universum

Het molecuul. Wit is waterstof, geel is fluor en zwart koolstof. De atoomkernen van deze drie atomen vormen magneetjes.

Universum onthoudt alles

In ons dagelijks leven kan informatie worden gecreëerd, worden gekopieerd en worden vernietigd. Op kwantumschaal is dat niet zo, het universum onthoudt alles. Zo verbiedt het ‘no cloning theorem’ dat kwantumtoestanden (wat je als kwantuminformatie kan zien) van één kwantumdeeltje naar een ander kwantumdeeltje wordt gekopieerd zonder dat de kwantumtoestand van het eerste deeltje verdwijnt. Een experiment bevestigde dat ook het vernietigen van informatie is op kwantumniveau onmogelijk. Wat je ook doet, er blijven altijd sporen van achter…

Kopiëren en vernietigen bestaat niet in de kwantumwereld, universum onthoudt alles

Er zijn twee fundamentele stellingen in de kwantummechanica: naast het ‘no cloning theorem’ ook het ‘no deleting theorem’: een kwantumtoestand kan niet worden vernietigd. Hij kan slechts overgedragen worden aan een ander kwantumdeeltje (of groep deeltjes). De bekende onzekerheidsrelatie van Heisenberg, bijvoorbeeld: de onzekerheid in energie maal de onzekerheid in tijd is groter dan de constante van Planck, zegt niets over de onzekerheid van kwantumtoestanden. Hij zegt slechts iets over de onzekerheid van de koppeling van onze klassieke wereld aan de kwantumwereld. Kwantumtoestanden onderling, in wisselwerking met elkaar, zijn volledig  deterministisch.

Ook verstoppen kan niet meer

Aan dat rijtje fundamentele stellingen kan nu definitief een derde stelling worden toegevoegd: het ‘no-hiding theorem’.

universum onthoudt alles
Papierversnipperaars, al dan niet hamster-powered zoals deze van een Engelse student, bestaan niet in de kwantumwereld.

Theoretisch natuurkundigen Samuel L. Braunstein en Arun K. Pati bewezen deze al in 2007. Volgens het ‘no hiding theorem’  kan een kwantumtoestand zich niet verstoppen in de interacties tussen een kwantumsysteem en de rest van de wereld. De kwantumtoestand moet zich of in het kwantumsysteem, of in de rest van de wereld bevinden. Er is domweg geen andere mogelijkheid. Met uitzondering van de twijfelachtige snaartheorie is het in de natuurkunde een goede traditie dat een theoretische bewering slechts zoveel waard is als door middel van experimenten kan worden ondersteund, althans: pogingen tot falsificatie kan overleven.

Arun Pati en twee collega’s, de ondertussen overleden Jharana Rani Samal die op haar zevenentwintigste verjaardag overleed en alle experimentele werkzaamheden verrichte, en Anul Kumar van het Indian Unstitute of Technology in Bangalore, hebben nu door middel van een experiment aangetoond dat een voorspelling, gedaan met behulp van het ‘no-hiding theorem’, klopt.

Hoe werkte het experiment?

De experimentatoren maakten gebruik van moleculen monofluordibroommethaan.

universum onthoudt alles
Het molecuul dibromofluormethaan. Wit is waterstof, geel is fluor en zwart koolstof. De atoomkernen van deze drie atomen vormen magneetjes.

Een koolstofatoom, isotoop C-13 (dus een oneven aantal kerndeeltjes, waardoor de kern in een magneetje verandert)  dus waaraan één fluoratoom (ook fluor-19 kent een oneven aantal kerndeeltjes, net als waterstof met zijn ene proton) en twee broomatomen (met een even aantal kerndeeltjes (80), dus niet magnetisch)  hangen.

Met die drie atoomkernmagneetjes vormt dit molecuul, overigens berucht wegens de effecten op de ozonlaag, een minuscule kwantumcomputer met drie zogeheten qubits (de magnetische atoomkernen). Elke atoomkern kan de ene kant of de andere kant om “draaien”, de spin. Magneetjes die tegen elkaar in gericht staan (zoals gebeurt als niet alle drie atoomkernen dezelfde spin hebben) stoten elkaar af. Dit is energetisch ongunstiger en dat effect kan je meten in een NMR, waarin een extreem sterk magneetveld is aangebracht, de reden dat je geen metalen voorwerpen bij je moet hebben in een ruimte waarin een NMR staat.

In dit molecuul staat het waterstofatoom tegenover het fluoratoom, het koolstofatoom bevindt zich in het midden. Bij de meting werd eerst de koolstofkern in een bepaalde kwantumtoestand gebracht. Vervolgens werd deze toestand gewist, door het monster met moleculen bloot te stellen aan een volstrekt toevallige reeks van magnetische pulsen. Daarna werden de kwantumtoestanden van de drie atoomkernen in de moleculen weer gemeten. Het bleek dat de kwantumtoestand van de koolstofkern zich “verplaatst” had naar de twee naburige atoomkernen, maar niet verdwenen was, precies zoals voorspeld door het no-hiding theorema.

Informatie leeft eeuwig, universum onthoudt alles

Het universum onthoudt dus alles en informatie gaat nooit verloren. Ook als je in een zwart gat valt en vele noniljarden jaren stukje bij beetje uitgebraakt wordt als Hawkingstraling, kan iemand die alle kwantumtoestanden registreert, hier in principe al je informatie weer in terugvinden. Hiermee is de informatieparadox van  het zwarte gat opgelost. Het no-deleting theorema en het no-hiding theorema samen zeggen dat er alleen voortdurende overgangen zijn maar dat er niets is wat er niet was en niets zal zijn wat er niet op dit moment is. Zouden de kwantumtoestanden van ons lichaam en onze hersenen ook worden overgedragen op dingen om ons heen? De kwantummechanica beantwoordt deze vraag nu bevestigend: er blijft altijd iets van ons bestaan. In hoeverre het betekenis heeft, is dan wel de vraag…

Bronnen
Physorg
Arxiv

Navelstreng van donkere materie verbindt melkwegstelsels

Onderzoekers ontdekten bewijs voor een grote sliert materiaal die onze Melkweg verbindt met nabijgelegen groepen melkwegstelsels. Deze zijn weer verbonden met de rest van het heelal. De intergalactische snelweg?

Slierten gas verbinden sterrenstelsels. Bron: Michael Boylan-Kolchin, University of California Irvine

Het team, waaronder Dr. Stefan Keller, Dr. Dougal Mackey en Professor Gary Da Costa van de Research School of Astronomy and Astrophysics van de Australian National University, publiceerde hun ontdekking in het oktobernummer van Astrophysical Journal.

De onderzoekers kwamen hier achter door de ‘wolk’ van bolvormige sterrenhopen die de Melkweg omringt te analyseren. Door exacte afstandsmetingen kwamen de onderzoekers er achter dat de sterrenhopen niet evenwichtig verspreid zijn, maar een plat vlak vormen.

Ook de dwergstelsels die als satellieten onze Melkweg omringen, denk aan de Grote en de Kleine Magelhaese Wolken, bevinden zich in hetzelfde vlak. In de opmerkelijk dichterlijke woorden van Keller:  “Wat we hebben ontdekt is bewijs voor de kosmische draad die ons verbindt met de uitgestrektheid van het universum. De draad van sterrenclusters en kleine melkwegstelsels rond de melkweg is te zien als de navelstreng die de Melkweg voedde tijdens haar jeugd.”

Zoals al bekend, zijn er twee soorten materie in het heelal: de huis- tuin-  en keukenvariant waar wij uit bestaan en de raadselachtige donkere materie, die we alleen waar kunnen nemen door de immense zwaartekracht – er is naar schatting rond de vier keer zoveel donkere materie als zichtbare materie.

Een gevolg van de Big Bang en de overheersende invloed van donkere materie is dat “normale” materie als een soort schuim op de toppen van een golf, wordt meegesleurd door de donkere materie. Deze vormt enorme, onderling verbonden  vlakken en slierten. De structuur heeft al met al veel weg van een spons.

Daar stopt de overeenkomst. Zwaartekracht sleurt namelijk het materiaal over deze verbindende filamenten naar de grootste opeenhopingen van materie. De bevindingen van Keller en zijn team laten zien dat de bolvormige sterrenhopen en satellietstelsel van de Melkweg dit kosmische filament volgen.

Bolvormige sterhopen zijn sterrenstelsels die uit honderdduizenden zeer oude sterren bestaan, zeer compact opgesloten in een bal. In het beeld dat de drie onderzoekers schetsen, zijn de meeste van deze sterrenhopen de kernen van kleine sterrenstelsels die door zwaartekracht langs de filamenten zijn getrokken. Zodra de melkwegstelsels te dicht in de buurt van de Melkweg komen, worden de meeste sterren opgeslokt en blijft alleen de kern over. Aan wordt genomen dat ons Melkwegstelsel zijn huidige grootte heeft bereikt door honderden van deze dwergstelsels op te slokken.

De ‘navelstreng’ werd afgeknepen doordat enkele miljarden jaren geleden het heelal veel sneller begon uit te zetten. Astronomisch gesproken is ons melkwegstelsel stervende. De stervorming vindt nu veel langzamer plaats dan enkele miljarden jaren geleden, omdat de gasvoorraden in ons Melkwegstelsel voor het grootste deel leeg zijn. Natuurlijk is er nog het nodige gas in de intergalactische leegte, maar er is geen systeem waardoor dit gas wordt geconcentreerd en naar ons melkwegstelsel wordt geleid. Misschien iets voor onze verre nazaten om te ontwikkelen.

Uiteraard maakt dit het raadsel nog groter. Wat is donkere materie, en hoe staat deze in relatie met de rest van het heelal? En, aangezien de kosmische uitzetting zich vooral lijkt te concentreren in de intergalactische leegtes, wat is het proces dat hier verantwoordelijk voor is?

Bron
Australian National University

Het heelal zoals we dat kennen. Maar klopt de Big Bang hypothese wel?

De geschiedenis van het heelal in minder dan tien minuten

13,7 miljard jaar geleden begon het heelal, en daarmee de tijd. Uit een punt met bijna oneindige dichtheid sprong het heelal zoals wij dat kennen tevoorschijn.

Belangrijke hoogtepunten zijn: het vormen van de eerste artoomkernen, drie minuten na de Big Bang, het doorzichtig worden van het heelal, rond de 300.000 jaar later, de vorming van de eerste sterren na enkele miljoenen jaren (generatie III, nu allang geëxplodeerd), de vorming van de aarde, tussen de 8 en 9 miljard jaar na de Big Bang en tot slot, het ontstaan van de mens, toen het heelal 13,7 miljard jaar oud was.

Zoals met alle wetenschappelijke bevindingen geldt ook hier: dit is waar, tot er tegenbewijs opduikt. Wel is het voorhanden bewijs uitermate solide en zijn er de laatste tien jaar meer astronomische data verzameld dan in alle jaren ervoor.

Het heelal zoals we dat kennen. Maar klopt de Big Bang hypothese wel?
Het heelal zoals we dat kennen. Maar klopt de Big Bang hypothese wel?

De waargenomen ring van gammaflitsen wijst op een structuur van vijf miljard lichtjaar doorsnee.

Vijf miljard lichtjaar grote ring grootste structuur ooit aangetroffen

Astronomen troffen een ring van gammaflitsen aan met een doorsnede van rond de vijf miljard lichtjaar. Deze ontdekking, die volgens mainstream kosmologische theorieën onmogelijk is, zet deze op zijn kop, zeggen de ontdekkers.

De structuur is ontdekt door een team van Hongaren en Amerikanen onder leiding van prof. Lajos Balász van het Konkoly Observatorium in Boedapest.

De waargenomen ring van gammaflitsen wijst op een structuur van vijf miljard lichtjaar doorsnee.
De waargenomen ring van gammaflitsen wijst op een structuur van vijf miljard lichtjaar doorsnee.

Het waarneembare heelal is honderd miljard lichtjaar in doorsnede en het heelal is, volgens recente schattingen, rond de 13,7 miljard jaar geleden ontstaan. Dat maakt wel duidelijk hoe absurd groot deze structuur is.

Gammaflitsen zijn extreem energierijke explosies,die in enkele seconden evenveel energie produceren als de zon in zijn gehele bestaan van tien miljard jaar. Astrofysici denken dat gammaflitsen ontstaan, as extreem zware sterren instorten tot zwart gat. Daarom kunnen gammaflitsen ook op miljarden lichtjaar afstand waargenomen worden en gebruiken astronomen gammaflitsen om de plaats van ver weg gelegen sterrenstelsels te bepalen.

Ring van gammaflitsen
De gammaflitsen die de nieuw ontdekte ring vormen, werden waargenomen door een groep satellieten en op aarde gebaseerde gammatelescopen. De plaatsen van oorsprong van de gammaflitsen lijken alle op een gelijke afstand van ons te staan – rond 7 miljard lichtjaar – in een cirkel met een doorsnede van 36 graden. Dat is meer dan zeventig maal de schijnbare doorsnede van de zon of de maan aan de hemel. Een werkelijk enorme structuur dus. Een eenvoudige berekening leert dan dat de ring een doorsnede van meer dan 5 miljard lichtjaar heeft. Volgens Balász is er minder dan 1:20.000 kans dat dit patroon door toeval ontstond. Als je door een bolschil heenkijkt, lijkt het op een ring. Planetaire nevels, bijvoorbeeld, zien er uit als ringen, maar zijn  in feite bolschillen gas van geëxplodeerde sterren. Het team denkt daarom dat het hier ook om een bolschilachtige structuur moet gaan.

Kosmologisch principe
Nu is er alleen een probleem. Volgens de bestaande kosmologische theorieën is deze ring tien maal zo groot als volgens standaard theorieën mogelijk is. De grootste structuren die in de kosmische achtergrondstraling werden gevonden, zijn maar een tiende van deze grootte. Het kosmologische principe stelt dat het heelal er overal ruwweg hetzelfde uitziet. Dat wil zeggen, dat als je bijvoorbeeld vijf miljard lichtjaar ver reist met oneindige snelheid en je kijkt om je heen, het heelal er ongeveer hetzelfde uitziet als hier.  Als er dergelijke structuren bestaan als dit, klopt dit niet meer.

Botsing met ander heelal?
Een mogelijkheid die niet geopperd is door Balász en zijn team, maar goed aan zou sluiten bij eerdere waarnemingen van enorme ringen, is een botsing met een ander heelal. Het heelal is volgens de heersende theorieën een vierdimensionale sfeer. Als het heelal bij het uitzetten botst met een ander heelal, zou de botsingszone er uitzien als een boloppervlak. Een fascinerende gedachte. Niet alleen dat er andere heelallen bestaan, maar ook dat we naar een ander heelal kunnen reizen.

Bron
L.G. Balász et al., A giant ring-like structure at 0.78 < z < 0.86 displayed by GRBs, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 2015

Het universum bestaat uit taal. Kunnen we het universum herschrijven?

‘Universum bestaat uit taal’

In den beginne was het Woord, en het Woord was bij God, en het Woord was God, aldus begint het evangelie van Johannes. Of het woord God was, en of God überhaupt bestaat, is open voor debat. Maar dat het universum een taal kent, namelijk wiskunde, die de verschijnselen in het universum verbluffend goed beschrijft, is iets dat na vier eeuwen van professionele wetenschapsbeoefening steeds duidelijker wordt. In dit korte filmpje van nog geen anderhalve minuut komt dit aan de orde.

Kennen we deze taal, dan kunnen we het universum herschrijven, althans voor een deel. Maar zullen we het univwersum mooier maken dan het nu is? Een pittige uitdaging voor de mensheid. De resultaten tot nu toe zijn overwegend positief. Overwegend…

Het universum bestaat uit taal. Kunnen we het universum herschrijven?
Het universum bestaat uit taal. Kunnen we het universum herschrijven?

De Hubble ruimtetelescoop

Hubble en de huidige leeftijd van het heelal

Dit artikel is geschreven door Anton Hurkmans en geredigeerd door Niek. Anton wordt binnenkort 88 jaar en loopt inmiddels al jaren met deze vragen rond. Hij is op zoek naar antwoorden of naar erkenning van deze problemen.

Ik zit met een paar vragen waar niemand me tot nu toe een fatsoenlijk antwoord op heeft kunnen geven. Daarom wil ik deze vragen delen in de hoop dat iemand mij kan vertellen hoe het zit, waar ik precies een fout maak en waarom, of dat het goed is en dat er een grove denkfout gemaakt is en we ons denken over het ontstaan van het heelal moeten aanpassen.

Enkele berekeningen
De meest gangbare opvatting over het ontstaan en verdere ontwikkeling van het heelal is dat het begon met de Big Bang waarbij materie met grote snelheid de ruimte in werd geslingerd. De zwaartekracht van het heelal zelf zorgde ervoor dat de vluchtsnelheid van de materie steeds verder afnam. Newton heeft het effect van deze zwaartekracht in een formule ondergebracht en wel:

F = G * m1 * m2 / r²

Waarin F de zwaartekracht is tussen twee massa’s (in Newton), G de gravitatieconstante met een waarde van 6,67 * 10-11 m³/(kg*sec²),  m1 en m2 de betreffende massa’s en  r de afstand is tussen deze massa’s.

Voor de kracht tussen het heelal en de wegvluchtende materie (zoals een sterrenstelsel) moet men voor m1 de massa van het heelal invullen en voor m2 de massa van het wegvluchtende stelsel. Zowel het heelal als het wegvluchtende stelsel ondervinden de zwaartekracht F. Voor het wegvluchtende stelsel geldt F = m2 * a zodat:

m2 * a = G * m1 * m2 / r².

Hieruit volgt dat de vertraging a van het wegvluchtend stelsel ten gevolge van de zwaartekracht a = G * m1 / r² bedraagt.

Uitgaande van een massa m1 en de beginsnelheid van m2 zou hieruit de snelheid berekend kunnen worden over het gehele traject van de wegvluchtende materie dus ook of en wanneer de wegvluchtende materie tot stilstand komt.

De Hubble ruimtetelescoop
De Hubble ruimtetelescoop

Conseqenties Hubble constante
Hubble heeft de afstanden gemeten van sterren en sterrenstelsels en de vluchtsnelheden van die objecten. Hij vond dat hoe verder een sterrenstelsel van ons vandaan stond, hoe groter de vluchtsnelheid ervan was gemeten via de roodverschuiving van dat stelsel. Zijn eerste (redelijke) conclusie was dat hoe verder weg een stelsel zich bevond hoe groter de vluchtsnelheid was. Dat was immers wat hij gemeten had!

Een min of meer vanzelf sprekende conclusie was  dat dus het heelal met een steeds groter wordende vluchtsnelheid uitdijdt. Dit vloekt tegen alles in!

Waar zou al die energie vandaan moeten komen om die verre stelsels te versnellen tegen de zwaartekracht van het heelal in?

Vergeten was de tijd die nodig was voor de informatie van die verre stelsels naar ons te komen. Die tijd is namelijk verleden tijd in de richting van de Big Bang. Hoe verder weg het stelsel door ons gezien wordt hoe dichter het bij de oorsprong van het heelal staat en dan het logisch dat zo dicht bij de Big Bang ook hoge(re) vluchtsnelheden gemeten worden. De zwaartekracht van het heelal zorgt er dan voor dat de vluchtsnelheid van de uitgestoten materie met de tijd afneemt. Het is dan het omgekeerde van de bovenstaande conclusie dat het heelal met verhoogde snelheid uitdijt.

Hubble heeft gevonden dat de snelheid van de wegvluchtende materie toenam met 75 km/sec over elke Mpc afgelegde afstand. Hij onderzocht de resultaten op correlaties en vond een snelheidstoename van 75 km/sec tijdens de afgelegde weg van 1 Mps van de wegvluchtende stelsels. Dit werd de constante van Hubble genoemd. De vertraging door de zwaartekracht van het heelal leidt tot een afnemende vluchtsnelheid. Een afgeleide van de vertragingsformule zou moeten leiden tot een constante snelheidsafname per afgelegde weg en die is dan gelijk aan de Hubble constante!

Dit geeft de mogelijkheid om:

  • De massa van het heelal rechtstreeks te berekenen;
  • Te berekenen of de massa van het heelal voldoende is om de vluchtsnelheid te doen stoppen en zo ja wanneer;
  • De vluchtsnelheid te berekenen op elk willekeurig moment.

De huidige leeftijd van het heelal
Algemeen wordt aangenomen dat de leeftijd van het heelal 13,7 miljard jaar bedraagt. Hoe ze aan dat getal komen weet ik niet maar het lijkt me zeer onwaarschijnlijk. De verst gemeten afstand van een sterrenstelsel bedraagt ongeveer 10 miljard lichtjaar en deze afstand zou dit stelsel in 13,7 miljard jaar hebben afgelegd? Dat moet dan met bijna de lichtsnelheid zijn gebeurd! Dat gelooft niemand. De leeftijd van het heelal moet aanzienlijk meer zijn dan de genoemde 13,7 miljard jaar. Mijn schatting is ca 38 miljard jaar.

Kijk eens met een grote telescoop naar een ver stelsel. Ziet dat er uit alsof het met bijna de lichtsnelheid van ons vandaan vliegt? Nee dus. Dat wordt anders als de leeftijd van het heelal aangenomen wordt op bij voorbeeld 38 miljard jaar. Dan heeft dat stelsel er 38 miljard jaar over gedaan om 13,7 miljard lichtjaar af te leggen dus met een beduidend lagere snelheid. Deze snelheid zou weleens dicht bij de gemeten snelheid kunnen liggen.

De laatste tijd is gebleken dat de Hubbleconstante geen constante is maar de neiging heeft om toe te nemen naarmate het beschouwde stelsel verder weg staat. Men vroeg zich af hoe dat nou weer kan. Waar zou nu deze extra energie vandaan moeten komen. U raadt het al. Er werd een geheimzinnige stof verondersteld met een negatieve gravitatie! Laat ik nou altijd gedacht hebben dat een negatieve zwaartekracht niet kon bestaan. Ook dat is uit het bovenstaande te verklaren.

Vlak na de Big Bang bestond het heelal geheel uit straling. Pas na ca. 300.000 jaar werd straling omgezet in materie. Het is aannemelijk dat ten tijde van de omzetting van straling in materie de vluchtsnelheid van de materie gelijk was aan de lichtsnelheid. De stralingsdruk van het nog jonge heelal was enorm groot. Deze stralingsdruk was naar buiten gericht dus tegengesteld aan de massakracht. In het begin was de vluchtsnelheid wellicht groter dan overeenkomt met de Hubbelconstante, wat het toenemen van de Hubbelconstante bij zeer grote afstanden kan verklaren.

[edit Niek: in 2011 is een quasar gemeten op zo’n 13 miljard lichtjaar afstand]

Hoe groot is het universum?

Opmerkelijk genoeg weten we veel nauwkeuriger hoe oud het universum is, tussen de 13 en 14 miljard jaar, dan hoe groot het is. Want waar trek je de grens? Bij de waarnemingshorizon, de waarschijnlijke grootte van het universum of includeren we ook parallelle heelallen?

Een ding is in ieder geval duidelijk. Het universum is veel en veel groter dan wij met onze menselijke maatstaven kunnen bevatten. Zelfs een reis naar een naburige planeet heeft nog geen mens ooit afgelegd.

Het elektrisch universum

In de standaard kosmologie wordt de zwaartekracht gezien als de belangrijkste kracht in het universum. In deze documentaire wordt aandacht gevraagd voor een andere kracht die vele malen sterker is: elektriciteit. “Bliksemflitsen van de Goden” gaat over het elektrisch universum. Het is een vernieuwende kosmologie die om uw aandacht vraagt. De documentaire is op meerdere plaatsen vrij te bekijken, maar alleen deze versie is voorzien van een Nederlandse ondertiteling.

For more information on related topics, go to www.thunderbolts.info, your gateway to the Electric Universe….

“Today, nothing is more important to the future and credibility of science than liberation from the gravity-driven universe of prior theory. A mistaken supposition has not only prevented intelligent and sincere investigators from seeing what would otherwise be obvious, it has bred indifference to possibilities that could have inspired the sciences for decades.”

 

Wat denken de natuurkundigen en anderen met wat meer verstand van dit soort zaken hier van deze documentaire? Hebben de mensen in deze documentaire een revolutionaire visie die de hele kosmologie op haar kop zet of is het vooral een mooi verhaal met vooral pseudo wetenschappelijke inhoud? Professioneel commentaar zeer gewenst.

Aanverwante informatie:
-) www.thunderbolts.info

Eerdere artikelen:
-) Carl Sagan – Cosmos
-) Verken het zonnestelsel vanuit je huiskamer

Video: van quark tot galactisch cluster

Maak een reis van de dagelijkse werkelijkheid naar het allergrootste en dan weer terug voor een nieuwe reis naar het allerkleinste. In deze video van ongeveer vijf minuten maak je kennis met de grenzen van onze kennis en zal je blik op de wereld mogelijk behoorlijk veranderd zijn.

De grens van het waarneembare heelal is een barrière die, we zoals het er nu naar uit ziet, niet zullen kunnen passeren. Aan de andere kant van de schaal vinden we de Plancklengte, waar de kwantumonzekerheid maakt dat er voortdurend uit het niets wormtunnels, zwarte gaten en dergelijke verschijnen en verdwijnen. Tenminste, als de algemene relativiteitstheorie op deze zeer kleine schaal geldig is.

Video: travel through the ergosphere

Componist van filmmuziek Simon Wilkinson voegde een fraaie, buitenaardse muziekcompositie samen met spectaculaire beelden van de Hubble Space Telescope. Dit inclusief artist impressions van dubbelsterren, zwarte gaten en dergelijke.  Wan je voor enkele minuten op de plek waar iedere visionair van droomt – de eindeloze uitgestrektheid van het universum, waar zelfs de aarde wegvalt als een stofje tegen de oneindige uitgestrektheid van vele lichtjaren grote  gasnevels en sterrenstelsels.

De ergosfeer is het gebied rond een ronddraaiend zwart gat, waarbinnen energie aan het zwarte gat is te onttrekken. Bij een stilstaand zwart gat vedwijnt de ergosfeer. De sound track van Wilkinson is in hogere kwaliteit tegen betaling van 99 eurocent hier te downloaden.