christendom? Bron: Wikimedia Commons
Overleeft het westen de ineenstorting van het christendom? Bron: Wikimedia Commons

Enkele belangrijke veranderingen komen naar voren. Een beroep is niet meer een radertje in het Plan van God. Het is geen levensroeping meer, maar een middel tot zelfontplooiing. Idealisme maakt daar vaak, maar niet altijd, een belangrijk onderdeel van uit. Voor hedonisten staat de rijkdom en status die het oplevert voorop. Bescheidenheid en nederigheid getuigt van het ontkennen van de inherent goede natuur van de mens en is dus verkeer, zie bijvoorbeeld het verschil in programmering in 1980 en 2019. Plichtsgevoel en bescheidenheid worden nu gezien als neurotisch gedrag, bekrompenheid en gebrek aan eigenwaarde. Programma’s als talentenjachten vervangen quizzen op TV. Sommige mensen worden hier erg gelukkig van, anderen zoeken zingeving en lijden onder keuzestress. Sommige verdwaalde zielen zoeken hun heil in omstreden sektarische bewegingen zoals Hare Krisjna, het soennisme of de Moon-sekte.

Een ander gevolg is het verminderen van de kwaliteit van producten. Ondernemers zien hun producten niet meer als hun levenswerk, maar slechts als een manier om geld te verdienen. Als het meer oplevert om productie uit te besteden, en de aandacht voortaan te richten op de verkoop, dan is die keuze snel gemaakt. Als de productie al in Nederland blijft, wordt deze vaak afgeraffeld om zo kosten te besparen. De daling in verkoop wordt opgevangen door meer aan image building te doen.

Het geboortecijfer daalt tot ver onder het vervangingsniveau. Kinderen maken ongelukkig, zo blijkt uit onderzoek. Dit mede vanwege moderne, humanistische opvoedtheorieën die veel meer van ouders vergen dan de traditionele, minder tijdsintensieve opvoeding. Geen wonder dat ouders dit liever uit- of afstellen.

Met het verdwijnen van de kerk, verdwijnt ook het netwerk van kerkelijke organisaties. Een van de gevolgen hiervan is dat de eenzaamheid, vooral onder jongeren, sterk groeit. Meer dan de helft van alle jongeren is eenzaam. Het jongerenwerk van de overheid is vooral bedoeld voor probleemjongeren, een groep waar de gemiddelde jongere ver uit de buurt van wil blijven.

Er zijn aan het verdwijnen van het christendom ook voordelen. Zo kunnen politici hun legitimiteit niet meer ontlenen aan de “gratie Gods”. Ze zullen door hun daden moeten laten blijken dat ze daadwerkelijk in staat zijn tot besturen en onkreukbaar zijn. Sektarisch denken vermindert – lezers die nu met pensioen zijn, kunnen zich ongetwijfeld de felle wedijver tussen de katholieken en de protestanten nog herinneren. Relaties tussen leden van de verschillende christelijke sekten waren vaak ook uit den boze. Godsdienstige rituelen, zoals rozenkransjes bidden, pelgrimstochten maken en biechten, leiden niet meer af van waar het werkelijk om gaat.

Is de westerse beschaving in gevaar en moet deze gered worden?
Onze levenskwaliteit is goed en lijkt – ondanks alle klaagzangen – stabiel, maar op dit moment zijn er enkele ernstige problemen. Onze bevolkingsgroei ligt onder het vervangingsniveau – tenminste als we er van uitgaan dat de mens een sterfelijk wezen blijft. Wat zeer de vraag is. De sociale samenhang verzwakt en maakt de maatschappij instabieler. Vooral de toenemende eenzaamheid onder jongeren en ook ouderen is bedreigend – wij mensen zijn een sociale diersoort, en eenzaamheid is even schadelijk voor de gezondheid als roken en matig overgewicht. Dit kan je zien als de natuurlijke evolutie van de westerse beschaving naar meer individualisme, maar wat dreigt is een soort samenleving als Solaria in de robotromans van wijlen Isaac Asimov: mensen, omringd door apparaten die ze bedienen, die elkaar nauwelijks nog zien. In feite zijn we bezig met het grootste sociale experiment in de geschiedenis van de mensheid. De resultaten zijn op bepaalde gebieden verontrustend.

Kan het christendom de westerse beschaving redden?
Om deze vraag te beantwoorden moeten we twee vragen bestuderen: wat zou er gebeuren als de grote meerderheid van de Nederlanders in praktiserende, gelovige christenen zou veranderen, en wat is er nodig om de grote meerderheid van de Nederlanders in deze staat te brengen?

Om de eerste vraag te beantwoorden, moeten we moderne gemeenschappen bestuderen waarin de grote meerderheid van de bevolking praktiserend christen is. In enkele plaatsen is dat het geval. Het voormalige eiland Urk, Volendam en Staphorst bijvoorbeeld. Inderdaad merken we dat er hier weinig eenzaamheid is en het aantal kinderen hoog. Opmerkelijk is ook dat de werkloosheid in deze gemeenten erg laag is ten opzichte van vergelijkbare gemeenten. Inderdaad lijkt de aanwezigheid van het christendom, vooral de streng-protestantse vorm, een positieve invloed te hebben op deze parameters.

Het gaat hier echter om kleine gemeenschappen. Grote steden, niet zozeer stadjes zoals Urk, zijn de voornaamste centra van beschavingen. De grote steden in Nederland zijn overwegend onkerkelijk. We hebben dus geen werkend model van een grotere stad met een overwegend praktiserend christelijke bevolking in Nederland. Die steden zijn er in het buitenland, bijvoorbeeld de Verenigde Staten wel. Hier springt de “meest christelijke stad” (gemeten aan het percentage mensen dat geregeld in de bijbel leest), de stad Chattanooga in de deelstaat Tennessee met een kleine 200 000 inwoners, er juist in negatieve zin uit. Het inkomen ligt hier lager en de misdaadcijfers hoger dan gemiddeld in de Verenigde Staten, mede door de ligging in het armere zuiden. Wel groeit de laatste jaren de economie hier als kool. Mogelijk is er een samenhang tussen deze twee factoren.

Dan de tweede vraag. Gesteld dat de terugkeer het christendom inderdaad de westerse beschaving kan redden, hoe zou deze terugkeer dan bereikt worden?

Meestal verspreiden godsdiensten zich via rolmodellen. Dit kunnen koningen of andere politieke leiders zijn, cultuurdragers of een andere vorm van elite. Heel soms, al is dit meer de uitzondering dan de regel, verspreidt zich een nieuwe godsdienst van onderop naar boven. Dit zien we bijvoorbeeld in de groei van het christendom in het Romeinse Rijk, waar het geloof vooral geliefd was onder de armen, vrijgelatenen en slaven. Op dit moment leidt het christendom in Nederland een ondergronds bestaan. De heersende politieke en culturele elite staat sceptisch tot ronduit negatief tegen het geloof.

De jury is er nog niet uit. Ik zal daarom twee filmpjes plaatsen, van felle voor- en tegenstanders.

 Why Western Civilization Needs Christianity (voorstanders) met deel 2

Can Christianity save western civilization? (tegenstander)

 

Marcion van Sinope deed een radicaal voorstel. Hij ontdeed het christelijk geloof van het in zijn ogen duivelse oude testament.

Het gelijk van Marcion

De woorden van Jezus komen volgens modern bijbelonderzoek uit een vrij klein, compact boekje, Q (Quelle) gedoopt.  Q vormt een radicale breuk met de intolerante en genocidale tenach, onder christenen bekend als Oude Testament. Wordt het niet tijd het christendom te zuiveren van de abrahamitische achterlijkheid, die het jodendom en de islam tot zo kwaadaardige godsdiensten maken?

Marcion van Sinope deed een radicaal voorstel. Hij ontdeed het christelijk geloof van het in zijn ogen duivelse oude testament.
Marcion van Sinope deed een radicaal voorstel. Hij ontdeed het christelijk geloof van het in zijn ogen duivelse oude testament.

Mensenoffers, genocide en seksslavernij
De buurvolken van de Israëlieten hebben onder gelovigen een slechte naam, omdat ze hun kinderen offerden aan afgoden als Moloch. Ook deden de inheemse inwoners van Israël ijverig aan gewijde tempelprostitutie, uiteraard allemaal “een gruwel in de ogen des Heeren”. Minder bekend is dat er in het bijbelboek Leviticus gedetailleerde beschrijvingen staan van wat er met mensenoffers moet gebeuren. Zo konden mensenoffers weliswaar afgekocht worden (waarbij het vrijkopen van mannen meer zoengeld eiste dan vrouwen, kinderen en bejaarden), maar waren “onvoorwaardelijk aan de Heere gewijde” offerstukken onder alle omstandigheden de klos (Leviticus 27:29).

Ook de (historisch overigens zeer omstreden) beschrijvingen in het boek Jozua over hoe de Israëlieten omsprongen met de oorspronkelijke inwoners van Kanaän liegen er niet om. Het ene dorpje na het andere werd “getroffen met de scherpte des zwaards”, waarbij de mannen werden gedood en de vrouwen als seksslavin werden verdeeld. Mohammed, de uitvinder van de islam, was erg onder de indruk van deze verhalen en besloot deze technieken op de ongelukkige joden in Medina en de oase Khaibar uit te proberen, met de onder islamkenners bekende gevolgen.

De genialiteit van Jezus
Jezus, zoals blijkt uit Q en de canonieke evangeliën, betekende een breuk met deze bloederige traditie. Zo deed hij bij de steniging van een overspelige Samaritaanse vrouw de uitspraak “wie zonder zonde is, werpe de eerste steen”, waarmee hij haar leven redde van religieuze fanaten. Hij legde ook de nadruk op wat het belangrijkste ethische element is in het christendom: je medemens, ook medemensen van een ander volk, liefhebben als jezelf en God boven alles. Verreweg de meeste ethisch waardevolle dingen in de bijbel staan in de drie canonieke evangeliën en het Evangelie van Johannes. Wie het oude testament goed kent, beseft pas goed hoe grensverleggend, geniaal en uniek Jezus als denker was.  Zo geniaal zelfs dat maar weinig mensen hem echt begrepen en begrijpen. Onder hen de nauwelijks geletterde kamelenkoopman Mohammed, die in zijn nieuwe geloof allerlei folkloristische elementen uit de joodse talmoed, Arabisch heidendom en zoroastrisme introduceerde, maar de plank wat betreft Jezus totaal missloeg.

Het idee van Marcion
Marcion van Sinope (een stadje aan de noordkust van Klein Azië) leefde van omstreeks 85 tot 160 na het begin van onze jaartelling.  Volgens hem was Jahweh, de god van de joden, die net als de daarop geïnspireerde Allah niet vies is van moorden en uitroeien, een andere god dan de god van de christenen (met als voornaamste eigenschap liefde). Marcion’s leer, het marcionisme, is sterk geënt op het manicheïsme en verwante gnosticisme, waarin er een transcendente, universele God is en een ondergeschikte zogeheten demiurg, een schepper, die de aarde geschapen heeft. Marcion stelde Jahweh gelijk aan de demiurg en God aan de universele god. Hij trok hieruit de consequentie dat de Tenach niet geïnspireerd was door God, maar door de in zijn ogen duivelse Jahweh. Net als de katharen na hem stelde hij dat alleen door een leven van ascese en onthouding de volgelingen van de hemelse God zich konden losworstelen van de greep van de demiurg. Hij herschreef met dat doel ook de evangeliën en verwijderde alle verwijzingen naar de Tenach en God als heer der aarde.

Een voorbeeld:

Ik dank U, Vader, Heer des hemels en der aarde .. (Lucas 10:21) Ik dank U, Hemelse Vader (Marcion)…

Vanzelfsprekend werd Marcion tot ketter verklaard en zijn aanhangers vervolgd. Wat ook niet echt hielp voor de overlevingskansen van zijn beweging was het afwijzen van huwelijk en seks. Op dit moment resteert nog slechts een kleine hoeveelheid van zijn evangelie. Een andere, minder aangename, erfenis van Marcion is de strakke hiërarchie in de katholieke en oosters-orthodoxe kerken. Deze zijn geïnspireerd op Marcion. Voor de komst van Marcion werden kerken informeel geleid en bekleedden ook vrouwen vaak belangrijke functies.

Maar toch. Marcion had wat het verwijderen van het Oude Testament betreft zeker een punt. Te vaak zijn door christelijke theologen de bloedbaden in het Oude Testament als rechtvaardiging gebruikt om ongelovigen of ketters te laten vermoorden.

Breivik noemt zichzelf een ridder, maar deed dingen die volledig in strijd zijn met de riddereed.

Was Breivik krankzinnig of visionair?

Veel mensen kunnen er -begrijpelijk- met hun verstand niet bij dat iemand in koelen bloede zeventig tot tachtig mensen afslacht. Ook psychiaters tasten in het duister over de beweegredenen van de man. Wat als wat hij zegt waar is en hij inderdaad uit politieke overtuiging deze moorden gepleegd heeft?

Wie is Anders Breivik?

Over het leven van Anders Behring Breivik zijn enkele details naar boven gekomen. Bekend is dat hij op school een intelligente leerling was die het geregeld opnam voor klasgenoten die werden gemolesteerd. Later belandde hij in de tegencultuur en bracht hij zijn avonden door met het spuiten van graffiti in Oslo. Later begon hij voor zichzelf en boekte hierbij voldoende succes voor het bijeengaren van een redelijk kapitaal.

Hij woonde tot zijn dertigste bij zijn  moeder. Hij was hier klaarblijkelijk niet erg gelukkig mee, getuige de vele denigrerende opmerkingen in zijn manifest over feminisme.
Hij slaagde er in met diverse betrekkingen en eigen bedrijven enkele honderdduizenden euro’s bij elkaar te krijgen die hij in zijn geheel aanwendde om zijn aanslagen voor te bereiden en uit te voeren.

Is Breivik krankzinnig?
Door veel commentatoren is Breivik een psychopaat genoemd. Dit is begrijpelijk; dit maakt deze schokkende gebeurtenissen het gemakkelijkst om te verwerken. Hiervoor pleit dat hij klaarblijkelijk geen remmingen had om willekeurig een grote hoeveelheid mensen af te slachten en zijn vermogen om maandenlang alleen te zijn. Ook heeft hij een zeer hoog ontwikkeld gevoel van eigenwaarde, op het narcistische af.

Breivik noemt zichzelf een ridder, maar deed dingen die volledig in strijd zijn met de riddereed.
Breivik noemt zichzelf een ridder, maar deed dingen die volledig in strijd zijn met de riddereed.

Hiertegen pleiten echter doorslaggevend de jarenlange, haast dwangmatig goed geplande voorbereidingen die de man pleegde om zijn daad te volvoeren. Psychopaten zijn hier te ongeordend voor. Hij slaagde er in gedurende vele jaren de Noorse politie, buren en geheime dienst om de tuin te leiden, de ingrediënten voor de ammoniumnitraatbommen en zware wapens ongemerkt in handen te krijgen en zonder scheikundige opleiding hier explosieven uit te bereiden.

Bij de voorbereiding van zijn gruweldaden legde hij persoonlijke kwaliteiten aan de dag die doorgaans als bewonderenswaardig worden gezien. En weinig bij psychopaten voorkomen.

Moordenaars zijn niet per definitie krankzinnig
Dat iemand in staat is mensen te vermoorden maakt iemand niet per definitie tot krankzinnige. Weliswaar heeft de mens (gelukkig) een sterke aangeboren remming om andere mensen te vermoorden, maar deze remming is door conditionering te doorbreken.
Er worden door koningin Beatrix en andere hotemetoten geregeld allerlei lintjes opgeprikt bij mensen die zijn opgeleid om te doden en hier succes mee boekten. De menselijke geschiedenis is bezaaid met gevallen waarin georganiseerde moordpartijen, ook wel bekend als oorlogen, plaatsvinden en de grootste moordenaars als grootste helden worden vereerd. Dat wil zeggen: als ze winnen. Breivik ziet zichzelf als soldaat, als een eenmansleger dat het opneemt tegen de ‘multiculturele, marxistische elite’.

Klassiek-psychologische verklaringsmodellen, waarin de tempeliersorde als substituutvader en vrouwenhaat door een overheersende moeder een belangrijke rol spelen, zijn, kortom, kansrijker dan de aanname dat Breivik een psychopaat is. Vermoedelijk (we kunnen alleen speculeren) heeft hij de rampzalige situatie van zijn gezin (moeder en zuster door geslachtsziekten gehandicapt) gezien als symptomatisch voor het verval van de Noorse en westerse samenleving. Zijn vader was bepaald geen inspirerend rolmodel, waardoor hij zijn toevlucht zocht tot een ideaalbeeld: de moderne incarnatie van de ridder. De voornaamste reden waarom Breivik tot zijn gruweldaden kwam, is echter niet emotioneel of psychologisch. Hij was (en vermoedelijk: is) er intellectueel van overtuigd dat de problemen zo ernstig zijn dat alleen door deze beestachtige slachtpartij aan te richten, er een kans bestaat dat ze opgelost kunnen worden.

Op welke punten heeft Breivik gelijk?
Wie het omvangrijke geschrift van Anders Breivik doorleest, komt tot de conclusie dat de man over enkele zaken inderdaad de spijker op zijn kop slaat, maar op andere punten faliekant de mist in gaat.

Volgens het kunstwereldje is deze pindakaasvloer erg kunstzinnig. Dit terwijl er miljoenen mensen met de hongersdood worden bedreigd.
Volgens het kunstwereldje is deze pindakaasvloer erg kunstzinnig. Dit terwijl er miljoenen mensen met de hongerdood worden bedreigd

Europa is haar wortels kwijt
Breivik heeft zonder meer gelijk in de constatering dat er in de laatste decennia een culturele oorlog heeft gewoed van een ‘progressieve’ elite tegen de eigen geschiedenis en cultuur. Deze oorlog is alleen te vergelijken met die in het moderne China tijdens de Culturele Revolutie heeft plaatsgevonden. Het resultaat is dat de Europese bevolking cultureel gezien verweesd is. Vooral het cultuurrelativisme heeft er toe geleid dat de maatschappij haar richting is kwijtgeraakt. Door haar geschiedenis te ontkennen en te vergeten is Europa haar toekomst kwijtgeraakt.

Islamisering
Verder ziet hij de islamisering en het snel toenemende aantal islamieten als een grote bedreiging voor Europa. Inderdaad is het vooruitzicht dat de  akelige politieke en religieuze ideeën van de omstreden uitvinder van de islam, Mohammed, een grote invloed krijgen in Europa bijzonder onaangenaam.
We moeten echter wel constateren dat de islam intellectueel gezien weinig voorstelt en vooral de beschrijving van het paradijs op de lachspieren werkt. De inspirator van het christendom, de visionaire Jezus van Nazareth, en de grondlegger van het boeddhisme, prins Siddharta Gautama, of wat dat betreft de edele hoofdpersonen in het magistrale hindoeïstische epos Mahabharata, waren oneindig veel verhevener en stralender persoonlijkheden dan de wrede, manipulatieve, door jaloezie en machtshonger geplaagde koopman Mohammed en diens handlangers.

De islam heeft zich slechts kunnen handhaven en uitbreiden door de ijzeren discipline die dit geloof zijn aanhangers oplegt. Het kan alleen gedijen in een klimaat van angst en intimidatie, in een maatschappij waarin mensen hun gevoel voor rechtvaardigheid en spirituele eigenwaarde kwijt zijn geraakt. Niet voor niets gaf Mohammed zijn volgelingen de opdracht om de gevreesde Arabische spotdichter Ka’b ibn al-Ashraf die hem op de hak nam, alsmede andere spotdichters, te vermoorden.

In een vrije maatschappij wordt religieuze zotteklap niet zonder meer door politici en media in bescherming genomen. Godsdienstig geïnspireerde terreur en intimidatie door islamieten, de reden dat veel ex-islamieten voor hun leven moeten vrezen, worden beantwoord door kordaat politieoptreden. Hiermee verdwijnt het beschermende schild voor de islam; zal de bekrompen islamitische denkwijze zo veel externe en interne spot opwekken, dat islamieten hun geloof zullen opgeven of op een hoger plan brengen (e.g. Ahmadiyya, ibadisme of soefisme).

Monoculturalisme versus multiculturalisme.
Waar door de culturele elite het zogeheten multiculturalisme wordt opgehemeld, constateert Breivik terecht dat dit een intellectueel monstrum is. Multiculturalisme betekent namelijk: het hanteren van meerdere, met elkaar strijdige ethische stelsels tegelijkertijd. Een voorbeeld van een multiculturele staat was het Zuid-Afrikaanse apartheidsbewind (waarbij de zwarte culturen een ondergeschikte rol speelden). Monoculturele landen als Japan, Zuid-Korea en China doen het economisch erg goed. Klaarblijkelijk is een multiculturele samenleving dus niet nodig om een welvarende en succesvolle samenleving te scheppen, als deze samenleving maar open staat voor externe ideeën en de bruikbare elementen hierin overneemt en doorontwikkelt.

Waar Breivik er naast zat
Ondanks dat hij op meerdere punten een juiste analyse maakte van de Europese ziekte, bracht zijn logica hem er toch toe om een beestachtige slachtpartij aan te richten die  alles geweld aandeed waar de Europese normen en waarden voor staan. De reden: hij ging op enkele essentiële punten totaal de mist in, waardoor hij onnoemelijk menselijk leed heeft aangericht en de Europese cultuur te schande heeft gemaakt. Hiermee maakte Breivik zichzelf net als Adolf Hitler voor hem, onderdeel van het Europese probleem, niet van de oplossing.

Breivik was even moordzuchtig als ayatollah Khomeini, die kleine kinderen met een plastic sleuteltje om de nek voor tanks liet uitlopen als levende mijnenvegers.
Breivik was even moordzuchtig als ayatollah Khomeini, die kleine kinderen met een plastic sleuteltje om de nek voor tanks liet uitlopen als levende mijnenvegers.

Breivik kent geen moraliteit.
Net als de marxisten en islamieten waarop Breivik zo afgeeft, ziet hij mensen als vee, als klei die kan worden gemanipuleerd om historische processen te verwezenlijken. Elke daad is geoorloofd om een doel te bereiken: het doel heiligt de middelen. Het ontgaat hem totaal dat de oorlog tussen de christelijke idee en de islamitische, voor een groot deel om deze moraliteit draait.

Breivik richtte zijn wraak niet op misdadigers, bijvoorbeeld verkrachters of pooiers als Saban Baran, maar op een groep kinderen en jonge volwassenen. Hiermee stelt hij zich op hetzelfde morele vlak als veel islamieten en marxisten, denk aan Stalin, Khomeini en Pol Pot.

Breivik stelt geen alternatief voor.
Breivik kent geen moraal, geen spirituele inspiratie, dus kon hij niets anders dan verderf zaaien. Zoals de Leidse professor Afshin Ellian, die als Iraanse vluchteling de islam uit bittere ondervinding kent, al zeer terecht stelde: Breivik dacht bij het voorbereiden en uitvoeren van zijn aanslagen als een islamist, niet als een verdediger van waar Europa voor staat.

Hij gaf met zijn daden aan dat hij net als de omstreden uitvinder van de islam, Mohammed, gelooft dat het doel de middelen heiligt. Hiermee onderwierp hij zich aan het kwaad. Zelfs een derderangs geloof als de islam zal de culturele oorlog winnen als er geen alternatief, een modern metafysisch en ethisch systeem, tegenover staat.

Staatskerk
Breivik verwijst in zijn manifest vaag naar een ‘Europese Kerk’ die deze culturele oorlog moet gaan leiden. Hiermee verdwijnt het onderscheid tussen kerk en staat, een andere unieke christelijke en Europese kernwaarde.
Kortom: als Breiviks plannetjes uit worden gevoerd, zal zijn glorieuze Europa veel weg hebben van een islamitisch kalifaat onder een andere naam.

Het vermoorden van kinderen is één van de ergste zonden in het christendom.
Het vermoorden van kinderen is één van de ergste zonden in het christendom.


Wat is dan wel een oplossing?

Wat Europa nodig heeft is een heropstanding van de spiritualiteit, van de moraliteit, geen slachtpartijen op misleide kinderen die in strijd zijn met alles waar de Europese normen en waarden in het algemeen en het christendom in het bijzonder voor staan. Breivik noemde zichzelf een ridder. Ridders zweren de zwakken en de onschuldigen te beschermen en zich aan de geboden van het christelijk geloof te houden.

De beste kandidaat is een versie van het christendom die in harmonie is met de moderne wetenschap (en wetenschap in het algemeen). Hierbij past een geloofspraxis die de nadruk legt op ethiek. Ook andere spirituele tradities, zoals het hindoeïsme of andere spirituele religies (boeddhisme, baha’i, sikhisme, zoroastrisme) bevatten veel waardevolle elementen die als inspiratiebron kunnen dienen.

Slagen we erin een spirituele renaissance van Europa te bereiken, dan zal niet alleen Europa gered worden, maar zal Europa weer opnieuw een licht worden dat de rest van de wereld inspireert.

De weg naar de redding van Europa, en zelfs de wereld, ligt niet in wapengeweld en moorden, zoal Breivik denkt, maar binnen ons, in ons hart. Falen we, weigeren we te kiezen voor het Licht, dan zal een ongekende periode van duisternis aanbreken.

Bron:
A. Breivik, 2083 – A European Declaration of Independence (2011)

Het Nieuwe Jeruzalem zoals beschreven in de Tenach en het Nieuwe Testament doet griezelig modern aan.

Extropisme – op weg naar het paradijs

Wat er ook gebeurt: de entropie, de wanorde, neemt toe al naar gelang de tijd verstrijkt. Dat is echter niet het hele verhaal. Wat ook toeneemt is extropie, stelt het extropisme. Door evolutie worden levende systemen steeds beter in wat ze doen. Zijn we onafwendbaar op weg naar Het Paradijs op aarde en in de kosmos?

Entropie
Het was genoeg om een gevoel van naderende ondergang over Duitsland en de rest van Europa te verspreiden: de ontdekking eind negentiende eeuw dat entropie altijd toeneemt. Entropie betekent: in elk gesloten systeem neemt de chaos toe, tot alles is veranderd in een enorme amorfe massa met overal dezelfde temperatuur. De chaos, de Oud-Griekse naam voor een dergelijke toestand ligt dus niet aan het begin, zoals de Grieken en andere oude volgen geloofden maar aan het einde der tijden. Met andere woorden: het heelal zal op het einde een warmtedood sterven. Nu denken we dat het heelal oneindig uit zal blijven zetten en daardoor nooit in een hittedood-stadium terecht zal komen, maar voor weinig vrolijke naturen als de warmteleer-grootheid Ludwig Boltzmann zal dit zeker als motivatie hebben meegespeeld toen hij op 62-jarige leeftijd zich het leven benam.

Wat is extropie?
Toch merken we al naar gelang de tijd verstrijkt  per saldo niet een achteruitgang maar juist een vooruitgang. Honderd miljoen jaar na de Big Bang waren er alleen protosterren. Bij haar ontstaan was de aarde een roodgloeiende bol lava, omringd door gassen (we weten dat sommige exoplaneten zoals Corot-7B, waarop het waarschijnlijk steentjes regent, er nog steeds zo uitzien).

Ondanks de toename van entropie is de aarde nu een stuk prettiger dan vier miljard jaar geleden. Dat is geen toeval, zeggen extropisten.
Ondanks de toename van entropie is de aarde nu een stuk prettiger dan vier miljard jaar geleden. Dat is geen toeval, zeggen extropisten.

Toen de aarde voldoende was afgekoeld, vormde zich leven. De eerste miljarden jaren eencellig, de laatste vijfhonderd miljoen jaar ging het snel tot we nu het voorlopige hoogtepunt hebben bereikt. Er hebben nooit slimmere of biologisch efficiëntere wezens op de aarde rondgelopen, gevlogen en gezwommen dan nu. Er moet dus een principe aan het werk zijn (evolutie) dat leidt tot een steeds grotere ordening en een steeds grotere informatieinhoud. Tom Bell verzon voor de steeds toenemende kwaliteit (het product van evolutie dus) het woord ‘extropie’, de mate van zinnige informatie. Max More werkte in 1988 en later het principe verder uit. De laatste versie is hier te vinden.

Door evolutie aangescherpte informatie op informatiedragers leiden tot meer kwaliteit. In levende wezens is dat de genetische informatie in RNA en DNA, in de mens en enkele andere soorten aangevuld met in hersenen vastgelegde culturele evolutie (sommige vogels wisselen melodieën uit en enkele mensapen leren van elkaar hoe je gereedschappen gebruikt). Uniek (voorzover we weten) aan de mens is onder meer dat de mens (als enig levend organisme op aarde) informatie op kan slaan in ‘dode’ materie, zoals geschreven tekst. Daardoor kan je nu de gedachten van al lang overleden genieën als Jezus, Mozart en Einstein nog steeds horen. Hiermee ontstond een nieuw extropisch domein. De culturele geschiedenis van de mens is een steeds sneller toenemen van de extropie. Culturele evolutie, vooral na de ontwikkeling van de wetenschappelijke methode, is ongehoord effectief. In een luttele vijfhonderd jaar hebben we de prestaties van vier miljard jaar evolutie geëvenaard.

Extropistische ethiek
Extropisten zijn onuitroeibare optimisten. Extropisten geloven dat de toekomst beter zal zijn dan het heden omdat er meer extropie is dan nu en menselijke beperkingen zullen verdwijnen. Hoe meer extropie, hoe beter de toekomst er uit zal zien. Daarom vinden extropisten dat de mens haar evolutie in eigen hand moet nemen en slecht werkende biologische systemen in het menselijk lichaam moet vervangen door betere ontworpen systemen. Ziekten zijn geen straf van God, maar ontwerpfouten, ontstaan in de tijd dat evolutie nog geen bewust proces was. Het uiteindelijke doel is lichamelijke onsterfelijkheid. Techniek moet zoveel overvloed creëren dat bezit geen rol meer speelt omdat iedereen heeft wat zijn of haar hart begeert.

Een gevolg hiervan is dat de natuurlijke leefomgeving van de mens moet worden uitgebreid. Op dit moment is alleen de aarde een groene, leefbare wereld. Extropisten vinden dat we het hele zonnestelsel, uiteindelijk zelfs het hele multiversum geschikt moeten maken voor bewoning door intelligente wezens. Omdat het menselijk lichaam vol gebreken is, betekent dat uiteindelijk dat de menselijke geest moet worden geüpload naar een duurzaam kunstmatig lichaam.

Christelijk extropisme en transhumanisme
Er bestaat een opmerkelijke overeenkomst van het extropisch ideaal met Jezus’ en Johannes’ visioenen van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waarop de wedergeboren christenen in het Koninkrijk der Hemelen een nieuw lichaam zouden krijgen.

Het Nieuwe Jeruzalem zoals beschreven in de Tenach en het Nieuwe Testament doet griezelig modern aan.
Het Nieuwe Jeruzalem zoals beschreven in de Tenach en het Nieuwe Testament, een kubus van meer dan duizend kilometer groot, doet griezelig modern aan.

Voor christelijk-extropisten is dit geen toeval, is het zeker geen toeval dat extropistische idealen zich in een christelijke beschaving ontwikkelen. Het is volgens christelijk-extropisten al die tijd Jezus’ bedoeling geweest dat christenen er naar streven om de extropistische visie werkelijkheid te laten worden en een nieuw Jeruzalem, een nieuwe hemel en aarde te creëren waarin onsterfelijke mensen zullen leven in een wereld van overvloed en universele liefde.

Het extropisch ideaal is alleen te bereiken door een haast religieuze zuiverheid van geest. Technieken ontwerpen is in laatste instantie een creatief proces. Alle technieken die worden ontworpen moeten zelfloos en zuiver zijn, dat wil zeggen democratisch en niet-vervuilend en niet geperverteerd kunnen werken. Ook de nadruk die het christendom legt op persoonlijke groei en het ontwikkelen van talenten komt sterk overeen met de extropistische idealen.  Zou dit het christendom in één klap nieuw leven inblazen en klaar maken voor de verre toekomst, voor zover het dat al niet is?

In de loop der eeuwen verzonnen talmoedische joden steeds meer moeilijke regels.

Jezus, de onbegrepen held

Jezus van Nazaret is de beroemdste en tegelijkertijd een van de meest fascinerende personen uit de menselijke geschiedenis. Wat wilde hij nu werkelijk?

De omgeving van Jezus
Jezus kwam ter wereld als zoon van een timmerman in een weinig aangename omgeving. Of dat nu in Galilea, het huidige Noord-Israël of in Bethlehem, zoals de bijbel zegt is, weten we niet. Het oudste en meest betrouwbare evangelie, het Evangelie van Marcus, spreekt zich hier niet over uit.

jezus
De Farizeeën waren de voorlopers van de talmoedische joden nu. Veel, vaak zinloze regels. Bron: www.pxfuel.com/en/free-photo-ozjnj

Palestina werd in die tijd geterroriseerd door vaak gewelddadige religieuze sekten. Zo waren er de Zeloten, mensen die met geweld het Romeinse juk omver wilden werpen. De vreedzamere Samaritanen waren de nakomelingen van de armere Israëlieten die niet (zoals de hoogste joodse kastes) door de Assyriërs en Babyloniërs weg waren gevoerd naar Mesopotamië. Tussen hen en de teruggekeerde joodse ballingen bestond een intense haat: de achtergrond van het beroemde bijbelverhaal van de barmhartige Samaritaan.

Ook berucht was de wedijver tussen de Farizeeën, religieuze dwepers, en de meer rationalistische Sadduceeën.

In Jezus’ thuisstreek, Galilea, woonde een gemengde bevolking die redelijk harmonieus samenleefde. Dat was in de streek rond Jeruzalem wel anders.

Herodes
Palestina werd in die tijd geregeerd door koning Herodes de Grote die er in de bijbel niet best vanaf komt. Herodes, van niet-Joodse afkomst en daarom gehaat, kwam aan de macht als beloning voor zijn militaire steun aan de Romeinen toen deze Cleopatra aan de macht hielpen. Hij moest rekening houden met de uiterst precaire geopolitieke situatie: zijn machtige zuiderbuur, het Egypte van Cleopatra, stond op goede voet met de Romeinse keizers en wilde zijn rijkje graag opslokken. Hij bestuurde Palestina bruut, gehaat door de bevolking, maar bekwaam. Later werd Herodes opgevolgd door zijn minder competente zonen Antipas en Archelaos. Later zou heel Palestina worden geannexeerd door de Romeinen.

Godsdienstige dictatuur
De joodse sekte van de Farizeeërs, die je het beste kunt vergelijken met Saoedi-Arabië of een soort taliban, eiste een strikte gehoorzaamheid aan de sabbat en de joodse spijswetten. De Farizeeën waren de voorlopers van wat later het talmoedische jodendom zou worden. Stenigingen en openbare geselingen waren aan de orde van de dag en ook de Romeinen hadden een reputatie hoog te houden wat bloeddorstige straffen betreft.
De Romeinen kon dit niet zoveel schelen. Ze wilden alleen dat de orde werd gehandhaafd en dat er geregeld grote schattingen naar Rome werden verscheept.

jezus steniging
De islamieten hebben de steniging overgenomen van de joden.

Jezus als persoon
Uit de bijbel kunnen we opmaken dat Jezus een hoogbegaafde en gevoelige man was. In een later evangelie staat dat hij al op jonge leeftijd met rabbijnen, joodse godsdienstgeleerden, over religieuze zaken discussieerde. Het bij hoogbegaafden veel voorkomende gevoel voor rechtvaardigheid en zijn gevoeligheid vinden we onder meer terug in de beroemde episode, waarin hij het leven redt van een van overspel beschuldigde vrouw die dreigde te worden gestenigd. Veel van de ziel van Jezus vinden we terug in de christelijke ethiek.

In de bijbel staat beschreven dat Jezus lezingen hield in de synagoge. In die tijd was dat net als nu voorbehouden aan rabbijnen. Jezus was dus een rabbijn en uitstekend op de hoogte van de joodse wetten uit de torah. Deze wetten zijn, net als bijvoorbeeld de sharia-wetten, naar huidige maatstaven nogal wreed en barbaars. Zo moest een vrouw die niet om hulp had geroepen tijdens een verkrachting binnen een dorp of stad, gestenigd worden of trouwen met haar verkrachter. Homo’s en aanbidders van andere goden dan de joodse oppergod Jahweh werden geëxecuteerd.

Jezus was een moedige, principiële man die geen blad voor de mond nam. Jezus’ “ketterse” uitspraken stonden de religieuze leiders niet aan. Vandaar dat hij uit de synagogen werd geweerd en steeds meer openluchtbijeenkomsten hield, waar duizenden mensen op af kwamen. Uiteindelijk zou dit hem het leven kosten.

Hoe Jezus het rabbinale jodendom opblies
Met zijn visionaire en briljante geest vond Jezus de oplossing om voorgoed af te rekenen met de weerzinwekkende oudtestamentische wetten. In de torah staat namelijk: heb je medemens lief als jezelf en heb God lief boven alles. Dat is de hoogste wet. Met andere woorden: als je dit basisgebod, dat verder gaat dan de Gulden Regel, in praktijk brengt, zijn de andere wetten niet meer nodig. Je wordt niet onrein door je niet aan de strenge joodse halacha, de spijswetten, te houden, maar door leugens en achterklap.  Jezus verwoordde het kernachtig: niets dat van buitenaf in de mens komt kan hem onrein maken (reinheid en onreinheid is een obsessie in veel primitieve religies), maar wat er uit de mond van de mens komt, maakt hem onrein (Marcus 7:15).

Jezus, volgens sommigen, zowel de meest invloedrijke als de minst begrepen persoon uit de wereldgeschiedenis. Bron: Bloch (1877), Bergrede

Tot dan toe werd door de joden geloofd dat alleen je zo goed mogelijk aan de joodse wetten houden, je kon redden uit de hel, alsof je met een zaklantaarn in het donker door een doolhof manoeuvreert. Alleen door een dier te offeren en daar je slechte dingen in te stoppen, de zondebok,  kon je jezelf bevrijden van allerlei slechte dingen, zonden, die je had begaan. De kern van het grote ritueel op Grote Verzoendag, Jom Kippoer.

Het briljante inzicht van Jezus was: wat je moet slachtofferen is niet een offerlam, maar je zondige natuur. Je moet niet jezelf, maar God centraal stellen in jezelf. Dan verdwijnt de neiging om verkeerde dingen te doen steeds meer.  Als jij evenveel van je medemens houdt als van jezelf, voel je de behoefte niet meer om je medemens te bestelen, te vermoorden en te verkrachten. Wat Jezus hiermee deed was een manier laten zien waarop mensen boven hun ik konden uitstijgen en het zondeprobleem structureel oplossen. Kortom: Jezus was een visionair zoals er maar weinig hebben geleefd.

Jezus, geen profeet maar een spirituele Einstein
Door islamieten wordt vaak beweerd dat Jezus een profeet was, een soort boodschappenjongen van God. Dit is, zoals uit het vorige blijkt, onjuist. Je kan Jezus het beste vergelijken met een spirituele Einstein, iemand die een totaal nieuw paradigma brengt waardoor losse puzzelstukjes in één klap op hun plaats vallen. Uiteraard gaan Jezus’ inzichten nog veel verder dan in dit korte artikel behandeld kunnen worden. Hierover in een volgend artikel meer. Tot die tijd: het evangelie van Marcus beschrijft Jezus’ ideeën kernachtig.