eten

Sinds gister (maandag 17 december 2012) de Nederlandse documentaire ‘Rauwer’ op tv te zien was, laaien er in Nederland verschillende discussies op. De docu gaat over een moeder (Francis Kenter) en haar zoon (Tom Watkins) die beide al zo’n 10 jaar alleen maar rauw voedsel eten. Fruit, groente, noten, meer niet. In 2008 is de voorloper van deze docu al in première gegaan onder de naam ‘Rauw’. Zie hieronder:

Op 14 november j.l. waren moeder en zoon te gast bij Pauw en Witteman, waar zij hun verhaal deden. Hieronder dat fragment:

Een punt waar ik NIET op wil focussen is de opvatting van de moeder dat het kind beter thuis kan blijven om te leren, omdat er op school te veel slechte invloeden kunnen zijn. In Nederland is ieder kind leerplichtig; of dat terecht is of niet (in Engeland schijnt het namelijk niet zo te zijn), is een andere discussie die we misschien op ons forum verder kunnen voeren.

Een andere discussie die naar aanleiding van deze docu’s veel gehoord is, is de vraag of die moeder haar kind ‘mishandelt’, ‘indoctrineert’, ‘beschermt’, etc. Zij is verantwoordelijk voor de gezondheid van haar kind en dient hem zo te behandelen dat hem een gezond en gelukkig leven te wachten staat. Maarja, wat is ‘(on)gezondheid’ dan eigenlijk? Als de dokter zegt dat je ongezond bent, is dat dan ook zo?

Kenmerken van gezondheid
Tom, die inmiddels waarschijnlijk zo’n 15 jaar oud is en dus in zijn puberteit zit, is klein. Ondanks dat hij wel in de groei is, blijft hij een stuk kleiner dan zijn leeftijdsgenoten. Volgens een dokter heeft dit te maken met mijn voedingspatroon, waardoor hij veel te weinig energie heeft, onvoldoende eiwitten binnen krijgt, zijn calciumgehalte te laag is en ook specifieke vetten mist. Behalve dat zijn lichaam minder groeit, heeft dit volgens de dokter ook gevolgen voor de ontwikkeling van zijn hersenen. De reden dat Tom op deze manier eet, is omdat zijn moeder denkt dat dit beter voor hem is. Volgens haar is het bewezen dat er stoffen in gekookt eten zit waar je kanker van kunt krijgen. Bakken in olie of warm maken in de magnetron, is voor haar uit den boze. Miljoenen jaren geleden aten we ook geen warm eten, is de redenering, dus waarom zouden we niet terug gaan naar deze natuurlijkere vorm van consumeren? Of om met een ander voorbeeld te komen: als je apen pizza’s en energie-drank zal voeren, zal dat ook zeker niet goed voor die beesten zijn.

Het is nogal verleidelijk om de moeder van alles te verwijten. Ze ziet er misschien niet direct uit als de vriendelijkste moeder en komt ook niet altijd even goed uit haar woorden. Maar doet dat iets af aan haar redenering? Helaas ben ik geen expert op het gebied van biomedische wetenschappen en weet ik niet in hoeverre bepaalde standpunten die zij aanhaalt ‘bewezen’ zijn. Maar: hetzelfde zal gelden voor het standpunt van de dokter; die zal zijn diagnose ook baseren op wetenschappelijk erkende theorieën. Toch denk ik dat ze een punt heeft: ‘gezondheid’ is relatief en dus afhankelijk van wat je als standaard neemt. Is Tom ziek, of is de rest van de maatschappij ziek?

Verschillende ziektes
Volgens CBS hebben in 2011 iets meer dan de helft van de mannen overgewicht, evenals ruim 40% van de vrouwen. Ook zijn er in absolute getallen steeds meer sterfgevallen door kanker in Nederland, ook al is er relatief gezien een daling te zien. Toch is het aantal sterfgevallen door kanker Nederland relatief hoog in vergelijking met andere landen. In Nederland hebben tussen de 60.000 tot 100.000 kinderen ADHD (al is dit aantal de laatste 20 jaar niet toegenomen). Om een paar voorbeelden te noemen. Zou de dokter, om een eerlijk beeld te geven, niet óók zijn bezorgdheden over de voedingspatronen van enkele van deze mensen uit moeten spreken? Hiermee bedoel ik: hoewel Tom misschien een aantal voedingsstoffen mist in zijn eten (die misschien essentieel zijn voor een gezonde voortzetting), gaat hetzelfde vermoedelijk op voor veel meer kinderen in Nederland. De diagnose van de dokter kan zodoende in perspectief worden geplaatst: het eetpatroon is ‘ongezond’ maar dat geldt voor veel meer kinderen.

Het verschil tussen Tom en deze ‘andere kinderen’, is allicht dat Tom er prima gezond uitziet. Hij heeft met voetballen evenveel energie als zijn leeftijdsgenoten en komt ook als een nuchtere redelijk pientere jongen over. Hij geeft bovendien ook niet aan dat hij zich niet lekker voelt (tenzij hij voedsel eet dat hij eigenlijk niet mag eten, want daar is zijn lichaam niet aan gewend). Okay, hij is kleiner, maar sinds wanneer is lengte een maatstaf voor gezondheid?

Verschillende standpunten
Het mooie aan wetenschap is dat we dingen kunnen voorspellen aan de hand van onderzoeksresultaten. De moeder uit in bovenstaande filmpjes met name angst voor kanker, helaas kan ik er niet direct uit opmaken of er nog andere dingen zijn waar zij met dit eetpatroon haar kind voor wil behoeden. De dokter uit naast het groeiprobleem (wat op zich niet echt een probleem hoeft te zijn), een kans op stagnatie in de ontwikkeling van de hersenen. Hoe wegen deze twee standpunten tegen elkaar af? Bij mijn weten is naar precies deze afweging geen onderzoek gedaan, maar allicht kunnen er afwegingen gemaakt worden. Door een paar voedingssupplementen aan het eten toe te voegen kan de kans op stagnatie in de hersenontwikkeling misschien relevant veel meer afnemen dan hetzelfde supplement de kans op kanker doet afnemen (moeilijke zin, ik probeer de twee standpunten hier tegen elkaar af te wegen). De moeder heeft duidelijk gekozen dit niet te doen, waarmee ze een duidelijk standpunt maakt tegen onze westerse eetgewoonten, en misschien ook tegen onze westerse opvattingen van wat medisch gezien ‘gezond’ is.

Een ander punt wat in de filmpjes terugkomt en dat ik nog even kort wil aanhalen, wordt mooi samengevat door de oma van Tom. Zij zegt: “Ik hoef geen 150 jaar oud te worden, ik wil kunnen genieten.” Dit lijkt op een hedonistische instelling, die wel meer mensen lijken aan te hangen. Is dit zo? Moeten we vooral volgen waar we van kunnen genieten en hoeven we niet zo op de consequenties te letten? Ik ben het niet per se eens met moeder Francis om haar kind te stimuleren deze eetgewoontes aan te nemen, maar ze heeft zeker een punt dat we ons eten beter kunnen leren waarderen en bewuster met ons voedsel kunnen omgaan. Zelf is ze er misschien een beetje in doorgeslagen, maar alleen de toekomst kan uitwijzen of dat ook zo is.

N.b. Een kleine disclaimer: ik ken absoluut de situatie van Tom en zijn moeder niet, en baseer bovenstaand verhaal alleen maar op de twee bovenstaande filmpjes die ik heb gezien. De documentaire ‘Rauwer’ heb ik ook nog niet gezien.