mars

Tijdens het toepasselijk Hadeaan (hels) genoemde geologische tijdperk, was de aarde het domein van lava en vuur. Bron: Tim Bertelink/Wikimedia Commons

Een dag op de aarde, Mars en Venus, vier miljard jaar geleden

Pak je zuurstofmasker en zorg voor een goede bescherming tegen UV-straling. Zuurstof en dus een ozonlaag, is er namelijk vier miljard jaar geleden op Aarde nog niet. Wil je levende organismen zien? Vergeet dan de microscoop niet…

Ondertussen was Mars, nu een koude woestenij, 4,3 miljard jaar geleden veel gastvrijer dan nu. De ondiepe oceanen waren nog niet weggeërodeerd door de zonnestraling. Erg warm was het nooit op Mars, maar met een gemiddelde temperatuur van 5 graden boven nul leefbaar. Nu zijn temperaturen onder de -120 graden geen uitzondering op de planeet.

Onze andere buurplaneet, Venus, is op dit moment de meest dodelijke plek in het zonnestelsel.  De Venera 13, een door de Sovjets ontworpen zeer solide ruimtevaartuig, hield het niet langer dan twee uur uit op de oppervlakte met een luchtdruk van 90 maal de aardse en een verschroeiende 450 graden Celsius.

Ook Venus heeft betere tijden gekend….

Foto van vermoedelijke stromatolieten op Mars. bron: NASA

Nieuwe aanwijzingen voor leven op Mars gevonden

De NASA-rover Curiosity nam foto’s van een uitgedroogd meer op Mars dat,blijkt uit analyses, gefossiliseerde resten van mogelijke stromatolieten bevat. De kans wordt hiermee steeds groter dat er ooit leven op Mars heeft bestaan, en mogelijk nog steeds bestaat.

Foto van vermoedelijke stromatolieten op Mars. bron: NASA
Foto van vermoedelijke stromatolieten op Mars. bron: NASA

De foto’s werden genomen toen Marsrover Curiosity door de uitgedroogde meerbedding Yellowknife Bay reed. Deze stroomde miljarden jaren geleden periodiek over. [1]

Miljarden jaren geleden waren de hoogste levensvormen op aarde bacteriën en archaeae (bacterieachtige eencelligen).

Hiervan zijn op aarde sporen teruggevonden in de vorm van gefossiliseerde stromatolieten. Dit zijn gelaagde bacteriekolonies, die grillige uitstulpingen vormen en nu nog op aarde voorkomen, op plekken waar ze niet door andere organismen worden aangevreten,zoals e Australische Shark Bay. Sporen van dergelijke structuren zijn aangetroffen in rotsen van miljarden jaren oud. Opmerkelijk is dat precies dezelfde structuren nu ook op Mars zijn aangetroffen[2]. Dit doet vermoeden dat er miljarden jaren geleden op Mars, net als op de aarde, stromatolieten voorkwamen – met andere woorden leven.

Doorslaggevend bewijs dat dit werkelijk de restanten zijn van bacteriële matten op Mars is er nog steeds niet, maar het is wel de meest voor de hand liggende verklaring. Dit bewijs sluit goed aan bij eerdere, ook op Visionair beschreven ontdekkingen: het fotograferen van stromatoliet-achtige structuren vanuit een omloopbaan rond Mars en de experimenten van de Marslander Viking rond 1976 met de Marsbodem.

Bronnen
1. Nora Noffke, Ancient Sedimentary Structures in the 3.7 Ga Gillespie Lake Member, Mars, That Resemble Macroscopic
Morphology, Spatial Associations, and Temporal Succession in Terrestrial Microbialites, Astrobiology,2015
2. Potential Signs of Ancient Life in Mars Rover Photos, Astrobiology News, 2015

Het koloniseren van Mars is relatief het minst moeilijk. Alleen Mercurius komt in de buurt. Nasa

Video: het koloniseren van het binnenste deel van het zonnestelsel

Met de plannen van Elon Musk, Mars One en de diverse naäpers om naar Mars te gaan, staat ruimtekolonisatie weer volop in de belangstelling. In deze video van Isaac Arthur en Fraser Cain (Universe Today) een overzicht.

Het binnenste deel van het zonnestelsel kent veel zonlicht en is rijk aan metalen en silicaten. Water is in het binnenste deel van het zonnestelsel relatief gezien schaars: alleen de aarde en in mindere mate Mars beschikken over veel water. Dit schept unieke uitdagingen. Aantrekkelijk aan deze aardachtige planeten (waar we om praktische redenen de Maan bij zullen rekenen) is de korte afstand tot de aarde en de relatief aardachtige leefomstandigheden, al zijn grote tecynische aanpassingen nodig om mensen in leven te houden.

Het koloniseren van Mars is relatief het minst moeilijk. Alleen Mercurius komt in de buurt. Copyright: Bryan Versteeg / Spacehabs.com
Het koloniseren van Mars is relatief het minst moeilijk. Alleen Mercurius komt in de buurt. Copyright: Bryan Versteeg / Spacehabs.com
Ons tweede huis? Bron: NASA

‘Overschot aan kapitaal besteden aan ruimtevaart’

Medio 2016 staan de geldpersen in de belangrijke economische blokken EU, USA en Japan roodgloeiend. Er is zelfs sprake van een negatieve rente. Toch is de fut verdwenen uit de economie en werkt dit wondermiddel niet meer. Misschien moeten we de oplossing voor dit overschot buiten de aarde zoeken, zegt een analist.

Overproductie van kapitaal
Het probleem op dit moment is vraaguitval. Ouderen van de babyboomgeneratie hebben enorme hoeveelheden kapitaal gespaard voor de oude dag, terwijl er minder kinderen werden geboren. Het gevolg is dat er veel inactieve ouderen tegenover weinig werkenden, leners en consumenten staan. Wat ook niet helpt is de toenemende onzekerheid in de wereld door het opkomende islamitisch terrorisme. Dit remt uitgaven en investeringen, maar isminder belangrijk dan het demografische probleem. Alleen een radicaal andere manier om de economie te organiseren kan dit probleem structureel oplossen.

De financiële zeepbel is verveelvoudigd in omvang sinds 1990. Bron/copyright: Macquairie Research
De financiële zeepbel is verveelvoudigd in omvang sinds 1990. Bron/copyright: Macquairie Research

Investeren, maar waarin?
In de rijke landen hebben de oudere mensen zo ongeveer alles al wat ze willen hebben. Die geven hun geld dus weinig meer uit. Er zijn minder arbeiders nodig, waardoor arbeid (en dus mensen) steeds minder waard worden. Het gevolg: structurele werkloosheid, dalende lonen, mensonterende taferelen. Volgens het model van Turchin zal dit naast het enorme leed, ook leiden tot oorlogen of burgeroorlog. Hierdoor zullen veel mensen sterven en zal er veel infrastructuur kapot gaan, waardoor er weer veel werk ontstaat. Zoals bekend, doen politici als Obama, Timmermans en Merkel er alles aan om zowel de kans op een burgeroorlog (import van traditionele islamieten, waaronder veel ISIS-aanhangers) als op een oorlog met Rusland flink te vergroten. Deze weg, die miljoenen mensen het leven zal kosten, moet voorkomen worden zolang we dat nog kunnen.

Dan maar de ruimte in: space, the final frontier
Al in 2012 noemden wij op Visionair de ruimte als de plaats waar we een redelijke, en op termijn enorme return on investment kunnen verwezenlijken zonder dat we het kwetsbare ecosysteem van de aarde verwoesten. Wij zijn niet de enigen. Visionaire ruimtevaartpioniers, zoals Robert Zubrin, pleiten hier al eerder voor. Nu sluiten ook Viktor Shvets en Chetan Seth van het Macquarie global equities team, financiële analisten uit de klassieke hoek, zich aan bij de voorstanders.

Ons tweede huis? Bron: NASA
Ons tweede huis? Bron: NASA

Hun plan is in essentie duidelijk. We starten niet de zoveelste verwoestende oorlog, maar een wereldwijd plan om Mars te koloniseren. Dat zal biljoenen aan investeringen opslokken en heel veel mensen aan het werk zetten. Mars One heeft een missieplan opgesteld waarbij enkele miljarden voldoende zullen zijn om zes kolonisten naar Mars te brengen – enkele reis. Elon Musk heeft het zijn levensdoel gemaakt om de mensheid naar Mars te brengen.

Shvets en Seth stellen voor dit op nog veel grotere schaal te doen dan nu. Duizenden draagraketten zullen ladingen machines, zaden en kolonisten naar een low earth baan brengen, waar ze zullen worden verscheept naar Mars. De technologie hebben we grotendeels al. In hun voorstel wordt dit een puur Amerikaans project, maar het zou voor de hand liggen ook Europa, Rusland, China en Japan mee te laten doen. Vooral de eurozone en Japan kampen met dezelfde problemen als de VS.

Opvallend is wel dat hun rapport een paar dagen uitkomt na de explosie van Musks paradepaardje, de Falcon X raket. Musk heeft nogal wat machtige vijanden gekweekt met zijn goedkope raketvluchten en het uithalen van smerige streken komt wel vaker voor in het bedrijfsleven.

Bronmateriaal
Business Insider Australia

Mars, van ijzige woestijnwereld naar tweede planeet, waar wij mensen zonder zuurstofmasker rond kunnen lopen. De droom van velen.

TED-talk: Mars is geen backup-planeet

Het is verstandig om de mensheid te verspreiden over meerdere planeten, willen we niet uitsterven. Tegelijkertijd moeten we Mars niet zien als een opvolgers-wereld voor de aarde, aldus planetologe Lucianne Walkowicz.

Hier heeft ze denk ik ook groot gelijk in. We hebben al een planeet, die in veel opzichten een lot in de loterij is. Zo is onze maan waarschijnlijk de oorzaak dat de aarde niet het lot van Venus heeft ondergaan. De biosfeer van de aarde is heel erg rijk en bevat miljoenen soorten die we nog niet ontdekt hebben. Kortom: onze moederplaneet is een juweel dat we moeten blijven koesteren. Hoeveel planeten we ook met pijn en moeite zullen terraformeren: er is maar één aarde.

Mars, van ijzige woestijnwereld naar tweede planeet, waar wij mensen zonder zuurstofmasker rond kunnen lopen. De droom van velen.
Mars, van ijzige woestijnwereld naar tweede planeet, waar wij mensen zonder zuurstofmasker rond kunnen lopen. De droom van velen.
Een bedrieglijk aards lijkend landschap op Mars, gefotografeerd door de Marsrover Curiosity. Anders dan op aarde kleurt de lucht op Mars blauw bij zonsondergang. Dit komt door de andere Rayleigh-verstrooiing van kooldioxide.

Video: panorama op Mars

Deze video, die een panorama gemaakt door Marsrover Spirit toont, dateert van 2005, maar je waant je anderhalve minuut op de Rode Planeet.

Het maken van dit panorama kostte het team achter Spirit drie sol (drie Marsdagen; een sol (dag op Mars) duurt 24 uur en 37 minuten). De daglengte op Mars is bijna gelijk aan die van de aarde. De temperaturen zijn erg laag, maar daar valt een mouw aan te passen. Een groter probleem is de lage zwaartekracht, waardoor de spieren van kolonisten verzwakken.
Hoe zou het zijn om zelf op het oppervlak van onze buurplaneet te staan? Zullen we als mensheid er binnen tien jaar in slagen om onze vleugels uit te slaan en deze dorre woestenij tot leven te wekken?

Meer informatie
NASA

Een bedrieglijk aards lijkend landschap op Mars, gefotografeerd door de Marsrover Curiosity. Anders dan op aarde kleurt de lucht op Mars blauw bij zonsondergang. Dit komt door de andere Rayleigh-verstrooiing van kooldioxide.
Een bedrieglijk aards lijkend landschap op Mars, gefotografeerd door de Marsrover Curiosity. Anders dan op aarde kleurt de lucht op Mars blauw bij zonsondergang. Dit komt door de andere Rayleigh-verstrooiing van kooldioxide.
De rivierachtige structuren op deze foto worden werkelijk door stromend water veroorzaakt, wijst onderzoek uit.

Bevestigd: er is vloeibaar water op Mars

Een tot dusver vermoed verschijnsel blijkt werkelijk te bestaan: vloeibaar water op Mars. Wat zijn de gevolgen?

Het voornaamste verschil tussen de aarde en Mars is het ontbreken van oceanen op de rode buurplaneet. Water is essentieel voor leven, zoals wij dat op aarde kennen. Er is geen organisme op aarde, dat volkomen zonder water kan functioneren, al zijn er wel organismen, zoals beerdiertjes en veel bacteriën, die in uitgedroogde slaaptoestand kunnen gaan. Kortom: geen leven (zoals wij dat kennen) zonder water.

De rivierachtige structuren op deze foto worden werkelijk door stromend water veroorzaakt, wijst onderzoek uit.
De rivierachtige structuren op deze foto worden werkelijk door stromend water veroorzaakt, wijst onderzoek uit. Bron: NASA

Het doorslaggevende bewijs
Al langer is bekend dat er op Mars geulvormige structuren voorkomen. Deze kunnen eigenlijk alleen door stromend water worden veroorzaakt, al zouden wetenschappers geen wetenschappers zijn, als ze niet allerlei andere alternatieve verklaringen zouden zoeken. Deze geulen, hellingslineae, zijn onder meer aangetroffen op de helling van de Hale-krater.
De Mars Reconnaissance Orbiter, een satelliet die rond Mars draait, heeft een camera met spectrometer aan boord. Een spectrometer meet de intensiteit van verschillende golflengtes licht (en andere elektromagnetische straling) en kan op deze manier vaststellen uit welk type chemische verbindingen het oppervlak van een object bestaat. Met deze spectrometer zijn perchloraten (een chemische verbinding die je niet in je kleren wilt krijgen, omdat het perchloraation chemisch extreem agressief is) aangetroffen. Dat er op Mars perchloraten voorkomen wisten we al langer. Dit is echter de eerste keer dat gehydreerde perchloraten zijn aangetroffen. Dat wil zeggen: perchloraten met water in het kristalrooster. Dit kan zich alleen vormen in vloeibaar water. Met andere woorden: it is het eerste harde bewijs dat er vloeibaar water voorkomt op Mars. Reden voor veel vreugde bij de mannen en enkele vrouw van NASA, die wel een opstekertje kunnen gebruiken.

Wat betekent dit nu voor de mogelijkheden voor leven op Mars?
Water, we zagen het al, is letterlijk een kwestie van leven of dood. Is er geen water, dan kan er geen leven zoals we dat op aarde kennen voorkomen. Nu we weten dat er vloeibaar water op Mars voorkomt, wordt de kans een stuk groter dat er leven op Mars bestaat. Dit moet zich dan wel onder de oppervlakte schuilhouden, want de dunne atmosfeer van Mars beschermt nauwelijks tegen dodelijke zonnewind en kosmische straling. Op beschutte plekken kan bijvoorbeeld korstmos het op Mars volhouden. Of er werkelijk leven op Mars bestaat is uiteraard nog de vraag, maar de kans is behoorlijk groot. De reden: om de paar miljoen jaar wordt de aarde getroffen door een planetoïde, die brokstukken van de aarde in de ruimte slingert. Enkele brokstukken van de aarde moeten op Mars zijn beland: we hebben hier namelijk ook meteorieten, afkomstig van Mars, aangetroffen.

Het aardoppervlak krioelt van het leven. De kans is daarmee reëel, dat aardse bacteriën mee zijn gereisd met een meteoriet, het heelhuids tot de oppervlakte van Mars gebracht hebben en daar hebben overleefd. Wel moeten dit dan extreem taaie bacteriën zijn geweest: het water dat op Mars voorkomt, is in feite pekel. Zelfs in de Dode Zee is leven, dus in principe is het goed mogelijk dat bacteriën in deze pekel overleven. Het is ook niet ondenkbaar dat het aardse leven op Mars ontstaan is en door meteorieten naar de aarde is gebracht, zoals sommige evolutiebiologen geloven.

Bronnen
NASA confirms evidence that liquid water flows on today’s Mars, nasa.gov
L. Ojha et al., Brine on Mars, Nature Geoscience, 2015

De kaart van Mars, met de locaties waar volgens Brandenburg kernexplosies plaats hebben gevonden.

‘Kernexplosies op Mars aangetoond’

Volgens plasmafysicus John Brandenburg, verbonden aan een NASA gelieerd bedrijf, hebben er rond de 180 miljoen jaar geleden op Mars meerdere kernexplosies plaatsgevonden. In hoeverre klopt zijn bewijs, en zijn deze vermeende kernexplosies van natuurlijke of kunstmatige oorsprong?

Mars geteisterd door kernoorlog?
Mars is op dit moment een dorre woestenij. Het schaarse water op Mars bevindt zich als ijs op de poolkappen en in dikke permafrostlagen in de bodem. Miljarden jaren geleden was dat anders. Mars was bedekt door ondiepe oceanen en kende een klimaat zoals in de Aardse poolstreken nu. Op meerdere plaatsen op Mars zijn gesteenten aangetroffen die veel weg hebben van fossiele stromatolieten, een door bacteriën gevormd gesteente. Het is daarom niet onaannemelijk, dat er miljarden jaren geleden op Mars in ieder geval primitief, eencellig leven bestond.

John Brandenburg gaat verder. Hij denkt dat er technisch geavanceerde wezens op Mars leefden, die uitgeroeid werden bij een kernoorlog[1]. Extraordinary claims extraordinary evidence, zoals de Amerikanen zeggen, dus we zullen kijken naar de voorliggende feiten, en of de atoomoorlog in het verre verleden inderdaad de meest voor de hand liggende verklaring is.

De kaart van Mars, met de locaties waar volgens Brandenburg kernexplosies plaats hebben gevonden.
De kaart van Mars, met de locaties waar volgens Brandenburg kernexplosies plaats hebben gevonden. Bron: [3]
De geschiedenis van Mars, volgens Brandenburg
In afwijking van de mainstream view gelooft Brandenburg dat Mars niet rond 3,5 miljard jaar geleden, het einde van het zogeheten Noachiaanse tijdperk, maar slechts rond de 0,2 miljard jaar geleden veranderde in de droge, zuurstofloze woestenij van nu. Dit zou betekenen dat de biologische evolutie op Mars bijna net zoveel tijd tot haar beschikking had als die op aarde, en dat het in principe denkbaar zou zijn geweest dat zich een technisch geavanceerde soort had ontwikkeld. Brandenburg denkt dat dat inderdaad klopt en dat de door UFO-adepten beschreven “kunstmatige” formaties, geen natuurlijke rotsformaties zijn maar overblijfselen van een uitgeroeide inheemse beschaving.
Rond de 180 tot 1500 miljoen jaar geleden deden zich enkele zware nucleaire explosies voor op Mars. Brandenburg concludeert dat aan de hand van de zeer grote hoeveelheid xenon-129 en argon-40 in de Martiaanse atmosfeer en de hoge concentraties thorium en uranium, tien maal die op aarde, op het oppervlak van Mars. [2] In [2] schreef hij deze nog toe aan een natuurlijke kernreactor, zoals die 2 miljard jaar geleden ook op aarde, waar nu het Gabonese plaatsje Oklo ligt, voorkwam. Deze zou op hol zijn geslagen en in een verschrikkelijke explosie de planeet hebben verwoest. Nu verwerpt hij zijn oorspronkelijke hypothese, omdat er op Mars geen spoor van een explosiekrater is aangetroffen. Ook komt er bij een natuurlijke kernreactor veel minder xenon-129 vrij dan op Mars is gevonden. Hij denkt dat een beschaving van buiten Mars deze explosies heeft veroorzaakt, omdat de hoge concentraties aan radioactieve isotopen vlakbij vindplaatsen van veronderstelde “buitenaardse ruïnes” liggen[1]. Dit zijn ook de plaatsen, waar op trinitiet (radioactief glas, gevormd bij kernexplosies) lijkende mineralen zijn ontdekt [3]. De implicaties hiervan zijn vrij akelig. Als hij gelijk heeft, wordt ons deel van de Melkweg overheerst door een entiteit die niet erg dol is op intelligentie. Staat ook onze soort een dergelijk lot te wachten, en verklaart dit de paradox van Fermi?

Verdeling van thorium op het Marsoppervlak. Let op de twee hotspots in het verre noorden. Bron: NASA
Verdeling van thorium op het Marsoppervlak. Let op de twee hotspots in het verre noorden. Bron: NASA

Klopt de hypothese van een buitenaardse kernoorlog?
Mainstream wetenschappers verwerpen de theorieën van Brandenburg  [5]. De man is echter gezien zijn succesvolle eerdere wetenschappelijke loopbaan niet zonder meer af te doen als crackpot en weet duidelijk waar hij het over heeft, zie ook de commentaren van hem onder [5].
Om Mars op te blazen volgens de theorie van  Brandenburg, is nogal wat radioactief materiaal nodig. Hij noemde rond de 0,1 kubieke kilometer als waarde en een hoeveelheid vrijkomende energie van 1025 joule. Dat is een bol van iets meer dan 200 meter diameter, resp. de hoeveelheid energie die de complete zon in een tiende seconde uitstraalt. Om een indruk te geven: voor die bom zou 100x zoveel uranium en thorium nodig zijn als er op aarde in winbare voorraden te vinden is.
Het lijkt niet heel zinvol om een of twee reuzenwaterstofbommen in te zetten. Nanotechnologie of een genetisch gemanipuleerd virus, of wat dat betreft een omgeleide komeet, is even effectief tegen een fractie van de benodigde hulpbronnen. Van een buitenaards ras dat slim genoeg is om afstanden van lichtjaren te overbruggen, mogen we veilig aannemen dat het slimmere oplossingen kiest. Een iets waarschijnlijker scenario zou dan zijn, dat de hypothetische Marsbewoners onderling een kernoorlog uitvochten – het aardse kernwapenarsenaal is ruim voldoende om de planeet te verwoesten. Een all-out kernoorlog op Mars zou weinig hebben overgelaten van de planeet. Ook dit scenario zou vereisen dat Mars veel langer warm en vochtig is gebleven dan wat de huidige theorieën aangeven. Ook verklaart dit niet de hotspots.

Uitgaande van natuurkundige principes rammelt de theorie van Brandenburg behoorlijk en lijkt niet aannemelijk. De metingen waarop hij zich baseert zijn echter niet in twijfel te trekken en wijzen erop dat onze theorieën over de geschiedenis van Mars incompleet, en op belangrijke punten foutief zijn. Hij heeft ook zeker een punt wat betreft de paradox van Fermi. Mogelijk heerst er een dodelijk gevaar tussen de sterren, dat ontkiemende beschavingen in een vroeg stadium uitmoordt. Daar kunnen we ons daar beter maar zo snel mogelijk op voorbereiden en zo de overleving van onze soort en onze wereld veilig proberen te stellen.
Gezien het belang van een antwoord op deze, en andere, vragen, is een bemande missie naar Mars bitter hard nodig.

Bronnen
1. John Callaghan, Were Martians wiped out by a nuclear bomb? Physicist to present new evidence for bizarre theory at Nasa conference, Daily Mail (UK), 2015
2. J.E. Brandenburg, Evidence for a large, natural paleonuclear reactor on Mars, 2011.
3. J.E. Brandenburg, EVIDENCE FOR LARGE, ANOMALOUS NUCLEAR EXPLOSIONS ON MARS IN THE PAST, 46th Lunar and Planetary Science Conference, 2015
4. J.E.  Brandenburg, Evidence of a Massive Thermonuclear Explosion on Mars in the Past, The Cydonian Hypothesis, and Fermi’s Paradox, Journal of Cosmology, 2014 (kopie lokaal opgeslagen omdat oorspronkelijke artikel niet meer opvraagbaar is)
5. The two faces of JE Brandenburg, Pharyngula Science Blog, 2014

Dit korstmos werd blootgesteld aan Martiaanse omstandigheden. Bron: zie bronvermelding.

Antarctisch korstmos kan groeien op Mars

De eerste ‘plant’ die in staat is om onder de barre omstandigheden op het oppervlak van de rode planeet te gedijen is ontdekt. Pleopsidium chlorophanum, zoals alle korstmossen een samenwerking van een alg en een schimmel, blijkt taai genoeg te zijn om te gedijen in een zwaar bombardement van kosmische straling, zeer droge en dunne Martiaanse atmosfeer en barre temperaturen. Zullen korstmossen de eerste aardse organismen op Mars zijn?

Antarctisch korstmos
Van verschillende aardse organismen is al bekend dat ze in staat zijn een beperkt verblijf in de ruimte, of omstandigheden zoals die op Mars heersen, te overleven. Deze lijst bestaat onder meer uit sommige bacteriën en archaeae, schimmels en ook beerdiertjes. Er is echter tot nu toe vrijwel geen onderzoek gedaan nar de vraag, of aardse organismen ook zouden kunnen leven en groeien onder deze omstandigheden. Met onderzoek van Jean-Pierre de Vera en zijn internationale team aan het Duitse planeetonderzoeksinstituut in Berlijn komt daar een einde aan. Al eerder ontdekten de exobiologen dat enkele aardse methaanvormende bacteriën zich thuis voelen op (of liever gezegd: in) Mars. Verrassender is deze nieuwe ontdekking. Naar ontdekt werd, blijkt de in de poolgebieden algemeen voorkomende korstmossoort Pleopsidium chlorophanum in staat te zijn een verblijf op Mars niet alleen te doorstaan, maar hier zelfs te kunnen groeien.

Dit korstmos werd blootgesteld aan Martiaanse omstandigheden. Bron: zie bronvermelding.
Dit korstmos werd blootgesteld aan Martiaanse omstandigheden. Bron: DLR-Forschungsinstitut

Korstmos pesten
Voor hun experiment plaatsten de onderzoekers enkele exemplaren van het korstmos in een stolp, die belicht werd met een xenonlamp om de kosmische straling waaraan organismen op Mars blootgesteld worden, na te bootsen. Onder de stolp heersten Martiaanse groeiomstandigheden: een substraat dat overeenkomt met Martiaanse rotsen, een zeer dunne kooldioxideatmosfeer, temperaturen die schommelden rond de 50 graden onder nul. Deze omstandigheden verschillen (afgezien van de atmosferische samenstelling en kosmische straling) vrij weinig van de leefomstandigheden op het barre Antarctische rotsplateau waar de specimens vandaan werden gehaald. Het korstmos bleek wanneer het bloot werd gesteld aan het onbeschermde Martiaanse oppervlak, zichzelf in stand te kunnen houden. Groeiactiviteit werd gemeten in exemplaren die aan 24 maal minder straling, werden blootgesteld. Na de schok aan het begin van het experiment, nam de fotosynthesesnelheid van deze groep steeds meer toe, tot het einde van het experiment een maand later. Met andere woorden: het korstmos groeide.

Martiaans leven onder de oppervlakte mogelijk
De uitkomsten van dit experiment bewijzen dat als er leven op Mars is, dit zich waarschijnlijk vlak onder de oppervlakte schuilhoudt. Hier zijn de leefomstandigheden aanmerkelijk milder. Martiaans leven uit de tijd dat Mars vochtiger en warmer was dan nu, miljarden jaren geleden, zou ook nu nog kunnen bestaan als het zich aan heeft gepast aan deze niche.

Voorkomen van besmetting
Door NASA wordt standaard een grondige ontsmetting van ruimtevaartuigen uitgevoerd. De reden: voorkomen dat buitenaardse omgevingen worden besmet met aards leven. Dit zou een ecologische ramp kunnen veroorzaken die zijn weerga niet kent, mogelijk zelfs het wegvagen van een complete buitenaardse biosfeer. In het verleden werd er door sommige wetenschappers lacherig gedaan over de mogelijkheden voor meeliftende micro-organismen om een verblijf op bijvoorbeeld Mars te overleven of zelfs zich te verspreiden van de ene planeet naar de andere, maar nu weten we onder meer door dit onderzoek dat deze kans verre van denkbeeldig is.

Bron
J. Meessen et al., Extremotolerance and Resistance of Lichens: Comparative Studies on Five Species Used in Astrobiological Research I. Morphological and Anatomical Characteristics, Orig Life Evolv Biosphere, 2013
J.P. de Vera et al., Adaptation of an Antarctic lichen to Martian niche conditions can occur within 34 days, Planetary and Space Science (2013)

Deze schitterende computergraphic van design-laorosa.com geeft een indruk hoe Mars er in een zeer ver verleden uitzag.

Nieuw aanwijzing voor ontstaan leven op Mars

Alleen op de planeet Mars had het leven kunnen ontstaan. De reden is dat alleen op Mars extreem geoxideerde mineralen voor kunnen komen, die niet op aarde voorkomen. Dat stelt geneticus Steven Benner. Volgens professor Benner van het Amerikaanse Westheimer Institute for Science and Technology wijzen recente studies uit dat deze bijzondere omstandigheden, die geschikt zijn voor het ontstaan van het leven, nog steeds op Mars bestaan.

 ‘Extreme droogte op Mars maakte ontstaan leven mogelijk’
Alleen als ionen van molybdeen, een metaal, in hoge mate geoxideerd raken, is het element in staat om te beïnvloeden hoe het eerste leven zich vormde, legt Bernard uit. Deze vorm van molybdeen is nooit beschikbaar geweest op aarde op het moment dat het leven is ontstaan, omdat 3 miljard jaar geleden de oppervlakte van de aarde over heel weinig zuurstof beschikte. Mars was echter een ander verhaal. Dit is weer een ander bewijsstuk dat doet vermoeden dat het leven niet op aarde, maar op Mars is ontstaan aldus de hoogleraar.
De oppervlakte van Mars heeft nu een extreem rode kleur omdat het ijzer aan de oppervlakte sterk geoxideerd is. Daardoor is alle zuurstof uit de atmosfeer van Mars opgeslorpt. Enkele miljarden jaren geleden was deze zuurstof nog wel aanwezig.

Deze schitterende computergraphic van design-laorosa.com geeft een indruk hoe Mars er in een zeer ver verleden uitzag.
Deze schitterende computergraphic van design-laorosa.com geeft een indruk hoe Mars er in een zeer ver verleden uitzag.

De “teerparadox”
Het onderzoek dat Benner zal presenteren op de Goldschmidt conferentie in de Italiaanse stad Florence , lost twee lastige paradoxen op die het moeilijk voor xenobiologen maken om te begrijpen hoe het leven heeft kunnen ontstaan op aarde. Benner noemt dit de “teerparadox”. Alle levende dingen bestaan uit organische stof, maar als je energie zoals warmte of licht aan organische moleculen toevoegt en ze verder met rust laat ontstaat er geen leven. In plaats daarvan veranderen ze in een vorm van teer, olie of asfalt. Bepaalde elementen, zoals boor en molybdeen, schijnen in staat te zijn om de omzetting van organische stof in teer af te remmen, dus de onderzoeksgroep van Benner gelooft dat mineralen die beide bevatten van fundamenteel belang zijn voor het ontstaan van het leven. Analyse van meteorieten die afkomstig zijn van Mars heeft kort geleden laten zien dat er boor op Mars aanwezig is. “wij geloven nu dat dat ook geldt voor de geoxideerde vorm van molybdeen”, aldus Benner.

De “waterparadox”
Miljarden jaren geleden was de aarde een oceaanplaneet is die totaal was overdekt met water. Dit zou niet alleen hebben voorkomen dat zich boormineralen konden vormen – deze komen nu alleen op de zeer droge plaatsen als Death Valley voor – maar ook zou dit hebben voorkomen dat zich lange RNA-ketens konden vormen. Er zijn sterke aanwijzingen dat RNA het eerste genetische molecule was, bijvoorbeeld omdat de voor leven fundamentele ribosomen, die RNA in eiwit vertalen, uit RNA bestaan en omdat RNA in tegenstelling tot DNA, ook enzymen (ribozymen) kan vormen. RNA valt in water binnen enkele dagen uit elkaar. RNA kan zich alleen in een droge omgeving vormen. Er was water op Mars, maar dat bedekte veel kleinere gebieden dan op de vroege aarde.

Zijn wij allen marsmannetjes?
De bewijzen hopen zich op dat hij in feite allemaal marsmannetjes zijn dat het leven op Mars is begonnen en naar de aarde reisde op een steen. De aarde is echter een stuk gastvrijer voor leven dan Mars, dus is het maar goed dat het leven is verhuisd naar de aarde.

Bronnen
1. Goldschmidt Conferentie 2013
2. We may all be Martians: New research supports theory that life started on Mars, phys.org (2013)

Lees ook
UPDATE: Zijn we allen Marsmannetjes?