Vraag: wat krijg je als app-ontwikkelaars, nudgers, virtual reality marketeers en programmeurs helemaal los gaan?
Antwoord: zoiets als Hyper-Reality. Kruip in de huid van een Colombiaanse vrouw als ze met de bus naar de supermarkt gaat, met een VR-bril op:
Hyper-reality is een dystopisch visioen van wat ons over een paar jaar te wachten staat. Het is in elkaar gezet door Keichii Matsuda. Met de komst van augmented reality zal in feite wat nu op het scherm van onze smartphones wordt geprojecteerd, over onze hele omgeving worden geplaatst. Vermoedelijk zal het niet bij iedereen een dergelijke sensory overload ontstaan. Maar toch: een nieuwe ‘baan van de toekomst’ lijkt al nodig. Deskundigen om de virtuele wereld bij te snoeien. Of een augmented reality Adblock app. Hyperreality: de wereld over een paar jaar?
Virtual reality is leuk, maar pas als we er in slagen alle vijf zintuigen te prikkelen, komt het realistisch over. In de jaren ’70 begon het werk aan akoestiek en geluidssculptuur, tientallen jaren later, na de eeuwwisseling, kwamen de eerste echt realistische optische virtuele werelden tot leven. Nu kan ook de tastzin aan dit rijtje toegevoegd worden.
De GloveOne handschoen bevat druk- en warmtesensaties leverende elementen. Deze communiceren met elkaar en uiteraard met de centrale computer die de virtual reality omgeving genereert. De handschoenen kunnen op deze manier sensaties als gewicht, hardheid, textuur en temperatuur overbrengen aan de drager. Na een succesvolle Kickstarter campagne zullen de eerste handschoenen februari 2016 uitgeleverd worden.
Door een fotorealistische 3D wereld wandelen, waarin je virtuele voorwerpen kan beetpakken en manipuleren als echte voorwerpen. Computers zijn halverwege de jaren ’10 zo krachtig dat het kan, en Microsoft greep de mogelijkheden van 2015 met beide handen aan. Maak kennis met wat denk ik de eerste echt doordachte migratie van een grote partij in augmented reality kan worden genoemd: Microsoft Hololens.
Om een eerste indruk te geven, hieronder het onder kinderen erg populaire computerspel Minecraft. Mojang Software, de ontwikkelaar van Minecraft, is in 2014 voor het BNP van een klein derdewereldland opgekocht door Microsoft. In een kort filmpje van ongeveer een minuut stapt een speler die de Hololens draagt, letterlijk de blokkerige wereld van Minecraft binnen.
De smaak te pakken? Hieronder een uitgebreidere demonstratie, die ook echt uitgebreid de user interface van HoloLens toont. Windows 10, het besturingssysteem dat HoloLens zal aandrijven, neemt de omgeving van de gebruiker over en integreert deze naadloos in de augmented reality interface. In deze demo zie je hoe een gebruiker een drone ontwerpt door manipulatie van virtuele 3D voorwerpen.
Met deze verpletterende demonstraties, is denk ik de concurrentie van Microsoft, denk aan Oculus Rift en Google Glass ruw wakkergeschud. 2015 wordt het jaar van augmented reality, real life. Drones worden in de komende jaren alomtegenwoordig en zullen als de Google wagentjes nu, de wereld in virtual reality vastleggen. Hierna komt denk ik de rest van het zonnestelsel aan de beurt. Of Microsoft de leider gaat worden, weten we niet, maar het Hololens project getuigt van lef, visie en brille. Ze hebben denk ik de beste kaarten.
Minecraft spelen in je kamer. Ouders zullen spoedig schuifelende kinderen over de vloer zien bewegen, als het aan Microsoft ligt.
Virtual reality games en role playing games zijn minder vrijblijvend dan tot nu toe aangenomen. Uit psychologisch onderzoek blijkt dat het spelen van een slechterik of juist van een held, leidt tot gedragsveranderingen. Wat zijn de consequenties voor real life?
Het experiment
De onderzoekers Yoon en Vargas, die beide aan de Amerikaanse University of Illinois te Urbana-Champaign werken, deden onderzoek naar de invloed die het spelen van een held of schurk in een videogame had op het gedrag van hun proefpersonen. De 194 proefpersonen, studenten, werden random toegewezen aan drie groepen. De ene groep proefpersonen speelde in de game de rol van de Marvel Comics strip- en filmheld Superman, de andere die van de slechterik uit de Harry Potterreeks, de boze tovenaar Voldemort. De controlegroep speelde met een cirkel-avatar. Vervolgens werden alle drie groepen onderworpen aan een smaaktest. Ze kregen chocoladesaus en chilisaus te proeven en kregen vervolgens de keuze, welke saus en in welke hoeveelheid zij aan een andere testdeelnemer wilden geven.
Mensen die zich vereenzelvigen met Superman blijken te kiezen voor chocoladesaus. Bron: Wikimedia Commons
Uit het onderzoek bleek dat de groep die vijf minuten als Superman speelde, twee keer vaker chocoladesaus voorschotelde dan chilisaus. De groep die Voldemort speelde, gaf juist twee keer vaker chilisaus en ook in grotere hoeveelheden. Dit alles vergeleken met de controlegroep die als cirkel speelde.
Mens geeft zijn eigen realiteit vorm, en de realiteit geeft de mens vorm
In feite is dit een bewijs van een al langer bestaand fenomeen, dat onder meer door de Indiase filosoof Siddhartha Gautama (beter bekend als Buddha) en Jezus van Nazaret is beschreven: de gedachten van de mens bepalen de rol die hij of zij speelt. Tegelijkertijd bepaalt deze rol de gedachten van de mens. Het is dus verstandig om inspirerende en positieve omgevingen op te zoeken. Je kan dan bijvoorbeeld denken aan de natuur, architectonisch fraai vormgegeven steden en dorpen en natuurlijk het gezelschap van positief ingestelde mensen. Heb je eenmaal positieve energie opgedaan, dan kan je die doorgeven aan je omgeving, door bijvoorbeeld mooie dingen te maken en rommel (real life en psychisch) op te ruimen.
Het is ook verstandig te kiezen voor een positieve rol en een positief rolmodel. Heb je bijvoorbeeld een baan die er in feite uit bestaat om je medemensen te belazeren, lastig te vallen en/of te schaden, dan ben je beter af zonder deze baan. Je zal er een beter mens door worden. Probeer in plaats hiervan een held te worden in je eigen omgeving, en als dat lukt, ook met grotere reikwijdte. Geld is belangrijk, maar niet alles. Verkoop niet je ziel.
De Japanse telecomgigant DoCoMo ontwikkelde eerder al een app, die instantaan Japanse tekst op het camerabeeld vertaalt in het Engels. Erg handig voor buitenlanders, die meestal geen Japanse karakters kunnen begrijpen. Nu is het bedrijf hard aan de gang om deze functie in een Google Glassachtige bril te verwerken.
Ook buiten Japan zal deze app steeds populairder worden. Stel dat deze app gratis ter beschikking wordt gesteld, in ruil voor het vertonen van advertenties, een veel voorkomende constructie. Kunnen commerciële bedrijven dan je complete ervaringsdomein binnenkomen? Waar stellen we de grens?
Toegegeven: je kan er niet in rondwandelen zoals in het holodeck van Star Trek, het heeft meer weg van een la. Toch is deze toepassing adembenemend en laat het zien dat er uitgebreide mogelijkheden zijn de virtuele en reële wereld in elkaar over te laten vloeien. Kijk hoe de gebruikers van dit prototype met virtuele objecten spelen alsof ze echt zijn. Het geheim: een halfdoorlatende spiegel. Zie video. Lees ook de vele mogelijke toepassingen.
Het apparaat scant de bewegingen van je hand en andere voorwerpen en brengt ze in de virtuele wereld in. De objecten in deze wereld wordt vervolgens weer geprojecteerd op het scherm zodat het lijkt alsof ze werkelijk bewogen worden.
De mogelijkheden hiervan zijn letterlijk eindeloos. Zo kan je bewerkingen op nanoschaal uitvoeren. Voor scholen is dit ideaal, want hiermee kunnen ze leerlingen en studenten virtuele experimenten uit laten voeren met bijvoorbeeld chemicaliën of radioactieve stoffen. Dit maakt ook telewerken in productieomgevingen veel gemakkelijker.
Ook voor amusement is dit ideaal.
Chemici kunnen nu letterlijk virtueel atoom voor atoom vastpakken en aan elkaar plakken. Dit geldt uiteraard ook voor deeltjesonderzoek.
Je zit in je stoel en dan wordt het donker. De wereld om je heen verdwijnt. Je wordt opgezogen door de immense filmbeelden op het witte doek en voor de komende anderhalf uur ben je in een andere wereld. Het is alsof je buiten je lichaam treedt.Een ding is zeker: dit is nog maar het begin…
Ultieme doel: zo realistisch mogelijke beleving
Al eeuwen proberen mensen om een voorstelling zo levensecht mogelijk te maken. In de achttiende eeuw waren er windmachines op het theater en ook andere mechanische hulpmiddelen rukten steeds verder op. Vandaar de bekende uitdrukking ‘deus ex machina’, ‘god uit de machine’ voor een onverwachte ontwikkeling, waar in die tijd vaak een apparaat voor werd gebruikt. Met de komst van de filmprojector en geluidselektronica bereikte de bioscoop het voorlopige hoogtepunt. De verbeteringen de afgelopen negentig jaar waren slechts marginaal. 3D-effecten dan uitgezonderd.
Het holodeck is nu nog science fiction, maar niet voor lang meer.
Uiteraard willen we meer. We willen ook fysiek aanwezig zijn in het oerwoud, het Californische strandfeest of in het romantische (of griezelige) kasteel. We willen een holodeck zoals in de Star Trek franchise voorkomt. Tot de millenniumwisseling leek dit science fiction, maar de laatste jaren zijn er een aantal interessante technische ontwikkelingen die ons steeds meer van passieve toeschouwer, actieve deelnemer maken. Kortom: de grenzen tussen spel en voorstelling zijn aan het vervagen. Kijkers worden deelnemers. De videokwaliteit van veel spellen begint al die van films te benaderen.
De filmindustrie zoals we die kennen verdwijnt steeds meer. De omzet van videogames is hoger dan die van bioscoopfilms en dat is niet voor niets. Wie wil anderhalf uur met een stijve nek verschaalde popcorn eten als je als alternatief met je vrienden levensechte draken kan bevechten, een fantasierijk bezoeken waarin magie net zo normaal is als elektriciteit hier of een maffiaoorlog uitvechten in een achterbuurt?
Virtual reality overlay
De echte wereld wordt steeds meer in een Matrix-achtige fantasiewereld veranderd door middel van augmented reality of zelfs een complete overlay. De stad waar je woont verandert zo in een apocalyptisch oord vol zombies of bevat aanwijzingen die je moeten helpen een spionagezaak op te lossen. Voorbeelden: Parallel Kingdom of Flying Fairy. Op dit moment is de interface niet echt indrukwekkend, maar dat verandert als je eenmaal een virtual reality bril op hebt. Deze zullen in de toekomst veel compacter en algemener zijn dan nu.
Je leven doorbrengen in een virtuele wereld
Ook zullen steeds meer delen van de reële wereld in een spelachtige omgeving worden gepresenteerd. Game junkies hoeven zo niet meer zonder hun permanente fix. Vrienden in de reële en virtuele wereld kunnen straks via sociale netwerken precies zien waar je bent en waar je je mee bezig houdt. Wat de filosofische vraag met zich meebrengt: kunnen mensen zich nog losmaken uit de virtuele wereld, en wordt de virtuele wereld niet zo aantrekkelijk dat alle drang om de reële wereld te verbeteren (of een gevaarlijke reis naar andere planeten te maken) verdwijnt?
Creëren van virtuele werelden wordt biljoenenindustrie
Om een aantrekkelijke virtuele wereld te scheppen zal er nog veel meer ontwikkelontspanning moeten worden verricht dan nu. Miljoenen van de slimste mensen zullen hier een dagtaak aan hebben – totdat kunstmatige intelligenties dit proces over kunnen nemen.
Ook adverteerders zullen proberen in deze wereld binnen te dringen. Dat is logisch. Reclame draait om aandacht en als je klanten zich het grootste deel van de tijd bezig houden met een game, is het uiteraard slim om ze daar proberen te bereiken. Verschillende games bieden al in-game advertising. Bedrijven ontwikkelen nu ook al steeds meer simpele games om klanten te lokken.
Vragen waarvan we vroeger dachten dat ze tot het domein van de esoterie of science fiction hoorden: wat is echt en wat is virtueel, worden nu snel actueel.
Speelt u graag spelletjes online? In principe is daar een schat aan informatie uit te halen over hoe u denkt. Onderzoekers zijn steeds verder op weg met het bedenken van methoden om uit spelgedrag intelligentie en andere psychologische kenmerken af te leiden. Worden spelletjesuitbaters straks online zielenknijpers?
Is dit je toekomstige sollicitatiegesprek?
Een spel als psychisch experiment
Een spel is een simulatie van de werkelijkheid. Een schaakspel is een gestileerd slagveld, waarin twee legers tegen elkaar oprukken. Veel spelletjes zijn meer abstract. Alle spelletjes van een bepaalde minimale complexiteit hebben echter als gemeenschappelijk kenmerk dat ze uitnodigen, een bepaalde speelstijl te hanteren.
Zo was er een schaakgrootmeester, niet eens zo spectaculair goed, waarvan de speelstijl hopeloos het spel van de regerend wereldkampioen in die tijd ontregelde. Bij computerspelletjes zijn er zelfs meer dingen vast te stellen, bijvoorbeeld de muisbewegingen die iemand maakt, patronen in de beslissingen die iemand maakt en de strategie die achter de zetten van iemand schuil gaat.
Zo zal een impulsief persoon korter nadenken en vaak kiezen voor spelletjes waarbij hij ogenblikkelijk resultaat ziet van zijn zet. Ook zal een intelligent persoon meer succes hebben bij zijn spel.
Schaakcomputers: de eerste AI’s
Het beperkte, abstracte domein van spelletjes maakt ze een ideale speeltuin voor kunstmatige intelligentie. Inderdaad concentreerde veel AI-onderzoek zich hierop. Dit begon al in de jaren vijftig. Sindsdien zijn schaakcomputers sterk verbeterd, met als voorlopige hoogtepunt IBM-computer Deep Blue die in 2006 regerend wereldkampioen Kramnik inmaakte.
Op dit moment haalt een schaakprogramma op een moderne pc al ELO-ratings boven de 2600.
Minderwaardigheidsgevoelens? Schakel dan over op go, het boeiende eeuwenoude Japanse bordspel. Go-meesters verslaan nog steeds de beste goprogramma’s met stukken.
IQ testen met spel
Inderdaad zijn al enkele onderzoekers bezig hier onderzoek naar te doen. Tom Schaul en Jürgen Schmidthuber van het IDSIA-instituut van de Zwitserse universiteit van Lugano en hun collega Julian Togelius van de universiteit van Kopenhagen hebben methodes gezocht om intelligentie te meten aan de hand van een spel[1]. De uitgaven aan (en het niveau van) research and development aan computerspellen zijn namelijk zo hoog, de wereldwijde omzet in computerspellen ligt rond de dertig miljard euro, dat dit het AI-onderzoeksbudget verre overtreft.
Steeds meer onderzoekers liften dan ook dankbaar mee op de superieure real-time hardware en de algoritmes van computerspellen. Zij stellen voor om het IQ van AI’s vast te stellen door ze ‘los te laten’ op voor de makers van de AI onbekende spellen. Uiteraard kan deze techniek ook voor het meten van menselijke intelligentie worden gebruikt.
Persoonlijkheid en sociale vaardigheden testen met een spel
Steeds meer onderzoekers duiken ook in virtual reality spelwerelden om daar sociologisch onderzoek te doen. Dit onderzoek kan natuurlijk ook naar een toekomstige werknemer worden gedaan. Is deze in staat als een echte team player af te rekenen met een gevaarlijke draak in World of Warcraft, of is het een brokkenpiloot? Wordt personeelsassessment in de toekomst een bezoekje aan een game console?
Onze steden kunnen snel worden voorzien van geheimen die we niet met het blote oog kunnen zien. De straten, gebouwen en soms zelfs de burgers zelf kunnen wemelen van virtuele informatie. Met behulp van augmented reality (AR) kan je zien hoeveel hotelkamers in een hotel bezet zijn en de beoordeling van een restaurant raadplegen als je er langs loopt. De mensen die je ontmoet kunnen zelfs hun naam of beroep vrijgeven voor je een woord zegt.
AR staat op een punt een nieuwe laag over het stadslandschap te leggen door grafische informatie van apps en het internet in objecten in je gezichtsveld te projecteren als je rondkijkt. De cameras en verbeterde brillenglazen die nodig zijn voor AR worden steeds kleiner, slimmer en beter ontworpen en kunnen spoedig de ruimte en objecten om ons heen transformeren. “Informatie zou naadloos worden geïntegreerd om op die manier ons te helpen beslissingen te maken”, zegt James Alliban, een Londense ontwerper en AR-kunstenaar.
Kunnen we straks van voorbijgangers zien of ze een strafblad hebben?
De ‘augmented’ stad zal van een grote variëteit aan bronnen worden opgebouwd, variërend van adverteerders tot onze sociale netwerken. Denk aan winkelen. Zwevende advertenties in de supermarkt kunnen zich gedragen als een school vissen en je naar de beste deals van die dag leiden. Producten in de schappen kunnen virtueel worden gemerkt met prijs, waardering op sociale media en informatie over hun oorsprong en de productieketen, van land tot schap. De informatie wordt in feite onderdeel van het product zelf, zegt Mistry.
Dit betekent onvermijjdelijk dt een groot deel van onze beslissingen zal worden uitbeteed aan onze apparaten en het internet. Hierdoor zullen we nog meer afhankelijk worden van technologie dan nu het geval is. Eén stroomstoring of EMP-puls en we zijn letterlijk ontredderd, verdwaalden in een compleet onbekende wereld. “Zodra de AR-bril wordt weggenomen, voelt de gebruiker zich gehandicapt, is als het ware een deel van zijn of haar hersenen kwijtgeraakt.” aldus Alliban.
De mogelijkheden voor reclame zijn zo groot dat reclamemakers waarschijnlijk gratis augmented reality setjes ter beschikking stellen – waarbij reclames van de deelnemende bedrijven plus routebeschrijving worden getoond.
AR kan meer beïnvloeden dan alleen onze ontmoetingen met levenloze objecten, zegt Keiicho Matsuda, een Londense architect die zich met AR bezig houdt. Informatie over mensen die uit sociale netwerkprofielen en andere internetbronnen wordt samengesteld kan worden vertoond als je ze ontmoet. Er is weinig behoefte meer aan praatjes over het weer, je kan meteen doordringen tot de kern van de zaak. “Informatie die je altijd bij de hand hebt, zal een behoorlijk groot effect hebben op onze sociale interacties”, aldus Matsuda.
Dit soort persoonlijke informatie doet het ergste vermoeden voor privacy. Als je AR-bril iedere persoon op straat kan koppelen aan hun Facebook-profiel, wordt het moeilijk anoniem te blijven. Toch zal AR onze wereld levendiger en interessanter maken. Het wordt zo ook mogelijk om in eigen stad of buurt op vakantie te gaan. Met virtual reality kunnen er zo een aantal palmbomen aan toegevoegd worden…
