De Singularity is het moment in de toekomst waarop kunstmatige intelligentie die van zelfs de slimste mens zal overtreffen. SF-auteur en wiskundige Vernor Vinge bedacht de term, die later door Ray Kurzweil en andere transhumanisten is uitgewerkt. Hoe kunnen we er voor zorgen dat de gevolgen voor de mensheid positief zullen uitpakken?
Vernor Vinge gaat op deze zeer dringende vragen in, want naar schatting is het in 2045 of zelfs eerder al zover. Al ruim voor dit moment zal het exponentieel toenemende rekenvermogen van computers onze levens totaal op de kop zetten. We kunnen maar beter snel over deze vraag gaan nadenken. Het moment dat computers de eerste kenniswerkers overbodig maken, is in feite al gepasseerd. Hoe richten we onze maatschappij in voor de toekomst?
Is Google God? Feit is wel dat de zoekmachinegigant zich in hoog tempo aan het ontwikkelen is tot een alomtegenwoordige kunstmatige intelligentie. Hoe zou de wereld er uit gaan zien als een geest, verre superieur aan welke mens dan ook, zich zou buigen over de miezerige probleempjes waarmee de mensheid te kampen heeft?
Volgens sommigen is dit een utopia, met basisinkomen en luxury communism. Voor anderen hun ergste nachtmerrie. Het is niet gezegd dat de ontwikkeling zal gaan zoals in dit filmpje geschetst, maar de hoofdlijnen kloppen. Kortom: stof tot nadenken. Want kunstmatige intelligenties die die van de mens benaderen en gaan overtreffen, zijn al op veel gebieden realiteit.
In het scenario in deze video is uitgegaan van Google Deep Mind. Het zou ook met een ander kunstmatig intelligentieproject kunnen gebeuren, al is Google waarschijnlijk de grootste kanshebber.
Wat, als de god van de toekomst de aarde in zeven dagen zou gaan herscheppen?
Het concept wordt wel spottend “the rapture of the nerds” genaamd. Feit is dat steeds meer serieuze futurologen er rekening mee houden: de technologische singulariteit. Het punt waarop kunstmatige superintelligentie de aarde zoals we die zullen kennen, fundamenteel zal veranderen. Dit vrij korte filmpje legt de belangrijkste basisprincipes op boeiende wijze uit.
Volgens sommige voorspellingen, onder meer van uitvinder en visionair Ray Kurzweil, is de eerste computer met een algemene intelligentie groter dan een mens, een feit in 2029. 2045 zullen computers zelfs slimmer zijn dan de gehele mensheid gecombineerd.
Rond 2025 is er een computer zo slim als een mens, en rond 2045 een computer die zo slim is als de mensheid: het moment van de Singulariteit, waarop we de toekomst niet meer kunnen voorspellen. Aldus de geruchtmakende voorspelling van uitvinder en futuroloog Ray Kurzweil. Hij baseert zich op de Wet van Moore, die stelt dat de rekencapaciteit elke twee jaar verdubbelt. Steeds meer mensen nemen Kurzweil serieus, omdat zijn eerdere voorspellingen bijna allemaal uitkwamen. Niet iedereen gaat hierin mee. Paul Root Wolpe, een bioethicus, bijvoorbeeld. Hij denkt dat Kurzweil en andere aanhangers van de Singulariteitsgedachte de complexiteit van biologische systemen zwaar onderschatten.
Wolpe stelt, terecht, dat optimistische ideeën over een Theorie van Alles in de natuurkunde, of dat het ontcijferen van het menselijke genoom alle geheimen van de biochemie zou oplossen, niet blijken te kloppen. Hij vergeet m.i. echter, dat als de rekencapaciteit exponentieel toeneemt, deze complexiteit triviaal wordt. Door de voortdurende verdubbelingen van rekencapaciteit worden ook lastige problemen als epigenetica, die hij beschrijft, kraakbaar. Verder kunnen we ook mazzel hebben: een onverwachte ontdekking doen waardoor “ingewikkelde” zaken veel simpeler lijken te zijn dan we dachten.
Rond 2025 is het zover volgens Kurzweil en zijn aanhangers: een computer die zo slim is als een mens. Zou hij het mis kunnen hebben?
Neem bijvoorbeeld de op Visionair beschreven ribosoomhypothese, waarbij ribosomen worden gezien als heer en meester van de cel, en DNA slechts een bibliotheek is waarin de ribosomen hun ‘naslagwerken’ bewaren. (Wat ook zou verklaren waarom maar liefst 30% van de massa van een bacterie als E. coli uit ribosomen bestaat). Waarschijnlijk, door ribosomen als de spin in het web te zien die alles aansturen, kunnen we hiermee de epigenetica kraken. De vraag is dus of het pessimisme van mensen als Wolpe terecht is. Enkele jaren uitstel, misschien zelfs een decennium: ja, onmogelijk is het niet. Maar veel meer dan dat zullen de voorspellingen niet afwijken, tenzij er een wereldwijde ramp plaatsvindt. Wat denken jullie?
Volgens futurist Ray Kurzweil en andere transhumanisten versnelt de ontwikkeling van technologie exponentieel. Op een gegeven moment, aldus Kurzweil en de zijnen, zal een punt, de Singularity, bereikt worden, waar voorbij de toekomst niet meer te voorspellen is omdat er intelligenties groter dan die van de mens zullen worden gecreëerd.
In deze documentaire, geproduceerd in samenwerking met Kurzweil en Stephen Hawking, de details over de Singulariteit, een tijdperk waarin machines slimmer zullen zijn dan mensen.
Zal de mensheid als soort het lot ondergaan van het trekpaard, de cochenilleluis en de medicinale bloedzuiger… een overbodig geworden curiositeit uit een ver verleden? Kurzweil denkt van wel… en de man weet uitstekend waarover hij praat.
In het vorige artikel hebben we gezien hoe volgens de Amerikanen Brynjolfsson en McAfee de oprukkende technologie steeds meer mensen werkloos maakt en de rijkdom concentreert in de handen van enkelingen. De mens wordt economisch gezien steeds meer overbodig. Is er nog hoop? In dit tweede deel gaan we in op de mogelijke oplossingen.
Techniek biedt zeer veel extra mogelijkheden
In het vorige artikel beschreven we wat volgens Brynjolfsson en McAfee de werkelijke oorzaak is van de structureel hogere werkloosheid: de techniek maakt sneller banen overbodig dan nieuwe banen verzonnen kunnen worden. Toch, ondanks dit sombere verhaal, heeft de oprukkende techniek ons leven verlengd, gemakkelijker en prettiger gemaakt, dit over de hele linie. Dingen die nog geen dertig jaar geleden een onbetaalbare luxe waren, denk aan mobiele telefoons, zijn nu voor een grijpstuiver te koop. En brengen ook weer groei met zich mee. Zo is vis nu goedkoper geworden in de Indiase deelstaat Kerala en ontvangen tegelijkertijd de vissers een betere prijs. De reden: met hun mobieltjes kunnen ze informeren bij elke haven de visprijs het hoogste is, zodat er geen vistekorten en onverkoopbare vis meer is.
Overleven in een wereld waarin machines slimmer zijn dan wij: teamplay
We herinneren ons allemaal het dramatische moment in 1997, dat de heersende schaakkampioen Gary Kasparov van het bord werd geveegd door de IBM-computer Deep Blue. Al slaagden Kasparov en zijn opvolgers er in om de computers nog een paar keer te verslaan, sinds 2005 en 2006 worden de overwinningen van computers tegen menselijke tegenstanders steeds vernietigender. Toch zijn de sterkste schaakspelers op dit moment geen computers. Het zijn mensen, die worden ondersteund door computers. De menselijke spelers zijn vaak slechts middelmtig goed in schaken, maar kennen precies de sterke en zwakke punten van hun machines. Zo kunnen ze die het slimste inzetten en zo de overwinning in de wacht slepen.
Een eenvoudig wiskundig sommetje
De exponentiële functie neemt inderdaad in duizelingwekkend tempo toe. Toch bestaat er een functie die nog sneller toeneemt: n!, de faculteit. 52! bijvoorbeeld, gelijk aan 52 x 51 x … x 2 x 1, is ongeveer gelijk aan 8 * 1067. Dit enorme getal, een honderdste van de totale energieinhoud van het universum (uitgedrukt in joules), stelt 252, een getal met “slechts” zestien cijfers, totaal in de schaduw.
De faculteitsfunctie wordt gebruikt in de kansrekening. In feite geeft de faculteit weer op hoeveel verschillende manieren dingen kunnen worden gecombineerd. Die dingen zijn in dit geval technieken. Hoe sneller de techniek toeneemt, hoe meer mogelijkheden om technieken met elkaar te combineren. Gouden kansen dus voor creatieve entrepreneurs die technische nieuwtjes bijhouden en hun kennis aan elkaar knopen. Voor iedereen is er wel een niche te vinden. Daarvoor moeten de burgers natuurlijk wel voldoende opgeleid zijn.
In hun ongeveer 100 pagina's tellende boekje geven de twee auteurs vaak opmerkelijk Nederlandse oplossingen.
Onderwijs moet beter Ons onderwijs is net als in de VS hopeloos inadequaat. Op de scholen van vandaag leren kinderen vooral dingen af. Creatief nadenken, rondlopen als ze zich onrustig voelen. Daar komt nog bij, dat leerlingen steeds slechter scoren op de twee nuttigste basisvakken, taal en rekenen. Deze worden vervangen door modieuze oprispingen van onderwijsambtenaren, die met voortdurend nieuwe regelgeving leraren van het werk houden. Wat de machtige onderwijsvakbonden uiteraard prima vinden, zo is er meer te overleggen en komt er meer ‘werk’. Een gevolg is dat het zogeheten Flynn-effect, de voortdurende stijging van de intelligentiescores per generatie, in Nederland en andere landen zoals Denemarken tot staan is gekomen.
De auteurs bevelen aan meer te investeren in onderwijs en leraren beter te betalen, om zo betere docenten aan te trekken. We hebben reeds gezien dat het niet zozeer de lage lonen, maar de nachtmerrieachtige onderwijsbureaucratie die in de VS even erg is als hier, is die getalenteerde mensen afschrikt. Hun andere adviezen zijn beter: leerlingen langere tijd lesgeven, incompetente leraren ontslaan, leraren belonen naar prestatie en proefwerken/examens door een onafhankelijke instantie af laten nemen. Ook moeten alleen hooggeschoolde immigranten worden toegelaten. Dit kan je m.i. aanvullen met meer afstandsonderwijs via websites als de Khan Academy, waar al tienduizenden leerlingen met wiskundeproblemen baat bij hebben. Ook zal het rampzalige plan om de studiebeurs af te schaffen van tafel moeten. Dan maar een bankje extra failliet.
Geef startende ondernemers vrij baan
De auteurs bevelen aan om ondernemerschap een vast onderdeel te maken van elke hogere schoolopleiding en om, net als in Canada, visa voor startende ondernemers in te voeren. Ook moeten bureaucratische hordes voor startende ondernemers worden afgeschaft. In Nederland is dit laatste al tien jaar geleden gebeurd. Interessanter is hun idee om standaard templates voor bedrijven te ontwikkelen, een soort draaiboek, zodat iemand met een goed idee niet het wiel opnieuw hoeft uit te vinden.
Investeren in infrastructuur en wetenschappelijk onderzoek
Decennia van neoliberaal beleid hebben er toe geleid dat veel bruggen in de VS op instorten staan. Ook moeten communicatienetwerken sterk worden gemoderniseerd. Dit gebeurt overigens in Nederland al. Wetenschappelijk onderzoek, vooral in basisdisciplines, is op termijn de winstgevendste menselijke activiteit denkbaar.
De bijl in contraproductieve regels, subsidies en belastingen Het moet volgens de auteurs makkelijker worden om mensen aan te nemen en te ontslaan. Ontslagbescherming werkt volgens hen contraproductief. Hier kan je overigens vraagtekens bij stellen: werknemers gaan zich indekken, bijvoorbeeld door fouten in te bouwen die actief worden als de werknemer ontslagen wordt. Het gevolg is de paranoïde bedrijfscultuur in veel Amerikaanse bedrijven: als iemand wordt ontslagen wordt hij direct onder escorte het bedrijf uitgebonjourd.
Niet echt een klimaat voor de opbloei van innovatie ons inziens. Wel een goede suggestie is om nieuwe bedrijfstakken niet meteen kapot te reguleren. Een wild-west fase laat zien waar de misstanden zitten en daarop kan dan gerichte wetgeving worden ingevoerd.
Ook moet het fiscaal aantrekkelijker worden om mensen in te huren in plaats van machines. In de VS is net als in Nederland de inkomstenbelasting en loonbelasting de grootste inkomstenbron voor de overheid. Er zijn betere melkkoeien: energiebelasting, erfbelasting en belasting op financiële transacties bijvoorbeeld. De enorme, verkapte subsidies voor de parasitaire financiële sector moeten onmiddelijk afgeschaft worden, stellen de auteurs geheel terecht. In de VS kent men net als hier de hypotheekrenteaftrek, waardoor er teveel kapitaal in huizen zit in plaats van in productieve bedrijven. Afschaffen, stellen de auteurs opnieuw volkomen terecht.
Ook een zeer goede suggestie is het flink kortwieken van de patentindustrie. Op dit moment worden niet te vermijden patenten als wapens gebruikt om concurrenten mee kapot te procederen of als afschrikwekkend middel, spottend mutual assured destruction genoemd. Patenttrollen persen bedrijven uit. Kleine bedrijven zonder rijk patentenarsenaal komen er niet meer tussen, de reden dat in de VS nauwelijks meer softwarestartups actief zijn. Gelukkig heeft burgeractivisme voorkomen dat deze verstikkende softwarepatenten ook in Europa worden ingevoerd. Ook moet volgens de auteurs de bescherming voor intellectueel eigendom flink worden ingeperkt. Muziekbedrijven verdienen nu bijvoorbeeld miljarden met het uitmelken van al tientallen jaren dode artiesten. Die termijn moet flink terug, bevelen ze aan.
Ook bevelen de auteurs aan om sociale voorzieningen los te koppelen van de werkgever, bijvoorbeeld door het Nederlandse ziektekostensysteem over te nemen. In de VS betekent werkloosheid vaak ook dat de werknemer is overgeleverd aan de peperdure Amerikaanse gezondheidszorg. Peperduur, want artsen moeten zich verzekeren tegen de volkomen op hol geslagen letselschadesector.
Bron Race Against The Machine: How the Digital Revolution is Accelerating Innovation, Driving Productivity, and Irreversibly Transforming Employment and the Economy, ISBN-13: 978-0984725113
Visionair Ray Kurzweil beschrijft in deze video de schokkende technologische veranderingen die de komende decennia op zullen treden. Schokkend, want het voortbestaan van de mens zoals we die kennen staat op het spel.
Zo gelooft Kurzweil – met reden, ook kwamen al eerder voorspellingen van de man uit – dat we in de 2020’s computers zullen hebben die qua rekenkracht het menselijk brein kunnen simuleren. De mens in de machine dus. Dit kan ook enkele nare gevolgen hebben. Een kunstmatige intelligentie hoeft immers niet volgens de CAO betaald te worden. Massale werkloosheid dus, dus zullen we een nieuw sociaal en economisch systeem moeten hebben. Daar kunnen we ons maar beter goed op voorbereiden.
