Tot voor kort werd gedacht dat elektrische velden nauwelijks invloed hebben op ons brein. Dat blijkt niet te kloppen: elektrische velden blijken zelfs essentieel om groepen neuronen samen te laten werken. Hebben de verguisde aluhoedjes dan toch gelijk?
Ooit werd gedacht dat elektrische velden die door het afvuren van neutronen in ons brein ontstaan, een onbedoeld bij-effect zijn van de werking van neuronen. Dit blijkt niet te kloppen. De velden blijken zelfs een essentiële rol te spelen, namelijk bij het coördineren van groepen neuronen, ontdekten neurobioloog Kostas Anastasiou en zijn team (1). Dit betekent dus dat neutronen die niet onderling verbonden zijn, toch invloed op elkaar hebben.
Bekend is al dat (voor neurologische begrippen) sterke elektrische velden (denk aan honderd volt per meter), ontstaan door tegelijkertijd vurende neuronen, de oorzaak zijn van epileptische aanvallen. Het meten en reproduceren van de uiterst zwakke elektrische velden die veel vaker in de hersenen voorkomen is veel lastiger, de reden dat hier veel minder onderzoek naar gedaan is.
Neuronen communiceren niet alleen via de lange dendrieten, maar ook via elektrische velden.
Wij nemen deze sterk wisselende velden waar als hersengolven, zoals alfa-, bèta- en thetagolven die een groot deel van de hersenen beïnvloeden, maar er bestaan ook zwakkere, kleinschaliger velden. De kleinste velden moeten gemeten worden met een groepje elektroden op een afstand van slechts vijftig micrometer van elkaar: de grootte van het hoofdcellichaam van een neuron (neuronen kennen immers communicatie-uitlopers, dendrieten, die tientallen centimeters lang kunnen worden).
Zelfs zwakke velden met een sterkte van enkele volts per meter blijken al grote invloed te hebben op de manier en het patroon waarop neuronen afvuren. Anastasiou denkt dat in de communicatie via deze elektrische velden wel eens de oplossing kan worden gevonden van de heilige graal in de neurowetenschap: de oorsprong van ons bewustzijn(2).
Grappig genoeg worden er op dit moment ook computers ontwikkeld die net als ons brein gebruik kunnen maken van deze lekken en zo energiezuiniger worden. Misschien moeten we de hardware van onze computers wel meer op die van het brein laten lijken – dus met deze lekvelden – om machinebewustzijn te ontwikkelen. Alhoewel er veel, heel veel, voor te zeggen is die doos van Pandora gesloten te houden.
Elektromagnetische velden om ons heen
Elektromagnetische velden blijken dus minder onschadelijk te zijn dan tot nu toe werd aangenomen. Ze blijken in staat om de manier waarop onze hersenen werken in verregaande mate te beïnvloeden. Weliswaar zijn ons bloed en andere lichaamsvloeistoffen zwak geleidend – wat redelijke elektrische afscherming geeft – maar er bestaan elektrische velden om ons heen die in de orde van grootte liggen van de door Anastasiou onderzochte waardes. Enkele voorbeelden: in hoogspanningsmasten is sprake van een wisselstroom van tienduizenden tot over 380.000 volt (3).
Statische elektriciteit produceert vaak een zeer sterk elektrisch veld, maar dit kan weinig kwaad: er ontstaat direct een tegengesteld gerichte lading op de huid. Magnetische velden daarentegen kunnen wel ons lichaam binnendringen. In ons lichaam wekken die als ze veranderen dan weer elektrische velden op. Ook stroomdraden, apparatuur, kortom zo ongeveer alles waar elektriciteit doorheen loopt, kan dus in principe ons zenuwstelsel beïnvloeden.
Volgens een (omstreden) onderzoek heeft hoogfrequente radiostraling, zoals in de buurt van wifi-modems, slechte gevolgen heeft op planten(4). Er zal verder onderzoek gedaan moeten worden naar de mate waarin magnetische velden ons lichaam kunnen binnendringen, maar tot die tijd lijkt voorzichtigheid met bronnen van elektromagnetische velden een erg goed idee.
Betalen met kilowatturen of megajoules? Een plan dat minder gek is dan het lijkt. Energie is namelijk de motor waarop de economie, zelfs het leven draait.
Het probleem met bestaande geldsystemen
Tot nog niet zo lang geleden bestond geld uit edelmetalen, zoals goud en zilver. Goud kent enkele grote voordelen. Goud is makkelijk mee te nemen; met een paar kilo goud kan je al een huis kopen (de duurste aankoop in hun leven voor de meeste mensen).
Yuan-geldpers met bankbiljet uit 1287
Goud is niet bij te drukken en door zijn unieke eigenschappen (edelmetaal, hoge soortelijke massa, kleur) nauwelijks te vervalsen.
Nadeel is dat geld wordt gekoppeld aan een grondstof. Wordt er veel goud gevonden, dan ontstaat inflatie. Omdat een tekort aan goud ontstond en bankiers en overheden meer greep wilden op geld, werden na een paar decennia waarin bankbiljetten gedekt waren door goud, in verreweg de meeste landen zogeheten fiat currencies of fiduciair geld ingevoerd.
Overheden, vaak bestaande uit aanhangers van de econoom Keynes, beschouwden dit als vrijbrief om maar veel geld bij te gaan drukken. Het gevolg: enorme inflatie. De bittere ervaring leert dat dit met vrijwel alle fiatsystemen in het verleden is gebeurd.
Het allereerste fiatsysteem, dat van de Chinese Song-dynastie en de door Koeblai Khan (kleinzoon van de Mongoolse veroveraar Dzjenghis Khan; in het westen bekend door Marco Polo) gestichtte Yuan-dynastie gingen ten onder aan hyperinflatie. De verleiding om maar geld bij te blijven drukken was domweg te groot. Geen wonder dus dat de latere, inheemse Ming-dynastie besloot geen fiatgeld meer uit te geven. Er is geen voorbeeld bekend van een fiatsysteem dat het langer dan twee eeuwen uit heeft gehouden.
Kortom: we hebben behoefte aan een geldsysteem dat universeel toepasbaar is en niet in de problemen kan komen door inflatie.
Wat is vrije energie?
Energie (uitgedrukt in joule, een kilowattuur is 3,6 miljoen joule) kan in twee vormen voorkomen: vrije of Gibbsenergie en afvalwarmte. Alleen vrije energie kan worden gebruikt om nuttige arbeid (energieomzetting) te verrichten. Warmte-energie is niet te benutten als er geen kouder reservoir is waar de energie in gedumpt kan worden. In theorie bevat bijvoorbeeld een kuub water op kamertemperatuur zo’n 93 kilowattuur aan warmte-energie. Het probleem: die energie zit rotsvast opgesloten in het water. Pas als je een koud reservoir hebt rond het absolute nulpunt kan je alle energie in het water nuttig gebruiken (bijvoorbeeld door er een Stirlingmotor op te laten draaien).
Vrije energie als universele valuta
In feite kent de natuur al een dergelijke valuta: vrije energie. Alle levensvormen werken op vrije energie. Planten vangen de vrije energie in zonlicht op en zetten die om in chemische energie. De vrije energie hierin wordt weer door dieren en bacteriën benut. Ook bestaat er een vrij nauwkeurige relatie tussen welvaart en energieverbruik. De meeste gevechten in de natuur draaien om hulpbronnen voor vrije energie, of het nu om zonlicht of voedsel gaat.
Goud kan niet bijgedrukt worden. Daarentegen is er wel heel veel goud aanwezig in metaalasteroïden.
Als wij bijvoorbeeld over een bijna oneindige hoeveelheid vrije energie zouden beschikken, zouden we, om een voorbeeld te noemen, alle goudatomen uit de zee kunnen halen: vier kilo per aardbewoner. In alle rotsen samen zit nog duizend keer meer. En dan zwijgen we nog over de fantastische hoeveelheden die mijnbouw in de ruimte zouden opleveren, in ruimteaardappel Eros, laat staan in echt metaalrijke planetoïden als Psyche.
Alle woestijnen, samen een vijfde van het landoppervlak, veranderen in geïrrigeerde lustoorden (wat onze voedselproblemen geheel zou oplossen), of, wat dat betreft, de nu nog dorre werelden elders in het zonnestelsel in nieuwe aardes veranderen is slechts een kwestie van energie, want alles wat we hoeven te doen is een ontziltingsfabriek met een grote pijpleiding neer te zetten en die op de energie te laten lopen.
De snelle beschikbaarheid van goedkope energie voor een technisch ontwikkeld bedrijfsleven, leidt onveranderlijk tot een sterke economische opbloei, denk aan de booming jaren vijftig en zestig. Het dichtdraaien van energiebronnen leidt daarentegen al snel tot een economische recessie. De oliecrisis van 1973 was een bekend voorbeeld. Ook nu is de directe oorzaak van de kredietcrisis de schaarste aan fossiele energiebronnen.
Goldrush versus energierush
De goudkoorts uit de negentiende eeuw werd veroorzaakt doordat goud het betaalmiddel was. Het gevolg: tienduizenden mensenlevens (en laat ik het over de natuur maar niet eens hebben) werden verwoest, oorspronkelijke bewoners werden verjaagd van hun land. Het voordeel van energie is dat het alomtegenwoordig is.
98% van alle energie op aarde wordt geleverd door de zon, de centrale energiebank van het zonnestelsel.
Een energiekoorts betekent dat er een stimulans komt om zuinig met energie om te springen en zo veel mogelijk energie zelf op te wekken.
We praten dan niet meer over de legendarische ontdekkers van de Klondike goudvelden maar van de uitvinders van een fusiereactor of een donkere-energie centrale. Kortom: niet meer het verwoesten van de natuur, of, zoals nu, het vermogen om te rotzooien met ondoorzichtige waardepapieren, maar productieve activiteiten, slimheid en creativiteit worden beloond.
Een nadeel is dat we geen goede opslagmogelijkheid hebben voor energie. Waterstof komt tot we beschikken over echt goede accu’s, waarschijnlijk nog het beste in aanmerking voor grootschalige opslag van energie, want een centrale bank verandert dan in een centrale energiebank.
Zelfs de alleroudsten onder ons zijn opgegroeid in de tijd dat er overvloedige hoeveelheden van een zwarte stroperige vloeistof beschikbaar waren: aardolie. Achteraf gezien is de ontdekking van aardolie een van de ergste rampen die de mensheid is overkomen.
De La Brea teerput in Los Angeles, een rijke vindplaats van in de teerput gevallen pleistocene dieren. Zijn ook wij in de val gelopen?
Al duizenden jaren was bekend dat er op sommige plaatsen, in Mesopotamië bijvoorbeeld, een kleverige vloeistof uit de rotsen kwam. Tot voor kort werd dit asfalt alleen gebruikt als middel om naden mee te dichten en lampolie. Dat veranderde in de negentiende eeuw, toen eerst een proces werd uitgevonden om lampolie te produceren en daarna de eerste verbrandingsmotoren werden uitgevonden. Plotseling was er een massamarkt voor het brandbare goedje. Rond 1850 werden overal ter wereld boortorens gebouwd en begon het olietijdperk.
De duivelse verleiding van aardolie
Aardolie is uiterst veelzijdig. De energiedichtheid is enorm: een liter benzine of diesel bevat bijna veertig megajoule energie, elf kilowattuur, wat het een ideale brandstof voor voertuigen maakt. Geen wonder dat er steeds meer toepassingen werden -en worden- ontdekt. Plastics zouden erg schaars en duur zijn zonder de enorme stroom aan goedkope olie waar ze van worden gemaakt. In tegenstelling tot steenkool, dat in gevaarlijke mijnen moet worden gewonnen,
De gevolgen
De overvloed aan goedkope aardolie heeft ons lui gemaakt. Elektrische auto’s zijn zuinig, geruisloos en schoon (afhankelijk van de bron van elektriciteit). Er bestonden al elektrische auto’s begin negentiende eeuw. De ontwikkeling van accu’s stond vele decennia ongeveer stil met de komst van de lood-zwavelzuur accu. Pas nu wordt er structureel onderzoek gedaan naar sterkere, lichtere batterijen.
Omdat olie een niet-hernieuwbare grondstof is, veroorzaakte olie het verschijnsel dat in bijna alle grondstofleverende landen optreedt. Het regime is voor de buitenlandse valuta niet meer afhankelijk van de eigen bevolking, maar van de oliemaatschappijen. Er is geen enkele prikkel om een behoorlijke staat of economie op te zetten, het geld stroomt toch wel binnen.
Ex-president Bush jr. weigerde de verderfelijke oliedictatuur Saoedi-Arabië aan te pakken en deed er alles aan om de Amerikaanse olieverslaving zo lang mogelijk voort te laten duren.
De bevolking is in feite voor het regime meer een last dan een lust. Deze wordt dus of met grof geweld onderdrukt, er is namelijk voldoende geld om er een groot leger er op na te houden, of rustig gehouden met veel geld, waardoor een rentenierssamenleving ontstaat van mensen die niet over voldoende arbeidscompetenties beschikken.
Zelfs als de overheid (zoals in Algerije) wel investeert in de eigen bevolking is er geen inheems bedrijfsleven om de opgeleide mensen op te nemen. Het hoge prijspeil door het vele verdiende geld maakt arbeid te duur om te concurreren met olieloze landen. Niet voor de moderne tijd geschikte samenlevingsvormen, zoals socialisme (Venezuela) en islamisme (Saoedi-Arabië en Iran) worden niet gesaneerd maar blijven als een zombie in leven door het voortdurende kapitaalinfuus.
Er is geen enkele buitenlandse druk op deze regimes om te democratiseren. Westerse samenlevingen worden gedwongen mensenrechtenschendingen te slikken.
Ook is aardolie een grondstof die op zeer grote schaal gewonnen moet worden. Olieboringen, vooral nu olie steeds moeilijker te vinden wordt, kosten miljoenen dollars per stuk. Alleen miljardenconcerns als Shell, ExxonMobile en BP kunnen de risico’s voor olieboringen en olieraffinaderijen dragen. Het gevolg: de concentratie van veel kapitaal in de handen van weinigen. Smerige economische spelletjes zijn hierdoor aand e orde van de dag.
Hoe ontkomen we aan de verslaving?
Hier in Nederland is dat moeilijker dan in de meeste andere landen. Shell, op de beurs bekend als Koninklijke Olie is, zo blijkt uit Wikileaks, het troetelkindje van de Nederlandse overheid. Waarnemers wezen al eerder op vermoedelijke banden van het miljardenconcern met het koninklijk huis.
Er zijn twee grootverbruikers van olie: het transport en de landbouw in de vorm van kunstmest, brandstof voor tractoren en landbouwchemicaliën. Vliegtuigen kunnen overstappen op waterstof (dat een hogere energiedichtheid per kilogram heeft dan aardolie).
Het wegvervoer zal over moeten stappen op elektrisch. Deze elektriciteit kan meer dan nu worden opgewekt uit alternatieve bronnen (laadstroom ’s nachts vangt de pieken in windenergie op) of kernenergie. Een goede aanvulling geeft zonne-energie: door auto’s te bekleden met zonnepanelen kunnen de accu’s gedurende de hele dag opgeladen worden, wat weer enkele tientallen procenten verbruik bespaart. Schepen kunnen door moderne zeilsystemen of desnoods net zoals vroeger worden gestookt op steenkool. In feite is alleen door de lage prijs van de uiterst vervuilende bitumenolie, een restproduct uit raffinaderijen, deze brandstof nu zo populair.
Landbouwvoertuigen kunnen op biobrandstof gemaakt van gewasresten, rijden. Terugbrengen van het kunstmest- en bestrijdingsmiddelengebruik is toch al geen slecht idee.
Is het mogelijk om energie af te tappen uit en ander universum? Enkele interpretaties van de kwantummechanica bieden hier inderdaad de ruimte voor. Een verkenning.
Een absurd verhaal?
Op een website die penny stocks op de markt brengt, las ik een verhaal over een speciale coating op glazen ruiten die in staat zou zijn om meer energie uit licht te halen dan er binnen komt. Dit verhaal bleek niet te kloppen: het werkelijke rendement ligt volgens het bedrijf zelf rond een ook al zeer behoorlijke dertig tot veertig procent, wat op zich onze energievoorziening zou revolutionariseren, maar toch is het een interessante gedachte. Hoe zou een systeem meer energie kunnen produceren dan er binnen komt i.e. zijn perpetuüm mobile’s mogelijk?
Kwantumteleportatie van energie Mischien is in een parallel heelal de zon al een rode reus en de aarde veranderd in gesmolten lava.Het antwoord lijkt te zijn: ja, althans: als het systeem energie kan onttrekken aan een ander systeem dat kwantumverstrengeld is met het systeem in kwestie. Kwantumtheoreticus Masahiro Hotta van de Japanse universiteit van Tohoku, toonde aan dat het in principe mogelijk is om energie te teleporteren. Als twee deeltjes met elkaar kwantumverstrengeld zijn, zijn de uitkomsten van de meting aan het ene deeltje bepalend voor het andere deeltje.
Hotta ontdekte dat door een meting aan een deeltje ook energie in het deeltje is te injecteren. Omdat kwantumverstrengelde deeltjes een gedeelde identiteit hebben, betekent dat dat het andere deeltje ook over die energie beschikt – die vervolgens weer afgetapt kan worden, ook al is het deeltje lichtjaren ver weg van zijn kwantumverstrengelde tweeling. Voorwaarde is helaas wel dat tegelijkertijd met de verstrengeling een ‘klassiek’ deeltje mee wordt gestuurd om de informatie over te brengen.
De maximale hoeveelheid energie die overgestuurd kan worden is evenredig aan de mate van kwantumverstrengeling die verdwijnt, stelt Hotta: kwantumverstrengeling is dus een hulpbron die verbruikt wordt om energie over te dragen. Dus erg lang heb je niet plezier van je kwantum-energietransport.
Veelwereldeninterpretatie
Naast verstrengeling kent de kwantummechanica het waarnemingsprobleem: elke meting levert een onvoorspelbare uitkomst op. Er zijn verschillende theorieën (of liever gezegd interpretaties) bedacht om hiermee om te gaan.
In de veelwereldeninterpretatie splitst ons heelal zich bij elke meting in kopieën. Dus overleeft Schrödingers kat in sommige universa.
De populairste, omdat het zo makkelijk rekenen is, is de veel-werelden interpretatie: bij elke meting splitst een kwantumdeeltje zich in verschillende meetuitkomsten.
Wordt bijvoorbeeld het sadistische gedachtenexperiment van Schrödinger uitgevoerd, waarbij er, zeg, driekwart kans is dat een atoomkern niet uit elkaar valt en de kat overleeft, dan wordt volgens de veel-werelden interpretatie het heelal gesplitst in voor drie kwart heelallen waarin de kat nog leeft en één kwart heelallen waarin de kat dood is.
Zon uit parallel universum aftappen
Nu komt het. Stel dat twee deeltjes met elkaar kwantumverstrengeld zijn. Het heelal splitst voortdurend in parallelle heelallen. Dus komen er parallelle heelallen waarin elk een kopie van dit verstrengelde paar bestaan. Echter: de kopieën zijn mogelijk ook nog met kopieën in parallelle universums verstrengeld (of dit zo is is onzeker; immers de deeltjes worden geacht niet meet met elkaar in contact te staan zodra het heelal afgesplitst is).
Stel, je verricht een meting aan een deeltjespaar dat vijf miljard jaar geleden, toen het zonnestelsel nog een chaotische gaswolk was, met elkaar verstrengeld is geweest. Ongeveer 99,85% procent van alle atomen in het zonnestelsel maakt nu (en naar we kunnen aannemen, ook in het parallelle universum) deel uit van de zon, dus zijn miljoenen graden heet.
Bijna alle materie in het zonnestelsel bevindt zich binnen de zon.
Met andere woorden: de kans is 99,85% dat een partner van een deeltje dat in dit universum zich op aarde bevindt, zich in het parallelle universum in de zon bevindt.
Je zou dus in principe, gesteld dat de kwantumverstrengeling nog zou bestaan (in de praktijk duurt deze zeer kort omdat andere deeltjes deze verbreken), dat kwantumverstrengeling ook tussen afgesplitste universums bestaat (dat is twijfelachtig) en dat de gassen van de interstellaire stofwolk redelijk homogeen gemengd zijn geweest, energie kunnen aftappen van de zon in een parallel universum.
Wel moet je dan het kwantumdeeltje opsporen dat de informatie van het ene deeltje naar het andere deeltje draagt. En kan dat wel volgens de Veel-Werelden interpretatie?
De geschiedenis van de Sinti, Roma en andere nomaden zoals Sami en Touareg bestaat uit een voortdurend gevecht tegen de natiestaat. Kan het niet slimmer?
Natiestaat een vloek voor nomaden
Na eeuwenlang bloederige oorlogen, burgeroorlogen en geharrewar is Europa nu opgedeeld in een aantal min of meer stabiele landen. Regionale afscheidingsbewegingen als die van de Basken dan uitgezonderd. Toch zijn er volken die nooit een eigen land zullen krijgen.
De nazis vonden de Sinti en Roma ongewenste bevolkingsgroepen en stuurden ze naar vernietigingskampen.
Het bekendste voorbeeld zijn uiteraard de Sinti en Roma die doorgaans een nomadisch bestaan leiden.
Dit leidt tot ongemakkelijke situaties. Nomaden voelen zich vaak meer verbonden met hun eigen groep dan met de natiestaat waar ze toevallig hun wagens hebben geparkeerd. Ook de landen waar ze verblijven, zien ze in de praktijk als tweederangs burgers. Wat ook niet echt helpt is dat de leefgewoontes van de voornaamste bevolkingsgroep in deze landen vaak heel anders zijn dan die van nomadische volken.
Toerisme en emigratie van gepensioneerden gaat meestal wel goed
Grootschalige volksverhuizingen komen de laatste halve eeuw heel voor. Ze zijn alleen van tijdelijke aard: toeristen. Elke zomer gaat een groot deel van de Europese bevolking massaal op trektocht. Anders dan nomaden worden deze tijdelijke immigranten van harte verwelkomd. Er zijn zelfs diverse bureaus die tot doel hebben zoveel mogelijk toeristen te lokken.
De reden is dat de rechtspositie van deze mensen goed vastligt – het zijn toeristen die tijdelijk te gast zijn – en dat ze goed betalen. Dit geldt ook voor gepensioneerden die emigreren naar een zonniger land. Hun afwijkende gewoontes worden dan door de inboorlingen doorgaans voor lief genomen en zijn vaak een grote bron van vermaak. Al zijn er ook bij toerisme overlastproblemen.
De staat zonder land
Ooit heersten de hospitaalridders van Sint Jan, de orde van Malta, over het gelijknamige eiland. Na de bezetting van Malta door de Engelsen en onafhankelijkheidsverklaring daarna verdween de staat van de johannieters.
Een riddermonnik, voluit Ridder-Grootkruis van Eer en Devotie, van de orde van Malta.
Toch wordt de soevereine order van de ridders van Malta in enkele opzichten nog erkend als staat. De staat heeft het recht postzegels uit te geven, is waarnemer bij de algemene vergadering van de VN en enkele kantoren en landgoederen van de ridderorde in Italië en Malta hebben extraterritoriale status: gebiedjes die officieel niet tot het omringende land behoren. De orde houdt zich nu, voor zover bekend, vooral met liefdadigheidswerk bezig en telt ongeveer 12.000 ridders, voornamelijk Europese adel. Ze mag eigen paspoorten, postzegels en munten uitgeven en heeft bepaalde internationale verdragen mede ondertekend.
Eigen staat voor nomaden
Een dergelijke constructie kan ook worden gebruikt om de Sinti en de Roma uit de brand te helpen. Mensen die dat willen, kunnen zich laten registreren als staatsburger van de Sinti-of Roma staat. Deze staat wordt een nieuwe lidstaat van de Europese Unie.
De staat kan enkele kantoren toegewezen krijgen als soeverein grondgebied, maar haar bewoners zullen net als overige EU-burgers overal in Europa kunnen wonen en werken. De nomaden kunnen hun eigen wetten invoeren, zolang deze niet in strijd zijn met het EVRM of andere Europese verdragen.
Misschien kan een vergelijkbare constructie gekozen worden voor andere groepen die het helemaal gehad hebben met de wetten van de meerderheid: anarchisten, libertariërs, communisten en noem maar op.
Venus, vaak het helse zusje van de aarde genoemd, lijkt op het eerste gezicht de meest ongastvrije plek in het zonnestelsel. Schijn bedriegt echter. Zonne-energie volop en een beschermende atmosfeer. De aarde is maar enkele zendminuten weg. Sterker nog: buiten de aarde biedt Venus in het zonnestelsel waarschijnlijk de gerieflijkste omgeving voor de mens. Wel zullen we dan moeten wennen aan een zwevend bestaan…
Een dik wolkendek maakt het oppervlak van Venus onzichtbaar voor ons.
Venus factsheet
Grootte: 12100 km doorsnede (95% van de aarde)
Zwaartekracht: 0,90 maal die van de aarde
Atmosfeer: aan de oppervlakte 93 atmosfeer, bestaat uit 96,5% kooldioxide, 3,5% stikstof en gassen als argon en zwaveldioxide
Temperaturen: 460 graden (oppervlak); 20 graden (50 km hoogte)
Daglengte: 243 dagen (atmosfeer roteert in plm. 100 uur)
Lengte jaar: 243 dagen
Waardevolle grondstoffen: kooldioxide, stikstof, mogelijk telluur
Pluspunten: redelijke nabijheid aarde, aardachtige zwaartekracht, op grotere hoogte aangename temperaturen en luchtdruk, beschermende atmosfeer, zonne-energie
Gevaren: oppervlakte is met 95 bar en 460 graden Celsius vrijwel de dodelijkste plek in het zonnestelsel, waterstof is zeer schaars
De omgeving
Een oppervlakte zo heet dat lood smelt. Een verstikkende atmosfeer, zo dicht dat je haast moet zwemmen om je voort te bewegen.
Venus kent twee kleine `continenten`: Ishtar Terra (boven) en Afrodite Terra (iets onder de evenaar).
Kortom: Venus lijkt, met uitzondering van Jupitermaan Io, meer op de hel dan alle andere plaatsen in het zonnestelsel. Ongeveer tachtig procent van de oppervlakte bestaat uit lavavlaktes, bezaaid met grote, vlakke vulkanen en stervormige structuren. De resterende twintig procent bestaat uit hooglanden. Het hoogste gebergte op Venus, Maxwell Montes, steekt elf kilometer boven het oppervlak uit. Op de hoogste toppen ligt een wittig goedje, vermoedelijk telluur of lood-zink sulfaten.
Ongeveer zestig kilometer boven het oppervlak zijn er zwaveldioxide en zwavelzuurwolken, maar temperatuur en luchtdruk lijken op die van de aarde.
Hoe reis je naar Venus?
Venus is al door diverse ruimtesondes bezocht. De planeet ligt dieper in de zwaartekrachtsput van de zon dan de aarde. De afstand tot de aarde varieert van veertig tot tweehonderdvijftig miljoen kilometer. Het kost minder raketbrandstof om Venus te bereiken dan welke andere planeet in het zonnestelsel ook. Dit dankzij de dichte atmosfeer, die als rem gebruikt kan worden. De reistijd ligt rond een jaar.
Hoe bewoonbaar is Venus?
De dodelijke oppervlakte van Venus is met de huidige technologie voor ongeveer twee uur bewoonbaar. Op vijftig kilometer hoogte zijn zowel luchtdruk, zwaartekracht als temperatuur echter aangenaam aards. Dit inspireerde NASA-wetenschapper Landis om kolonisatieplannen te ontwikkelen.
Een permanente basis op Venus zal moeten drijven in de atmosfeer. Het oppervlak is te heet.
Kooldioxide is bij dezelfde luchtdruk en temperatuur anderhalf keer zo zwaar als lucht, wat betekent dat een bel met aardse atmosfeer al een behoorlijk groot drijfvermogen geeft: per kubieke meter zeshonderd gram.
Een kolonie van, zeg, tweehonderd meter lang en vijftig breed zou door de structuur te vullen met een “aards” zuurstof-stikstof mengsel (de atmosfeer van Venus bevat 3,5% stikstof en zuurstof is uit CO2 te halen) blijven zweven. De bovenkant kan met zwavelzuur-resistente zonnepanelen worden bekleed om energie te leveren. Nog meer goed nieuws: mensen kunnen met een gasdicht pak en zuurstoftoevoer ook buiten de basis rondlopen.
Het grote gebrek aan waterstof (en dus water) is een veel groter probleem, maar dit kan met heel veel energie uit zwavelzuur gehaald worden. Op Venus is er ongeveer twee keer zoveel zonne-energie als op aarde. Ook zal de ballonwand van een zwavelzuur-resistent materiaal moeten worden gemaakt.
Voordelen van een kolonie boven Venus
De dikke atmosfeer is ideaal om grote brokken asteroïde mee af te remmen, op aarde ondenkbaar wegens de risico’s. Ook de overvloedige zonnestraling en de rijke koolstofbron – de atmosfeer – maakt Venus voor industriële productie erg interessant.
De oppervlakte van Venus is met 460 graden C en 93 atmosfeer dodelijk.
De planetoïdengordel is vanuit Venus makkelijker te bereiken dan vanaf de aarde.
Het is niet nodig kunstmatige zwaartekracht op te wekken voor fabrieksarbeiders. Venus bevat heel veel stikstof, waar op de maan, Mars en in de planetoïdengordel een groot tekort aan is. Kortom: er zal zich een levendige stikstofhandel kunnen ontwikkelen. De atmosfeer van Venus bevat bepaalde verbindingen die samen niet voor kunnen komen. Mogelijk is het leven op Venus naar de atmosfeer ontsnapt. Dit zou Venus ook wetenschappelijk gezien een interessante bestemming maken.
Gevaren op Venus
Iedereen die op het oppervlak terecht komt, is ten dode opgeschreven. De atmosfeer is onadembaar en giftig. Hoger in de atmosfeer zijn er wolken geconcentreerd zwavelzuur dat korte metten maakt met de meeste materialen. Venus kent weliswaar nauwelijks een magnetisch veld, maar wel een zeer dichte atmosfeer die redelijke bescherming biedt tegen kosmische straling, de zonnewind en meteorieten.
Hoe zou een kolonie op Venus er uit zien?
Er zijn twee mogelijkheden: een zwevende kolonie in de atmosfeer van Venus of een ruimtestation in een baan om Venus. Ruimtestations zijn uiteraard aangepast aan de omstandigheden van het interplanetaire vacuüm en zien er ongeveer zo uit als in de Lagrangepunten rond de aarde.
Een kolonie in de atmosfeer van Venus zal erg groot moeten zijn: vele honderden meters in doorsnede of groter om voldoende drijfvermogen te krijgen. Boven de zwavelzuurwolken is er heel veel zonlicht beschikbaar. In de ballon (gesteld dat een zwavelzuurresistent, voldoende sterk doorzichtig materiaal wordt toegepast als dakbekleding) kunnen dus enorme landbouw- en leefgebieden aan worden gelegd. Wel zal in de tijd dat de kolonie aan de nachtzijde van Venus zit (gemiddeld twee etmalen) kunstmatige verlichting moeten worden gegeven.
Hoe is Venus tot leefbare wereld om te bouwen?
Venus kent twee grote pluspunten: de zwaartekracht lijkt op die van de aarde en er is voldoende stikstof om een stikstofatmosfeer mee te creëren. Daarentegen zijn er meerdere, zoals een manager het zou noemen, stevige uitdagingen. De dikke kooldioxide-atmosfeer moet weg worden gewerkt. Om een indruk te geven: als alle kooldioxide vast zou vriezen op het oppervlak, ontstaat een laag van meer dan een kilometer dik. Verder is de daglengte veel te groot.
De minst ambitieuze oplossing is de planeet stil te zetten, zodat altijd hetzelfde halfrond naar de zon is gekeerd en vervolgens afschermen van de zon. De kooldioxide zou hierdoor uiteindelijk vastvriezen op de nachtzijde. Eventueel kan de kooldioxide worden omgezet in carbonia, een materiaal dat ongeveer zo hard is als diamant en dus ideaal voor ruimtestations en megalomane ruimteprojecten. Met een zonneschild en het laten inslaan van een kleine ijsmaan (of een wat subtielere aanpak) is het dagdeel in te richten tot een knus zonnig kuuroord.
Venus omgebouwd tot tweede aarde. De pannekoekvulkanen en kleine continenten onderbreken de enorme oceaan.
Een ambitieuzere oplossing is de rotatie versnellen tot een aardachtige daglengte. De hoeveelheid energie die daarvoor nodig is is afgrijselijk veel: 2.14×1029 Joule, voldoende energie om de wereldbevolking vierhonderd miljoen jaar mee van energie te voorzien (of anders bekeken: minder dan tien minuten zonneschijn dus ach, waar praten we over).
Nadat we hebben afgerekend met de kooldioxide moeten we aan genoeg waterstof zien te komen voor een mooie oceaan. Naar keuze kunnen we een ijsmaantje of planetoïdes slopen, wellicht is de grootste planetoïde Ceres een interessante kandidaat, of een ijsreus zoals Uranus of Neptunus strippen (Jupiter en Saturnus bevatten nog veel meer waterstof, maar hun zwaartekracht is veel sterker).
Een energiezuiniger, maar langdurig alternatief is de Kuipergordel en Oortwolk uitkammen naar kometen.
Een stevige verbouwing, maar dan heb je ook wat: een gastvrije zusterplaneet van de aarde, zoals Venus er miljarden jaren geleden waarschijnlijk uitzag. Uiteraard moet er nog wel een goed zonneschild geconstrueerd worden om te voorkomen dat het weer mis ging zoals miljarden jaren geleden.
Onderzoekers van de Tel Aviv Universiteit denken op grond van een berekening dat het mogelijk is om met het nulpuntsenergie-effect glas te doen smelten bij nul kelvin. Gewoonlijk vereist het smelten van glas temperaturen van vele honderden graden. Wat is hier aan de hand?
Wat is glas?
Vensterglas is de bekendste vertegenwoordiger van een groep stoffen die alle hetzelfde kenmerk gemeen hebben: het zijn als het ware bevroren vloeistoffen.
Glas is in feite een gestolde vloeistof.
De atomen in een glas zitten niet in een kristalrooster, zoals andere vaste stoffen, maar liggen lukraak door elkaar heen, zo sterk afgekoeld dat ze in hun beweging zijn bevroren. Stoffen met een dergelijke structuur worden dan ook glazen genoemd.
Ook water kan een glas vormen als het extreem snel wordt ingevroren. Bij het invriezen van menselijke weefsels gebeurt dat. Als het invriezen langzamer gaat, vormen zich namelijk ijskristallen die de celwanden lek prikken.
Dus in feite zitten er plakken stroperige vloeistof in je ramen. (OK, het verhaal is iets ingewikkelder). Vroeger werd gedacht dat de verdikking die je in veel middeleeuwse ruiten onder aantreft een gevolg is van het langzaam stromen van glas, maar nu weten we dat de viscositeit (stroperigheid) van glas op kamertemperatuur zo extreem hoog is dat dit effect pas na vele miljoenen tot miljarden jaren merkbaar is. Laten we hopen dat de mensheid het zo lang uithoudt…
Nulpuntsenergie
Er bestaat in de natuur een fundamentele onzekerheid, de onzekerheidsrelatie van Heisenberg. We kunnen bijvoorbeeld niet tegelijkertijd de plaats en de snelheid van een deeltje exact weten. De onzekerheid is altijd groter dan de constante van Planck, 6,26 * 10-34 Joule seconde. Dit ligt niet aan onze slechte instrumenten, integendeel. Deze onzekerheidsrelatie is misschien wel het fundamenteelste wat we in de natuur kennen.
Hoe extreem klein deze waarde ook is, op een miljoenste graad kelvin boven het absolute nulpunt gaat dit effect een enorme rol spelen. We weten bij deze temperatuur de energie van een atoom heel precies, namelijk ongeveer nul. De ijzeren onzekerheidsrelatie van Heisenberg dicteert nu dat de plaats van het atoom erg onzeker wordt. Het atoom verandert in een wazige wolk die steeds meer naburige atomen gaat overlappen. Wat eerst een bevroren vloeistof was gaat daardoor steeds meer lijken op een echte vloeistof. En dit is precies wat het team onderzoekers van de Tel Aviv universiteit stelt.
Van glassmeltovens zijn we voorlopig nog niet af. Toch zijn er voldoende goede toepassingen te bedenken voor kwantumglas.
Kunnen smeltovens afgeschaft worden?
Helaas. De grondstoffen voor glazen bestaan uit kristalvormende vaste stoffen. De bindingsenergie van kristallen, zeker die in de uitgangsstoffen voor vensterglas, is meestal enorm hoog. Die kan alleen verbroken worden door ze voldoende te verhitten, in het geval van silicaatglas (vensterglas) aanmerkelijk boven de duizend graden Celsius. Koelen helpt hier niet.
Wel is voor glasbewerking deze techniek heel interessant. Als het belangrijk is een glasoppervlak heel precies te hechten aan een ander materiaal bijvoorbeeld. Het kwantumglas kruipt dan in alle holtes. Dit is vooral interessant voor zeer gevoelige materialen die verhitting niet overleven. Je zou bij wijze van spreken een levend wezen in glas kunnen inbedden. Kortom: een heel nieuw technisch domein waaruit wel eens producten voort kunnen komen die we ons eerder nog niet voor konden stellen…
In een uniek experiment gaan wetenschappers proberen om leven te scheppen uit niet-levende materie. Zonder verder ook maar iets te doen. Wel bestaat dit proto-leven niet uit koolstof, waterstof, zuurstof en stikstof, maar uit metaaloxiden. Roest dus.
Leven was al snel op aarde actief
Het blijft een van de grootste raadsels in de wetenschap. We weten dat het leven meer dan drieëneenhalf miljard jaar geleden voor het eerst opdook op aarde, vlak nadat het helse hadeïcum – het tijdperk dat de aarde geregeld in een lavapoel werd veranderd door asteroïden en planetesimalen – af was gelopen.Wat de oorzaak van het ontstaan van het leven ook was, het moet dus snel zijn ontstaan (of zoals de panspermisten geloven, op aarde zijn neergeregend vanuit de ruimte).
RNA-wereld
We weten uit de opbouw van ribosomen, onderdelen van cellen die RNA vertalen in eiwitten en zelf ook bestaan uit RNA – ook dat het leven op een gegeven moment door een RNA-fase moet zijn gegaan.
RNA vormt soms net als DNA een dubbele spiraal, maar komt meestal als enkele spiraal voor.
RNA is minder bekend dan DNA: ook RNA kan erfelijke informatie dragen maar RNA is chemisch minder stabiel dan DNA.
Uniek aan RNA is dat het molecuul erfelijke informatie draagt, ook in staat is om zichzelf te kopiëren en tegelijk als enzym (werkmolecuul) kan werken – RNA-enzymen, ribozymen, bestaan nog steeds. Kortom: RNA zou wel eens het vooroudermolecuul voor het eerste leven kunnen zijn geweest.
Er zijn verschillende argumenten om te geloven dat er misschien voor de RNA-wereld nog een ander levend systeem was. Om te beginnen: ribonucleotiden, de bouwstenen van RNA, zijn erg zeldzaam in bijvoorbeeld chondrieten: koolstofmeteorieten die wel wel rijk zijn aan aminozuren, de bouwstenen van eiwitten. Er ontbreekt dus een mechanisme dat de ribonucleotiden concentreert of selectief creëert.
Nog een vervelend probleem: veel moleculen komen in een linksdraaiende en een rechtsdraaiende variant voor. Linksdraaiende en rechtsdraaiende ribonucleïnezuren vormen onderling geen voor leven interessante verbindingen. Ook is RNA zelf nogal instabiel (een RNA-molecuul gaat enkele dagen mee) en RNA-bouwstenen gaan niet snel uit zichzelf aan elkaar kleven.
Begon leven als roest?
Geen wonder dat onderzoekers druk op zoek zijn naar alternatieve verklaringen waarin aminozuren een grotere rol spelen. In een gedurfd experiment gaan onderzoekers hetzelfde proberen wat in vervlogen eeuwen diverse vitalisten probeerden: uit dode materie replicerende structuren creëren (zichzelf kunnen kopiëren is het belangrijkste kenmerk van leven).
Een oxometalaat bestaande uit vanadium en zuurstof. In het centrum een chlooratoom.
De onverwachte uitgangsmaterialen: metaaloxiden. Experimenteel chemicus Leroy Cronin en zijn team ontdekten namelijk dat polyoxometalaten, complexe oxides (verbindingen met zuurstof) van metalen als molybdeen, vanadium en wolfraam, in staat zijn om uit het niets dingen te vormen die lijken op levende structuren: wielvormige structuren, buizen, holtes, holtes in holtes en dergelijke.
In de chemische industrie zijn metaaloxides gewilde katalysatoren (stoffen die helpen bij het vormen van andere stoffen, maar zelf onveranderd blijven).
Cronin veronderstelt nu dat metaaloxides een vergelijkbare rol hebben gespeeld bij het vormen van het eerste leven. Het verhaal begint bij een vorm van ‘metaaloxide-leven’ dat bestaat uit ingewikkelde clusters die metaalionen en zuurstof opslokken om zichzelf te kopiëren.
Door de ingewikkelde configuratie van elektronen op het oppervlak van een metaaloxide, kan een soort sjabloon ontstaan waarop aminozuren zich hechten en zo als het ware worden gekatalyseerd om zich te ontwikkelen tot eiwitten. Mogelijk kan een soortgelijk effect zijn opgetreden voor de vorming van het eerste RNA, dat zich concentreerde op een metaaloxide-oppervlak of in een metaaloxide-cel.
In vijfduizend uur proto-leven creëren
In een nieuw, vijfduizend uur durend experiment testen Cronin en zijn team nu uit of evolutionaire druk op deze metaaloxideclusters leidt tot selectie. In het experiment worden flessen met polyoxometalaat-oplossingen plus ‘voedingsstoffen’ continu geroerd en in beetjes op toevallige wijze aan elkaar toegevoegd. Als Cronins theorie klopt, zullen zich in sommige flessen metaaloxideclusters vormen die in staat zijn zichzelf te kopiëren en de fles als het ware over te nemen. Als enkele van deze clusters terecht komen in andere flessen, zullen ze deze ook “besmetten” en muteren tot nog effectievere zichzelf vermenigvuldigende clusters. Er zijn ondertussen chemische methodes ontdekt om uit te vinden of het hier dan inderdaad gaat om een niet puur thermodynamisch proces, m.a.w. een protovorm van leven.
Op aarde zou molybdeen-gebaseerd leven weinig kans maken (een korte periode wellicht uitgezonderd tot koolstof-gebaseerd leven het overnam), maar elders in het heelal ligt dit misschien heel anders. Misschien liggen er op dit moment wel metaaloxide-wezens te bakken in de warme gloed van een verre ster…
Internet is in veel opzichten een geweldig systeem. Het maakt het in principe mogelijk dat mensen overal ter wereld met elkaar kunnen communiceren en heeft het monopolie van de mainstream massamedia effectief doorbroken. Voor de komst van internet waren er alleen een handvol piratenzenders en -schepen waar de overheid fanatiek op joeg. Nu kan iedereen op zolder kritisch en grensverleggend nieuws publiceren.
De Pirate Box. Wissel hiermee anoniem plannen uit om de absolute wereldheerschappij te veroveren.
Internet kent echter ook een aantal ernstige nadelen, reden waarom we ons zorgen maken. Zijn er geen alternatieven?
Letterlijk alles wat je op internet doet is namelijk na te trekken door autoriteiten die vanzelfsprekend altijd het beste met de bevolking voor hebben (al begrijpt de bevolking dat niet altijd, dus is het voor hun bestwil nodig dat ze af en toe aan worden gepakt, in het algemeen belang).
Verder zorgt internet voor een lagere redundantie. Internet op zich is zeer redundant – het systeem is immers door het Amerikaanse leger ontworpen om de vernietiging van centrale servers te overleven – maar vrijwel alle communicatie loopt nu via internet – zelfs in toenemende mate het telefoonverkeer. Lukt het op de een of andere manier de centrale infrastructuur van internet plat te leggen – er zijn maar dertien centrale DNS-servers, bijvoorbeeld – dan betekent dit een totale informatie-blackout. De meeste mensen zullen zelfs geen televisie meer kunnen ontvangen omdat tv-signalen in toenemende mate via internet worden verspreid. Alleen ouderwetse AM- en FM-radio’s en satelliet-TV zal nog werken. Mogelijk.
Ook proberen overheden, waaronder de Europese Unie, Britse en de Amerikaanse, steeds meer greep op de inhoud van internet te krijgen, m.a.w. censuur.
Simpel maar geniaal: een USB-stick inmetselen in de muur en klaar is uw anonieme data-wissel.
Gelukkig blijken diverse visionairen zich deze vraag al te hebben gesteld en simpele tot ingewikkelder oplossingen te hebben bedacht voor de dag waarvan niemand hoopt dat deze ooit zal aanbreken: het einde van open internet of de komst van de politiestaat. Een kort overzicht van de ideeën. Gebruik deze of bedenk andere. Kennen jullie nog meer manieren? Post ze hieronder, we zuillen ze in dit artikel verwerken.
Dead drops De dead drop of anonieme brievenbus staat toe boodschappen en voorwerpen uit te wisselen zonder dat twee mensen elkaar hoeven te ontmoeten. Deze klassieker uit de Koude Oorlog, heeft van New Yorker Aram Bartholl een nieuw jasje gekregen. Een USB-stick wordt ingemetseld in een muur of andere stabiele publiek bereikbare plaats. Hierop kunnen gegevens worden geplaatst die anoniem gedeeld kunnen worden. Gebruik bij voorkeur tekstbestanden (.txt). In bijvoorbeeld Microsoft Word-bestanden wordt allerlei informatie over de gebruiker meegestuurd.
Pirate Box Kunstenaar David Darts, ook uit de Big Apple, bedacht de Pirate Box, een WiFi router zonder internet. Het apparaatje bestaat uit een Linux servertje met een webhost. Het gebruik is simpel. Zodra je binnen bereik bent van het draadloze netwerk, kan je verbinding leggen en bestanden uploaden of downloaden. Het apparaat is voor onder de honderd euro zelf te bouwen en werkt onder de open-source FLOSS software.
Netsukuku De Italiaanse wiskundige Andrea Lo Pumo bedacht Netsukuku, een alternatief voor internet dat ontstaat door wifi-routers aan elkaar te knopen. De gebruiker hoeft alleen de software te installeren op zijn laptop of pc. Netsukuku is op dit moment nog volop in ontwikkeling, nog geen enkele stad is uitgerust met een werkend systeem. Netsukuku is een geheel plat netwerk: er zijn geen centrale servers en er is geen internetprovider nodig. Dit kan door een fractale opbouw van netwerken: een eindnode kan uitgroeien tot een centrale hub indien nodig. De maximale werkgeheugenbelasting is in het ergste geval 350 kilobyte (een duizendste van het gemiddelde computergeheugen). Nog beter nieuws is dat datapakketjes niet op een bepaalde computer zijn te traceren. Kortom: sommige Italiaanse politici en een bepaalde zeer sympathieke mevrouw zullen hier niet blij mee zijn. Helaas is er nog steeds geen werkende versie die uitgerold kan worden, maar Lo Pumo is druk aan het werk.
Technisch hebben we de mogelijkheden om er met maar enkele uren werk per week, toch een goede levensstandaard er op na te houden. Waarom doen we dat niet maar concurreren we elkaar kapot?
Hard werken om te kunnen luieren aan het strand
Er doet een klassieke, in diverse vormen opduikende anekdote de ronde over een rijke industrieel, van zijn zuurverdiende geld op vakantie op een paradijselijk Stille Zuidzee eiland. Hij ziet een op het strand luierende inboorling en leest hem de les over het nut van hard werken. Als de inboorling maar hard genoeg werkt en het koraalrif leegvist, is hij over dertig jaar multimiljonair en kan hij… luieren aan het strand.
Onnodige consumptie
Natuurlijk is de werkelijkheid voor aan het strand luierende inboorlingen wat minder rooskleurig dan hier voorgesteld, vraag maar aan de gemiddelde Cubaan of Jamaicaan, maar toch zit er een kern van waarheid in het verhaal.
We zouden veel meer vakantie kunnen hebben als we elkaar niet zoveel aan het werk zouden houden.
Bepaalde dingen zuilen altijd nodig blijven. Denk aan voedsel, basale gezondheidszorg, kleding en een dak boven het hoofd. Toch is een groot deel van onze consumptie terug te voeren op volstrekt onnodige dingen. Wie heeft gevraagd om STER-reclames? Kerstkaarsen met led-lampjes er in (ontdekte ik tot mijn afgrijzen achteraf)? Hondendekjes voor het warmhouden van eveneens volstrekt overbodige Mexicaanse naakthonden, die mensen nemen omdat ze geen tijd hebben om een vaste partner te vinden en kinderen te krijgen?
We houden voornamelijk elkaar bezig
In feite ontstaat een groot deel van het werk omdat mensen elkaar bezig houden. Veel ambtenaren schrijven rapporten voor andere ambtenaren. Veel ambtenaren controleren andere ambtenaren. Er gaat heel veel werktijd in vergaderingen zitten die tachtig procent van de tijd nergens over gaan. Verkopers zijn de hele dag druk in de weer om aan de telefoon andere werkenden een product aan te smeren – dubbel productiviteitsverlies.
Twee beroepsgroepen: de reclamejongens en de juristen – leveren ook extra werk op omdat ze leiden tot een wapenwedloop tussen fabrikanten, die om niet in de problemen te komen een betere jurist moeten inhuren dan de concurrent. Doorgedraaide overwerkte stakkers moeten naar een therapeut. Wanhopige huizenzoekers bieden tegen elkaar op waardoor de kosten van een woning voornamelijk uit gebakken lucht bestaan. Allemaal goed voor “de economie”, omdat alle omzetcijfers meetellen voor de berekening van het BNP.
Dit proces blijkt ook in andere bureaucratieën (zoals de Nederlandse) en in grote bureaucratische bedrijven voor te komen. Volgens Parkinson zijn er hiervoor twee oorzaken: een bureaucraat (doorgaans bekend als ambtenaar, stafmedewerker of manager) wil, in plaats van meer rivalen, meer ondergeschikten en een bureaucraat creëert werk (ze houden elkaar bezig).
Werkloosheid is helemaal geen probleem
Werkloosheid is het grote spookbeeld voor bestuurders en economen. Een groot deel van het papieren heen en weer schuiven wordt verdedigd met het argument dat het voorkomt dat er acute werkloosheid uitbreekt. Geen wonder dat ze er alles aan doen om werkgelegenheid te behouden.
Advocaten houden vooral elkaar aan het werk in een juridische wapenwedloop.
De polderaars zijn absolute wereldkampioenen geworden in werk scheppen. Een probaat middel hiervoor is allerlei ingewikkelde regels en normen invoeren. Dan heb je namelijk veel ambtenaren en andere bureaucraten nodig die deze moeten gaan handhaven. Je begrijpt: als bedenker van een dergelijke regel zit je gebeiteld, want jij krijgt leiding over die groep controleurs en valt dus in een veel hogere salarisschaal.
Het gevolg: productie wordt duurder, want de salarissen van de bureaucraten moeten terug worden verdiend. Het handjevol mensen dat werkelijk productief werk doet, wordt steeds zwaarder belast.Daarom is het ziekteverzuim ook extreem hoog onder deze stakkers, denk aan bouwvakkers en fabrieksarbeiders. Met als resultaat dat er weer een nieuwe arbo- of verzuimmedewerker wordt aangenomen, die… enfin, het punt is duidelijk. Overigens: steeds meer van het productiewerk wordt nu volledig gerobotiseerd. Hetzelfde kunnen we de komende jaren verwachten met het werk in de zorg.
De Nederlandse overheid verdient verreweg het meeste aan consumptieve bestedingen: loonbelasting en BTW. Een vermindering in de omloopsnelheid van deze mallemolen merkt de schatkist meteen. Vandaar dat dit probleem door zal blijven etteren. Wie wil ontsnappen zal dat zelf moeten doen.
De oplossing: word financieel onafhankelijk
Financieel onafhankelijk worden kan op twee manieren: minder uitgeven en inkomen verwerven zonder werk (of met werk dat leuk is om te doen). Zelfs gedeeltelijke financiële onafhankelijkheid kan al veel stress schelen. Als gevolg hiervan zal het BNP dalen.
Daarentegen zal een land vol vrekken heel goed zijn voor onze concurrentiepositie. Het leven wordt veel goedkoper als de huizenprijzen als een plumpudding in elkaar zakken, waardoor ook de lonen niet zo hoog hoeven te liggen. Aan een vrek kan je alleen iets verkopen waar hij echt wat aan heeft, dus fabrikanten zullen zich moeten toeleggen op nuttige, kwalitatief hoogwaardige producten.
Meer mensen kunnen zich vrijwillig bezig houden met werk dat nu blijft liggen maar dat wel belangrijk is: wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaak van ernstige ziekten, ontwikkelen van milieuvriendelijke technieken en dergelijke. Op die manier zullen we zoveel waarde produceren dat Nederland toch een rijk land zal blijven.
