De Trifidnevel lijkt in veel opzichten op de vermoedelijke voorouderwolk van het zonnestelsel.

Sporen voorouderster zonnestelsel ontdekt

1 reactie / Wetenschap, Zonnestelsel / Door / 3 november 2011

Waar komen we vandaan? `De oorsprong van het zonnestelsel is een van de fundamentele, nog onopgeloste problemen in de astrofysica. Het algemene mechanisme is al bekend: een enorme wolk gas en stof stort onder zijn eigen gewicht in. Maar wat gaf de aanzet voor deze ineenstorting?

De Trifidnevel lijkt in veel opzichten op de vermoedelijke voorouderwolk van het zonnestelsel.
De Trifidnevel lijkt in veel opzichten op de vermoedelijke voorouderwolk van het zonnestelsel.

Meteorieten bevatten sporen van vroegere sterexplosie
We hebben verschillende aanwijzingen. De interessantste ‘lead’ is de isotopenverdeling in meteorieten. In het kort: atomen zijn niet gelijk geschapen. Zo heeft koolstof-12, de ‘huis- tuin-en-keuken’-soort, een radioactief neefje met 2 extra neutronen, koolstof-14, met behulp waarvan bepaald kan worden hoe oud organisch materiaal is. Ook meteorieten bevatten overblijfselen van de atoomkernen die werden gevormd tijdens de verwoestende explosie, die de kraamkamer waaruit het zonnestelsel zich vormde schiep.

Radioactief aluminium vormde zich extreem snel
Eén van de radioactieve isotopen die zich bij een supernova vormen is aluminium-26. Deze isotoop zorgt bij het radioactieve verval voor een karakteristieke gloed. Al-26 valt in ongeveer zevenhonderdduizend jaar voor de helft uit elkaar. Erg lang duurt het dus niet voordat de verhouding tussen Al-26 en de niet-radioactieve, ‘normale’ Al-24 begint te dalen. Nu is er wat vreemds aan de hand. In sommige meteorieten, CV-chondrieten, komt abnormaal veel Al-26 voor. Iets moet dus relatief ‘korte’  tijd geleden radioactief Al-26 in de stofwolk geïnjecteerd hebben. Uit deze metingen blijkt nog iets vreemds. Alle CV-chondrieten hebben zich in een extreem korte periode gevormd – in rond de twintigduizend jaar. Welke plotselinge gebeurtenis produceerde deze aluminium-26?

Sterrenwind of supernova?
Er zijn verschillende mogelijkheden. Verschillende typen sterren stoten grote hoeveelheden Al-26 uit. Wellicht vormde ons zonnestelsel zich in de buurt van een dergelijke ster.  De meeste astrofysici geloven echter dat er vlakbij de kraamkamer van de zon een supernova plaatsvond die een schokgolf van hete gassen, waaronder Al-26, door de oernevel stuurde. Maar welk scenario klopte nu?

Supernova blijkt de oorzaak
Matthias Gritschneder van de Peking University in Beijing en zijn collega’s hebben een computersimulatie uitgevoerd van de vorming van het zonnestelsel. Hieruit blijkt duidelijk dat de supernova-hypothese het kansrijkste is. In hun nieuwe model passeert een schokgolf van hete gassen van een supernova een koude gaswolk. Niet alleen blijkt de supernova precies de juiste hoeveelheden Al-26 te produceren, ook laat de schokgolf de gaswolk instorten, waaruit het zonnestelsel ontstaat. Dit hele proces blijtk ook heel snel plaats te vinden. CV-chondrieten vormen zich volgens het model onder de achttienhonderd graden Celsius in ongeveer twintigduizend jaar. Precies de tijd die uit waarnemingen bekend is dus.

Paar losse eindjes
De simulatie is uitgevoerd in 2D en niet in 3D. Mogelijk zijn dus niet alle fysische processen juist uitgevoerd. Ook moeten andere isotoopverhoudingen worden verklaard. Het wachten is dus op nog betere simulaties. Toch is het een bemoedigend teken dat deze populairste theorie zo goed overeen lijkt te komen met de gegevens.

Bron:
Mathias Gridschneder et al., The Supernova Triggered Formation And Enrichment Of Our Solar System, ArXiv.org (2011)

De blaadjes van Mimosa pudica, 'kruidje roer me niet', klappen ineen als ze aangeraakt worden.

Planten kunnen voelen en bewegen

1 reactie / Wetenschap / Door / 3 november 2011

Planten zijn veel gevoeliger wezens dan vaak wordt gedacht. Onder andere zijn ze zeer gevoelig voor aanrakingen en andere mechanische invloeden. Nu is duidelijk waarom.

Bewegende planten
Kruidje roer-me niet, mimosa pudica, klapt de bladeren in als de plant aangeraakt wordt. De Venus vliegenval vangt op deze manier vliegende insekten. Wijnranken krullen zich om geschikte ondersteuningen heen om de plant mee te laten klimmen. Planten reageren op zwaartekracht. Pas nu begint duidelijk te worden wat het mechanisme hierachter is. Planten blijken veel ingewikkelder in elkaar te zitten dan tot nu toe gedacht.

De blaadjes van Mimosa pudica, 'kruidje roer me niet', klappen ineen als ze aangeraakt worden.
De blaadjes van Mimosa pudica, 'kruidje roer me niet', klappen ineen als ze aangeraakt worden.

Mechanosensitieve kanalen
In de tachtiger jaren is ontdekt dat bacteriële cellen mechanosensitieve kanalen hebben, kleine poriën in het celmembraan die zich openen als de cel opzwelt met vocht en het membraan uitrekt. Geladen ionen en andere moleculen, gevolgd door water, verlaten de cel, de cel trekt samen, het membraan ontspant en de poriën sluiten. Genen coderen voor zeven van dergelijke kanalen in E. coli en tien in de plant Arabidopsis thaliana, de zandraket, die wegens zijn korte levensduur en korte tijd van zaad tot bloeien (enkele weken) in labs wordt gebruikt als testorganisme. Het plantenequivalent van de labrat, dus. Elisabeth Haswell, promovenda aan de Washington Universiteit van St. Louis, denkt dat er nog veel meer kanalen op liggen te wachten om ontdekt te worden en dat ze een groot aantal verschillende functies kunnen vervullen. Zo zorgen ze er voor dat bladgroenkorrels kunnen delen. Ontbreekt een bepaald type kanaaltjes, dan worden bladgroenkorrels monsterachtig groot. Net als bij bepaalde bacteriën overigens.

Primitief zenuwstelsel in planten?

Haswell en haar collega’s denken dat ze maar het topje van de ijsberg te pakken hebben. Ze ontdekten dat sommige kanaaltjes niet alleen door het celmembraan, maar door de hele cel lopen. Klaarblijkelijk geven ze bepaalde boodschappen door. Een zeer primitief zenuwstelsel van de plant? Dit is wat Haswell en haar collega’s vermoeden. Mogelijk is dit de manier waarop osmotische bewegingen, zoals het dichtklappen van de blaadjes van Mimosa pudica en de Venus vliegenval, worden getriggerd.  Ook moeten er nog andere, onopgehelderde functies zijn. Haswell houdt een slag om de arm maar vermoedt dat deze kanaaltjes er wel eens mee te maken kunnen hebben.

Bronnen
1. Plants feel the force, persbericht Washington universiteit van St. Louis (2011)
2. E. Haswell et al., Mechanosensitive Channels: What Can They Do and How Do They Do It?, Structure (2011)

Video: reis in een zwart gat

Laat een reactie achter / Universum, Wetenschap / Door / 3 november 2011

Hou zou het zijn door een zwart gat te reizen, naar het punt waar ruimte en tijd ophouden te bestaan? Check deze video.

Een zwart gat is een bizar, door de algemene relativiteitstheorie van Einstein beschreven verschijnsel. Zwarte gaten ontstaan door opgebrande, ineenstortende sterren. Ook in het centrum van ons melkwegstelsel bevindt zich een – veel groter – zwart gat. Volgens sommigen vormen zwarte gaten wormgaten waar we doorheen kunnen reizen naar een andere plek in het heelal, of zelfs een ander heelal. Volgens anderen is een zwart gat domweg het meest vernietigende natuurverschijnsel dat de wetenschap kent, waaraan zelfs licht niet kan ontsnappen. Nieuwsgierig? Start de video voor de reis.

Giorgios Papandreou deed met het referendum een meesterzet.

Grieks referendum zeer verstandige beslissing

13 reacties / Europa, Maatschappij / Door / 2 november 2011

Papandreou krijgt de politiek van heel Europa over zich heen voor het uit willen schrijven van een referendum. In plaats van hem te verketteren, zouden andere Europese politici respect voor zijn wijsheid en politieke meesterschap moeten hebben.

Vertrouwen Grieken in de overheid is nul
Jarenlang financieel wanbeleid, ingegeven door te hooggespannen verwachtingen van de Grieken, hebben het land op de rand van de afgrond gebracht. De overheid zal een aantal impopulaire maatregelen moeten nemen om het land er weer boven op te brengen.
De stabiliteit van een land hangt voor een belangrijk deel af van het vertrouwen dat de onderdanen in de overheid hebben. Is dit zeer laag, zoals in Griekenland, dan is het land vrijwel onbestuurbaar. Zeker als de regering controversiële beslissingen moet nemen zoals nu. Dit is het probleem waarmee Georgios Papandreou zit. Hij heeft voldoende mandaat nodig om een einde te maken aan jaren van potverteren. Wie zich nog de enorme demonstraties herinnert na de vrij beperkte bezuinigingen door het kabinet Lubbers in de jaren tachtig, kan zich wel indenken wat de gevolgen zijn van veel en veel zwaardere bezuinigingen bij een heetgebakerd volk als de Grieken. Kortom: Papandreou moest aan legitimiteit komen, en snel.

Giorgios Papandreou deed met het referendum een meesterzet.
Georgios Papandreou deed met het referendum een meesterzet.

Papandreou dwingt Grieken tot duidelijke keuze: uit de euro of bezuinigen
Papandreou, een door de wol geverfde sluwe vos, zag deze situatie al langer uitkomen. Het land balanceert immers al twee jaar op de rand van de afgrond. We hebben gezien dat de Grieken er alles aan hebben gedaan hun hopeloze situatie iets minder hopeloos te maken. Het is nu in het belang van Griekenland dat het land een duidelijke keuze maakt.

Optie één is een failliet en uit de eurozone stappen. Hiermee zou het land in een klap van de schulden af zijn en de nieuwe munt flink kunnen laten devalueren, waarmee Griekenland het goedkoopste land van Europa zou worden. Wel zouden de Grieken dat in hun portemonnee merken. Dit is uiteraard de beste optie voor Griekenland. Voor houders van Griekse obligaties is dit uiteraard een beetje huilen, maar ze hadden dit van tevoren kunnen weten. Veel medelijden hiermee hoeven we niet te hebben. Papandreou heeft zich op deze situatie reeds voorbereid.

De tweede optie is dat Griekenland de draconische bezuinigingsmaatregelen uitvoert. Dit zal op korte termijn een rampzalig effect op de Griekse economie hebben. Op de langere termijn vliegen er veel ambtenaren uit (een zegen) en worden er veel verliesgevende overheidsbedrijven geprivatiseerd (idem). Stemmen de meeste Grieken voor deze optie, dan zal Papandreou het draagvlak hebben waarmee hij ze uit kan voeren. Stakers en relschoppers gaan hiermee in tegen de meerderheid van de kiezers en verliezen hiermee hun morele gezag. Politiek zit Papandreou zo op rozen.

Beslissing Papandreou verstandig, ook voor de rest van Europa
Kortom: met dit referendum schiep hij een win-win situatie, ook voor de rest van Europa. Hopelijk komt dit referendum zo snel mogelijk. Stapt Griekenland uit de euro, dan betekent dit het einde aan een lijdensweg. Er zullen verliezen zijn, maar deze zullen niet eindeloos doorgaan zoals nu. Misschien zal Italië volgen, maar Spanje is stabiel en transparant genoeg om zich met Europese hulp te kunnen herstellen. Zeker als er op grote schaal in zonne-energie geïnvesteerd gaat worden en Spaanse jongeren in het rijke noorden als gastarbeider aan de slag gaan. Bezuinigt Griekenland, dan betekent dit voor de rest van Europa dat de Griekse schulden niet afgeschreven hoeven te worden.

Uiteraard weten de Europese politici dit ook wel. Ze hebben alleen een hartgrondige afkeer van referenda. Die zouden hun eigen onderdanen wel eens op ideeën kunnen brengen.

De merkwaardige holtes. Bron: NASA

‘Waterstofgeisers en ijzerpoeder op Mercurius’

Laat een reactie achter / Wetenschap, Zonnestelsel / Door / 2 november 2011
De merkwaardige holtes. Bron: NASA
De merkwaardige holtes. Bron: NASA

Mercurius blijkt heel wat minder saai dan hiervoor gedacht. De kleinste planeet, tegelijk ook de planeet met de hoogste temperatuurverschillen in het zonnestelsel bleek nog heel wat verrassingen te herbergen. Zoals beelden van ruimtesonde MESSENGER met raadselachtige, onverklaarbare structuren op het oppervlak. De eerste theorieën komen nu binnen.

Raadselachtige holten
Op het oppervlak van Mercurius bevinden zich merkwaardige ondiepe holten met een onregelmatige vorm. De holten hebben geen opstaande rand – wat kratervorming uitsluit. Ook vormden de holten zich in bestaande kraters, wat betekent dat ze zich vrij recent (naar kosmische begrippen dan) moeten hebben gevormd. De holtes zijn ook merkwaardig helder, vermoedelijk omdat ze bedekt zijn met een licht materiaal.  Er moet zich dus iets als een vulkaanuitbarsting hebben voorgedaan aan of vlak bij de oppervlakte van de kleine planeet. Maar hoe? 

Waterstof opgelost in vloeibaar ijzer
Marvin Hendon, een niet aan een universiteit of instituut verbonden onderzoekers, denkt dat de verklaring gezocht moet worden in ijzer. Vloeibaar ijzer, om precies te zijn, waarin tijdens de vorming van Mercurius onder hoge temperatuur en druk grote hoeveelheden waterstofgas is opgelost. Inderdaad zijn van veel metalen, waaronder ijzer, metaalhydriden bekend en zou er in de kern van de aarde heel goed de nodige waterstof opgeslagen kunnen liggen[1]. Bij het afkoelen tot vast ijzer werd de waterstof uit het ijzer verdreven en zou het gas als een waterstofgeiser aan het oppervlak van de planeet ontsnappen. Deze waterstofgeisers kunnen de lage holten hebben veroorzaakt, aldus Herndon.

Tijdens zijn toch naar de oppervlakte van de planeet zou het waterstofgas met verschillend substanties reageren. Zo wordt ijzersulfide gereduceerd tot metallisch ijzer plus het gas waterstofsulfide (FeS + H2-> Fe + H2S). IJzersulfide komt veel voor op de oppervlakte van Mercurius, weten we. Herndon denkt dat het vrijgekomen ijzerpoeder deze depressies hun lichte kleur geeft. Inderdaad zouden met deze ene theorie twee verschillende verschijnselen verklaard worden. [2]

Diepe ijsafzettingen?
Een andere interessante gedachte is dat er misschien diep in de planeet, in de poolstreken waar de gemiddelde temperaturen erg laag zijn, water- of ijsafzettingen kunnen voorkomen. Ook nikkeloxiden en andere zuurstofrijke verbindingen komen op en in Mercurius namelijk veel voor: de extreem dunne atmosfeer bestaat zelfs voor 40% uit zuurstof. Als waterstof hiermee reageert, ontstaat water. Mogelijk is dit mede de verklaring voor het waterijs in kraters in de poolstreken van de kleine planeet.

Lees ook: Mercurius, verborgen schatten

De zonnerevolutie in beeld

7 reacties / Europa, Maatschappij / Door / 2 november 2011

Een plaatje zegt meer dan duizend woorden. Hoe lang duurt het nog totdat zonnepanelen goedkoper worden dan fossiel? Op sommige plaatsen in Europa is het al zover.

Klik voor een vergroting
Klik voor een vergroting

Bij deze berekening is uitgegaan van een terugverdientijd van tien jaar en een kilowattuurprijs van tien eurocent.
Eind 2011 zijn de kosten per watt-piek, inclusief installatie, ongeveer anderhalve euro. Dat betekent dat zonne-energie nu al interessant is voor de meeste Spanjaarden, Portugezen, Cyprioten en veel Grieken, Italianen en Turken.Let ook op de Alpen en Pyreneeën.

Daalt de prijs tot onder de euro per geïnstalleerde watt (leuk weetje: de productiekosten van veel zonnepaneelfabrikanten liggen daar al onder), dan rukt het gratis energiegebied op tot Noord-Frankrijk, Slowakije en de Alpen. Binnen twee jaar is het zover. Bij een nog verdere prijsdaling tot 0,75 per watt piek hoeven alleen de IJslanders, Noren en Lappen zonder elektriciteit te zitten. Geen punt, want daar is voldoende waterkracht en geothermische energie. Ook is Lapland het winderigste gebied van Europa.

Lees ook: Prijsoorlog zonnepanelen breekt uit en Zonnestroom binnenkort goedkoper dan uit stopcontact

Lucide dromers kunnen hun dromen sturen en zo de meest fantaistische dingen meemaken.

Hersenscanner leest dromen

7 reacties / Maatschappij, Mensheid, Wetenschap / Door / 1 november 2011

Zelfs onze droomwereld is niet meer veilig voor onderzoekers. Innovatieve neurowetenschappers zijn er al eerder in geslaagd om de gedachten van wakende mensen te lezen[1]. Een team wil nu dezelfde methode gebruiken om te ontdekken wat voor dromen iemand droomt. Met succes…

Lucide dromers kunnen hun dromen sturen en zo de meest fantaistische dingen meemaken.
Lucide dromers kunnen hun dromen sturen en zo de meest fantastische dingen meemaken.

Dromen bij vol bewustzijn
Michal Czich en Martin Dresler van het Max Planck Institut in München wilden ontdekken of dromen op dezelfde manier gelezen kunnen worden als bewuste gedachten overdag. Daarvoor lieten ze een batterij aan apparatuur om hersenen mee te lezen los op lucide dromers. Lucide dromers zijn in staat bewust te dromen, weten ook dat ze in een droomwereld rondlopen en kunnen hierin doen wat ze willen. Ideaal voor onderzoekers, immers mensen met een lucide droom kunnen achteraf precies zeggen wat ze meegemaakt hebben (of van tevoren vertellen wat ze mee willen maken).

Het tweetal slaagde er in zes lucide dromers te vinden die vrijwel elke nacht lucide droomden. Het team gebruikte een combinatie van MRI scannen en nabij-infrarood spectroscopie om de hersenactiviteit van elk persoon vast te leggen. De proefpersonen moesten achtereenvolgens hun vuist ballen als ze bij vol bewustzijn waren, zich voorstellen dat ze hun hand balden en in een lucide droom hun hand ballen.

Droomlees-apparatuur
Met polysomnografie stelde de groep vast of de vrijwilliger inderdaad in REM-slaap was (Rapid Eye Movement, de slaapperiode waarin we de meeste dromen hebben). Polysomnografie is een verzamelbegrip voor de hersenactiviteit meten, oogbewegingen vastleggen en de spieren van de kin waarnemen. Deze laatste verslappen tijdens de REM-slaap en vormen hiermee (met de karakteristieke snelle oogbewegingen) een duidelijk signaal.

Tegelijkertijd nam het team de hersenactiviteit van de dromers waar door een MRI scan of nabij-infrarood spectroscopie. Beide technieken laten zien welke onderdelen van het brein actief zijn. Elke deelnemer kreeg de opdracht, zijn ogen in de droom een afgesproken aantal keren naar links en naar rechts te bewegen. Dit is ook de enige spierbeweging waarmee droomwereld en echte wereld elkaar overlappen. Als de dromers in hun droom hun hand samenknepen, gebeurde dit in werkelijkheid niet.

Techniek werkt, maar uitvoering uiterst lastig
Het experiment bleek toch lastig uit te voeren. Het is niet makkelijk om in een MRI-scanner in slaap te vallen, REM-slaap te bereiken (wat diepe ontspanning vereist) en een lucide droomtoestand te bereiken die stabiel genoeg is om data te kunnen verzamelen, aldus  Czisch. Als gevolg hiervan verzamelde het team alleen twee dromen, die door twee verschillende proefpersonen werden gedroomd. Toch slaagden de onderzoekers er in om de hersenactiviteit vast te leggen die gepaard gaat met het knijpen in de hand. Deze bleek sterk te lijken op de hersenactiviteit die ontstaat als je je voorstelt je hand samen te knijpen. Ook het werkelijke samenknijpen van de hand activeerde dezelfde hersengebieden, maar dan met een veel groter activeringsgebied in de hersenen. Hiermee hebben de onderzoekers naar eigen zeggen aangetoond dat het in principe mogelijk is om dromen te leren lezen door middel van het scannen van iemands brein. Collega Daniel Erlacher is het hier mee eens [3].

Ergens in Orwells apocalyptische roman 1984 veronderstelt hoofdpersoon Winston dat in ieder geval de paar kubieke centimeters van zijn brein nog vrij zijn. Ook dit laatste stukje privacy gaat er zo langzamerhand aan geloven. Wat zijn de gevolgen? Zou dit systeem in de toekomst ook gebruikt kunnen worden door politierechercheurs om de dromen van verdachten te kunnen lezen? Of door dictators, om politieke gevangenen te kunnen breken en uit te horen? Tijd voor een stevig ethisch debat wat mij betreft.

Bronnen:
1. W.R. Shirer et al., Decoding Subject-Driven Cognitive States with Whole-Brain Connectivity Patterns, Cerebral Cortex (2011)
2. M. Dresler, M. Czisch et al., Dreamed Movement Elicits Activation in the Sensorimotor Cortex, Current Biology (2011)
3. Dreams read by brain scanner for the first time, New Scientist (2011)

De Grieken hebben geen enkele zin te bezuinigen om de schuld terug te betalen.

Eurodeal stap dichter bij de afgrond

6 reacties / Europa, Maatschappij / Door / 1 november 2011

In plaats van de werkelijke problemen aan te pakken en harde, noodzakelijke keuzes te maken, hebben de politici op de eurotop eind oktober 2011 de komende ineenstorting van de eurozone nog waarschijnlijker gemaakt.

De Grieken hebben geen enkele zin te bezuinigen om de schuld terug te betalen.
De Grieken hebben geen enkele zin te bezuinigen om de schuld terug te betalen.

De problemen in de eurozone in het kort
De volgende problemen moeten dringend opgelost worden.
– De Grieken leven ver boven hun stand.
Het land houdt er bijna een miljoen ambtenaren op na, op vijf miljoen werkenden. Volgens sommigen werkt zelfs bijna een op de vier Grieken voor de overheid[1]. Ter vergelijking: in Nederland is dat rond de twaalf procent. Ook is het land zwaar corrupt, betalen maar weinig mensen belasting en komen politici beloftes niet na. Bij de meeste Grieken is er nog steeds niet de minste bereidheid hier wat aan te doen. Het voorspelbare gevolg: hoge schulden  en een bijna onbestuurbaar land.
– Ook Italië en België kennen een corrupte bestuursmentaliteit en een torenhoge staatsschuld. Dit geldt ook voor Frankrijk, zij het in mindere mate.
– In Spanje en Portugal heeft de economische recessie hard toegeslagen, al doen de Spaanse en Portugese overheid hun best met hun beperkte middelen dit probleem op te lossen en gaan ze op een eerlijke, transparante manier te werk.
– De centralistische bestuursvorm in zuidelijke landen maakt een grote, machtige overheid. Een overweldigende bureaucratie maakt ondernemen een ramp, waardoor het bedrijfsleven op achterstand wordt gezet en goedkope Duitse en Nederlandse producten weinig heel lategn van lokale producenten.
– De nekslag geeft het enorme geografische voordeel van Nederland en Duitsland. De vele waterwegen met een dichte bevolking in de Noord-Europese laagvlakte maakt vervoer goedkoop en zo een complexe, efficiënte zakelijke infrastructuur mogelijk. Daardoor is er een grote natuurlijke thuismarkt en kunnen bedrijven veel efficiënter werken dan in de door bergen en aride gebieden gekenmerkte mediterrane landen.

Oplossing maar schijn
De Europese leiders zijn nu overeengekomen zich voor 1000 miljard garant te stellen voor staatsobligaties en de Griekse schulden voor 50 % af te waarderen. Dit in ruil voor boterzachte garanties van Griekenland en andere eurozondaars zoals Italië.
Het schuldenakkoord dat nu gesloten is verkleint de problemen niet, integendeel. De Grieken kunnen nog steeds doorgaan zich verder in de schulden te werken en zullen dat ook doen. Ze kunnen de rest van de Eurolanden chanteren en zo dwingen bij te dragen met extra leningen die nooit terugbetaald worden, tot de onvermijdelijke ineenstorting. Waarin ze de nog wel gezonde EU-landen mee zullen slepen. Want reken er maar niet op dat bijvoorbeeld de Duitse economie een klap van 300 miljard, of de Nederlandse van 75 miljard, overleven als bijvoorbeeld Italië in gebreke blijft. Dit zou de staatsschuld 50% hoger maken en de rentebetalingen verpletterend hoog.

Wat had wel gewerkt?
De beste bailout-oplossing was geweest alle uitstaande Griekse leningen om te zetten in drachmes en de drachme weer in te voeren. De Griekse overheid had dan snel van de schulden af kunnen komen door de drachme flink te devalueren. Zielig voor de banken en pensioenfondsen, maar hadden ze maar de verplichte financiële bijsluiter moeten lezen. Ook zullen ze door deze gevoelige les de volgende keer voorzichtiger zijn met geld uitlenen aan Griekenland.
Er zouden dus in feite twee euro’s moeten komen: één voor het Germaanse deel en een voor het Romaanse deel van Europa. De door anderen al genoemde neuro en zeuro. Idealiter zou dan Vlaanderen tot de neuro moeten toetreden en Wallonië tot de zeuro. Griekenland is zo corrupt dat het land in geen enkele muntunie thuishoort, hooguit met Albanië (hoewel de Albanezen hier terecht weinig voor zullen voelen).

Bronnen
1. Lessons for the U.S. in Greece’s national meltdown, National Review Online (2010)
2. Banken schelden helft Griekse schuld kwijt – rtl.nl (2011)

Nederland en Vlaanderen bij 20 m zeespiegelstijging. bron: Floodmaps.

‘Twintig meter zeespiegelstijging dreigt’

13 reacties / Maatschappij, Nederland, Visionaire vragen / Door / 2 november 2011

Voor elke graad globale temperatuursstijging zal de zeespiegel twintig meter stijgen, wijzen berekeningen en geologische waarnemingen van gesteenten uit voorbije tijdvakken uit. Houden we droge voeten?

Nederland en Vlaanderen bij 20 m zeespiegelstijging. bron: Floodmaps.
Nederland en Vlaanderen bij 20 m zeespiegelstijging. bron: Floodmaps.

Tijdens eerdere interglacialen vijf tot twintig meter zeespiegelstijging
We leven nu in de laatste jaren van een interglaciaal, de warmere periode tussen twee ijzige glacialen in. De temperaturen zijn dan hoger. Voor komende eeuw wordt een zeespiegelstijging van een meter voorspeld. Enkele onderzoekers denken echte dat die stijging veel groter zal worden. Hierbij baseren ze zich op geologische gegevens uit eerdere interglacialen. De temperatuur toen was minder dan een graad hoger dan nu, maar de zeespiegel lag vijf meter hoger.

Ongeveer drie miljoen jaar geleden, toen de temperaturen slechts 1 tot 2 graden hoger waren dan normaal in de laatste tweeduizend jaar, lag het zeeniveau zelfs 25 meter hoger dan nu. Dit komt door twee effecten. Bij hogere temperaturen op aarde zetten de warmere oceanen uit: thermische expansie. Ook smelt er dan meer ijs.

Nederland onder water?
Kortom: de voorspelde temperatuursstijging – als deze klopt en de komende ijstijd niet aanbreekt – zal uitermate vervelende gevolgen hebben, zeker voor Nederland. En zeker als ook de grote ijskappen van Groenland en een deel van Antarctica gaan smelten. Dit zal leiden tot nog eens zestig meter zeespiegelstijging. Als dit in de loop van honderden jaren gebeurt, kunnen we ons geleidelijk aanpassen. De nakomelingen van de Nederlanders en West-Vlamingen van nu kunnen dan bijvoorbeeld emigreren naar andere landen of op zee gaan wonen in drijvende steden. Gebeurt de zeespiegelstijging heel snel, dan hebben we weinig andere keus dan ons vege lijf te redden en hopen dat de Duitsers en Walen gastvrijer voor ons zijn, dan wij in Nederland en Vlaanderen zijn.

Tijdens het Plioceen was de temperatuur maar twee graden hger dan nu.
Tijdens het Plioceen was de temperatuur maar twee graden hger dan nu.

Bron
Paleoclimate Implications for Human-Made Climate Change, Arxiv.org (2011)

Veel Ieren zijn razend over het cadeautje aan de Grieken. En zij zijn niet de enigen.

Tijd voor de grote Europese bailout

7 reacties / Europa, Ideeën en techniek / Door / 31 oktober 2011

De gemiddelde schuld in de Europese Unie is tachtig procent van het bruto nationaal product. Wat zouden de gevolgen zijn als we de Europese Centrale Bank geld zouden laten drukken om deze schulden voor een deel af te lossen?

Veel Ieren zijn razend over het cadeautje aan de Grieken. En zij zijn niet de enigen.
Veel Ieren zijn razend over het cadeautje aan de Grieken. En zij zijn niet de enigen.

Bailout komt in feite neer op subsidie voor wanbeleid
Op dit moment wordt de helft van de uitstaande Griekse staatsschulden afgeschreven. Heel prettig voor de Grieken, die echter niet de minste dankbaarheid vertonen. De Ieren en Spanjaarden, die in tegenstelling tot de Grieken wel hun best hebben gedaan uiterst pijnlijke bezuinigingen door te voeren, zijn hier dan ook, geheel terecht, razend over. Zo’n cadeautje willen zij ook wel. En waarom alleen zij? Per slot van rekening zijn er ook arme eurolanden die dankzij verstandig beleid nauwelijks in de schulden zitten, Slowakije en de Baltische republieken bijvoorbeeld –  en die met hun armoedige infrastructuur en mensonterende ziekenhuizen zo’n extra zakcentje goed zouden kunnen gebruiken. Wat zouden de gevolgen zijn als elk euroland een Grieks cadeautje zou ontvangen?

Hoeveel kregen de Grieken per inwoner?
De Griekse schulden (voor zover bekend) van 340 miljard euro, omgerekend rond de anderhalf keer van wat heel Griekenland per jaar verdient, bedragen per Griek omgerekend meer dan veertigduizend euro[1][2]. De twee bailouts samen hebben het land rond de tweehonderd miljard euro opgeleverd. Dat is bijna twintigduizend euro per Griek, gemiddeld rond de acht maanden inkomen voor een Griek.

Wat als elke Europeaan in de eurozone een vergelijkbaar cadeautje krijgt als de Grieken?
Als we uitgaan van het gemiddelde inkomen per land en daar acht maanden van rekenen, zou dit betekenen dat er rond de 25 000 euro per eurozone-burger minder schuld zou zijn. Voor elk land zou er zo 67% van het GDP minder schuld zijn. In het geval van landen als Nederland en Spanje zou dit betekenen dat de complete staatsschuld is afgelost[3]. De rentelasten nu zijn enorm: per jaar rond de tien miljard euro, zelfs met de lage rente. Duitsland en Frankrijk zouden een makkelijk aflosbare twintig procent schuld overhouden, de schulden van België en Italië zouden halveren en landen als Estland, Slowakije en Luxemburg zouden over een enorm sovereign wealth fund beschikken, voldoende om deze landen een eind op weg te helpen (of in het geval van Luxemburg, een masterplan voor wereldoverheersing te ontwikkelen).
De totale geldhoeveelheid in de EU, nu rond de tienduizend miljard euro, zou hiermee groeien tot het dubbele. In theorie zou dit leiden tot een inflatie van vijftig procent, maar in werkelijkheid is dit minder. Immers: de totale hoeveelheid waarde in de EU bedraagt nu gemiddeld twee tot drie jaarinkomens. Reken dus in werkelijkheid op een eenmalige inflatie van rond de vijfentwintig procent. Niet leuk, maar overkomelijk. In de jaren zeventig gebeurde dit in twee jaar.

Voortaan geen cent meer lenen wordt keiharde, absolute voorwaarde om deel te nemen aan de euro
Het drukken van extra euro’s zal een enorme inflatie opwekken. Deze is uiteindelijk onvermijdelijk, maar voorkomen moet worden dat deze schuldproblemen ooit in de toekomst weer voorkomen.  Dat kan door tegelijkertijd met deze bailout vast te leggen dat overheden voortaan nooit meer mogen lenen en geen obligaties mogen uitschrijven. Wil een staat een project door privekapitaal financieren, dan kan dat alleen door investeerders, bijvoorbeeld pensioenfondsen, hierin te laten participeren. Uiteraard mag de staat hierin niet garant staan, anders is weer sprake van een verkapte lening.

Bronnen
1. Economy of the European Union – Wikipedia
2. Q&A: Greek Debt Crisis – BBC
3. Nationale staatsschuldmeter
4. Household financial assets and liabilities – Eurostat