waarheid

Waarheid vs. mijn waarheid

Dit bericht is in overleg met Pieter Stuurman overgenomen en hier geplaats. Het origineel is op het blog van Pieter Stuurman te vinden: pieterstuurman.blogspot.nl

Al eerder heb ik een paar stukjes geschreven over waarheid. Dat leidde tot heftige discussies. Toch wil ik nog graag iets zeggen over het begrip waarheid. Het blijkt bij veel mensen voor verwarring te zorgen, en het is in mijn optiek essentieel om het helder te hebben:

Er is een (letterlijk) oneindig groot verschil tussen DE waarheid, en onze waarneming ervan. Het zijn twee verschillende dingen. Toch wordt dit vaak door elkaar gehaald.

Your-truth-and-my-truthDE waarheid is simpelweg een gegeven. Het is Dat-wat-is-zoals-het-is, door sommigen ook wel de Schepping genoemd. Het IS gewoon. Het verandert voortdurend van vorm, en onze aanwezigheid als mensen binnen die Schepping, binnen die waarheid, binnen het geheel van Wat-IS, draagt een klein beetje bij aan dat veranderingsproces. Omdat ook wij een klein deel uitmaken van dat geheel en er dus enige invloed op hebben. Net zoals alles dat deel uitmaakt van dat geheel, invloed heeft op het geheel. Het geheel bestaat immers nergens anders uit, dan uit alles wat er zich in bevindt. Dat-wat-is-zoals-het-is, bestaat uit Alles-dat-IS. Het is de totale verzameling van alles dat bestaat, en dat de eigenschappen heeft die het heeft. Het is het Grote Geheel, de totale kosmos met alles wat zich erin bevindt en dat IS zoals het IS: DE waarheid.

Wij mensen zijn gezegend met bewustzijn. Dat bewustzijn maakt het voor ons mogelijk om die Schepping, dat oneindige Grote Geheel, DE waarheid, waar te nemen, en er een beeld van te vormen. We observeren, en interpreteren. Op basis van een mix van observatie en interpretatie vormen we een persoonlijk beeld, en vanuit dat persoonlijke beeld (ons persoonlijk beeld van waarheid), handelen we. Daarbij is onze focus met name gericht op onze directe omgeving. Onze eigen planeet bijvoorbeeld. Maar hoe dichterbij iets is, hoe meer aandacht we ervoor hebben.

Ons beeld, en dus onze beleving van Wat-IS, van DE waarheid, is altijd onvolledig. Wat-IS is oneindig, en wij niet. We kunnen daarom onmogelijk ALLES observeren, en maken daarom persoonlijke keuzes. We kiezen aan welk deel, of aan welke delen van Wat-IS we aandacht besteden, en door het besteden van die aandacht, leren we dat deel kennen en gaan we het beleven.

Hierdoor is het onvermijdelijk dat er een verschil (een gat) ontstaat tussen DE waarheid zoals die IS, en ons beeld ervan. Dat verschil bestaat uit twee dingen:

Afhankelijk van je eigen standpunt kan "de waarheid" er zeer verschillend uitzien en nog steeds slechts een niet complete interpretatie zijn.
Afhankelijk van je eigen standpunt kan “de waarheid” er zeer verschillend uitzien en nog steeds slechts een niet complete interpretatie zijn.

1- Onvolledigheid. Dat is onvermijdelijk vanwege onze eindigheid en nietigheid ten opzichte van het oneindige geheel. We zijn hier te kort, en we zijn te klein om de gehele waarheid te kunnen observeren. Wij observeren vanuit ons persoonlijke perspectief en ieder ander perspectief geeft een ander beeld. Desalniettemin geeft ieder perspectief een beeld van een stukje van DE waarheid. Al jouw (of mijn) stukjes observatie bij elkaar, vormen jouw (of mijn) persoonlijke en beperkte beeldvan De waarheid; onze persoonlijke selectie van waarnemingen van De waarheid: jouw/mijn waarheid.

2- Misinterpretatie. Ons brein is niet alleen in staat om te observeren, maar ook om te interpreteren. En dat opent de mogelijkheid voor vergissingen. Voor misinterpretatie. Zo kunnen we bijvoorbeeld op het verkeerde been gezet worden door anderen. Anderen die ons bewust verkeerde informatie geven (liegen) waardoor onze interpretatie afwijkt van wat-werkelijk-IS. Maar we kunnen ook onszelf voor de gek houden. En dat doen we vaak omdat we graag de waarheid, Wat-werkelijk-IS, zouden willen ombuigen naar wat-we-willen-dat-zou-zijn, in een poging zelf waarheid te fabriceren. Het beeld dat hieruit voortvloeit, is dus niet in overeenstemming met de waarheid. Ik noem dat: jouw/mijn onwaarheid.

Het totaalbeeld is dus een mix van (selectief) waargenomen waarheid, en (al of niet door onszelf) gefabriceerde onwaarheid. Het totaalbeeld, dat voor iedereen dus anders is, bestaat uit zowel waarheid als onwaarheid en de verhouding daartussen ligt bij iedereen anders.

truthHet omvormen van het aandeel onwaarheid naar waarheid, is wat ik het bewustwordingsproces noem. Het bestaat uit het opruimen van vergissingen, van onwaarheid, door het leren kennen van waarheid. Wanneer je de waarheid over iets leert kennen, dan verdwijnt de voormalige onwaarheid vanzelf. Wanneer je bijvoorbeeld altijd gedacht hebt dat een slang een zoogdier was (vergissing), en je wordt je ervan bewust dat het een reptiel is, dan verdwijnt de voormalige vergissing direct op het moment dat je je bewust wordt van de waarheid over slangen. Je bent er dan achter gekomen dat je oude beeld van slangen tot jouw onwaarheid behoorde. Jouw correcte beeld van slangen behoort nu tot jouw waarheid. Je hebt je beeld over slangen overgeheveld vanuit jouw onwaarheid, naar jouw waarheid. Je bent hierover bewust geworden.

Ons beeld bestaat dus onvermijdelijk uit een mix van waarheid en onwaarheid en de verhouding daartussen verschilt van persoon tot persoon. Meestal wordt dat beeld samengevat met de term ‘mijn waarheid’. Ik zou dat liever vervangen door ‘mijn beeld’, omdat dit beeld zowel waarheid als onwaarheid bevat. De term ‘mijn waarheid’ wordt nu door veel mensen misbruikt in pogingen om ook het aandeel onwaarheid in dat beeld, tot waarheid te verheffen. Alsof waarheid een persoonlijk ding zou zijn dat je naar eigen believen kunt samenstellen, omvormen of zelfs fabriceren zodat het jou goed uitkomt. En dat zou ons van iedere verantwoordelijkheid ontslaan: als waarheid zelf te maken is, en als ieders ‘waarheid’ daarom dus WAAR zou zijn, dan zou onwaarheid per definitie niet kunnen bestaan. Dan kun je, als je gewezen wordt op een onwaarheid (vergissing of leugen), gewoon zeggen: ‘Ja maar, het is MIJN waarheid’. Dat zou wel erg gemakkelijk zijn. Maar zo IS het niet.

Wij MAKEN geen waarheid. Waarheid IS. Het enige dat wij in dit verband kunnen MAKEN (fabriceren), is onwaarheid. Waarheid IS gemaakt, die IS op ieder moment zoals die IS. Die maken wij niet, die kunnen we alleen WAARnemen. Ons beeldbestaat dus uit een selectie uit waarheid (die IS gemaakt) en onwaarheid (die wordt door onszelf gemaakt).

Waarheid aanvaarden, is daarmee niets meer dan onderkenning en aanvaarding van de Schepping (Wat-IS, het AL, DE waarheid, het Universum, God, etc.), en onwaarheid niets meer dan afwijzing (al of niet bewust) van die Schepping (Wat-IS, het AL, DE waarheid, het Universum, God, etc.) in de hoogmoedige veronderstelling die zelf te kunnen maken.

Het proces van bewustwording is dus niets meer dan het (stukje bij beetje) onderkennen en aanvaarden van wat-IS, van waarheid dus. En daardoor wordt onwaarheid vanzelf opgeruimd.

Wij mensen handelen op basis van het beeld dat we hebben, en ons handelen creëert onze realiteit (leugens beïnvloeden bijvoorbeeld ons beeld, en daarmee dus ons handelen, en daarmee dus de realiteit; dat is de functie en de bedoeling van leugens). Dus, hoe meer ons beeld uit waarheid bestaat, hoe meer we handelen in overeenstemming met die waarheid, met Wat-IS. En hoe meer onze daaruit voortvloeiende realiteit dus zal harmoniëren met Wat-IS, met het Universum, met DE waarheid, met het Al, met de Schepping, of (zoals sommigen zeggen) met God.

2012-06-29 02.21.09Dat is de enorme kracht van waarheid. Waarheid bevrijdt ons niet alleen van onwaarheid, maar het herstelt uiteindelijk onze beleving van de perfectie van het Al. Het brengt de perfectie van Wat-IS, van het AL, van de Schepping, terug in onze beleving, en daarmee in ons handelen, en daarmee in de inrichting van ons wereldje. Een wereldje dat nu gebukt gaat onder onze vergissing dat wijzelf waarheid zouden kunnen fabriceren, en daarmee op de stoel van de Schepper (wie of wat dat dan ook moge zijn) kunnen gaan zitten. En alle imperfectie en disharmonie die momenteel zo duidelijk waarneembaar is in onze wereld, is daar het logische gevolg van.

Onderkennen en omarmen van waarheid is daarmee niets meer of minder dan onderkennen en omarmen van de perfectie van de Schepping. Het onderkennen en omarmen daarvan laat het ons ook als zodanig beleven, en het beleven van de perfectie van de Schepping (en dus ook van ons leven; ook wij maken daar deel van uit) is de ultieme definitie van gelukkig zijn. En als we gelukkig zijn met ons leven, dan valt er niets te verlangen (er ontbreekt dan immers niets), niets te bevechten, niets te verdedigen, en daarom niets te vrezen. En dat is simpelweg waar.

Aanverwante artikelen en informatie:
-) Weblog Pieter Stuurman
-) Eerdere artikelen van Pieter Stuurman op visionair

-) Diversiteit, de bouwsteen van het leven
-) In het licht van voortbestaan
-) Het begin en einde van goed en kwaad
-) Eigen en sociale identiteit
-) Ego: het strategische zelf
-) Een revolutie in het eigen denken
-) Alan Watts over de aard van bewustzijn
-) De dood, een verkenning
-) Eindeloos Bewustzijn
-) DMT – The Spirit Molecule
-) Geloof is de oorzaak van zowel lijden als identiteit
-) Volg je hoogste passie, met integriteit en zonder verwachtingen

Wat de ene theorie beter maakt dan de andere

Binnen de wetenschapsfilosofie probeert men wat te zeggen over het hoe en waarom van de wetenschap en haar methodes. Zoals het filosofen betaamt, is er weinig consensus in het wetenschapsfilosofisch vakgebied. Bij deze een opvatting over wat we wel kunnen zeggen.

1. Dingen veranderen. Ik neem aan dat iedereen, realist of idealist, het daar mee eens is.
2. Dankzij de wetenschap krijgen veranderingen een bepaalde richting. Nieuwe bevindingen zorgen voor nieuwe apparatuur waarmee we nieuwe handelingen kunnen verrichten of oude handelingen op een nieuwe manier kunnen verrichten. Zo kunnen we dankzij verschillende vervoermiddelen binnen kortere tijd een langere afstand afleggen en op plaatsen komen die eerst ontoegankelijk waren.
3. Dit zorgt er onder andere voor dat we als mensen op een andere manier tegen dingen aankijken en anders in het leven staan. Ook mensen veranderen, tussen generaties evenals in één mensenleven.
Ik heb bewust gekozen voor het woord ‘veranderen’ omdat deze een vrij neutrale connotatie heeft. Of de verandering een (positieve) vooruitgang betreft is nog maar de vraag. Sterker nog, ik denk dat DAT de vraag is waar het in de wetenschapsfilosofie om draait.
Vele gelezen stukken draaien om de hoedanigheid (of status) van de werkelijkheid (of ontologie) en of uit die werkelijkheid door ons als mens met al haar tekortkomingen een waarheid geabstraheerd kan worden. Zie het volgende schema:

Werkelijkheid -?-> waarheid –> goed en fout –> positief en negatief

Afhankelijk van het antwoord op de vraag of er zoiets als ‘waarheid’ bestaat volgt of theorieën (of paradigma’s, zo je wilt) cumulatief zijn of niet en of wij dit kunnen meten/weten.
Een verdieping in de wetenschapsfilosofie heeft mij vooral veel onenigheid tussen verschillende filosofen over deze onderwerpen te berde gebracht. Het dichtst dat we bij ‘waar’ zijn gekomen vind ik in het tweede deel van de definitie van wetenschappelijk realisme van van Fraassen: “… acceptance of a scientific theory involves the belief that it is true” [1].
Het ‘geloof dat iets waar is’ is naar mijn idee het dichts bij een bevredigend antwoord tot nu toe. Naar aanleiding van de drie punten waar ik mee begon, zou ik verder willen gaan met deze notie van ‘waarheid’.
4. Om een verandering als positief of negatief te kunnen beschouwen, is er een notie van waarheid nodig om de verandering aan te meten. Deze waarheid vinden we, tot dusver, in ons geloof in die waarheid.
5. Ons geloof in een bepaalde waarheid kunnen we rechtvaardigen door bij onszelf te rade te gaan. Als er verschillende theorieën zijn die bepaalde fenomenen op een verschillende manier verklaren en verschillende voorspellingen doen, kiezen we doorgaans voor die theorie waarvan we de kans op een gelukkig leven het grootst achtten.
6. Uit het idee dat we nu ouder worden en gezonder kunnen blijven dan vroeger volgt het idee dat de wetenschap ons verder heeft gebracht in positieve zin.

Hieruit volgt dan dat een theorie die naar ons idee meer verklaard en op een preciezer manier, we daarom beter kunnen noemen dan een voorgaande theorie.

[1] Curd, M. & Cover, J.A. “Philosophy of Science: The Central Issues” (1998). Pagina 1066