Hoe kan de elite de democratie afschaffen?
De volksmassa’s roeren zich. Keer op keer laten ze merken dat ze weinig boodschap hebben aan de genuanceerde, economisch verantwoorde plannen van de elite. Deze pakken over het algemeen namelijk slecht uit voor de massa. Hoe kan de elite het zogeheten populisme terugdringen?
Populisme is democratie
In een eerder artikel stelde Visionair reeds vast dat “populisme” in feite het eenentwintigste-eeuwse woord is voor democratie. Een befaamde spreuk onder negentiende-eeuwse militairen in Duitsland was: “tegen democraten helpen slechts soldaten”. Dat ging een tijdje goed, totdat in de laat-negentiende eeuw controle over de factor arbeid, m.a.w. de bevolking, essentieel werd voor industriële vooruitgang. Eén staking omdat je personeel de pest aan je heeft, en je kon niets beginnen met je dure stoomlocomotief of mechanisch weefgetouw. Het ene autocratische regime na het andere kwam ten val. Alleen elites die de bevolking ervan konden overtuigen dat ze hen vertegenwoordigden, zoals gekozen politici en communisten, overleefden deze periode.
Wat is nu anders dan eind negentiende eeuw?
Op dit moment stijgt structureel de werkloosheid. Dit weerspiegelt een belangrijke ontwikkeling: laag- en vooral middelbaar geschoolden (en overigens ook de nodige hooggeschoolden, zoals radiologen) zijn steeds minder nodig in het arbeidsproces. Hun functies worden overgenomen door robots en software. Tegelijkertijd hoopt zich steeds meer waarde op in de infrastructuur, intellectueel eigendom (patentoorlogen) en serverparken zoals Google en Facebook.
Voordelig voor de globale elite
Voor de globale elite die deze infrastructuur, intellectueel eigendom en serverparken beheert, is het van belang dat zij niet gehinderd worden door nationale grenzen en zo min mogelijk belasting hoeven te betalen. Ook willen ze veel immigranten, want deze zorgen voor een grotere markt en hogere onroerend-goed prijzen. Zo kunnen ze optimaal profiteren van het kapitaal dat ze beheersen. Ze willen dat hun patenten wereldwijd gelden en zo lang mogelijk in stand blijven. Dat geldt ook voor het auteursrecht: dat is nu verlengd tot zeventig jaar na de dood van de auteur.
Nadelig voor kansarmen
Voor de kansarmen is dit daarentegen slecht nieuws. Hoe minder belasting de elite betaalt, hoe meer zij moeten betalen en hoe minder sociale voorzieningen er komen. Immigranten pakken hun schaarser wordende banen af. De negentig procent immigranten die geen werk hebben, doen een enorm beroep op de sociale zekerheid, waardoor er minder overblijft voor de eigen bevolking. Hoge onroerend-goed prijzen betekent dat de kosten voor woonruimte en bedrijfsruimte voor kleine bedrijven de pan uitrijzen. De uitdijende, verstikkende deken van patenten, vooral softwarepatenten, drukken kleine ondernemers zonder terugpest-patenten uit de markt. Ze maken dat kleine uitvinders en ondernemers geen voet aan de grond krijgen en vooral in de VS het aantal nieuwe softwarebedrijven zeer klein is geworden.

Nobodies: best wel lastig
De volksmassa heeft vier wapens om de elite te dwingen naar haar te luisteren. Drie van deze wapens zijn bekend uit de geschiedenis. Ten eerste: stemmen op “populistische” partijen of voor “populistische” standpunten tijdens referenda. Ten tweede: staken. Ten derde: in opstand komen.
Voor twee van deze drie wapens heeft de elite een geschikt antwoord. Staken kan worden tegengegaan door kritische bedrijfsactiviteiten in een dictatoriaal buitenland, bijvoorbeeld China, onder te brengen, of daarmee te dreigen. Oproepen tot een opstand, bijvoorbeeld het platleggen van het Binnenhof of Paleis der Natie, is weliswaar effectief, maar strafbaar, “opruiing”, en kan vaak onder de vergaande terroristenwetgeving worden gebracht. Er zijn de laatste jaren interessante uitvindingen gedaan, uiteraard in het kader van terrorismebestrijding, om af te rekenen met een oproerige bevolking. Blijven over: de verkiezingen. Deze vormen in theorie een effectieve manier om de elite te controleren en de wil van de meerderheid van de bevolking tot uitvoer te brengen.
De elite heeft twee effectieve methodes om dit tegen te gaan. Ten eerste, door steeds meer macht en invloed van gekozen organen naar niet-gekozen entiteiten, zoals de Europese Unie en internationale verdragen over te hevelen. Zo krijgt de gekozen regering steeds minder te zeggen. Ten tweede door het volk te voorzien van gemanipuleerde informatie en gekozen vertegenwoordigers in te kapselen of om te kopen. Dit lukte de laatste jaren uitstekend. Toch is deze methode niet fool-proof. Het volk is soeverein en kan, in theorie, deze internationale verdragen opzeggen en het lidmaatschap van de EU opzeggen als het een parlementaire meerderheid kiest van integere politici. Ik geef toe, een vrij onwaarschijnlijk scenario, maar zoals de meerderheid voor de Brexit uitwijst, kunnen dit soort dingen gebeuren. Al werd de Brexit mogelijk gemaakt door de steun van een deel van de Britse elite.
Democratie afschaffen
De elite bestaat uit zakenmensen. Zakenmensen houden niet van risico. Zeker na de Brexit is de behoefte bij de elite groot aan een structurele oplossing om de onvoorspelbare, oproerige bevolking aan te pakken. Het fundamentele probleem van de elite is dat in theorie de bevolking de macht heeft om ze alles af te pakken. Uiteraard kan de internationale elite uitwijken naar een ander land, maar ook elders kan dit voorbeeld gevolgd worden. Kortom: de elite moet werken aan een oplossing om deze onvoorspelbaarheid te elimineren. Het beste is om democratie geleidelijk af te schaffen. Mensen die hiertegen in opstand komen, kunnen onder de antiterrorismewetgeving opgepakt worden, zoals nu bijvoorbeeld in Turkije en Rusland gebeurt. Denk niet dat bijvoorbeeld Nederland en België immuun zijn voor dit scenario. Al eerder is het voorgekomen, dat een democratie geleidelijk is veranderd in een dictatuur. Dit kan alleen worden voorkomen, als wordt gekozen voor de vierde manier van verzet tegen de elite. Hierop zal ik in een vervolgartikel in gaan.