Het is crisis in Nederland en de rest van de wereld. Maar wat is het grootste probleem van Nederland? Is het de economie of toch het milieu? Is het een naderend te kort aan drinkwater, de onmogelijkheid om grote groepen mensen tot handelen aan te sporen, of toch iets heel anders?
Begin december heeft Visionair.nl een schrijfwedstrijd opgezet waarin we op zoek zijn naar wat jij als lezer een groot probleem voor Nederland vindt. Hieronder staan nogmaals kort de belangrijkste elementen van de wedstrijd weergegeven.
De hoofdvraag:Wat is nu of in de toekomst een groot probleem voor de bevolking van Nederland?
Het mag een specifiek Nederlands probleem zijn, maar het mag ook een wereldprobleem zijn.
Hoe doe ik mee?
Meedoen kan in twee simpele stappen:
1. Maak een account aan op Visionair.nl.
2. Schrijf je artikel (het kan later nog aangepast worden). Als je artikel klaar is kun je het inzenden via de “inzenden voor reviewâ€-knop.
De belangrijke data
Deadline inzending: zondag 1 januari 2012 om 12.00 ‘s middags. Publicatie inzendingen, start stemmen: 2 januari 2012. Deadline stemmen: zondag 15 januari 23:59 ‘s nachts.
Bezit van grondstoffen maakt rijker dan bezit van kennis of industrie. Zo is de Braziliaanse economie nu groter dan de Britse, aldus het economische onderzoeksinstituut CEBR (Centre for Economic and Business Research). Maar blijft dat zo?
Grondstoffen en voedsel veel belangrijker
“De grote economische verschuivingen duiden niet alleen op een wissel van west naar oost, maar we zien ook dat landen die vitale grondstoffen produceren -voedsel en energie- het heel goed doen en geleidelijk op de economische ladder klimmen”, zegt directeur Douglas McWilliams. Volgens het CEBR zal in 2020 geen enkel Europees land nog in de top vijf staan, omdat de Europese economieën minder hard groeien dan die van bijvoorbeeld Rusland en India.
De top tien grootste economieën van de wereld
PLAATS
2011
2020 (VOORSPELLING)
1
VS
VS
2
China
China
3
Japan
Japan
4
Duitsland
Rusland
5
Frankrijk
India
6
Brazilië
Brazilië
7
Verenigd Koninkrijk
Duitsland
8
Italië
Verenigd Koninkrijk
9
Rusland
Frankrijk
10
India
Italië
De kathedraal van Brasilia. De verplaatsing van de hoofdstad naar het binnenland bleek achteraf een gouden greep voor het land.
Fossiel steeds minder essentiële grondstof
De voornaamste grondstof is aardolie, gevolgd door de andere twee fossiele brandstoffen aardgas en steenkool. De oprukkende economische macht van Rusland is het gevolg van de snel stijgende prijs hiervan. We hebben echter niet deze grondstoffen an sich nodig,maar de energie die ze dragen. Vinden we een andere energiebron, dan worden de rollen omgedraaid. Die andere energiebron is, naar het er nu naar uitziet, zonne-energie. In woestijnlanden en voor consumenten is zonne-energie nu al goedkoper dan netstroom en de komende jaren zal dat ook voor landen in gematigde windstreken gaan gelden.
Zonder voedsel geen steden en beschaving
De hoge voedselproductie die het ontstaan van de landbouw mogelijk maakte,is de directe oorzaak van het ontstaan van steden en de beschaving. De meeste beschavingen zijn ingestort door het instorten van de voedselproductie, doorgaans door overexploitatie van landbouwgrond of klimaatsveranderingen. Kortom: het belang van voedsel is groter dan dat van bijvoorbeeld fossiele brandstoffen. We kunnen overleven zonder auto,maar niet zonder voedsel.
Vervangers voor voedsel
Het goede nieuws is dat er steeds meer alternatieven voor de grootste verslinders van landbouwland komen. Zo kunnen biobrandstoffen vervangen worden door elektrisch vervoer in combinatie met zon en wind. Veel landbouwgrond wordt gebruikt voor veeteelt of om veevoer op te laten groeien. De eerste proeven met kunstvlees zijn gelukt en vermoedelijk zal er tien jaar na nu een winstgevende kunstvleesindustrie ontstaan. Dit zou viervijfde van alle landbouwgrond die nu voor de teelt van veevoergewassen wordt gebruikt, vrij laten vallen.
Koolstofrevolutie vervangt aantal metalen
Het zeer sterke en lichte grafeen bestaat uit puur koolstof. Koolstof is op aarde een van de meest voorkomende elementen, denk onder andere aan het nuttige gasje koolstofdioxide waar we allemaal erg bang voor worden gemaakt. Grafeen en koolstofnanobuisjes hebben een aantal eigenschappen,denk aan geleidbaarheid en sterkte, die tot nu toe alleen bij metalen werden aangetroffen. Dit betekent dat ook metalen als grondstoffen minder belangrijk worden dan nu.
Menselijke hulpbronnen worden het belangrijkst
Het is voornamelijk menselijke creativiteit waar de waardeproductie vandaan komt. Als in een land een lage corruptie heerst en de bevolking hoogopgeleid en creatief is,wordt dit land een voortdurende bron van innovatie en nieuwe technieken. Denk ook aan cultuur: steeds meer omzet komt uit games en andere geestesproducten. Hoewel Europa niet rijk begiftigd is met grondstoffen, hebben we hier nog de nodige kansen. Of die gegrepen worden is helaas de vraag: dit continent, en Nederland in het bijzonder, worden geteisterd door ernstige peak fantasy en napraterij.
De meeste exobiologen geloven dat de aarde niet de enige planeet is met leven. Kosmoloog John Gribbin schreef het boek ‘Alone in the Universe: Why our planet is unique’, waarin hij goede argumenten geeft dat alleen de aarde leven kan herbergen. Zijn we werkelijk alleen?
Zijn we alleen in het heelal?
Naar schatting zijn er alleen al in de Melkweg tientallen miljoenen aardachtige exoplaneten. De Melkweg is slecht één van de biljoenen sterrenstelsels in het heelal. Hoe groot is de kans dat zich, behalve dan op de aarde zelf, op geen enkele andere exoplaneet leven heeft ontwikkeld? Niet erg groot,denken de meeste exobiologen. Vandaar dat de hoop op buitenaards leven steeds groter wordt met de ontdekking van elke nieuwe exoplaneet. Zouden er vele lichtjaren ver weg buitenaardse intelligenties de aarde in het vizier hebben?
Zijn we alleen in het heelal?
De aarde: een opmerkelijk kosmisch toeval
In zijn boek Alone in the Universe laat John Gribbin weinig heel van dit geloof. In elk hoofdstuk laat hij zien dat de aarde in veel opzichten een unieke planeet is,die om een uitzonderlijke ster draait in een verre van standaard sterrenstelsel. Ons zonnestelsel, bijvoorbeeld, vormde zich precies op de goede plaats en op de goede tijd. Er waren genoeg zware elementen, zoals zuurstof, ijzer en stikstof, om leven mogelijk te maken en de materialen,zoals metalen, te vormen voor een technisch geavanceerde beschaving. Deze worden gevormd tijdens zware sterexplosies (supernova’s). Tegelijkertijd werken deze supernova’s vernietigend op leven tot op vele lichtjaren afstand. Bij supernova’s komt namelijk vernietigende straling vrij. Ook het zwarte gat in het centrum van ons Melkwegstelsel is een voortdurende bron van gevaarlijke straling.
Zonnestelsel opmerkelijk geordend
Het zonnestelsel bestaat uit planeten met opmerkelijk stabiele omloopbanen. De aarde heeft een vrijwel cirkelvormige omloopbaan, wat weinig voorkomt, en bevindt zich precies op de juiste plaats van de zon om vloeibaar water mogelijk te maken. Dit terwijl vernietigende asteroïden opgesloten zitten in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter of in de verre Kuipergordel. De gasreus Jupiter slingerde gevaarlijke projectielen uit het zonnestelsel. Gribbin noemt ook de zeldzame grote maan van de aarde, maar reeds is aangetoond dat ook een planeet zonder maan in principe een stabiele rotatie kan vertonen,zij het minder stabiel dan de aarde.
Van buitenaardse planetenstelsels weten we dat dit doorgaans heel anders ligt: denk aan hete Jupiters vlak bij de centrale ster die omloopbanen destabiliseren, omloopbanen die niet in één vlak liggen en dubbelsterren. Ook moeten er tegelijkertijd voldoende botsingen zijn om de aarde te voorzien van water en stikstof.
‘Laten we zuinig zijn op deze planeet’
De conclusie van Gribbin is onverbiddelijk. Waarschijnlijk zijn we alleen tussen de sterren. Weliswaar kunnen we met onze telescopen aardachtige planeten ontdekken waarvan een doodenkele keer eentje precies in de bewoonbare zone van een ster ligt, maar deze planeten zullen onvermijdelijk in niets op de aarde lijken. Laten we daarom zeer zuinig zijn op deze planeet, aldus Gribbin. De kans dat we een tweede aarde vinden is namelijk ongeveer nul.
Boekbespreking van
John Gribbin, Alone in the Universe, ISBN 978-1-118-14797-9, Wiley (2011) (Engels)
Dit artikel is geschreven door Sophie, in samenwerking met Niek.
Hoewel kernenergie een stuk ‘schoner’ is dan energie uit kolencentrales en bovendien een constantere energiestroom levert dan hernieuwbare energie, zijn er ook risico’s aan verbonden. Omdat het verval van gevaarlijk radioactief materiaal tot ongevaarlijke stof honderdduizenden jaren kan duren, is de opslag ervan niet alleen een zorg voor de huidige, maar ook voor toekomstige generaties. Zij zitten zogezegd opgescheept met afval van een product waar zij niet van hebben kunnen profiteren. Is dit een probleem of is dit iets waar de huidige generatie toch geen hinder van zal ondervinden dus wat niet als probleem mag worden gekenmerkt? Kortom: waarom zou de huidige generatie zich bezig moeten houden met de eventuele problemen van kernafval voor toekomstige generaties?
Een verkenning van een antwoord op deze vraag vanuit de Milieuwetenschappen. In een later artikel zal er vanuit de filosofie een versassende invalshoek worden besproken.
Feiten over kernafval
Bron afbeelding: Wikipedia
Bij het opwekken van kernenergie ontstaan bij de verschillende stappen in het ingewikkelde proces van energie opwekken radioactief afval. Dit houdt in dat de radioactieve stof ioniserende straling uitzendt waar geen andere toepassing meer voor te vinden is. Wat ioniserende straling doet is het wegslaan van elektronen in moleculen in levend organisme wat het weefsel beschadigt. Een kleine hoeveelheid van deze straling is overal op aarde aanwezig en het lichaam is gewend aan deze straling en kan zich herstellen. Maar hoe hoger de stralingsdosis hoe minder gemakkelijk dit gaat.[1] Een te hoge straling heeft ernstige gevolgen: misvormingen bij het nageslacht, kanker of zelfs een acute dood.[2] Een stof kan in verschillende mate radioactief zijn. Kernafval bestaat voor 90% uit laagactief afval, 7% uit middelactief afval en 3% uit hoogactief afval.[3] Hoe lang een stof schadelijk voor de gezondheid blijft ligt aan de halfwaardetijd van een stof. De halfwaardetijd is de tijd die moet verstrijken voordat de radioactieve stof half zo actief is geworden.[4] Het verschilt per stof en per proces hoe lang het duurt tot er geen schadelijke straling meer is; dit kan meer dan honderdduizend jaar duren.[5] Dit is een lastig gegeven, want het is moeilijk om een voorstelling te maken van een tijdsbestek van honderdduizend jaar en om rekening te houden met eventuele generaties die dan leven.
Bron foto: Wikipedia
Het grootste probleem met het hoogactieve kernafval is het gegeven dat er nog geen kennis is om kernafval op te slaan zodat er geen mogelijkheid is op rampen. In Nederland wordt op dit moment kernafval voor de eerste honderd jaar bovengronds opgeslagen terwijl er tussentijds onderzoek wordt gedaan naar een mogelijkheid tot eindberging.[6] Er zijn in de loop van de jaren vele voorstellen gedaan, zo zijn er plannen geweest om het afval op te slaan in de poolkappen, in de diepzee, in zout- en kleilagen, maar geen van de plannen bood het vooruitzicht op volkomen veilige opslag.[7] Er blijven veiligheidsrisico’s met betrekking tot kernafval in het geval van een oncontroleerbare omstandigheid, waarvan het lastig, zo niet onmogelijk is om deze te voorspellen. De veiligheidsvoorschriften waar kerncentrales zich aan moeten houden vandaag de dag zijn streng en maken de kans op een ongeluk hierdoor klein.[8] Toch blijft de kans aanwezig dat er in de toekomst moeilijkheden zullen zijn met het afval wat de huidige generaties hebben veroorzaakt.
Mogelijkheid tot innovatie en risico
De veiligheidsnormen die worden opgesteld door de EU en de Nederlandse overheid zijn uiteraard gericht op een beleid waarin de kans op complicaties met kernafval zo klein mogelijk zijn. Toch zou het kunnen zijn dat er in de toekomst voorvallen zullen plaats vinden waardoor toekomstige generaties nadeel zullen ondervinden aan het feit dat wij nu gevaarlijk radioactief afval produceren. Daar tegenover staat de mening van diegenen die beweren dat mensen in de toekomstige generaties zo ver zullen zijn met specifieke innovaties op het gebied van veiligheid en het juist kunnen voorspellen van processen in de aarde en andere risico’s dat eindberging wel mogelijk zal zijn.
Een voorbeeld van een mogelijkheid tot eindberging wordt gegeven door Posiva: een Fins bedrijf dat onderzoek doet naar de berging van nucleair afval. Volgens de informatie die gegeven wordt op de site gaat Posiva vanaf 2020 beginnen met eindberging, zoals te lezen staat op hun website ‘Thorough preparations and implementation will ensure the safety of final disposal’. Door 400 meter diep in de massieve bodem een container te plaatsen zal er, volgens Posiva, geen gevaar meer te verwachten zijn van het nucleair afval.
Echter, er is veel kritiek op Posiva (bijvoorbeeld vanuit Greenpreace die beweert dat er wel degelijk grote risico’s bestaan). De menselijke beschaving bestaat nog geen honderdduizend jaar, het is ondenkbaar dat wij nu de consequenties voor een dergelijk lange tijdspanne kunnen overzien en rekening kunnen houden met de mogelijke gevolgen. Het belangrijke tegenargument is onvoorspelbaarheid: hoe kunnen we nu zeggen dat er een risicoloze vorm van opslag is gevonden terwijl we nog niet alle aardprocessen begrijpen? [9]
De aanname ‘duurzaamheid’ binnen de milieuwetenschap
In vrijwel alle literatuur die hierboven gebruikt wordt komt dezelfde aanname naar voren, namelijk dat mens en natuur beschermd moeten worden tegen radioactief afval omdat mensen recht hebben op een veilig en gezond milieu; nu en in de toekomst. Zo staat op de site van de Centrale organisatie voor radioactief afval (COVRA) het volgende: ‘Het milieu moet beschermd worden tegen radioactief afval’.[10] Ook de Europese Unie heeft als slogan op het gebied van milieu: ‘De wereld om ons heen beschermen, bewaren en verbeteren’[11], of specifieker op het onderwerp van kernafval: ‘to avoid imposing undue burdens on future generations’.[12] De aanname dat de toekomst zo duurzaam mogelijk zou moeten zijn wordt binnen de milieuwetenschappen niet betwist.
Een invloedrijk rapport uit 1987 van de VN commissie Brundtland heeft duurzaamheid als volgt omschreven: ‘het voorzien in de behoeften van de huidige generaties, zonder de toekomstige generaties hierdoor beperkingen op te leggen.’ Als we duurzaamheid nastreven, en dat gebeurt binnen de milieuwetenschappen, dan moeten we zeker zijn van veilige eindopslag van kernafval voor er aan te beginnen omdat we anders toekomstige generaties beperken door het voorzien in onze eigen behoefte nu.
Conclusie
Kernafval is vandaag de dag een discussiepunt in het kernenergiedebat omdat er nog geen risicovrije vorm van eindopslag is gevonden. Het feit dat radioactief afval lange tijd nodig heeft om te vervallen tot een ongevaarlijke stof is moeilijk te negeren voor huidige generaties omdat het kernafval schadelijke gevolgen heeft voor de gezondheid. Dat ook toekomstige generaties hier niet de dupe van mogen worden is vanuit de milieukunde een logisch gevolg uit de algemene aanname dat de wereld zou moeten streven naar duurzaamheid. Deze aanname van duurzaamheid is voor de milieuwetenschappen een voldoende rechtvaardiging om als abstract antwoord te geven dat hedendaagse generaties verantwoordelijk zijn voor toekomstige: wat wij als generatie nu beslissen en laten gebeuren heeft invloed op het leven dat mensen in de toekomst zullen hebben. Wij mogen niet verantwoordelijk zijn voor het opleggen van beperkingen voor toekomstige generaties.
Binnenkort een verrassende filosofische reflectie op deze verkenning.
Bronnen:
Zie: http://www.nrg.eu/public/straling/node8.html geraadpleegd op 27 maart 2011.
European Committee on Radiation Risk, ‘The Health Effects of Ionising Radiation Exposure at Low Doses for Radiation Protection Purposes’, (januari 2003) Green Audit Press.
David JC MacKay, Sustainable Energy – without the hot air (2009) UIT: Cambridge, pp. 169-170.
D.C. Giancoli, Natuurkunde: elektriciteit, magnetisme, optica en moderne fysica (Vierde druk: 2009) Pearsons Education Benelux: Amsterdam, vertaald door: Marianne Kerkhof, pp. 1280-1283.
Zie: http://www.covra.nl/radioactief geraadpleegd op 27 maart 2011.
Zie: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/kernenergie/kernafval geraadpleegd op 27 maart 2011.
J. van der Pligt, Kernafval, publieke acceptatie en beleid (november/december 1990) in: Energiespectrum.
Zie: http://europa.eu/pol/env/index_nl.htm geraadpleegd op 28 Maart 2011.
J. Holden, An introduction to physical Geography and the Environment, (Tweede Editie: 2008) Pearsons Education Limited: Edinburgh, pp. 327-331.
Zie 4.
Zie: http://europa.eu/pol/env/index_nl.htm geraadpleegd op 28 Maart 2011.
Rapport van de European Commission Energy, Summary of the Impact Assesment (2010), Brussel.
In de VS lopen de kosten van de gezondheidszorg nog veel erger uit de hand dan hier, en dat wil wat zeggen. Geen wonder dat uitvinders werken aan slimme en goedkope innovaties. Helaas zijn de gevestigde belangen enorm. Tijd voor een wereldwijde trendbreuk, aldus de visionaire cardioloog en professor Eric Topol. Zero tolerance for peak fantasy.
Medische tests uit de computer
De ontwikkeling van nieuwe medische technieken is onlosmakelijk verbonden met toename in de kostprijs. Dat gaat echter veranderen. De digitale wereld, waarin van informatie-gebaseerde dingen de kostprijs de nul nadert, dringt nu steeds meer de medische wetenschap binnen. Ons genoom, bijvoorbeeld, zoals opgeslagen in ons DNA, is in feite een digitale code. Nu leren we wel steeds meer dat epigenetica (de manier waarop genen zich gedragen, staan ze bijvoorbeeld in- of uitgeschakeld) heel belangrijk is maar toch. Zit het DNA eenmaal in de computer, dan vervangt in principe een zoekactie door een computer alle genetische tests.
Simpel apparaatje bespaart 20 miljoen dure hartonderzoeken per jaar Een ander voorbeeld. De stethoscoop bestaat nu al bijna tweehonderd jaar, maar werd in het begin heel moeizaam geadopteerd door de conservatieve artsen. Er is nu een opvolger voor de stethoscoop, hartmonitor en dergelijke ontwikkeld: een miniatuur ultrageluidscanner,zo groot als een mobieltje, die alle hartgeluiden en -bewegingen in beeld brengt en zo de behandelend arts veel meer informatie geeft – waaronder de exacte vorm en bewegingen van alle onderdelen van het hart, binnen enkele seconden. Ook als videoclip.
De kosten voor gezondheidszorg in de VS lopen totaal uit de hand. Bron: singlemindedwomen.com
Het apparaatje is met 7 700 dollar veel goedkoper dan de vele vervolgonderzoeken die hiermee uitgespaard worden. Toch smoort de bureaucratie in de Amerikaanse gezondheidszorg (ook daar ja) dit in de kiem. Dit apparaatje vervangt namelijk alle echo’s en hartscans. Daarentegen worden deze pocketscanners zeer snel ingevoerd in China, India en Brazilië. Deze apparaatjes zouden in de VS en Europa miljarden per jaar besparen maar de gevestigde belangen verhinderen dat dit in wordt gevoerd. Dokters in de VS worden – net als in Nederland – betaald per verrichting, dus het afschaffen van alle echo’s zou een enorme omzetdaling betekenen.
Draadloze zender bespaart drieduizend dollar
Een ander voorbeeld van Topol zijn slaapapneu-tests. In feite is slaapapneu, het stokken van de ademhaling tijdens de slaap, eenvoudig vast te stellen met draadloze sensoren op het lichaam van de slapende patiënt. Dit kost minder dan honderd dollar. Een nacht in een slaaplab in een Amerikaans ziekenhuis doorbrengen kost drieduizend dollar.
‘Technologie doorbreekt kruideniersdenken behandelend artsen’
Topol gelooft dat de snelle voortgang in techniek een einde zal maken aan kostenverslindende diagnosemethoden en het economische model dat artsen, verzekeraars en ziekenhuizen hanteren voor de gezondheidszorg radicaal gaat veranderen. Snelle DNA-sampling, goedkope, zeer gevoelige sensoren en de steeds stijgende mobiele bandbreedte van internet en rekenkracht van computers gaan heel veel dure onderzoeken vervangen.
Homo bio-informaticus
Denk ook aan steeds betere biosensors en betere beelden. Het voorlopige eindresultaat: high-definition man, een zeer nauwkeurig digitaal totaalbeeld van alle levensprocessen in het licchaam. Stel je voor hoe het is dat chronische ziekten in een zeer vroeg stadium al worden ontdekt en eenvoudig aangepakt voor het te laat is.
Occupy de gezondheidszorg!
Topol merkt dat de gevestigde belangen in de gezondheidszorg enorm groot zijn. Daarom gelooft hij dat alleen een opstand van de Amerikaanse burgers, te vergelijken met de Occupy-beweging, een einde kan maken aan de lucratieve afpersingsindustrie die de Amerikaanse gezondheidszorg nu is. Overigens is het in Nederland wel iets beter, maar de structurele problemen zijn vergelijkbaar. Persoonlijk schat ik dat meer dan de helft van alle kosten in de gezondheidszorg op de een of andere manier met medische onderzoeken te maken heeft. Dit zou dus wel eens heel veel uit kunnen maken.
In deze video een overzicht van spectaculaire scenes uit diverse films waarin toekomstige steden en technieken figureren. Vijf minuten onvervalste toekomstmuziek. De muziek kan irritant zijn.
Zou het leven er in de toekomst werkelijk zo uit zien of is dit weer het zoveelste voorbeeld van wishful thinking?
Antidepressiva voor mensen met een depressie en ritalin voor ADHD-patiënten; het zijn de geijkte medicinale behandelingen bij dergelijke aandoeningen. Maar de medicijnen blijken lang niet altijd even effectief voor alle patiënten. Promovendus Martijn Arns deed onderzoek naar het voorspellen van de juiste behandelmethode bij depressie en ADHD. Volgens hem biedt EEG-onderzoek uitkomst: “In de toekomst zou de patiënt, na een eenvoudig EEG-onderzoek, een gepersonaliseerde behandeling kunnen ondergaan.†Arns promoveert vandaag, 23 december, aan de Universiteit Utrecht.
Behandelingen in de psychiatrie worden veelal vastgesteld op basis van het gedrag van de patiënt. Wanneer bij een patiënt bijvoorbeeld hyperactiviteit en aandachtsproblemen wordt waargenomen, volgt de diagnose ADHD, waarna de patiënt het medicijn ritalin krijgt voorgeschreven. De medicijnen blijken echter lang niet altijd het gewenste effect te hebben. Volgens promovendus Arns is dat weinig verwonderlijk: “Zowel depressie als ADHD kent verschillende subtypen. Bij de ene variant werken medicijnen wel, bij de andere niet.â€
Elektroden op het hoofd
Bron foto: Wikipedia
Om te zien of een behandelmethode kans van slagen heeft, onderwierp Arns zijn patiënten aan een EEG. Bij een EEG krijgt de patiënt elektroden op het hoofd geplaatst zodat de hersenactiviteit gemeten kan worden. Na dit EEG kregen de patiënten een van de volgende drie behandelingen voorgeschreven: een behandeling met medicatie, met magnetische hersenstimulatie (rTMS) bij depressie of met neurofeedback bij ADHD. Na de behandeling bekeek Arns of er verbetering was opgetreden bij de patiënt en of er een relatie was tussen het succes van de behandelmethode en het EEG voorafgaande aan de behandeling.
Ritalin positief voor slechts één subgroep
Arns schrijft in zijn proefschrift dat hij drie subgroepen ADHD-patiënten heeft weten te onderscheiden. Een van die subgoepen kenmerkt zich door juist goed te reageren op het medicijn ritalin. “Deze groep vertoonde in het EEG bijvoorbeeld een verhoogde theta-activiteit: een activiteit die geassocieerd wordt met een verlaagd alertheidsniveau en een verminderde volgehouden aandacht.†Bij depressie bleek deze verhoogde theta-activiteit juist samen te hangen met het niet reageren op antidepressiva en rTMS. Mogelijk dat deze subgroep van patiënten beter reageert op bijvoorbeeld ritalin. Een andere belangrijke maat, de zogenoemde trage alfa piek-frequentie, bleek een voorspeller voor het algeheel niet reageren op behandelingen bij zowel ADHD als depressie. “Toekomstig onderzoek moet zich dus richten op het ontwikkelen van nieuwe behandelingen voor deze substantiële subgroepâ€, stelt Arns.
Hersenactiviteit in plaats van gedrag
In zijn proefschrift pleit de Utrechtse onderzoeker voor meer gebruik van gepersonaliseerde behandelingen binnen de psychiatrie. Daarbij moet niet langer het gedrag als uitgangspunt worden genomen om tot een diagnose en dus tot een behandeling te komen, maar de gemeten hersenactiviteit. “Een eenvoudig EEG-onderzoek zou in dezen een welkom instrument voor de psychiater zijn.â€
Van het team van de James Webb ruimtetelescoop (waarvan het nog onzeker is of hij nog gelanceerd zal worden), deze fraaie animatie van de vorming van het zonnestelsel.
De oorzaken achter de financiële crisis die al sinds 2007 grote delen van de wereld teistert, zijn anno 2011 nog steeds niet weggenomen. Dit concluderen de leden van het Sustainable Finance Lab, een denktank met wetenschappers uit verschillende disciplines die is opgericht om ideeën te ontwikkelen voor een daadwerkelijke verduurzaming van de financiële sector: een stabiele en robuuste financiële sector die bijdraagt aan een economie die de mens dient zonder daarbij zijn leefmilieu uit te putten.
Het gebouw van de ECB, Frankfurt. Bron foto: Wikipedia
Het Sustainable Finance Lab (SFL), onder leiding van Herman Wijffels, is opgericht door het Utrecht Sustainability Institute van de Universiteit Utrecht en Triodos Bank. 24 November 2011 presenteerden het SFL de hoofdconclusies en aanbevelingen die naar aanleiding van een aantal bijeenkomsten zijn opgesteld. Om tot een verduurzaming van de financiële sector te komen zijn meer fundamentele veranderingen nodig dan wat nu op de maatschappelijke agenda staat. Hieronder een greep uit de conclusies en aanbevelingen, het complete rapport is hier te vinden.
Hoofdconclusies
We lopen alsmaar pijnlijker tegen de sociale en ecologische grenzen aan van het huidige economisch model. Dat dwingt ons de omslag naar duurzaamheid te maken. Dat vereist oog voor de lange termijn, voor de kansen en risico’s die we hierdoor lopen en de (nu nog) externe effecten. Het besef dat de enige toekomstbestendige economie een duurzame economie is, moet overal aanwezig zijn, zeker ook in de financiële sector die een cruciale rol speelt in de aanwending van de beschikbare middelen.
Deze financiële sector heeft de afgelopen jaren de risico’s niet goed ingeschat en blijk gegeven van een korte termijn oriëntatie, gericht op financiële hypes. Hierdoor zijn het belang van samenleving en individuele bankier steeds meer uiteen gaan lopen. De sector is tekort geschoten. Als ze blijft koersen op modellen gebaseerd op de ervaringen van de laatste decennia, met beloningsprikkels en het streven naar winstmaximalisatie gericht op de korte termijn, dan zal ze tekort blijven schieten.
Groei van de financiële sector zelf mag geen doel op zich meer zijn, zeker niet van overheidsbeleid. Het gaat om de bijdrage die de sector levert aan de samenleving.
In onze visie dient de trend in de financiële sector van alsmaar groter, complexer en riskanter te worden gekeerd. Het moet weer beheersbaar worden: veiliger, simpeler en soberder. Voor een land als Nederland is ook de omvang van de sector waarvoor de overheid immers garant staat een punt van zorg, het moet daarom ook kleiner.
Aanbevelingen
Pas structuur bankensector aan. Verbied handelen voor eigen rekening door banken (‘Volcker rule’). Hieronder vallen niet de zakenbanktransacties (zoals rente en valuta swaps) die verbonden zijn aan reële activiteiten van klanten. Waarborg ook dat de verstrekker van leningen belang heeft en houdt bij de kwaliteit van die lening.
Geen bonussen binnen financiële sector. Binnen op de reële economie georiënteerde banken hoort geen beloningsstructuur die gerelateerd is aan puur financiële criteria. De resultaat- en volume gerelateerde beloningssystematiek is nu een bron van wantrouwen tussen sector en publiek. Schaf daarom in de financiële sector de bonussen af.
Bron foto: Wikipedia
Behandel vreemd en eigen vermogen fiscaal op gelijke wijze. Faseer de gunstige fiscale behandeling van schuld uit.
Neem sociale- en milieurisico’s mee bij de risicoweging van bezit banken. De Bazel akkoorden verplichten banken om alle relevante risico’s mee te wegen bij het bepalen van hun risico gewogen bezit. Banken laten daarbij nu de sociale- en milieurisico’s, in financiële en in termen van reputatieverlies, niet meewegen. Toezichthouders hebben nog onvoldoende oog voor deze lacune. Daardoor wordt voor evident onduurzame investeringen te weinig kapitaal aangehouden, wat leidt tot te goedkoop krediet voor deze onduurzame activiteiten. Leningen aan onduurzaam producerende bedrijven zouden een zwaardere risicoweging moeten krijgen. Hiermee krijgt de sturende werking van kredietverlening een concrete duurzame dimensie.
Vergroot de diversiteit van de medewerkers van banken. Binnen banken is een grotere diversiteit aan meningen noodzakelijk. Zet daarom in op diversiteit in het personeelsbeleid, waardeer tegendraadse geluiden en zet in op een cultuur die diversiteit ondersteunt.
Biedt basis (‘no regret’) financiële producten aan. ‘De klant centraal’ betekent uitgaan van de wensen én beperkingen van de klant. Veel klanten koesteren onrealistische verwachtingen en de meerderheid blijkt niet in staat of bereid om producten goed te vergelijken. Banken moeten daarom dienstverleningscriteria nader uitwerken, zoals een standaard helder basis product voor o.a. hypotheken, spaarrekening en betaalrekening (zgn. ‘defaults’ in basisproducten).
Let op: dit is dus niet de complete versie van het rapport van 24 november. Zie voor de volledige conclusies en aanbevelingen hier.
Voor velen is Kerstmis een tijd van gezelligheid en jezelf verwennen met lekker en veel eten. Gezondheid experts geloven dat dit de perfecte tijd is om geliefden te vertellen dat ze te zwaar zijn.
Bron foto: Wikipedia
Overgewicht – met name rond de taille – verhoogt het risico op diabetes, hart- en vaatziekten en beroerte. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen zich er voor schamen en een gesprek hierover uit de weg gaan. Het onderzoek, wat onder meer dan 2.000 mensen werd gedaan, concludeerde dat 42% van 18 tot 24-jarigen niets tegen een geliefde zou zeggen als deze gewicht moest verliezen, omdat ze bang zijn de ander te kwetsen. Voor mensen tussen 25 en 44 jaar was dit iets meer dan een derde, terwijl het voor oudere mensen ongeveer een op de vier was.
Het Nationale Obesitas Forum en de Internationale Leerstoel Cardiometabolisch Risico benadrukken dat het belangrijk is op tijd mogelijk overgewicht te signaleren vanwege de gezondheidsrisico’s. Nu vrienden en familie rond de feestdagen bij elkaar komen, is dit volgens hen een kans die niet mag worden gemist.
Overgewicht rond de taille
Sinds afgelopen jaren zijn gezondheidsdeskundigen in toenemende mate begonnen te praten over wat bekend staat als abdominale obesitas; vet rond de buik/taille.
Het wordt aanbevolen dat mannen geen grotere omvang hebben dan 94cm en vrouwen 80cm.
Vet rond de taille is gerelateerd aan de afgifte van eiwitten en hormonen die invloed hebben op hoe het lichaam suikers en vetten afbreekt.
Prof. David Haslam, voorzitter van het Nationale Obesitas Forum, zegt: “Iemand de suggestie doen dat ze wel wat kilootjes kwijt mag raken zal geen comfortabele conversatie tot gevolg hebben. Maar als het om iemand gaat die je goed kent en zolang je het maar met enig respect brengt, kan het bespreken van een dergelijke kwestie op langere termijn helpen ernstige gezondheidsrisico’s te voorkomen en zelfs levens redden.”
Dr. Jean Pierre Despres, wetenschappelijk directeur van de Internationale Leerstoel Cardiometabolisch Risico, is het hiermee eens. “Begin met iemand die dicht bij je staat te stimuleren om eenvoudige veranderingen aan te brengen in de levensstijl, zoals actiever worden, kleine aanpassingen maken in hun eetgewoonten en het vervangen van suikerhoudende dranken door water.”
Het is crisis in Nederland en de rest van de wereld. Maar wat is het grootste probleem van Nederland? Is het de economie of toch het milieu? Is het een naderend te kort aan drinkwater, de onmogelijkheid om grote groepen mensen tot handelen aan te sporen, of toch iets heel anders?
