ethiek – Pagina 4

In een wedstrijdje Jeopardy, met dubbelzinnige vragen, kraakte Watson de menselijke concurrentie. Verliezer Jennings bleek sportiever dan de verpletterde menselijke grootmeesters schaken.

Ethiek en de Singulariteit

5 reacties / Analyses, Ideeën, Maatschappij, Techniek, Visionaire vragen / Door Germen Roding / 2 februari 2015 2 februari 2015

Op 2 februari 2015 is er in Amsterdam een bijeenkomst van Singularity University Nederland over de ethische kanten aan de komst van niet-menselijke superintelligenties. Een goed moment om dieper op dit vraagstuk in te gaan. Hoe voorkomen we dat de mensheid, of grote groepen van de mensheid, worden gemarginaliseerd? En wat zijn de rechten van niet-menselijke zelfbewuste intelligenties?

Bovenmenselijke intelligentie van science fiction naar science fact
Computers kunnen steeds meer exclusief menselijke taken overnemen. In de jaren vijftig overtroffen computers de beste menselijke rekenaars. Begin deze eeuw hakte IBM-computer Deep Blue de regerend wereldkampioen schaken in de pan, een decennium later gevolgd door IBM Watson, die de twee beste menselijke spelers ooit van de Amerikaanse kennis- en inzichtquiz Jeopardy met gemak versloeg. Vertaalcomputers zoals Google Translate worden ook steeds beter, met nu al een niveau wat na enkele jaren taalonderwijs op de middelbare school wordt behaald. Kortom: het is nu zeker tijd, ons over de ethische vragen te buigen die superintelligentie met zich meebrengt.

Ethiek en niet-bewuste superintelligentie
Het is theoretisch zeker denkbaar, een supercomputer te construeren die sneller informatie kan verwerken dan een mens maar toch niet zelfbewust is. Deze computer zou door middel van programmering zo ingeperkt kunnen worden, dat deze zich alleen met een nauw-omlijnde taak bezighoudt. Er is een gedachtenschool die stelt, dat bewustzijn het gevolg is van complexiteit. Inderdaad zijn de diersoorten die tekenen van zelfbewustzijn vertonen, zoals hogere mensapen, de twee (of drie) olifantensoorten, walvisachtigen en papegaaiachtigen en ook enkele octopusachtigen, ook de diersoorten met het relatief grootste brein.

Computers met één, of een klein aantal, processorkernen zullen echter niet spontaan zelfbewustzijn ontwikkelen. Daarvoor zijn ze te gefocused op één taak. Bewustzijn vereist zelfreflectie.
Toch zijn er ook bij ‘autistische’, puur taakgerichte, kunstmatige intelligenties zoals de hedendaagse computers ethische problemen. Bij elke taak die van mensen wordt overgenomen, vermindert de behoefte aan menselijke arbeid. Er komen nieuwe banen bij die op een hoger niveau liggen, denk elektriciens die de gaslampaanstekers vervingen. Deze banen eisen meer scholing en intellectuele capaciteiten. Waar zwakzinnigen vroeger makkelijk aan het werk kwamen als bijvoorbeeld landarbeider, bordenwasser bij de lokale landheer of soldaat, moet een moderne boer of militair minstens MBO-4 scholing hebben, dus een IQ van minstens 90, om de geavanceerde apparatuur te kunnen besturen. En de grens is steeds meer aan het opschuiven. Sociale werkplaatsen zullen dus steeds meer de regel worden, uiteindelijk voor de meerderheid van de bevolking. De meeste mensen zullen dan leven als Eloi, terwijl een steeds kleiner groepje technische Morlocks de raderen draaiend houdt, tot ook de slimste mens plaatsmaakt voor een machine. Willen we dit scenario voorkomen, dan moeten we onze maatschappij radicaal anders in gaan richten. Waar overigens toch al het nodige voor te zeggen is.

Als wij mensen niet met de techniek versmelten, maar ons juist laten pamperen, veranderen we in een soort Eloi.

Bewuste intelligenties
Bij bewuste intelligenties komen er nog ethische problemen bij. We creëren hier dan een wezen, dat net als een mens bewust is van de wereld om zich heen. Voegen we geen gevoel toe, dan ontstaat een psychopaat. Psychopaten met een bovenmenselijke intelligentie, niet gehinderd door de karakterzwakheden van menselijke psychopaten, kunnen -en zullen- de nodige ellende aanrichten. Zie de vele dystopische SF-films waarin een op hol geslagen machineintelligentie een hel op aarde creëert. Het enige alternatief is dan een soort Asimov’s Drie Wetten van de Robotica te creëren, die maakt dat ook een gevoelloze AI mensen niet schaadt.

Heeft de bewuste intelligentie wel gevoelens, dan hebben we in principe een mensachtig wezen geschapen, dat weliswaar anders denkt dan wij, maar wel degelijk menselijkheid met ons deelt. Hoe ethisch is het, een dergelijk wezen geen mensenrechten te geven? Knoeien met een dergelijke geavanceerde AI staat dan gelijk met het martelen van een mens. Een gebrekkig prototype van een dergelijke AI bouwen, en prototypes zijn per definitie gebrekkig, is dan het tot leven roepen van een geestesziek mens. Marteling dus. Kortom: een dergelijke kunstmatige intelligentie mag m.i. pas tot leven worden geroepen als we de menselijke geest van een vrijwilliger in een machine kunnen downloaden. Wat ook weer de nodige ethische problemen oplevert, maar wel het leven redt van deze vrijwilliger. Immers, een geest in een computer is niet onderworpen aan het biologische doodvonnis, dat alle mensen te wachten staat. Je kan je afvragen, hoe ethisch het is om niet met man en macht te werken aan het grootste probleem ooit: de dood.
Wat denken jullie?

Laffe krantenredacties durven deze cartoon niet te publiceren.

Is terrorisme laf?

23 reacties / Analyses, Filosofie, Geopolitiek, Ideeën, Misvattingen, Wereld / Door Germen Roding / 7 januari 2015 7 januari 2015

Door politici wordt altijd na een aanslag in koor geroepen, dat terroristen lafaards zijn. Dat terroristen niet over een fijnbesnaard geweten, of veel gevoel voor hun medemensen beschikken is wel duidelijk, maar klopt dit? Was de bloedige aanslag van drie gewapende terroristen op het Franse satirische tijdschrift Charlie Hebdomadaire in Prijs in 2015, en terrorisme in het algemeen, per definitie laf?

Wat is terrorisme?
Terrorisme is een verschijnsel, waarbij activisten vaak gruwelijke daden plegen om hiermee angst te zaaien onder de bevolking. Terroristen zijn doorgaans non-state actoren, of geheim agenten van staten. Angst is een krachtig middel om mensen mee te manipuleren. Dictatoren en ook veel politici gebruiken daarom vaak angst als middel om het volk achter zich te krijgen. Terroristen proberen het volk “wakker te schudden”, machthebbers te delegitimeren, of via een false flag operatie juist steun te creëren voor de gevestigde orde, of een “law and order” staatsgreep door bijvoorbeeld het leger te rechtvaardigen.

Hoe gaat een terroristische aanslag in zijn werk?
Iedere terrorist streeft naar zoveel mogelijk effect. De eerste stap is het uitzoeken van een doel. Er zijn harde doelen, zoals zwaar beveiligde legerbasissen of overheidsinstellingen, en soft targets, zoals scholen, ziekenhuizen en religieuze plaatsen. Welk doel het meest geschikt is, hangt af van wat de terrorist wil bereiken. Wil hij de overheid vernederen, dan is een aanslag op een zwaar beveiligd object, het liefst met een grote symbolische waarde, de aangewezen weg. Dit is de reden dat Osama Bin Laden het Pentagon koos als een van de doelen voor zijn aanslagen op 11 september 2001. Hij wilde hiermee zijn geloofsgenoten tonen, dat de Amerikanen zwak en kwetsbaar waren. Is het doel haat zaaien, dan zijn soft targets zoals kleuterscholen of een heilige plaats het interessantst. De aanslag op Charlie Hebdo is naar verluidt het werk van AQAP, de Jemenitische tak van Al Qaeda. Hiermee wil deze club, die in de verdrukking zit door de toenemende populariteit van IS onder jihadisten, waarschijnlijk het signaal afgeven dat ze nog relevant is.
Vervolgens is operational surveillance van belang. Tijdens de aanslag is er weinig tijd om te improviseren. Professionele terroristen verkennen hun doelwit daarom van te voren goed, brengen het terrein in kaart, zo ook eventuele gewoonten van het slachtoffer of de slachtoffers. Hiermee geven ze zichzelf bloot. Countersurveillance is daarom een nuttig hulpmiddel tegen terrorisme en criminaliteit. Vervolgens verzamelen de terroristen de benodigde materialen, zoals vuurwapens, explosieven en vluchtauto’s. Ook hierbij kunnen ze gepakt worden. Tegen de aanslag zelf is vrij weinig te beginnen. In dit geval waren drie zwaarbewapende mannen voldoende. Het laatste probleem dat terroristen op moeten lossen, is ontkomen na de aanslag. Zelfmoordterroristen ontkomen tijdens hun eenmalige daad.

Is terrorisme laf?
Laf betekent kiezen voor een moreel inferieure daad om gevaar te ontwijken. Een soldaat die deserteert of dienst weigert is bijvoorbeeld laf, vinden machthebbers, want hun belangen en hun idealen zijn de moreel hoogst denkbare. De meeste terroristische daden, en ook veel militaire acties, zijn vanaf ons panhumanistische standpunt verwerpelijk, omdat ze het nemen van menselijk leven zonder dat hiermee levens van andere mensen worden gered, betekenen. Of terroristen per definitie laf zijn, is echter de vraag. Het uitvoeren van een terroristische daad is doorgaans gevaarlijk en leidt niet zelden tot de dood van de terrorist. De moed van de Al Qaeda terroristen die een aanslag met speedbootjes pleegden op het zwaarbepantserde Amerikaanse marineschip USS Cole in de haven van Aden, is zelfs bijna roekeloos te noemen.
De drie daders van deze aanslag op Charlie Hebdo pleegden hun aanslag in hartje Parijs en maakten in tien minuten evenzovele mensen af. Dit was in principe voldoende tijd om door een arrestatieteam te worden gepakt. Hoewel de Franse politie niet bekend staat om haar buitengewone effectiviteit, had een goed SWAT team korte metten gemaakt met deze schutters. Kortom: terroristen laf noemen, is misschien bevredigend, maar weinig zinnig.

Video: dakloze brengt kerstgedachte in praktijk

2 reacties / Analyses, Filosofie, Ideeën, Mensheid, Wereld / Door Germen Roding / 25 december 2014 26 december 2014

De Californische dakloze man Thomas krijgt van filmmaker Palin honderd dollar in de handen gedrukt. Thomas loopt een drankwinkel binnen, maar niet voor drank…

We leven in een wereld van overvloed. We hebben het zelfs zo goed, dat we het ons kunnen veroorloven alleen al in Nederland miljoenen mensen niet te laten werken. Een man die helemaal niets heeft, laat in dit ontroerende filmpje hier zien, hoe zinvol het is om te delen en dat delen meer vreugde geeft dan graaien.

Wat zijn de mogelijkheden om een niet-menselijke intelligente soort te ontwikkelen?

Video: Hybrids

1 reactie / Ideeën, Mensheid, Techniek, Visionaire vragen / Door Germen Roding / 28 november 2014 29 november 2014

De onafhankelijke filmstudio Triton maakte een korte film met een intrigerend idee. Wat als een biologisch experiment van bijvoorbeeld het Amerikaanse leger met een niet-menselijke levensvorm totaal uit de hand loopt?

Uit onderzoeken weten we dat er waarschijnlijk slechts enkele puntmutaties nodig waren om de hersenmassa van onze voorouders drastisch toe te laten nemen. Natuurlijk zijn er meer genen die hun invloed uitoefenen, maar dit opent een fascinerende mogelijkheid voor volkomen gewetenloze onderzoekers.

Zouden niet-menselijke soorten die nu al op de “threshold” van hogere intelligentie zitten, zoals bepaalde papagaaiensoorten, octopussen, dolfijnachtigen en andere primaten dan de mens, door hun centrale zenuwstelsel in omvang toe te laten nemen, “omgebouwd” kunnen worden tot een soort met hoger bewustzijn? Hoe zouden dergelijke bioengineered “aliens” denken?

Voormalig premier Dries van A. gaf opdracht Molukse treinkapers ook na overgave dood te schieten, zo blijkt uit getuigenverklaringen.

Wat als je wel zou mogen moorden?

21 reacties / Analyses, Ideeën, Mensheid, Misvattingen / Door Germen Roding / 13 november 2014 14 november 2014

Volgens sommigen zijn wetten onzin, een excuus om een heersende elite veel macht te geven. Wat als er geen enkele wet zou bestaan, met als meest extreme voorbeeld: dat het toegestaan zou zijn te moorden?

In Jemen draagt elke volwassen man een dolk. Hier heffen ze hun dolken tijdens de traditionele Jambia dans. Wapens zijn in het uiterst gewelddadige Jemen geen overbodige luxe. Bron: Wikimedia Commons

In een discussie met mijn lief kwam het ter sprake: hoe zou een wereld zonder wetten er uit zien? Uiteindelijk kwam ik met het meest extreme voorbeeld: een wereld waarin het niet verboden is een medemens te vermoorden. Hou zou het dagelijks leven er in een dergelijke wereld uitzien? En hoe ziet onze dagelijkse praktijk er uit vergeleken met een dergelijke wereld?

Gij zult niet doden
Het is misschien wel het bekendste van de Tien Geboden. Het zesde gebod van de Tien Geboden, die volgens het bijbelboek Exodus door de mythische joodse leider Mozes op een plaat leisteen zouden zijn gekerfd. Vrijwel elke menselijke maatschappij kent een verbod om medemensen te doden. Dat is niet voor niets. Moorden werken over het algemeen erg ontwrichtend. Op een handjevol zelfmoordenaars, door religie verblinde lieden of terminaal zieke patiënten na, wil niemand sterven. Er is dus een gezamenlijk belang van alle mensen om een algemeen verbod op moorden in te voeren. Dankzij dit verbod hoeven we veel minder voor ons leven te vrezen, wat het leven veel prettiger maakt.

Moorden mag van de staat, soms
Op het eerste gezicht wekt het verbazing. Staatsdienaren zoals agenten en soldaten lopen rond met geladen vuurwapens.

Voormalig premier Dries van A. gaf opdracht Molukse treinkapers ook na overgave dood te schieten, zo blijkt uit getuigenverklaringen.

Moorden mag dus wel van de staat, in sommige gevallen. Gevallen waarin staatspersoneel mag doden, zijn het uitschakelen van gewapende potentiële moordenaars om erger letsel te voorkomen. De voormalig premier Dries van A., nu bekend van zijn heftige, hysterisch aandoende aanvallen op de Israëlische politiek vanwege vermeende onmenselijkheid jegens de Palestijnse Arabieren, gaf opdracht de Molukse treinkapers in 1977 gericht te doden, zelfs nadat ze zich over hadden gegeven. Staten voeren vaak oorlog, een ander woord voor georganiseerde massamoord. Piloten mogen dodelijke bommen op andere mensen laten vallen, marinekapiteins andere schepen naar de kelder jagen en landtroepen het vuur openen op anderen. Staten waar de doodstraf heerst, geven opdracht aan een beul om een terdoodveroordeelde bijvoorbeeld te onthoofden, te vergiftigen of op te hangen. Duidelijk is dus, dat het verbod om te moorden bepaald niet absoluut is, en in bepaalde gevallen zelfs een koninklijke onderscheiding oplevert.

Moorden mag: gevolgen in het dagelijks leven
Als moorden mag, zullen mensen er vanzelfsprekend alles aan doen om te voorkomen dat ze het slachtoffer worden van een moord. Lid worden van een beschermende groep, waarbinnen de leden afspreken elkaar niet te vermoorden, op straffe van de dood, is dan erg aantrekkelijk. Deze zullen er dan ook massaal komen. Waarschijnlijk, en hopelijk, zullen slimmeriken dan op een dag afspreken dat alle leden van de betrokken groepen elkaar niet meer vermoorden.

Waarschijnlijk zal elke familie het huis grondig afgrendelen. Gezinswoningen zullen veel weg hebben van forten, of elke groep bewoont een eigen kasteel, zoals je nu in bijvoorbeeld de Indiase deelstaat Bihar veel ziet. Iedereen zal voortdurend trainen met wapens en ze voortdurend bij zich dragen. Ook voedsel is niet veilig: families zullen voedsel eerst op hun huisdieren uitproberen voor ze eten.

In een maatschappij waarin moorden toegestaan is, zullen dit soort huizen erg populair worden.

Als moorden mag, is het ook legaal om allerlei moordwapens, zoals vergif en vuurwapens, te verkopen en in bezit te hebben. We zullen deze dus gewoon in winkels kunnen aantreffen.

Moorden is moeilijk, vooral als iedereen op zijn hoede is. Er zullen waarschijnlijk georganiseerde roofmoordenaarsgildes ontstaan, zoals de gevreesde Indiase Thuggee-sekte die door de Britse kolonisators met veel moeite werd uitgeroeid. Reizen zal nauwelijks meer voorkomen, behalve in gewapende konvooien.

Handel en reizen zullen ernstig teruglopen. De economie zal hierdoor een harde klap krijgen en vermoedelijk terugvallen tot een middeleeuws niveau. Kortom: deze wet afschaffen is mijns inziens een onzalig plan. Wat denken jullie?

Dit pakje onschuldige cocathee uit Peru kan je in Nederland op maanden celstraf komen te staan.

Waarom is er misdaad?

2 reacties / Analyses, Ideeën, Maatschappij, Visionaire vragen / Door Germen Roding / 3 november 2014 3 november 2014

Het voornaamste bestaansrecht van politie en tot op zekere hoogte leger is misdadig gedrag. Waarom bestaat er misdaad?

Wat is misdaad?
Misdaad is een juridische verzamelterm voor alle menselijke gedrag, dat in strijd is met wetten in een bepaalde jurisdictie. Met andere woorden: misdaad kan pas bestaan, als er wetten bestaan die geldig zijn in een bepaalde situatie. We kunnen iets niet in absolute zin een misdaad noemen. Het doden van een medemens is bijvoorbeeld in Nederland en de meeste andere landen een misdrijf. Behoort deze medemens echter tot een vijandige groep, bijvoorbeeld de beweging Islamitische Staat, dan is het doden van een medemens reden om een Willemsorde opgeprikt te krijgen. De verschillen tussen landen en culturen zijn vaak groot.

Misdadige gedragingen over de wereld (jurisdictie, straf)
Regenwater verzamelen (Amerikaanse deelstaat Colorado, boete)
Anale seks tussen mannen (meerdere Amerikaanse deelstaten, gevangenisstraf; meerdere islamitische landen, gevangenisstraf of doodstraf)
Op bankbiljetten stappen (Thailand,gevangenisstraf)
Kauwgum verkopen of gebruiken (Singapore, boete)
Autorijden voor vrouwen (Saoedi-Arabië, boete)
Verlaten van het islamitische geloof (Enkele islamitische landen waaronder Saoedi Arabië en Iran, doodstraf)
Doden van een koe (Nepal, gevangenisstraf)

Waarom overtreden mensen wetten?
Er zijn verschillende reden waarom mensen al dan niet bewust kiezen voor en ramkoers met het juridische kader waarin ze leven. De eerste categorie van redenen valt onder onwetendheid. Er bestaan alleen in Nederland al duizenden wetten. Zelfs een jurist kent maar een klein deel van deze wetten. Het komt geregeld voor dat iemand in overtreding is van een bepaalde wet zonder dat deze persoon het doorheeft.

Een tweede belangrijke reden voor wetsovertreding is overmacht. Ligt iemand in het water, dan zal een redder eventuele zwemverboden moeten negeren om die persoon uit het water te halen en beschikbare materialen stelen om die persoon het leven te redden. Doorgaans vinden wetshandhavers dit reden voor fikse strafvermindering of kwijtschelding van straffen.
De derde groep redenen heeft met opportunisme te maken. Vaak levert het voordeel op om een wet te overtreden. Professionele misdadigers verdienen hier hun brood mee. Veel wetten, bijvoorbeeld de doorgeschoten copyrightwetgeving, zijn nogal hinderlijk, waardoor het aantrekkelijk is ze te overtreden.
De vierde groep redenen heeft met principes te maken. Soms is een wet immoreel in de ogen van een bepaalde persoon. Deze persoon kan er dan voor kiezen de wet bewust aan zijn laars te lappen. Gewoonlijk grijpt overheidspersoneel dan hard in, om een voorbeeld te stellen en hun gezag te bewaren.
Nauw verwant hiermee is de vijfde groep redenen, een conflict tussen verschillende rechtsstelsels. Iemand met een dubbele nationaliteit is onderhevig aan de wetten van twee landen, die vaak tegenstrijdig zijn. Denk aan de Turkse wet en de Franse wet, die elk een afwijkend standpunt over de Armeense genocide criminaliseren. Bij fundamentalistische islamieten is er een conflict tussen de islamitische wet, sharia, en de Nederlandse wet.
De zesde groep redenen is van persoonlijke aard, bijvoorbeeld de crime passionel. Iemand kiest hier uit impuls om een wet te overtreden. Bekend zijn misdaden tijdens dronkenschap. Soms, mijns inziens onterecht, leidt dit tot strafvermindering.

Hoe kan de misdaad op eenvoudige manier flink verminderd worden?
Veel van de “misdaden” zijn in de praktijk victimless crimes. Van het niet dragen van een autogordel, illegaal gokken of het gebruiken van drugs is alleen de dader zelf het slachtoffer. Deze wetten afschaffen zou in de praktijk veel misdaad afschaffen. Voorlichtingscampagnes werken hier beter.
Wetten moeten tot het minimaal noodzakelijke worden teruggebracht. Alleen gedrag dat andere mensen aantoonbaar nadeel of hinder berokkent, moet wordeen aangepakt en zelfs dan met uiterste voorzichtigheid.

Minifilm: Somnolescence

Laat een reactie achter / Ideeën, Ideeën en techniek, Visionaire vragen / Door Germen Roding / 9 oktober 2014 9 oktober 2014

Het is 2030. De fossiele brandstoffen zijn uitgeput in een wereld die op instorten staat. De aarde vestigt haar hoop op het enorme internationale project AREN, dat een overvloedige en onuitputtelijke energiebron belooft. Er is alleen één maar. Bij het eerste serieuze experiment gaat er iets vreselijk mis, waardoor de poort naar een bizar alternatief universum wordt geopent. Dit bedreigt het voortbestaan van de aarde.

Hoewel het verhaal wat dunnetjes, is, zijn de special effects uitstekend.

En de vraag blijft interessant. Zijn er inderdaad alternatieve universa naast het onze? Welke gevolgen zou het hebben als er een doorgang naar een volkomen ander heelal met waarschijnlijk ook andere natuurwetten dan dat van ons, zou ontstaan? Mogen we wetenschappelijke experimenten doen, waarmee we het risico lopen ons heelal op te blazen?

Korte film: Mech – Trials

Laat een reactie achter / Ideeën, Ideeën en techniek / Door Germen Roding / 25 september 2014 25 september 2014

Zou jij een medicijn gebruiken, dat het gevaar in zich heeft je meer fundamenteel te veranderen dan je lief is? In een achterbuurt van een toekomstige stad kiest een zwaargewonde man voor een experimentele nanodrug. Microscopisch kleine nanorobotjes slaan aan het verbouwen. De gevolgen zijn ingrijpend…

Filmmaker Patrick Kalyn laat in deze minifilm zijn meesterschap zien wat betreft special effects. Hopelijk zal het hem lukken nom voldoende sponsors te vinden om dit spectaculaire filmidee uit te bouwen tot een volwaardige speelfilm.

Dit soort plaatjes van op hol geslagen robots waren erg populair in de SF van de jaren vijftig.

Asimov’s Eerste Wet van de Robotica uitgetest

Laat een reactie achter / Analyses, Filosofie, Ideeën en techniek / Door Germen Roding / 18 september 2014 20 februari 2021

Welk mens moet een robot redden als twee mensen in gevaar zijn? Deze robot komt er niet uit…

Isaac Asimov’s Wetten van de Robotica
Science fiction liefhebbers kennen ongetwijfeld de onlangs overleden science fictionschrijver Isaac Asimov en zijn beroemde Drie Wetten van de Robotica, die door Asimov uitgesponnen werden in diverse puzzels in verhaalvorm. Deze wetten zijn:

Dit soort plaatjes van op hol geslagen robots waren erg populair in de SF van de jaren vijftig. Bron: Wikimedia Commons

1. Een robot mag een menselijk wezen geen leed aandoen, en niet toelaten dat een mens leed overkomt.
2. Een robot moet een gegeven bevel gehoorzamen, behalve als dit in strijd is met de Eerste Wet.
3. Een robot moet streven naar zelfbehoud, tenzij dit in strijd is met de Eerste of de Tweede Wet.

Robotethicus Alan Winfield van Bristol Robotics Laboratory, UK, bouwde een dergelijk dilemma na en keek zijn ogen uit. In zijn proefopstelling moest een robot twee ‘mensen’ redden. Een vereenvoudigde vorm van de Eerste Wet dus. Waar een mens snel willekeurig één mens had gered en dan de andere, verlamde het ethische dilemma de robot. Ondanks enkele successen faalde de robot in bijna de helft van de gevallen dat het experiment werd uitgevoerd.

Anno 2014 worden drones steeds massaler ingezet op het slagveld. Waar drones nu nog grotendeels door menselijke operators worden bestuurd, is het een kwestie van tijd, weinig tijd, voor volledig automatische ’terminator’ drones worden gebouwd die zelfstandig besluiten om te doden. Deze kunnen immers veel sneller reageren en hoeven niet van vele kilometers afstand aangestuurd te worden. Het ontwikkelen van een vorm van ethiek voor deze gevechtsrobots, of ze geheel uitbannen door middel van een internationaal verdrag, is daarmee geen overbodige luxe.

Deze leeuw past natuurrecht toe op een zebra.

De mythe van universele rechten en natuurrechten

56 reacties / Analyses, Ideeën, Misvattingen, Social Engineering / Door Germen Roding / 11 augustus 2014 15 november 2021

Veel denkers geloven dat er iets bestaat als natuurrecht en onvervreemdbare mensenrechten. Iets dat te vergelijken is met zwaartekracht of de natuurlijke getallen. Is dat zo, of zijn universele rechten een uit de lucht gegrepen geloof?

Wat is een recht?
Kern van de verwarring is het semantische onbegrip bij velen wat de term ‘recht’ nou precies inhoudt. Volgens de Van Dale is een “recht”, in de zin die we hier bespreken, een “wettelijke of morele bevoegdheid”. Een bevoegdheid, of het tegenovergestelde, een verbod, wordt toegekend door een persoon of een groep. In het Nederlandse recht spreekt men van een “rechtsbron“. Deze rechtsbron is bijvoorbeeld een wetboek of de mening van de lokale bendeleider. Als beide partijen het eens zijn over de rechtsbron, en de rechtsbron ondubbelzinnig is over de kwestie, is er geen probleem. Zijn beide partijen dat niet, dan is de vraag, welke rechtsbron het sterkste geldt. Over het algemeen is de krachtigste rechtsbron, die van diegene die het hardste kan (laten) meppen (in de praktijk: de Nederlandse en Belgische overheid), of andere, subtielere machtsmiddelen heeft. Zo kan een vrouw, die over het algemeen lichamelijk zwakker is dan een man, weglopen, klagen of naar een andere man gaan, waardoor de eens zo stoere kerel verandert in een hoopje ellende. Samenvattend kunnen we dus zeggen dat rechten worden toegekend. Hoe sterker de entiteit achter de rechtsbron die het recht toekent, hoe sterker het recht. Je kan zelf wel vinden dat je recht hebt op de fraaie villa van de buren, maar als anderen dat recht niet aan je toekennen, heeft dat geen betekenis.

Natuurwetten en natuurrechten
Dat er natuurwetten bestaan: universele regels die het gedrag van materie, ruimte en tijd bepalen, is duidelijk. Wat de bron voor deze wetten is, is nog een open vraag. Voor gelovigen niet: volgens hen is God in zijn diverse incarnaties (Shiva, Jahweh, Tezcatlipoca, Allah, Elvis) de bedenker van al deze wetten. Als er natuurwetten bestaan, zo vinden een aantal mensen, dan moet er ook zoiets als natuurrechten bestaan. Immers: de Nederlandse wet kent ook rechten toe aan de onderdanen van Nederland. We zijn allemaal onderworpen aan de natuurwetten, dus moeten er ook universele natuurrechten bestaan. Hier is sprake van de klassieke logische denkfout non sequitur. Immers, als A (het bestaan van rechten), dan B (het bestaan van wetten) dan geldt niet per definitie als B, dan A. Het bestaan van natuurwetten impliceert niet zogeheten natuurrechten.

Natuurrechten van de gelovige
Om dit voor elkaar te krijgen moet je bijvoorbeeld de omweg van een god volgen: de god creëert de natuurwetten en omdat de mens de onderdaan is van God, kent God de mens rechten toe, bijvoorbeeld het recht om niet in de hel te branden als de mens doet wat God wil. Gelovigen doen dat zo. Zo vinden de islamitische strijders van IS bijvoorbeeld op basis van hun geloof, dat ze het door hun god Allah gegeven recht hebben om niet-islamieten te verkrachten en te vermoorden. Je kan hier spreken van een goddelijk recht. Hanteer je geen god, en accepteer je ook geen andere rechtsbronnen, dan is er maar één recht van toepassing, het recht van de sterkste, door Engelstaligen niet voor niets Law of the Jungle genoemd.