Bij iedere natuurramp, zoals de aardbeving met tsunami in Japan, is het altijd een hels karwei om vermiste personen terug te vinden. Als iedere burger een polsband met een radiozendertje draagt, kan je in het geval van een ramp mensen altijd terugvinden. Om de privacy te waarborgen, moet de radiozender alleen aan worden geschakeld als de drager bijvoorbeeld op een knop drukt of in noodgevallen.
De “gouden uren”
Hulpverleners weten dat het van enorm groot belang is dat slachtoffers snel, de eerste paar uur na de ramp gered worden en medische verzorging krijgen. Het is letterlijk van levensbelang dat slachtoffers snel na het optreden van de ramp worden gelokaliseerd. Vlak na bijvoorbeeld een aardbeving of modderlawine is de omgeving onherkenbaar. Slachtoffers kunnen overal onder liggen. Er zijn ontelbaar veel plaatsen waar de slachtoffers zich kunnen bevinden. Klop- en stemgeluiden kunnen alleen op korte afstand worden gehoord. Ook zijn sommige slachtoffers mogelijk buiten bewustzijn.
Reddingswerkers in Colombia proberen op tijd bij slachtoffers van een modderlawine te zijn.
Op dit moment moeten hulpverleners het gehele terrein afgraven om er achter te komen waar zich slachtoffers bevinden. Hiermee gaat kostbare tijd verloren.Veel mensen zijn daarom al dood op het moment dat reddingswerkers ze vinden.
Eigenlijk wil je dus een middel om slachtoffers snel te kunnen lokaliseren als er een ramp optreedt. Je wilt kunnen vaststellen welke slachtoffers nog in leven zijn en welke niet, zodat de reddingsinspanningen zich op de eerste groep kunnen concentreren.
Het idee: de elektronische hartslagmeter
Stel dat de meeste mensen een polsbandje zouden dragen met hierin een stethoscoop en een zender die radiogolven uitzendt met een golflengte die door metersdikke lagen modder, water en gesteente heen kan dringen en toch niet zo groot is dat locatie van het slachtoffer lastig is (ELF is dus volkomen onbruikbaar, want dan praat je over golflengtes van vele duizenden kilometers) . Tweehonderd tot duizend kilohertz is wellicht een optie – wanneer gecombineerd met triangulatie en sterkteverschillen. De stethoscoop geeft de hartslag door aan de zender. Van dode slachtoffers houdt het hart op te kloppen, dus de zender geeft hier door dat er geen hartslag meer is.
Privacybezwaren
De ervaring leert dat als de overheid eenmaal over bepaalde mogelijkheden beschikt, ze hier vroeg of laat misbruik van gaat maken. De Nederlandse overheid heeft – denk aan de ervaringen van Willem Oltmans en klokkenluiders als Fred Spijkers – wat dit betreft een betreurenswaardige staat van dienst. De Europese overheid is wat dat betreft nog een stap erger. Een systeem waarmee is vast te stellen waar iedere burger zich op elk moment bevindt, is uiteraard iets waar deze overheden erg blij mee zou zijn. Het zou het equivalent zijn van elektronisch huisarrest – voor iedere burger.
Het systeem moet dus zo worden opgezet dat er geen persoonlijke gegevens van burgers zijn af te leiden uit het systeem. De zender moet dus alleen doorgeven dat er een persoon onder het puin ligt en of deze dood of levend is, niet om welke persoon het gaat. Daarom moeten de polsbandjes het liefst door middel van een publiek-domein ontwerp in elkaar gezet worden door elke fabrikanten in binnen- of buitenland die het maar wil en gewoon in de winkel te koop zijn; desnoods door elektronica-hobbyisten in elkaar te zetten zijn. Uit biometrische gegevens is af te leiden om wie het gaat – een ECG is even individueel als een vingerafdruk – dus moet de hartslagmeter alleen als een soort morseteken de hartpulsen doorgeven.
Hoeveel ruimte heb je minimaal nodig om informatie op te slaan? Zou je de menselijke geest in een eindige hoeveelheid materie op kunnen sluiten? Om hoeveel materie gaat het dan ongeveer?
Hoeveel kan je in een atoom kwijt?
In principe kan je per atoom 1,3 bit informatie opslaan. Rekenen is dus makkelijk. Laten we uitgaan van doorsnee koolstofatomen, C-12 dus. Een terabyte (de informatieinhoud van een gemiddelde harde schijf) is tien picogram, ongeveer een bacterie. Alle, ja alle, ooit in druk verschenen of op websites gepubliceerde tekst in de menselijke geschiedenis, van de eerste papyrus tot de twaalfde kladversie van je rapport, dat je baas in zijn bureaulade laat verstoffen is samen iets meer: 200 petabytes;vijfentwintig microgram, een stofje. Alle digitale informatie die er in 2009 in de wereld bestond, een halve zettabyte, is een tiende gram, ongeveer een erwt. Aldus vrij naar Wikipedia’s overzicht van de ordes van grootte van hoeveelheden data.
Door met soorten atomen te variëren zou je in theorie nog wat extra informatie op kunnen slaan, misschien een factor tien of meer. Kortom: sla je dingen op atoomniveau op, dan kan je heel veel informatie kwijt in heel weinig materie.
De menselijke geest
We weten nog lang niet alles van hoe de menselijke geest informatie opslaat of überhaupt functioneert.
Klopt de theorie dat onze geest geheel bepaald wordt door de hersenen, of is er meer dan we kunnen vermoeden?
Gelovige mensen geloven dat een deel van onze geest, de ziel, ook na de dood voort blijft bestaan. De meeste wetenschappers denken dat onze geest voortkomt uit alleen onze hersenen en ophoudt te bestaan na de dood – al zijn er de raadselachtige bijna-dood ervaringen, waarbij de meetbare hersenactiviteit stopt maar de geest helderder is dan ooit en zich los lijkt te maken van het lichaam.
We weten hoe neuronen, zenuwcellen, signalen aan elkaar doorgeven en door welke biochemische veranderingen, neuronen veelgebruikte verbindingen opslaan. We weten ook dat dendrieten – de vertakte kabels waarmee neuronen communiceren – in staat zijn tot patroonherkenning en dus een stuk slimmer zijn dan tot nu toe werd aangenomen. Een ontdekking kort geleden bewees dat onze hersenen ook gevoelig zijn voor elektrische velden die in groepen werkende neuronen opwekken.
Een redelijke schatting?
Onze hersenen werken niet met bits en bytes, maar met frequenties en trillingen. Fundamenteel anders dan een computer dus. We kunnen niet naïef onze opslagcapaciteit in bits en bytes vertalen. Herinneringen kunnen vaag of scherp zijn. Een bit is altijd een één of een nul. Schattingen uit het verre verleden, die elke hersencel gelijkstelden aan één bit en de totale informatieinhoud van onze menselijke geest als het aantal neuronen – elf miljard of honderd miljard, als je alle zenuwcellen in ons lichaam meetelt, zaten er dus stevig naast. Ook modernere schattingen – die uitgaan van de hoeveelheid onderlinge verbindingen tussen neuronen als maat voor informatie, gemiddeld zo’n duizend per neuron, dus zo’n elf terabit – zijn twijfelachtig. Psycholoog Paul Reber gaat uit van een veel hoger getal: 2,5 petabit. Honderd mensen samen zouden als deze schatting klopt dus alle geprinte teksten ooit kunnen onthouden. Je zou dan de hele inhoud van een menselijk brein kunnen opslaan in iets dat kleiner is dan een stofje. Alle geesten van alle mensen die ooit hebben geleefd – honderd miljard – passen dan in een vat van vijfentwintig liter. Dit doet denken aan de eerste strofe van het beroemde gedicht Auguries of Innocence van de Britse dichter William Blake:
To see a world in a grain of sand,
And a heaven in a wild flower,
Hold infinity in the palm of your hand,
And eternity in an hour.
Kwantumcomputers of geheugenmoleculen?
Niet iedereen is het hier echter mee eens. Zo denken sommige onderzoekers dat onze hersencellen kleine quantumcomputers bevatten: Orch-OR. Deze theorie is overigens uiterst omstreden. Klopt Orch-OR, dan zou dit natuurlijk de opslagcapaciteit en rekensnelheid van ons brein nog veel groter maken. New-age healers geloven dat ons hele lichaam een kwantumcomputer is die op verschillende vibratieniveaus vibreert, de aura’s.
Anderen denken dat we op de een of andere manier informatie in moleculen als DNA of RNA of eiwitten zouden kunnen opslaan als chemisch geheugen. Inderdaad zijn er in het verleden nogal sadistische experimenten met platwormen uitgevoerd waarbij de dieren werden getraind de weg in een doolhof te vinden; vervolgens werden de arme platwormen vermalen en in andere platwormen geïnjecteerd. Deze platwormen bleken volgens de onderzoekers iets van de doolhofkennis van de ongelukkige doolhofkennende platwormen te hebben opgedaan, want ze leerden aanmerkelijk sneller. Dat kan natuurlijk ook te maken hebben met stresshormonen of speciale leer-chemicaliën die lerende platwormen aanmaken. Mogelijk hebben deze de andere platwormen gestimuleerd. Dit is wat de meeste neurowetenschappers anno nu geloven. Jammer, aan één kant. Met één prik de complete opleidingsstof uit je hoofd kennen is best handig, al mis je dan wel de studententijd…
Het grootste deel van het afgelopen millennium hebben de Arabische landen deel uitgemaakt van één groot rijk op islamitische grondslag: het kalifaat. Wat zijn de geopolitieke gevolgen als alle Arabische landen weer een dergelijk rijk gaan vormen?
De islam, een politieke religie De islam is zowel een religie als een politieke ideologie. Dus zowel Wilders als de rest van de politici hebben voor een deel gelijk. Dit heeft te maken met de rol van Mohammed die zowel geestelijk als werelds leider was van de groep islamieten, waardoor hij zowel morele als politieke instructies moest geven. Volgens hen die Mohammed beschouwen als een charlatan, heeft Mohammed koranteksten verzonnen om hem voordelen zoals absolute gehoorzaamheid en toegang tot vrouwen te verschaffen. Wie er ook gelijk heeft: veel koranteksten manen in ieder geval islamieten om Mohammed en leiders die door Mohammed waren aangewezen, onvoorwaardelijk te gehoorzamen. Ook spiegelt de koran gelovigen beloningen als overvloedig en willig vrouwelijk schoon, weelderige tuinen en wijn voor als ze doen wat Mohammed zegt.
Omdat Mohammed expliciete instructies had achtergelaten dat hij de laatste “profeet”, een theologisch concept dat zoiets als boodschapper van de godheid betekent, was, was er niemand die na zijn dood de rol van geestelijk leider op zich kon nemen. Bij de Twaalvers, de sji’ietische stroming die Iran controleert zijn de ayatollahs een soort plaatsvervangers van de Mahdi, de twaalfde imam die zich, geloven de Twaalvers, verstopt heeft tijdens soennitische vervolging; hiermee kunnen ze als geestelijk leider optreden.
De kalief als verdediger van het geloof en de gelovigen Politieke leiders waren er wel. Deze werden kalief, “opvolger” (van Mohammed) genoemd. De eerste vier kaliefen worden door alle islamieten bewonderd, maar waren naar hedendaagse Nederlandse maatstaven, de eerste kalief Abu Bakr wellicht uitgezonderd, meedogenloze tirannen.
De droom van veel islamieten: een islamitisch wereldrijk van Marokko tot Pakistan.
De vijfde kalief Mu’awiya greep met een gemene truc de macht van de vierde (eveneens weinig sympathieke) kalief Ali, wat de oorzaak is van de splitsing tussen soennieten en sji’ieten. Sji’ieten vereren sindsdien Ali.
In de praktijk bemoeien de wereldlijke autoriteiten zich ook uitgebreid met het geloof omdat in de islam de scheiding tussen kerk en staat niet zoals in het christelijke westen (adel en geestelijke stand) en India (priester- en krijgerkaste) bestond en een belangrijke taak van de kalief is, “de islam” te verdedigen. Ook ontleent de kalief zijn legitimiteit aan het islamitische geloof. De theologische bronnen van de islam werden in de loop van de eeuwen aangepast om het gezag van de kaliefen te versterken. Door de kalief Othman is uitgebreid geknutseld in de koran, maar sindsdien kwamen er zoveel kopieën van de koran in omloop dat dit niet meer ongestraft kon. Vandaar dat de kaliefen (en vele anderen) allerlei vrome verhalen over Mohammed, de hadith, in omloop lieten brengen om hun politieke macht uit te breiden. Als gevolg hiervan is wat we nu kennen als soennisme en sji’isme doorweven van vrome aansporingen om voor de kalief te strijden en voor de islam te sterven.
Oorlog als legitimatie van het gezag Uiteraard voelt bepaald niet iedere islamiet zich sterk aangetrokken tot het vermoorden van zogeheten vijanden van de islam of martelaarschap op het slagveld, integendeel, maar dat de godsdienstige aansporing om te vechten en te sterven voor de islam (dus de kalief) heeft onmiskenbaar grote militaire voordelen opgeleverd voor de kalief. Het beginnen van een oorlog in naam van de islam was dan ook een geliefde strategie om meer binnenlandse steun te krijgen voor het eigen gezag en af te komen van lastige oproerkraaiers (islamitische landen kennen grote groepen ongetrouwde jonge mannen). Ook levert iedere oorlog direct veel geld op: een vijfde van alle oorlogsbuit vervalt volgens de koran aan de leider van de gelovigen. Overigens was deze godsdienstige rechtvaardiging van oorlog ook in veel christelijke rijken schering en inslag, al is het in strijd met wat Jezus hierover heeft gezegd.
Het kalifaat: de enige legitieme bestuursvorm volgens veel islamieten Volgens veel islamieten vormt de islamitische gemeenschap, de oemmah, één geheel. Als mensen daarin verdelingen maken zijn ze zondig. Uiteraard past de op dit moment fijnversnipperde Arabische wereld met meer dan twintig islamitische landen hier niet in, om maar niet te spreken over de rest van de islamitische wereld. Vandaar de voortdurende druk vanuit de bevolking om één rijk te vormen. Relatief seculiere leiders als Nasser en Gadaffi probeerden daarom staten samen te voegen tot één islamitische superstaat, maar geen enkele leider wilde de tweede viool spelen. Vandaar dat deze pogingen mislukten. De enige geslaagde unificatie, die van Noord- en Zuid-Jemen, kwam pas nadat het noorden het zuiden onder de voet had gelopen.
Het einde van het kalifaat en de ondergrondse kalifaat-beweging Het kalifaat werd in de twintiger jaren afgeschaft door Kemal Atatürk, de president van wat het overbijfsel van het Ottomaanse Rijk was en later Turkije is geworden. Veel islamieten voelden zich hierdoor ten diepste gekrenkt. Verschillende internationale radicale groepen zoals de Moslimbroederschap en de Hizb Ut-Tahrir zagen daarom het levenslicht, alle met het doel alle islamitische landen samen te voegen tot één islamitische superstaat, het kalifaat.
Deze groepen verspreidden zich over de gehele islamitische wereld en plaatsen waar islamitische immigranten naartoe zijn geëmigreerd, zoals Europa en de Verenigde Staten.
De doelen van de kalifaat-beweging: het omverwerpen van alle regeringen en alle islamitische landen veranderen in een islamitische superstaat betekenen uiteraard een grote bedreiging voor de plaatselijke machthebbers. Geen wonder dus dat de Moslimbroederschap in de meeste islamitische landen landen illegaal is of scherp in de gaten wordt gehouden door de geheime diensten. Tot voor kort waren de vooruitzichten voor deze bewegingen weinig rooskleurig. Het oppermachtige westen hield de dictatoriale regimes in het zadel en de bloederige aanslagen die gefrustreerde aanhangers van de Moslimbroederschap pleegden leverden weinig sympathie van de bevolking op.
Nieuwe mogelijkheden om een kalifaat op te richten
Vreedzaam verzet komt niet voor in de mindset van een islamitische fundamentalist. De reden dat de Tunesische en Egyptische protestbeweging ook niet uit islamistische hoek afkomstig is, maar van progressieve islamieten. In feite werd de Moslimbroederschap door de gebeurtenissen verrast, maar staat klaar om profijt te trekken van de komende gebeurtenissen. Wat ook mee speelt is de sterke verzwakking van de westerse landen. Hun rol wordt steeds meer overgenomen door opkomende economieën als China en India. Uiteraard zitten ook deze beide landen bepaald niet te springen om een machtige islamitische staat als buur – beide landen hebben al genoeg te stellen met islamistische terroristen – maar het wegvallen van de Verenigde Staten en het tot op het bot verdeelde Europa biedt mogelijkheden voor ondernemende islamisten om hun kans te grijpen. Als islamisten er in slagen het leger voor hun karretje te spannen en op democratische wijze de macht te veroveren is het goed voorstelbaar dat landen als die in Noord-Afrika of het Midden Oosten één staat gaan vormen. Er ontstaat dan een sterk geopolitiek blok dat het grootste deel van de olievoorraden in de wereld beheerst.
De gevolgen van een nieuw kalifaat
De leider van een islamistische staat zal om zijn binnenlandse steun te behouden, zijn legitimiteit uit het geloof moeten halen. Dat betekent: voortdurende oorlogen tegen zwakke niet-islamitische buurlanden. Tenzij door een ramp het Europese militaire overwicht verdwijnt, blijft Europa voorlopig buiten schot, ook door de geografische isolatie vanwege de Middellandse Zee, maar zal onder druk worden gezet met het stopzetten van olieleveranties of het afsnijden van het Suezkanaal. Je kan dan denken aan eisen om kritiek op de islam harder aan te pakken, het flink opschroeven van de olieprijs, eisen van meer financiële steun of het verplichten om veel immigranten op te nemen uit de arme, overbevolkte Arabische landen. De gevolgen voor de zwakke Afrikaanse landen zijn vermoedelijk aanmerkelijk akeliger.
Aanval op Israël
Er is één land dat geografisch gezien het scharnierpunt van het Midden-Oosten vormt en de islamitische wereld in tweëen splitst: Israël. Voor de buurlanden van Israël is een aanval op het land niet interessant: Egypte is afhankelijk van de Nijl en Jordanië en Syrië zijn te zwak. De situatie verandert als Israël omringd wordt door slechts één machtig islamitisch rijk. De verovering van Israël betekent een aaneengesloten territorium en dus is het meest voor de hand liggende geopolitieke doel voor de superstaat-in-wording. Israël houdt dan alleen de nucleaire afschrikking over als drukmiddel. Weliswaar zijn dichtbevolkte landen als Egypte zeer kwetsbaar, maar het territorium van een aaneengesloten islamistisch rijk is domweg te groot om met atoomwapens grote klappen toe te kunnen brengen. Ook staan islamisten niet bekend vanwege hun grote achting voor het menselijk leven: wie sneuvelt in de strijd tegen de ongelovigen is immers een martelaar. Alleen al de dreiging van een allesvernietigende oorlog zal veel hoogopgeleide Israeli’s weg laten vluchten uit het land, wat de economie zal doen instorten. Zelfs de inzet van atoomwapens zal Israël niet kunnen redden. Kortom: de totstandkoming van een kalifaat zal vermoedelijk leiden tot een atoomoorlog.
Hoe is dit scenario te vermijden?
Er is bitter weinig wat we in de westerse wereld kunnen doen. We kunnen slechts het goede voorbeeld geven en hopen dat de aantrekkingskracht van de relatieve verlichting en welvaart in Europa de islamieten in de Arabische landen zal inspireren tot het overnemen van enkele goede westerse gewoontes zoals verzet tegen corruptie, godsdienstige onderdrukking en willekeur, in plaats van imperialisme en megalomanie. In feite is de opstand in Egypte en Tunesië geïnspireerd door Oost-Europa.
Meer vrije handel zal de Arabieren stimuleren om hun zelfvertrouwen en identiteit uit hun eigen welvaart te halen in plaats van zich te identificeren met een grote islamitische staat. We zullen achter de schermen keihard moeten optreden tegen gevaarlijke bewegingen als de Moslimbroederschap en er voor zorgen dat seculiere bewegingen hun sociale rol overnemen. Hopelijk krijgen we dan gelukkige en welvarende zuiderburen die hun creativiteit en energie stoppen in een beter leven voor iedereen.
De overlevingskansen voor een kolonie op onze buurplaneet Mars zijn met een nieuwe ontdekking aanzienlijk gestegen. Naar blijkt, bevindt zich in de gastvrijer tropische breedtegraden op Mars een grote hoeveelheid waterijs op enkele meters onder de oppervlakte. Dat is goed nieuws, want een winter op Mars in de buurt van de polen, waar het zo koud wordt dat zelfs kooldioxide verandert in sneeuw, is niet bepaald iets dat je graag mee wilt maken…
Zonder water geen leven Ooit, miljarden jaren geleden, kende Mars grote oceanen.
Miljarden jaren geleden had Mars een enorme oceaan op het noordelijk halfrond.
Het hele noordelijk halfrond, nu bekend als Borealis Bassin, vormde een grote ondiepe oceaan. Ook nu nog zijn sporen van grote hoeveelheden waterijs rond de martiaanse noordpool aangetroffen. Water is essentieel voor leven. Er is geen enkele levensvorm bekend die het zonder water erg lang uithoudt, al zijn schijndoodtoestanden bekend die zeer lang kunnen duren. Kortom: plekken waar vloeibaar water aanwezig is, staan bovenaan het verlanglijstje voor buitenaards leven.
Tropen op Mars nu bewoonbaar De mens is uiteraard geen uitzondering. De overlevingskansen voor een buitenaardse kolonie staan of vallen met de aanwezigheid van water in vloeibare of vaste vorm. Omdat het tot nu toe allerminst zeker was dat er water aanwezig was in de tropische gebieden op Mars gingen plannenmakers uit van de gevaarlijke, gure gematigde en poolstreken op Mars, waar het niet alleen erg koud is maar ook de weersomstandigheden snel en voortdurend intensief veranderen. De vermoedelijke ontdekking van grote ijsvoorraden in de tropen komt dus als geroepen.
Indirecte bewijzen De aanwezigheid van ijs is afgeleid uit de aanwezigheid van kooldioxide-afzettingen op berghellingen in de tropen die gericht zijn op de dichtstbijzijnde pool. Kooldioxide slaat alleen neer als het op een bepaalde plaats extreem koud is, denk aan rond de zeventig graden onder nul bij aardse luchtdruk. Pas als de temperatuur hartje winter op Antarctica nog zeventig graden zou dalen tot -145 graden, zou het overigens op Antarctica koolzuur gaan sneeuwen, dit door de lage CO2-dampdruk in de atmosfeer.
Waterijslaag houdt koolzuursneeuw ijskoud De aanwezigheid van koolzuursneeuw op hellingen in de schaduw betekent dus dat de temperaturen hier ruim onder de honderd graden onder nul liggen.
Beschut in een diepe krater kunnen zich op Mars ijsafzettingen vormen.
Dat kan alleen door de aanwezigheid van een grote koudebuffer: de martiaanse atmosfeer voert in de zomer warmte aan van warmere gebieden, die gebieden zonder de koudebuffer van waterijs snel zou opwarmen en dus de koolzuursneeuw zou laten smelten. In de tropen van Mars loopt de temperatuur hartje zomer namelijk op tot een paar graden boven het nulpunt.
Er zijn twee mogelijke verklaringen voor de koudebuffer: massieve rots en waterijs. Als het om massieve rots op enkele meters diepte zou gaan, zou de verdeling van CO2-afzettingen anders zijn dan nu het geval is. Ook zijn er geen sporen van de uniforme aanwezigheid van deze rotslaag gevonden. Er zijn grote rotsgebieden op Mars, maar deze vormen geen aaneengesloten geheel. De conclusie van de onderzoekers is daarom dat een ijslaag verantwoordelijk is voor de eeuwige koolzuursneeuw in de tropen.
Leven op Mars? Dit maakt de vooruitzichten om leven op Mars aan te treffen ook beter. Bekend is dat er in de Martiaanse zomer meer methaan vrijkomt dan in de winter. Methaan kan uit vulkanisme afkomstig zijn, maar is vaak een bijproduct van bacteriële activiteit. Als er in de tropen grote hoeveelheden ijs in de Martiaanse bodem zitten, kan dit mogelijk smelten in de zomer en hiermee bacteriën uit hun winterslaap wekken.
De Joodse profeet Jesaja sprak al over een tijd waarin zwaarden tot ploegscharen omgesmeed zouden worden. Ook Jezus voorzag een tijd waarin alle oorlogen voorbij zouden zijn. Waren dit onrealistische dromers, of zal er op een dag echt een tijd zijn dat er geen oorlogen meer zijn?
Waarom zijn er oorlogen? Oorlogen zijn gewapende conflicten waarbij de betrokken partijen door middel van geweld proberen hun doel te bereiken. Oorlogen komen dus niet uit de lucht vallen. Er moeten vijandelijke partijen zijn die iets willen wat met elkaar in strijd is (bijvoorbeeld macht over een groep mensen of een waardevolle hulpbron zoals aardolie), ze moeten wapens hebben en minstens één partij moet bereid zijn die te gebruiken. Je zou dit de oorlogsdriehoek kunnen noemen, zoals hitte, zuurstof en brandstof de vuurdriehoek vormen. In de praktijk zullen de vijandelijke partijen alleen bereid zijn hun wapens te gebruiken als ze een redelijke kans zien om hun zin te krijgen zonder dat de gevolgen al te ongunstig zijn.
Wapens, samenwerking en de wil om te doden en te sterven
Om in een oorlog kans van slagen te hebben moet een groep ten eerste over wapens te beschikken. Deze hoeven niet veel voor te stellen, ze hoeven slechts beter te zijn dan die van de tegenstanders op het moment dat de aanval plaatsvindt. De reden van het succes van slechtbewapende terroristen: ze vallen ongewapende burgers van een vijandelijke groep aan.
Deze muurschildering is geïnspireerd door Picasso's Guernica, waarin hij de verschrikkingen van de Spaanse burgeroorlog in beeld bracht.
Moderne legers beschikken over zeer zware wapens, tot atoombommen toe. Daarom zijn confrontaties tussen twee moderne, tot de tanden bewapende legers erg verwoestend.
Oorlog is er op gericht de vijand te vernietigen. Ook de vijand probeert de aanvallers te vernietigen. Om oorlog kans van slagen te geven, moeten zowel de strijders als degene die de strijders bevelen heeft bereid zijn om te (laten) doden en gedood te worden (of kanonnenvlees op te offeren). Van nature doodt de mens niet: hier zit gelukkig een sterke biologische remming op. Psychopaten, zoals de mythische Griekse strijder Achilles uit de Odyssee, missen deze remming, vandaar de oververtegenwoordiging van psychopaten in legers. Militaire training komt er dus op neer de vijand te leren zien als onmenselijke monsters (dehumanisering) of moordzuchtige reflexen aan te leren, zodat de soldaat een moord heeft gepleegd voordat hij er bij stilstaat. Tegenwoordig is er zoveel afstand tussen vijandelijke strijders, dat het moorden door bijvoorbeeld van tien kilometer hoogte met een bommenwerper een haast klinische handeling is geworden.
Zowel het moorden als het voortdurende levensgevaar is psychisch slopend. Vooral kindsoldaten, maar ook volwassenen zijn ernstig getraumatiseerd na een oorlog. Vandaar dat de meeste mensen en staten in principe tegen het voeren van oorlogen zijn.
Macht over de bevolking steeds belangrijker
Op dit moment zijn de meeste gebieden rijk niet door grondstoffen waarover ze beschikken, maar door hun netwerkfunctie. Waarschijnlijk zouden veel bewapende partijen een Silicon Valley, Brussel of de Londense City in hun bezit willen hebben, maar deze door grof geweld veroveren zou ze vernietigen, omdat hun waarde bestaat uit een netwerk van mensen. Een oliebron of goudmijn zal nog redelijk intact een oorlog overleven, een stad of handelsnetwerk niet. Vandaar dat veroveringsoorlogen voornamelijk op plattelandsgebieden of in grondstofrijke gebieden plaatsvinden.De meeste burgeroorlogen vinden plaats in landen met een onevenwichtige verdeling van grondstoffen.
Robotwapens
Er worden nu steeds meer robotwapens (bekend uit onder meer de Terminator films) ontwikkeld, variërend van vliegende drones, de schrik van de taliban, tot rijdende (en wellicht al snel lopende) infanterierobots. Robots hebben voor een leger als voordeel dat ze geen gewetensbezwaren, angst of vermoeidheid kennen. De voornaamste kostenpost ligt in het bouwen, ze inzetten kost maar weinig. Het is daarom voor een groep met een robotleger al snel aantrekkelijk om een oorlog te beginnen. De inzet van gevechtsrobots heeft een guerilla-oorlog in steden voor een ‘standaard’ leger ook veel minder afschrikwekkend gemaakt. Echter: ook met een robotleger zal een goed bewapende tegenstander terugslaan met bijvoorbeeld atoomwapens. Robotlegers zullen dus gebruikt worden voor oorlogen tegen een guerillaleger. Landen als Iran en Noord-Korea weten dat ze alleen kunnen overleven door atoomwapens. Robotlegers werken dus sterk escalerend.
Maar… wordt het nu nooit meer vrede?
De twee grootste militaire machten, de Verenigde Staten en China, zijn ook elkaars grootste handelspartners. Met een oorlog zouden beide landen hun economie enorme schade berokkenen. Het winnen van grondstoffen wordt steeds meer een kwestie van energie. Met voldoende energie is uit rots en zeewater zo ongeveer iedere denkbare grondstof te winnen. Grondstoffen als casus belli verdwijnen hiermee. Vinden we daarentegen geen alternatief voor aardolie, dan zouden in de eenentwintigste eeuw wel eens de meest vernietigende oorlogen ooit om de schaarse oliebronnen kunnen uitbreken. Kortom: goedkope energie is het elixir van eeuwige vrede.
Een netwerk met memristors kan in recordtijd een ingewikkeld doolhofprobleem oplossen. Domweg door er stroom op te zetten. Betekent dit een doorbraak met volkomen nieuwe typen computers?
Doolhofproblemen zijn vaste prik in menig puzzelblad.
Zo vertaalt de memristive processor een doolhof in een configuratie van memristor. Overal waar in het doolhof poorten zitten, geleidt de schakelaar stroom.
De puzzelaar moet de kortste route zien te vinden door een onontwarbaar kluwen van vaak doodlopende gangen. Sommige doolhofproblemen bevatten tot tienduizenden vakjes waar een potentiële route door kan lopen. De complexiteit van echt grote doolhoven neemt exponentieel toe, want elk algoritme gaat uit van het afzoeken en doorrekenen van elk pad. Het resultaat: dit groeit bestaande computers al snel boven het hoofd.
Twee onderzoekers hebben nu een manier bedacht om Moeder Natuur het denkwerk te laten doen. Elektrische stroom bestaat namelijk uit elektronen die altijd de weg van de minste weerstand proberen te vinden. Dat is in een effen materiaal doorgaans de kortste route.
Memristors: hersencel-achtige elektronica
Er bestaat een type elektronisch onderdeel dat net als hersencellen als het ware onthoudt dat (en hoe lang) er elektrische stroom doorheen is gegaan: de memristor. Een memristor is tegelijkertijd een weerstand en geheugenelement: hoe langer er stroom doorheen loopt, hoe kleiner de weerstand wordt. Het bestaan van memristors is al in 1970 voorspeld, maar de eerste werkende memristor werd pas rond het jaar 2000 gebouwd. Onderzoekers Yuriy Pershin van de Universiteit van South Carolina en Massimiliano di Ventra van de Universiteit van Californië, San Diego zijn pioniers in het onderzoeksveld waarbij memristors in computerchips in worden gebakken.
Om het doolhofprobleem op te lossen, simuleerden Pershin en Di Ventra een chip die bestaat uit een rooster van memristors en schakelaars, zie schema. Door schakelaars om te zetten creëren ze een doolhof. Elke verbonden schakelaar is een doorgang in het doolhof. De doolhof is letterlijk met één druk op de knop op te lossen. Door stroom te zetten op de ingang en uitgang ontstaat een stroom over het kortste traject, deze stroom zet de memristors om en vervolgens kan je het traject door de memristors aflezen.
Beide onderzoekers denken dat het met een vergelijkbare techniek ook mogelijk is om menselijke denkprocessen na te bootsen en in ieder geval computers veel ‘slimmer’ te maken dan ze nu zijn. Het denkwerk vindt niet meer plaats in een enkele processor, maar door de hele chip tegelijk. Ook voor probleemoplossing is deze benadering heel interessant. We zijn vaak niet geïnteresseerd in de best mogelijke oplossing, een heel goede oplossing voldoet al. Een totaal nieuw type computer kent waarschijnlijk heel andere sterke en zwakke punten dan de tegenwoordige. Omdat we zelf kunnen kiezen welk type we wanneer gebruiken, kunnen we dus op het gebied van informatieverwerking veel meer dan nu.
Veel magische en animistische rituelen kennen elementen die minder onlogisch zijn dan ze op het eerste gezicht lijken. Zo kent onder meer kwantumverstrengeling een aantal gevolgen die aan magie en paranormale gebeurtenissen doen denken. Aan de andere kant zijn er ook beweringen en claims die in strijd zijn met de uitkomsten van wetenschappelijke experimenten. Het eerste deel in een serie.
Het ‘laden’ en ‘lezen’ van voorwerpen
Het beruchte medium Jomanda, maar ook andere zelfverklaarde paranormaal begaafden doen aan “instraling” van water en andere voorwerpen. Ook claimen ze in staat te zijn een voorwerp, bijvoorbeeld van een vermiste, te lezen met hun handen en zo op paranormale wijze meer te weten te kunnen komen van die persoon.
Medium Jomanda werd door de rechter veroordeeld vanwege haar rol bij de dood van Sylvia Millecam.
Hierbij claimen ze dat de het voorwerp laden met positieve energie. Beoefenaars van zwarte magie beweren ziekte en ongeluk, of een liefdesbetovering, over te kunnen stralen door voodoo. Dit geloof is hardnekkig en komt overal ter wereld voor.
Het klassiek-wetenschappelijke antwoord op deze claim is eenvoudig: enorme flauwekul. De enige energie die over wordt gedragen tussen medium en bijvoorbeeld een steen is namelijk lichaamswarmte, of radioactieve straling als het bijvoorbeeld gaat om een brok zwaar-radioactief uraniumerts. Dit geldt zeker voor werking op afstand.
Kwantumverstrengeling
We weten echter uit experimenten met kwantumverstrengeling dat deeltjes met elkaar verstrengeld kunnen raken als ze met elkaar wisselwerken: kwantumverstrengeling. Dat wil zeggen dat deeltjes hun identiteit verliezen: metingen aan het ene deeltje maken het mogelijk de uitkomst van metingen aan het andere deeltje te voorspellen. Houdt het medium de steen of het water vast, dan raken sommige deeltjes in de steen of het water in contact, dus verstrengeld met de deeltjes van het medium. Of van iemand anders die de deeltjes vasthoudt, natuurlijk. Op die manier wordt er een bepaalde invloed van het medium op het voorwerp overgedragen. Omgekeerd zal ook het voorwerp een invloed op het medium overdragen.
In planten en dieren bestaat kwantumverstrengeling langer dan tot nu toe gedacht
Kwantumverstrengeling in het laboratorium duurt zeer kort, miljoensten van seconden in uiterst listige proefopstellingen, de reden dat de meeste natuurkundigen kwantumverstrengeling over langere tijdsduren als onmogelijk zien.
In dit categorische nee komen steeds meer barsten. Zo maken planten gebruik van quantum entanglement om fotosynthese zeer efficiënt uit te kunnen voeren. Uit onderzoek bij roodborstjes blijkt echter dat zij in staat zijn ook na langere tijd, tot twintig microseconden meer dan in een laboratorium, kwantumverstrengeling tussen twee elektronen in stand te houden. Roodborstjes maken hier gebruik van om wijzigingen in het aardmagnetisch veld (bijvoorbeeld omdat ze een andere richting opvliegen) vast te stellen. Het gaat hier nog niet om bevestigde onderzoeksresultaten, maar mocht dit kloppen, dan zou kwantumverstrengeling wel eens permanenter en alomvattender kunnen zijn dan wetenschappers tot nu toe dachten.
Ook kan kwantumverstrengeling van het ene deeltje op het andere deeltje “over worden gedragen”. Stel dat deeltje A verstrengeld is met deeltje B, dan kan deeltje B die verstrengeling overdragen op deeltje C. A is dan niet meer verbonden met B maar met C. Misschien dat kwantumverstrengeling zo langer in stand blijft dan in theorie kan. Misschien dat kwantumverstrengeling helemaal niet zeer kort duurt, maar dat de verstrengelde staat “verdoezeld” wordt omdat het deeltje ook met andere deeltjes verstrengeld raakt.
Er is nog helemaal geen wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de gevolgen van massale kwantumverstrengeling tussen twee voorwerpen. Er zijn waarschijnlijk “emergente” fenomenen die we nog helemaal niet kennen die het gevolg zijn. Zouden deze emergente fenomenen lijken op paranormale verschijnselen? Zo kan je je bijvoorbeeld voorstellen dat er ritmische golven zijn van verstrengelingen en ontstrengelingen die zich met een bepaalde frequentie door voorwerpen voortplanten. In bijvoorbeeld de Belousov-Zhabotinsky reactie zorgen autokatalytische processen voor golven van verschillende chemische stoffen. Mogelijk bestaan er soortgelijke golven van kwantumverstrengeling. Of misschien bestaan er nog verfijnder mechanismen, ingewikkelder netwerken van verstrengeling. Hogere vibratieniveaus, zou een spiritueel persoon zeggen.
Kwantumverstrengeling waarnemen
Essentieel is natuurlijk dat het medium in staat is om kwantumverstrengeling onbewust of bewust waar te nemen. We weten al dat mensen in staat zijn grote-schaal kwantumverstrengeling met hun ogen waar te nemen. De effecten waar we het hier over hebben zijn echt extreem zwak en naar alle waarschijnlijkheid niet voor de mens waarneembaar. Hierbij zal de kwantuminformatie in het voorwerp op de een of andere manier moeten wisselwerken met het zenuwstelsel van het medium (of, als je de aanwezigheid van een astraal lichaam veronderstelt, ook al uiterst dubieus volgens wat we nu weten, via dat astrale lichaam met het zenuwstelsel). Dit is een stuk lastiger in overeenstemming te brengen met wat we weten van kwantummechanica of de rest van de natuurkunde. Mediums zouden dan in staat moeten zijn een zelfs op atoomniveau uiterst zwak effect te vergroten tot een waarneembare schaal, een factor van 1015 of meer hoger. Sommige vogels zijn er – zo lijkt het – echter, ongelooflijk genoeg, toe in staat. Dus wie weet is dit oordeel voorbarig.
Volgens de uiterst omstreden theorie Orch-OR van wiskundige Roger Penrose vormen de kleine microtubuli in onze zenuwcellen kleine kwantumcomputers. Kwantuminformatie zou dan via de oogzenuwen en handen door het lichaam van het medium heen richting de hersenen kunnen reizen. Of misschien via de atomen die ons lichaam vormen. Misschien is wat spirituele mensen onder astraal lichaam verstaan, een hogere trillingstoestand, een gemeenschappelijke verstrengelingstoestand, van de kwantumdeeltjes waaruit ons lichaam bestaat. Dit uiterst speculatief noemen is een enorm understatement. Aan de andere kant: de natuur heeft al eerder wetenschappers voor stevige verrassingen gesteld en reken maar dat er evolutionaire druk staat op het ontwikkelen van een vermogen om op welke reden dan ook gevaren te zien aankomen, als dit in theorie mogelijk is.
Een belangrijke reden waarom er in Nederland zo veel mensen wekenlang dood liggen in huis is de subsidie voor eenzaamheid. Alleenstaanden krijgen meer bijstand dan samenwonende bijstandsgerechtigden. Als een bijstandsgerechtigde bij een familielid woont dat wel een baan heeft, wordt de uitkering zelfs stopgezet. Niet erg intelligent. Gelukkig is er een structurele oplossing.
De eenzaamheidscultuur in Nederland
Veel buitenlanders hebben de nodige problemen om zich aan te passen aan Nederland. Aan een Indiër of Afrikaan is vaak niet uit te leggen wat de inwoners van Nederland bezielt. Een belangrijke reden hiervoor is, weet ik van immigranten, de merkwaardige logica die de inboorlingen hier er op na houden.
Afrikanen vinden de Nederlanders vaak geschift. Voor een groot deel terecht.
De mens is een sociale diersoort. Mensen leven bij voorkeur in groepen, sommigen zelfs in grote groepen. Uit psychologische onderzoeken blijkt keer op keer dat mensen het gelukkigst zijn als ze veel andere mensen kennen en door ze geaccepteerd worden. Ook blijkt hoe verwoestend eenzaamheid werkt op mensen. De reden voor de populariteit voor huisdieren is dat ze een substituut-gezelschap vormen. Alhoewel ze niet in staat zijn zich mentaal in mensen te verplaatsen, geven ze toch een zekere sociale interactie en verbondenheid. Dit geldt vooral voor sociale huisdieren zoals honden.
Uit andere onderzoeken blijkt keer op keer dat mensen met en groot sociaal netwerk snel aan een nieuwe baan komen. Een goede manier om aan een groot sociaal netwerk te komen, is tussen andere mensen in te wonen.
Kortom: als immigranten uit meer sociale culturen zich achter hun oren krabben over die rare Ollanders, hebben ze domweg gelijk.
De bekrompenheid van de politieke klasse werd weer eens verblindend duidelijk bij het verkiezingsdebat tussen PVV’er De Graaf en PvdA-voorman Cohen. Triomfantelijk kraaide Cohen, duidelijk niet op zijn gemak, dat met de nieuwe kabinetsplannen (overigens nog in concept) een bijstandstrekkende groep mensen die bij elkaar woont en familie van elkaar is, er op achteruit gaat als een familielied gaat werken. De Graaf, overigens een vriendelijke, aimabele man, stamelde wat over lekken en voorlopige voorstellen. Beiden hadden niet door dat ze aan het mekkeren zijn over symptomen. Een bredere visie, een helicopterview ontbreekt totaal in de politiek.
Subsidie op eenzaamheid
Een groot probleem in Nederland is het gebrek aan sociale huurwoningen voor de zoals dat met een mooi woord heet, sociale minima. Sociale minima moeten, vindt de overheid en klaarblijkelijk ook veel Nederlanders, allen in een eigen huis wonen met eigen keuken, badkamer, slaapkamer en woonkamer. Omdat een bijstandsuitkering daarvoor veel te laag is zijn er allerlei dure ingewikkelde oplossingen bedacht, zoals huursubsidie, sociale woningbouw en allerlei bijzondere bijstandsregelingen.
Stop met werken en samenwonen te straffen, stimuleer samenwonen juist
De voor de hand liggende oplossing: schaf de idiote regel af die bijstandsgerechtigden afstraft als ze bij elkaar wonen, of nog beter: geef iedereen een basisinkomen van, zeg, zeshonderd euro, is duidelijk te hoog gegrepen voor de onvolprezen genieën die dit land regeerden en regeren. Deze mensen eenzaam in hun woning laten verkommeren of zelfs drie maanden dood laten liggen, is dan weer wel sociaal. Warmvoelend als politici vaak ten koste van belastingbetalers zijn, willen ze om dit nieuwe probleem op te lossen dan weer allerlei gesubsidieerde gezelschapsactiviteiten opzetten.
Uiteraard is er een veel simpeler oplossing: zorg dat mensen worden beloond als ze samenwonen. Als vier mensen een huis delen kunnen ze de woonlasten voor een woning door vier delen en wordt het leven veel goedkoper. Op dit moment is een alleenstaande vaak meer dan de helft van zijn of haar inkomen kwijt aan huisvesting. Zet desnoods een bemiddelingsservice in voor als mensen huisgenoten zoeken (alhoewel er geheid slimme websitebouwers op in zullen springen en zelf zoiets opzetten). Wedden dat het huizentekort als sneeuw voor de zon verdwijnt?
Volgens sommige zich als verlichte denkers beschouwende mensen heeft religie per definitie een negatieve invloed op de ontwikkeling van wetenschap. Religie is immers op dogma’s gebaseerd (dogmatiek is onlosmakelijk onderdeel van theologie) en als zodanig in tegenspraak met het wetenschappelijke basisprincipe van fundamentele twijfel aan waarheden. Klopt dit of is dit een voorbarige aanname?
De koude oorlog tussen wetenschap en religie
Wetenschappers staan vaak op gespannen voet met religieuze autoriteiten. Zo durfde de Poolse monnik Mikolaj Kopernik zijn heliocentrische theorie pas na zijn dood te laten publiceren. Achteraf bleek dit een verstandige beslissing, want de roomskatholieke kerk plaatste het boek op de Index van verboden boeken. Astronoom en natuurkundige Galileo Galilei kreeg huisarrest, Baruch Spinoza kreeg het vanwege zijn vrijzinnige opvattingen zwaar aan de stok met de joodse gemeenschap en ook aan de andere kant van de Hellespont hadden en hebben de religieuze autoriteiten weinig waardering voor kafirs die de woorden van de koran of de hadith in twijfel trekken.
Wetenschap als religieuze activiteit
In feite heeft het beoefenen van wetenschap enkele religieuze trekken.
Zijn evangelisch-christelijke geloof belette Maxwell niet om de vier baanbrekende Wetten van Maxwell te ontdekken en het bestaan van elektromagnetische straling te voorspellen.
Een wetenschapper moet, als onderdeel van de wetenschappelijke methode, immers altijd bereid zijn om zijn geliefde overtuigingen op de proef te stellen en zich over te geven aan een hogere macht – de natuurwetenschappelijke werkelijkheid – als hij of zij een experiment uitvoert. Een wetenschapper gelooft (net als een gelovige over God) dat hij nooit een volledig begrip van de natuur heeft.
Als wetenschappers van deze nederige houding afdwalen, zoals Stephen Hawking en beoefenaars van de snaartheorie doen, komen ze vroeg of laat in grote wetenschappelijke problemen. Het werk aan de snaartheorie heeft bijvoorbeeld droevig weinig opgeleverd. Aan wetenschap doen vereist een haast mystieke zuiverheid van geest: is de onderzoeksvraag inderdaad zuiver en zonder bias geformuleerd? Om diepe geheimen te ontraadselen moeten wetenschappers boven hun intellectuele beperkingen en vooroordelen, kortom hun eigen ik, heenspringen. Kortom: activiteiten waar ook zen-boeddhisten, sanyassins of evangelische gelovigen zich voortdurend mee bezig houden.
Op zich is het dus niet verwonderlijk dat veel wetenschappers overtuigde gelovigen waren en zijn. Zo was Newton een verwoed astroloog en occultist, was James Clerk Maxwell een vurig christen en had ook dezelfde Galilei die het aan de stok had met de kerk, tegelijkertijd ook een sterk persoonlijk geloof.
Het essentiële verschil: twijfel en dogmatiek
Elke georganiseerde religie kent dogma’s, geloofswaarheden waaraan niet mag worden getwijfeld. Zo kent de roomskatholieke kerk en de meeste protestantse kerken een uitgebreide catechismus, reden voor de vroegere explosie aan kerkgenootschappen in Nederland. Waren ze het met een punt niet eens, dan werden ze geëxcommuniceerd en richtten ze een eigen kerk op. In wetenschappen met een dogmatische cultuur gebeurt dit overigens ook geregeld, zij het iets minder. Wee het gebeente van wetenschappers die twijfelen aan de gevestigde paradigma’s van een bepaalde wetenschappelijke stroming. Hun artikelen worden niet gepubliceerd en ook hun kansen op carrière of onderzoeksgelden zijn vaak verkeken. Een mooi voorbeeld van sektevorming is de snaartheorie, waar de bewijzen voor ontbreken maar waarvan de aanhangers wel de natuurkundige burelen domineren.
Dogma’s als afgoderij
Religie en wetenschap kunnen pas verzoend worden als onaantastbare religieuze dogma’s worden vervangen door de werkhypotheses zoals deze in de wetenschap gebruikelijk zijn. Hier zijn ook goede religieuze redenen voor. In zowel jodndom, christendom als islam bestaan er ernstige religieuze bezwaren tegen het maken van een beeld van de godheid. Hoeveel erger dan een beeld is een dogma, waarmee de godheid wordt beperkt? Nog erger, om niet te zeggen godslasterlijk is het te beweren dat door mensen verzonnen wetten, zoals de sharia, goddelijke wetten zijn en deze te stellen boven natuurwetten, die, leert elke religie, van God afkomstig zijn.
Kortom: er zijn voldoende religieuze redenen om een einde te maken aan dogma’s.
Wat er ook gebeurt: de entropie, de wanorde, neemt toe al naar gelang de tijd verstrijkt. Dat is echter niet het hele verhaal. Wat ook toeneemt is extropie, stelt het extropisme. Door evolutie worden levende systemen steeds beter in wat ze doen. Zijn we onafwendbaar op weg naar Het Paradijs op aarde en in de kosmos?
Entropie
Het was genoeg om een gevoel van naderende ondergang over Duitsland en de rest van Europa te verspreiden: de ontdekking eind negentiende eeuw dat entropie altijd toeneemt. Entropie betekent: in elk gesloten systeem neemt de chaos toe, tot alles is veranderd in een enorme amorfe massa met overal dezelfde temperatuur. De chaos, de Oud-Griekse naam voor een dergelijke toestand ligt dus niet aan het begin, zoals de Grieken en andere oude volgen geloofden maar aan het einde der tijden. Met andere woorden: het heelal zal op het einde een warmtedood sterven. Nu denken we dat het heelal oneindig uit zal blijven zetten en daardoor nooit in een hittedood-stadium terecht zal komen, maar voor weinig vrolijke naturen als de warmteleer-grootheid Ludwig Boltzmann zal dit zeker als motivatie hebben meegespeeld toen hij op 62-jarige leeftijd zich het leven benam.
Wat is extropie?
Toch merken we al naar gelang de tijd verstrijkt per saldo niet een achteruitgang maar juist een vooruitgang. Honderd miljoen jaar na de Big Bang waren er alleen protosterren. Bij haar ontstaan was de aarde een roodgloeiende bol lava, omringd door gassen (we weten dat sommige exoplaneten zoals Corot-7B, waarop het waarschijnlijk steentjes regent, er nog steeds zo uitzien).
Ondanks de toename van entropie is de aarde nu een stuk prettiger dan vier miljard jaar geleden. Dat is geen toeval, zeggen extropisten.
Toen de aarde voldoende was afgekoeld, vormde zich leven. De eerste miljarden jaren eencellig, de laatste vijfhonderd miljoen jaar ging het snel tot we nu het voorlopige hoogtepunt hebben bereikt. Er hebben nooit slimmere of biologisch efficiëntere wezens op de aarde rondgelopen, gevlogen en gezwommen dan nu. Er moet dus een principe aan het werk zijn (evolutie) dat leidt tot een steeds grotere ordening en een steeds grotere informatieinhoud. Tom Bell verzon voor de steeds toenemende kwaliteit (het product van evolutie dus) het woord ‘extropie’, de mate van zinnige informatie. Max More werkte in 1988 en later het principe verder uit. De laatste versie is hier te vinden.
Door evolutie aangescherpte informatie op informatiedragers leiden tot meer kwaliteit. In levende wezens is dat de genetische informatie in RNA en DNA, in de mens en enkele andere soorten aangevuld met in hersenen vastgelegde culturele evolutie (sommige vogels wisselen melodieën uit en enkele mensapen leren van elkaar hoe je gereedschappen gebruikt). Uniek (voorzover we weten) aan de mens is onder meer dat de mens (als enig levend organisme op aarde) informatie op kan slaan in ‘dode’ materie, zoals geschreven tekst. Daardoor kan je nu de gedachten van al lang overleden genieën als Jezus, Mozart en Einstein nog steeds horen. Hiermee ontstond een nieuw extropisch domein. De culturele geschiedenis van de mens is een steeds sneller toenemen van de extropie. Culturele evolutie, vooral na de ontwikkeling van de wetenschappelijke methode, is ongehoord effectief. In een luttele vijfhonderd jaar hebben we de prestaties van vier miljard jaar evolutie geëvenaard.
Extropistische ethiek
Extropisten zijn onuitroeibare optimisten. Extropisten geloven dat de toekomst beter zal zijn dan het heden omdat er meer extropie is dan nu en menselijke beperkingen zullen verdwijnen. Hoe meer extropie, hoe beter de toekomst er uit zal zien. Daarom vinden extropisten dat de mens haar evolutie in eigen hand moet nemen en slecht werkende biologische systemen in het menselijk lichaam moet vervangen door betere ontworpen systemen. Ziekten zijn geen straf van God, maar ontwerpfouten, ontstaan in de tijd dat evolutie nog geen bewust proces was. Het uiteindelijke doel is lichamelijke onsterfelijkheid. Techniek moet zoveel overvloed creëren dat bezit geen rol meer speelt omdat iedereen heeft wat zijn of haar hart begeert.
Een gevolg hiervan is dat de natuurlijke leefomgeving van de mens moet worden uitgebreid. Op dit moment is alleen de aarde een groene, leefbare wereld. Extropisten vinden dat we het hele zonnestelsel, uiteindelijk zelfs het hele multiversum geschikt moeten maken voor bewoning door intelligente wezens. Omdat het menselijk lichaam vol gebreken is, betekent dat uiteindelijk dat de menselijke geest moet worden geüpload naar een duurzaam kunstmatig lichaam.
Christelijk extropisme en transhumanisme
Er bestaat een opmerkelijke overeenkomst van het extropisch ideaal met Jezus’ en Johannes’ visioenen van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waarop de wedergeboren christenen in het Koninkrijk der Hemelen een nieuw lichaam zouden krijgen.
Het Nieuwe Jeruzalem zoals beschreven in de Tenach en het Nieuwe Testament, een kubus van meer dan duizend kilometer groot, doet griezelig modern aan.
Voor christelijk-extropisten is dit geen toeval, is het zeker geen toeval dat extropistische idealen zich in een christelijke beschaving ontwikkelen. Het is volgens christelijk-extropisten al die tijd Jezus’ bedoeling geweest dat christenen er naar streven om de extropistische visie werkelijkheid te laten worden en een nieuw Jeruzalem, een nieuwe hemel en aarde te creëren waarin onsterfelijke mensen zullen leven in een wereld van overvloed en universele liefde.
Het extropisch ideaal is alleen te bereiken door een haast religieuze zuiverheid van geest. Technieken ontwerpen is in laatste instantie een creatief proces. Alle technieken die worden ontworpen moeten zelfloos en zuiver zijn, dat wil zeggen democratisch en niet-vervuilend en niet geperverteerd kunnen werken. Ook de nadruk die het christendom legt op persoonlijke groei en het ontwikkelen van talenten komt sterk overeen met de extropistische idealen. Zou dit het christendom in één klap nieuw leven inblazen en klaar maken voor de verre toekomst, voor zover het dat al niet is?
