innovatie

De kosten voor gezondheidszorg in de VS lopen totaal uit de hand. Bron: singlemindedwomen.com

Geneeskunde heeft goedkope uitvindingen nodig

10 reacties / Analyses, Maatschappij, Mensheid, Visionair leven / Door / 24 december 2011

In de VS lopen de kosten van de gezondheidszorg nog veel erger uit de hand dan hier, en dat wil wat zeggen. Geen wonder dat uitvinders werken aan slimme en goedkope innovaties. Helaas zijn de gevestigde belangen enorm. Tijd voor een wereldwijde trendbreuk, aldus de visionaire cardioloog en professor Eric Topol. Zero tolerance for peak fantasy.

Medische tests uit de computer
De ontwikkeling van nieuwe medische technieken is onlosmakelijk verbonden met toename in de kostprijs. Dat gaat echter veranderen. De digitale wereld, waarin van informatie-gebaseerde dingen de kostprijs de nul nadert, dringt nu steeds meer de medische wetenschap binnen. Ons genoom, bijvoorbeeld, zoals opgeslagen in ons DNA, is in feite een digitale code. Nu leren we wel steeds meer dat epigenetica (de manier waarop genen zich gedragen, staan ze bijvoorbeeld in- of uitgeschakeld) heel belangrijk is maar toch. Zit het DNA eenmaal in de computer, dan vervangt in principe een zoekactie door een computer alle genetische tests.

Simpel apparaatje bespaart 20 miljoen dure hartonderzoeken per jaar
Een ander voorbeeld. De stethoscoop bestaat nu al bijna tweehonderd jaar, maar werd in het begin heel moeizaam geadopteerd door de conservatieve artsen. Er is nu een opvolger voor de stethoscoop,  hartmonitor en dergelijke ontwikkeld: een miniatuur ultrageluidscanner,zo groot als een mobieltje, die alle hartgeluiden en -bewegingen in beeld brengt en zo de behandelend arts veel meer informatie geeft – waaronder de exacte vorm en bewegingen van alle onderdelen van het hart, binnen enkele seconden. Ook als videoclip.

De kosten voor gezondheidszorg in de VS lopen totaal uit de hand. Bron: singlemindedwomen.com
De kosten voor gezondheidszorg in de VS lopen totaal uit de hand. Bron: singlemindedwomen.com

Het apparaatje is met 7 700 dollar veel goedkoper dan de vele vervolgonderzoeken die hiermee uitgespaard worden. Toch smoort de bureaucratie in de Amerikaanse gezondheidszorg (ook daar ja) dit in de kiem.  Dit apparaatje vervangt namelijk alle echo’s en hartscans. Daarentegen worden deze pocketscanners zeer snel ingevoerd in China, India en Brazilië. Deze apparaatjes zouden in de VS en Europa miljarden per jaar besparen maar de gevestigde belangen verhinderen dat dit in wordt gevoerd. Dokters in de VS worden – net als in Nederland – betaald per verrichting, dus het afschaffen  van  alle echo’s zou een enorme omzetdaling betekenen.

Draadloze zender bespaart drieduizend dollar
Een ander voorbeeld van Topol zijn slaapapneu-tests. In feite is slaapapneu, het stokken van de ademhaling tijdens de slaap, eenvoudig vast te stellen met draadloze sensoren op het lichaam van de slapende patiënt. Dit kost minder dan honderd dollar. Een nacht in een slaaplab in een Amerikaans ziekenhuis doorbrengen kost drieduizend dollar.

‘Technologie doorbreekt kruideniersdenken behandelend artsen’
Topol gelooft dat de snelle voortgang in techniek een einde zal maken aan kostenverslindende diagnosemethoden en het economische model dat artsen, verzekeraars en ziekenhuizen hanteren voor de gezondheidszorg radicaal gaat veranderen. Snelle DNA-sampling, goedkope, zeer gevoelige sensoren  en de steeds stijgende mobiele bandbreedte van internet en rekenkracht van computers gaan heel veel dure onderzoeken vervangen.

Homo bio-informaticus
Denk ook aan steeds betere biosensors en betere beelden. Het voorlopige eindresultaat: high-definition man, een zeer nauwkeurig digitaal totaalbeeld van alle levensprocessen in het licchaam. Stel je voor hoe het is dat chronische ziekten in een zeer vroeg stadium al worden ontdekt en eenvoudig aangepakt voor het te laat is.

Occupy de gezondheidszorg!
Topol merkt dat de gevestigde belangen in de gezondheidszorg enorm groot zijn. Daarom gelooft hij dat alleen een opstand van de Amerikaanse burgers, te vergelijken met de Occupy-beweging, een einde kan maken aan de lucratieve afpersingsindustrie die de Amerikaanse gezondheidszorg nu is. Overigens is het in Nederland wel iets beter, maar de structurele problemen zijn vergelijkbaar. Persoonlijk schat ik dat meer dan de helft van alle kosten in de gezondheidszorg op de een of andere manier met medische onderzoeken te maken heeft. Dit zou dus wel eens heel veel uit kunnen maken.

Bron:
Eric J. Topol, Medicine Needs Frugal Innovation, Technology Review (2011)

Weer eens wat anders. Een spelshow waarbij er DIT met je auto gebeurt als je verliest.

Een produkt binnenstebuiten keren

50 reacties / Ideeën en techniek, Techniek / Door / 12 februari 2012

Erger jij je ook aan allerlei ontzettend dom opgezette producten en diensten? Een echte visionair laat het daar niet bij zitten en vindt een veel slimmer alternatief uit. In dit artikel de vijfde en laatste SIT-tool: veranderen van afhankelijkheid. Vooral erg handig om bestaande  producten en diensten te verbeteren.

Andere relaties leggen
Bij veel producten is er een duidelijke relatie tussen één eigenschap en een andere. Zo zijn grotere auto’s doorgaans duurder. Het kan interessant zijn om deze relatie te verbreken en juist nieuwe relaties te verzinnen en te leggen. Een goed hulpmiddel hierbij is een matrix te maken van productafhankelijkheden.
Als voorbeeld deze matrix van de eigenschappen van een koffiezetapparaat.

Hoeveelheid koffie Prijs per kop Snelheid koffiezetten Smaak
Hoeveelheid koffie + – – 0
Prijs per kop – + 0 +
Snelheid koffiezetten – 0 + –
Smaak 0 + – +

Zou je een koffiezetapparaat uit kunnen vinden waarbij bijvoorbeeld snel veel koffie kan worden gezet, zonder dat dit ten koste gaat van de smaak? Fabrikanten werken bijvoorbeeld met geconcentreerde, van tevoren gezette koffie. Dit kan je uiteraard ook doen met een ander product of dienst waaraan je je wild ergert. Een aantal gedwongen diensten van de overheid bijvoorbeeld.

Bron van productverbeteringen
Als je eenmaal begint met het in kaart brengen van ogenschijnlijk vanzelfsprekende verbanden, kom je vanzelf op unieke ideeën. Gewoonlijk is een grote auto duurder dan een kleine. Wat als je dat verband doorbreekt? Zo heeft de autofabrikant Lancia een luxe, kleine auto ontwikkeld. Dit bleek een gat in de markt. Ook een miljonair wil uiteraard zonder een dertigjarige loopbaan als autocoureur of bouwkraan, haar auto op een kleine parkeerplaats kunnen parkeren.

Voorbeelden
Alternatieve wekkerradio
Een wekkerradio maakt geluid als de wektijd gekomen is. Ik heb zelf als student geëxperimenteerd met een ouderwetse matrixnaaldprinter die een afgrijselijk kabaal maakt als deze print. Ik maakte dan snel dat ik mijn bed uitkwam, want anders raakte mijn lint op. Deze alternatieve wekkerradio werkte door dat extra verband daarom veel beter. Ook omdat mijn afspraak meteen werd uitgeprint.

Onbeperkt films bekijken
Bij Netflix kan je films zolang houden als je wilt. Er is maar een beperking. Je mag maximaal drie films tegelijkertijd in bezit hebben en pas als je je films terug hebt gestuurd, krijg je nieuwe. Dit is een radicale verandering met hoe een traditionele videotheek te werk gaat, waarbij je per uitlening betaalt, maar geen abonnementskosten betaalt. Het lenen van films loopt niet de spuigaten uit,omdat er enkele dagen vertraging zitten tussen het posten en ontvangen van een film.

Weer eens wat anders. Een spelshow waarbij er DIT met je auto gebeurt als je verliest.
Weer eens wat anders. Een spelshow waarbij er DIT met je auto gebeurt als je verliest.

Spelshow waarbij je ook kan verliezen
In een nogal milieubewuste spelshow van de KRO, duidelijk nog van voor het Endemol-tijdperk, stelden deelnemers hun auto in de waagschaal. Wonnen ze, dan kregen ze een milieuvriendelijke prijs. Verloren ze, dan kregen ze hun auto mee als een samengeperst pakketje staal. Kostelijke tv.

Vuilnisbak wordt groter als er meer afval in zit
Bij vuilnisbakken is er altijd het eeuwige dilemma van ruimtebeslag versus capaciteit. Een grote vuilnisbak hoef je zelden te legen, maar kost veel ruimte. Wat als je de vuilnisbak uit laat zetten als deze gevuld rakt met afval? Als de vuilnisbak te groot wordt en je enorm in de weg zit, weet je dat je moet legen.

Betere behandeling hoeft niet duurder te zijn
In de gezondheidszorg lopen de kosten steeds meer uit de hand. Voor een groot deel komt dat, omdat nieuwere behandelingen veel duurder zijn dan bestaande. In feite is dat onzinnig: producten als computers en kleding worden juist steeds goedkoper.
Gelukkig komen er nu steeds meer uitvinders en medisch onderzoekers met goedkope, maar toch betere behandelingen. Zo blijkt ouderdomsdiabetes te genezen met een streng, extreem koolhydraatarm dieet. Met een antibioticakuurtje schakel je Helicobacter pylori, de bacterie die maagzweren veroorzaakt, snel uit. De farmareuzen die miljarden verdienen met insuline en daarvoor met de anti-maagzweermiddelen cimetidine en ranitidine (Tagamet), hebben uiteraard niet de minste interesse in dit soort onderzoek. Een typische taak dus die de overheid beter kan verrichten dan Big Pharma.

Bron
Mascha van der Voort et al, Productontwerpen, ISBN 90 5931 331 3, Lemma 2004

Reptielen dragen de vochtige omgeving in hun ei mee. Daarom kunnen ze ook in de woestijn overleven.

Eenheid als ideaal

2 reacties / Ideeën en techniek, Techniek / Door / 12 februari 2012

Erger jij je ook aan allerlei ontzettend dom opgezette producten en diensten? Een echte visionair laat het daar niet bij zitten en vindt een veel slimmer alternatief uit. In dit artikel de vierde SIT-tool: unificatie.

Wanneer is samenvoegen handig?
Vaak (niet altijd) is het handig om extra functies aan een apparaat toe te voegen. Deze functies maken dan doorgaans deel uit van de ‘closed world’ van een apparaat, maar bevinden zich niet in het product zelf. Het nadeel is dat dit apparaat erg afhankelijk wordt van die omgeving en daarom beperkt inzetbaar is. Een slimme toevoeging aan een apparaat of dienst maakt het daarmee universeler toepasbaar. Een domme, alleen storingsgevoeliger en duurder.

En wanneer niet?
Kansloos geflopte producten zijn bijvoorbeeld tv’s met een dvd-speler ingebouwd. Als een van de twee kapot is, wordt de andere daarmee waardeloos. Ook moet je als één apparaat verouderd is, ook meteen het andere vervangen. Maar weinig mensen zijn zo gek een dergelijk onding te kopen en hebben ze het gedaan, dan was dat eens maar nooit weer. Samenvoegen moet je dus alleen doen als er duidelijke synergie is, dus als de combinatie het apparaat echt veel handiger maakt. Anders kan je het beter laten.

Reptielen dragen de vochtige omgeving in hun ei mee. Daarom kunnen ze ook in de woestijn overleven.
Reptielen dragen de vochtige omgeving in hun ei mee. Daarom kunnen ze ook in de woestijn overleven.

Voorbeelden van slimme unificatie
Het ei met waterdichte schaal.
Amfibieën leggen eieren die veel weg hebben van kikkerdril. Hierdoor kunnen amfibieën alleen overleven in vochtige gebieden waar er voldoende voedsel is voor de kikkervisjes. In een reptielenei (en vogelei uiteraard, vogels stammen af van dinosauriërs, reptielen dus) is het vochtige gebied met voedsel als het ware ingepakt in een ei. Daardoor kunnen reptielen als woestijnschildpadden en side winder slangen ook heel droge gebieden zoals woestijnen bewonen. Er zijn overigens Australische vissoorten en amfibieën die overleven in de woestijn door in winterslaap te gaan.

Laptop met ingebouwd zonnepaneel.
Een laptop maakt deel uit van een gesloten wereld waar ook het elektriciteitsnetwerk en de centrale bij horen. Een ingebouwd zonnepaneel voegt de elektriciteitscentrale samen met de laptop. Zo kan je overal werken waar er maar voldoende zonlicht is.

Groene zeewormen.
Het universum van een dier bestaat onder meer uit voedsel. Er zijn enkele diersoorten die in hun lichaam algen ‘kweken’: groene zeeslakken, groene zeewormen en de enorme doopvontschelp. Deze worden geoogst door witte bloedlichaampjes. Deze zijn biologisch gezien dus een samenvoeging van dier en voedsel.

Shampoo met conditioner.
Het geknoei met aparte flesjes shampoo en hair conditioner vinden de meeste mensen maar lastig. Geen wonder dat shampoosoorten die tegelijkertijd ook als hair conditioner werken erg populair werden.

Zelfbediening.
In zelfbedieningswinkels worden de functie van klant en verkoper uitgevoerd door één persoon: de klant. Prettig voor de winkelier, die hiermee salaris uitspaart (maar wel veel meer last heeft van winkeldiefstal).

Eetbare of brandbare verpakking.
Het samenvoegen van voedingsmiddel en verpakking tot één geheel voorkomt afval. Je zou ook kunnen denken aan barbecuevlees, waarbij de verpakking als aanmaakblokje of brandstof voor de barbecue kan worden gebruikt.

Bron
Mascha van der Voort et al, Productontwerpen, ISBN 90 5931 331 3, Lemma 2004

Klocke Nanotechnik ontwikkelde deze nanomanipulator die tot op honderd atomen nauwkeurig voorwerpen kan manipuleren. Door technisch voorop te lopen kan Duitsland overleven.

Wie plukt de vruchten van de komende technologische revolutie?

19 reacties / Analyses, Europa, Nederland / Door / 3 december 2011

De afgelopen tien jaar zijn er in de VS een groot aantal spectaculaire technologische doorbraken gerealiseerd. Alleen profiteert de Chinese industrie daar meer van dan de kwijnende Amerikaanse ‘rust belt’. Het Witte Huis plant nu een Grote Sprong Voorwaarts zodat de enorme winsten van de volgende Kondratieff cyclus in de Verenigde Staten terecht gaan komen. Zal de VS de industrie in de rest van de wereld gaan verpletteren met de volgende generatie technologie, krijgt Europa deze keer ook een kans of gaan China en de andere nieuwe groeilanden er opnieuw met de buit vandoor?

De komende technologische revolutie
Het eerste decennium van de eenentwintigste eeuw regende het spectaculaire ontdekkingen. Neem bijvoorbeeld nieuwe, op koolstof gebaseerde materialen als grafeen en nanobuisjes die alle bekende materialen overtreffen op het gebied van onder meer sterkte. Zonnecellen zijn nu beter en goedkoper dan ooit en zijn in woestijnlanden al goedkoper dan netstroom. De rest van de wereld zal binnen enkele jaren volgen, wat een ongehoorde energierevolutie op gaat leveren. Zo zal het bestaande wagenpark binnen vijf tot hooguit tien jaar zijn vervangen door elektrische auto’s, voorzien van snel oplaadbare compacte superbatterijen. De eerste praktische vormen van gentherapie zijn nu een feit. Er komen nu behandelingen beschikbaar voor ooit ongeneeslijke ziekten als kanker. Nanotechnologie wordt in steeds meer producten toegepast.

Klocke Nanotechnik ontwikkelde deze nanomanipulator die tot op honderd atomen nauwkeurig voorwerpen kan manipuleren. Door technisch voorop te lopen kan Duitsland overleven.
Klocke Nanotechnik ontwikkelde deze nanomanipulator die tot op honderd atomen nauwkeurig voorwerpen kan manipuleren. Door technisch voorop te lopen kan Duitsland overleven.

Globalisering rafelt lokaal innovatienetwerk uiteen
Grote Europese en Amerikaanse bedrijven verplaatsten hun fabrieken voor het grootste deel naar lage-lonen landen. Hierdoor verzwakte de industriële infrastructuur in Europa en de Verenigde Staten sterk. Elk industrieel gebied is een complex ecosysteem van bedrijven en bedrijfjes die van en aan elkaar verkopen om producten te fabriceren. Zo zit er om een grote autofabrikant als Toyota of Volkswagen een fijnvertakt netwerk van toeleveranciers. Die toeleveranciers maken vaak ook voor andere bedrijven en voor nichemarkten producten om zo minder afhankelijk te zijn. Hierdoor verdween ook hoogwaardige werkgelegenheid – de essentiële tussenlaag van middelbaar en hoog opgeleide vakmensen die innovatieve technieken kunnen vertalen in unieke producten en productieprocessen. De uitvinders dus. Uitvinders stimuleren elkaar, dus om een succesvolle uitvinderscultuur op te wekken moet je dicht op elkaar zitten. Zoals in Silicon Valley. In Nederland zou dat de Randstad kunnen zijn, ware het niet dat daar helaas maar weinig techneuten rondlopen. De kansen van de Vlaamse regio Antwerpen zijn daarom beter.

Technisch onderzoek vooral lucratief voor China
De Amerikanen kampen met hetzelfde probleem als de Europeanen: er wordt veel aan onderzoek gedaan, maar deze uitvindingen kunnen niet meer geabsorbeerd worden door het, om een CDA-term maar even te verkrachten, technisch middenveld. Dat technisch middenveld is er wel in China en wordt elk jaar sterker. Elk jaar stromen er honderdduizenden universitair opgeleide technisch ingenieurs in op de Chinese arbeidsmarkt, die als razenden Amerikaanse vaktijdschriften lezen en de techniek vertalen in een marktsucces. Wat de regering-Obama nu probeert te bereiken, is het opnieuw leven inblazen van de rust belt en zo weer het dichte netwerk van technische bedrijfjes te revitaliseren. Een over heel Amerika verspreide Silicon Valley dus.
De Amerikanen willen dit bereiken door meer technisch personeel op te leiden en bedrijven proberen te verlokken in de Verenigde Staten te blijven. Hierbij schuwen Amerikaanse politici niet een beroep te doen op patriottistische gevoelens.

Leren van de Duitsers: vakmanschap weer waarderen
In Europa hebben we hetzelfde probleem als de Amerikanen. Slechts één Europees land gaat hier op een verstandige manier om: Duitsland. Duitsers studeren massaal exacte vakken. In Duitsland bestaat een duidelijke beroepstrots. Vandaar dat Duitsland de economische recessie goed heeft weten te doorstaan en topproducten nog steeds in Duitsland worden gemaakt. Werkenden en bedrijven moeten er weer trots op kunnen zijn dat hun fabriek en hun afdeling ergens het beste ter wereld in is. In Nederland zouden dat biologische producten, zoals landbouwgewassen of kunstvlees, en biomedische systemen kunnen zijn. Deze passen uitstekend bij de feminiene cultuur hier. Daar schieten we meer mee op dan met financieel gegoochel.

Bron
Rebuilding American Manufacturing, MIT Technology Review (2011)

Cactussen zijn een stuk mooier dan een gifgroen gazon en je hoeft ze nooit te maaien.

Pret in de zandbak

1 reactie / Ideeën en techniek, Visionair leven, Wereld / Door / 10 november 2011

Stel je hebt een onafzienbare vlakte met zand, veel zon en je wilt wat. Voor sommigen een reden de moed maar op te geven en weg te trekken, voor anderen een reden tot eindeloze inspiratie. Dat het voornaamste probleem van woestijngebieden peak fantasy is, bewijzen deze opmerkelijke kunstenaars en uitvinders. Check de filmpjes.

Markus Kayser is een Duitse kunstenaar en productontwerper. Juni 2011 haalde hij wereldwijde bekendheid met zijn unieke Solar Sinter project, een Fresnel lens die met een computer gestuurd wordt. Een verzengend hete bundel zonlicht verandert het zand in glas, waardoor hij laagje voor laagje voorwerpen kan aaneensinteren.
Kaiser deed zijn experimenten in Siwa, een schilderachtige oase in West-Egypte. Dit zal de kliek rond ex-dictator Mubarak wel niet leuk vinden, want ze hebben de afgelopen jaren grof geld verdiend met woekerprijzen voor bouwmaterialen.

Cactussen zijn een stuk mooier dan een gifgroen gazon en je hoeft ze nooit te maaien.
Cactussen zijn een stuk mooier dan een gifgroen gazon en je hoeft ze nooit te maaien.

Ook aan de overkant van de grote plas hebben ze de nodige woestijn en ook hier sloeg peak fantasy genadeloos toe. Onvervangbare aquifers werden leeggezogen om de inwoners van Las Vegas en Phoenix aan gifgroene golfvelden midden in de woestijn te helpen. Een gemiddelde inwoner van Las Vegas jaste er in de zomer zo’n 1,2 kuub per dag doorheen. Gelukkig wordt hier xeriscaping, tuinieren met waterbesparende planten, steeds populairder. Ze moeten ook wel. Lake Mead, het grootste stuwmeer in het gebied, is snel aan het droogvallen.

Chili kent in het noorden de droogste woestijn op aarde: de Atacama, een kurkdroge kustwoestijn waar minder dan twee mm regen per jaar valt. Lokale kustbewoners gebruiken vochtvangende gordijnen om dauwvocht aan de lucht te onttrekken.
Het Chileense establishment is minder creatief dan de bewoners aan de kust: het land wordt geplaagd door voortdurende elektriciteitstekorten en blackouts. Geen wonder dat zonne-energie nu erg hot is in Chili. Hierboven beelden van AFP van de eerste solar race in het land.

Water is er in de woestijn genoeg. Diep onder de grond zijn er natuurlijk aquifers, die tegenwoordig in hoog tempo worden leeggeslurpt. Het zoveelste gevalletje peak fantasy. Maar er is nog een tweede, onverwachte bron, waar maar weinig mensen aan denken. De lucht! Zelfs hartje woestijn bevat de lucht nog zeker 11 milliliter water per kubieke meter. Australië, dat voor het grootste deel uit de enorme Gibsonwoestijn bestaat, wordt al jaren geteisterd door droogte. Edward Linnacre, een student aan de Universiteit van Melbourne, verzon een slimme low-tech oplossing. Een proefopstelling van zijn AirDrop oogst per dag een liter water. Als op elke vierkante meter een AirDrop komt te staan, levert dit rond de 350 mm extra neerslag. Dit is het verschil tussen een woestijn en een savanne. Vooral als dit water geheel ten goede komt aan één plant, wordt landbouw in de weostijn hiermee mogelijk. Geheel terecht sleepte Linnacre hiermee de Dyson Award 2011 in de wacht.

De AirDrop werkt door woestijnlucht onder de grond te zuigen met een motortje en zo af te laten koelen tot onder het dauwpunt. Bron: James Dyson Foundation
De AirDrop werkt door woestijnlucht onder de grond te zuigen met een motortje en zo af te laten koelen tot onder het dauwpunt. Bron: James Dyson Foundation
Vanaf 1973 tot de jaren negentig, waarin de generatie X de arbeidsmarkt op stroomt, is de arbeidsproductiviteit gelijk gebleven. Wat ging er mis in de verloren decennia?

Innovatiesnelheid neemt steeds meer af

7 reacties / Maatschappij, Misvattingen / Door / 9 augustus 2011

Uit onderzoeken blijkt dat sinds 1973 – de oliecrisis – de snelheid waarmee de productiviteit van Amerikaanse werkenden groeit, sterk af is genomen. Als de innovatiesnelheid gelijk was gebleven in de VS, hadden de Amerikanen nu gemiddeld 18 dollar (dertien euro) per uur meer verdiend dan nu. Ook hier in Europa is er een vergelijkbaar effect, al is het kleiner. Alleen omdat de Amerikanen zich steeds meer te pletter werken, zijn ze rijker geworden. Waar ging het mis?

Het westerse Wirtschaftswunder
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog tot 1973 kende de VS en West-Europa de grootste economische bloei uit hun geschiedenis. Als je bedenkt dat het Amerikaanse minimumloon uitermate laag is – iemand bij Walmart verdient ongeveer negen dollar (zeven euro) bruto per uur, dus netto ongeveer vier tot vijf euro – zou dit voor de meeste Amerikanen een verdubbeling van hun netto inkomen hebben betekend. Zie de grafiek.

Vanaf 1973 tot de jaren negentig, waarin de generatie X de arbeidsmarkt op stroomt, is de arbeidsproductiviteit gelijk gebleven. Wat ging er mis in de verloren decennia?
Vanaf 1973 tot de jaren negentig, waarin de generatie X de arbeidsmarkt op stroomt, is de arbeidsproductiviteit gelijk gebleven. Wat ging er mis in de verloren decennia?

Deze grafiek toont de ’totale factorproductiviteit’-groei. Dit is alle groei die niet wordt veroorzaakt door bekende effecten als meer machines, meer arbeid en meer onderwijs. TFP meet dus de efficiëntie waarmee deze hulpbronnen worden omgezet in welvaart.

In de jaren veertig tot begin jaren zeventig verliepen de technische vernieuwingen in een razend tempo. We werden overspoeld met een enorme vloed aan nieuwe apparaten waardoor de productiviteit enorm snel steeg. Sinds de oliecrisis van 1973 ging het echter mis. Het creëren van welvaart stagneerde.

IT de verklaring?
Weinig onderzoeken hebben aangetoond dat investeringen in informatietechnologie netto nut hebben. Veel van het onderzoek naar de relatie van informatietechnologie en productiviteit heeft geen verband gevonden, of zelfs een negatief verband.

Dit klinkt contra-intuïtief. Inderdaad zijn veel dingen – Visionair.nl bijvoorbeeld – alleen mogelijk dankzij informatietechnologie.

Echter: ligt het netwerk er uit of is er wat anders mis in een geavanceerd IT-systeem, dan ligt het hele productieproces totaal plat. Eén computerstoring in augustus 2011 bij Wegener maakte bijvoorbeeld dat in half Nederland geen regionale kranten meer konden verschijnen. Ook in andere bedrijven komt dit voor.

Informatietechnologie verbetert weliswaar de kwaliteit van kantoorwerk, maar maakt het ook makkelijker om enorme hoeveelheden vaak zinloze rapporten en dergelijke te produceren. Dit houdt andere mensen weer van het werk af.

Bureaucratie, juristen en Wall Street?
Er zijn natuurlijk ook andere verklaringen denkbaar. De groeiende bureaucratie en regeldruk, bijvoorbeeld. Vooral in de VS de kankerachtige groei van de juridische sector, die vooral zichzelf aan het werk houdt maar netto niets toevoegt.

In weer de VS, maar ook andere westerse landen zoals hier, is er de parasitaire financiële sector, waarin verreweg het meeste geld omgaat maar die netto niets produceert en vaak zelfs kapitaal en innovatie vernietigt.

Ook kan je denken aan overpatentering. Zelfs voor de hand liggende dingen kunenn gepatenteerd worden, waardoor er meer geld in patentoorlogen wordt gestoken dan in vernieuwing. Een groot deel van de hogere kostprijs van grondstoffen komt door speculanten, die niet investeren in extra productie, maar de winsten afromen.

Ook kan je denken aan overcommercialisering. Hoe je een product verkoopt is belangrijker geworden dan wat het product feitelijk kan. Er gaat veel meer geld in reclame zitten dan in productie, onderzoek en ontwikkeling. De kostprijs van een Nike schoen wordt maar voor misschien tien procent bepaald door de productiekosten. De rest bestaat uit brand building.

Wat denken jullie dat de boosdoener is?

Bronnen
1. Why Isn’t America Innovating Like It Used To?, MIT Technology Review, 2011
2. A dozen economic effects about innovation, Brookings (2011)

‘Uitvindersprijs’ De Vernufteling 2011

Laat een reactie achter / Ideeën en techniek / Door / 18 januari 2012

Techniek zit voor de meeste Nederlanders verstopt achter vanzelfsprekende verworvenheden als viaducten, waterzuivering of verwarming. Onder het motto ‘Be good and tell it’ wordt sinds 2005 jaarlijks De Vernufteling prijs uitgereikt, met als doel meer bekendheid aan het werk van advies- en ingenieursbureaus te geven. Het advies of ingenieursbureau dat het meest vindingrijke project inzendt, wint.

Soms ontwikkelt een bureau een compleet nieuwe techniek, vaak gaat het om een slimme combinatie an bestaande technieken. Doorslaggevend is of het project vernuft uitstraalt en economisch en maatschappelijk van belang is. Voor de editie van 2011 zijn inmiddels al 30 projecten ingediend, welke te bekijken zijn op de website. Helaas voor de uitvinders onder ons is de inzendingsmogelijkheid al gesloten.

 

DHV – Winnaar De Vernuteling 2010

Met een methode om stikstof en fosfaat uit het rioolwater te halen won DHV De Vernufteling 2010. Het project past geheel in de nieuwe duurzaamheidsopgave om zuivering van afvalwater niet langer te beschouwen als noodzakelijk kwaad, maar als bron voor grondstoffen en energie. De stikstof wordt omgezet in ammoniak, waarmee in een brandstofcel elektriciteit kan worden gewonnen; het fosfaat dient als grondstof voor kunstmest. ‘De prijs heeft heel veel aandacht voor het project opgeleverd’, vertelt waterexpert ing. Peter Luimes van DHV. Nadat afgelopen jaar laboratoriumproeven met de brandstofcel zijn gedaan, staat nu de bouw van een proefinstallatie bij de rioolwaterzuivering in Scheemda van het waterschap Hunze en Aa’s voor de deur. ‘We denken dat we daarmee in juni kunnen beginnen.’

Bron: De Vernufteling

Het Glazen Huis in Enschede

6 reacties / Ideeën en techniek / Door / 14 november 2012

Vandaag is in de binnenstad van Enschede Het Glazen Huis van start gegaan. Niet de 3FM-variant, maar opgezet door de studievereniging van Industrieel Ontwerpen aan de Universiteit Twente. Van vrijdag 3 tot zondag 5 juni zullen in totaal 36 studenten zich bezig houden met het verzinnen van innovatieve ideeën voor 6 grote bedrijven, waaronder NedTrain en Karvan Cevitam.

Transparantie
Zoals de naam ‘Glazen Huis’ al doet vermoeden gaat het om een ‘huis’ met veel transparantie om de buitenwereld de kans te geven te zien wat er zich binnen afspeelt. Daardoor krijgen de mensen op straat de kans een kijkje achter de schermen te nemen bij het ontwerpproces van een product. Ze kunnen zien hoe een product wordt ontworpen vanaf het probleem tot het productidee en daarbij zelf meedenken en ontwerpen aan de opdracht door middel van verbale en digitale communicatie. Zodoende krijgen de voorbijgangers een beeld van productontwerpen, welke keuzes er tijdens het proces allemaal gemaakt dienen te worden en waarom producten zijn zoals ze zijn.

Mocht je in de buurt zijn, ga dan vooral even langs om je creativiteit uit te dagen. Het Glazen Huis bevindt zich op bij het Ei van Ko in het hartje van Enschede. Het evenement zal plaatsvinden van vrijdag 3 Juni t/m zondag 5 Juni, van 9 tot 21 uur.

Bron: Het Glazen Huis

Margarine werd uitgevonden na een succesvolle prijsvraag uitgeschreven door Napoleon III.

Loof innovatieprijzen uit

7 reacties / Ideeën en techniek, Nederland / Door / 14 augustus 2011

Alleen al in Nederland en Vlaanderen wonen er 22 miljoen probleemoplossers uit diverse totaal verschillende vakgebieden. Hoe boor je dat enorme menselijke potentieel zo goed mogelijk aan? Misschien door een in de negentiende eeuw heel succesvolle methode weer nieuw leven in te blazen…

Margarine werd uitgevonden na een succesvolle prijsvraag uitgeschreven door Napoleon III.
Margarine werd uitgevonden na een succesvolle prijsvraag uitgeschreven door Napoleon III.

Ambtelijke commissies en adviesbureaus werken nauwelijks
Nederland kent een uitgesproken overlegcultuur. Geen wonder dat besluiten vaak in een ambtelijke commissie worden genomen. Een mooi voorbeeld is de weinig visionaire Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, die wordt bemensd door overheidsbureaucraten en een enkele hoogleraar die al over zijn houdbaarheidsdatum heen is. Volgens deze raad is een sterke CO2-toename een probleem (terwijl kenners peak oil en hiermee een gedwongen afkicken van fossiele brandstof al in 2006 zagen aankomen) en rijden we tot 2020 nog massaal in benzineauto’s (dit terwijl recent NiMH onderzoek en de doorbraak in goedkope zonnepanelen elektrische auto’s goedkoper gaat maken dan fossiel – zelfs zonder subsidie).
In Nederland is de consultancy een bloeiende bedrijfstak. Vooral de overheid is een gulle inkoper van advies:  prijzige adviesbureaus en onderzoeksbureaus worden ingehuurd om nietszeggende rapporten te fabriceren, die de opdrachtgevende ambtenaren dan weer kunnen gebruiken om hun eigen plannen door te drukken. Vaak wordt hetzelfde onderzoek meerdere keren uitgevoerd.

De oorzaak: intellectuele inteelt
Voor adviseurs geldt hetzelfde als voor de bestuurlijke cultuur in Nederland in het algemeen. Er wordt in een heel kleine vijver van ex-politici, grossiers in commissariaten en topambtenaren gevist. Lidmaatschap van commissies gebeurt door coöptatie, met andere woorden: steeds dezelfde vriendjes worden ingehuurd. Dit is uiteraard niet erg efficiënt. Zoals reeds eerder op Visionair.nl besproken, is een succesvolle bestuurder een compromiszoeker, iemand die niet al te slim is (of zich succesvol van de domme houdt) zodat hij niet als bedreiging wordt gezien. Het gaat hier om mensen die gedurende hun carrière niet al te ver boven het maaiveld uitsteekt. Geen wonder dus dat het niet erg wil opschieten met de innovatieve gehalte in diverse Nederlandse innovatiegremia. Nuttig om eenmaal genomen besluiten door te drukken (gezien hun uitgebreide netwerk) maar niet in staat tot creatieve conceptontwikkeling. Daat ga je de innovatieoorlog niet mee winnen.

De oplossing: democratiseer het innovatieproces
Nederland en de meeste andere rijke landen zijn democratieën. Dat is niet voor niets: de praktijk wijst uit dat een land met enige vorm van representatief bestuur effectiever de sociale hulpbronnen benut dan een dictatoriaal geregeerd land. Tijd dus voor de volgende logische stap. Waarom niet het volk ook mee laten denken met oplossingen voor problemen? Alle Nederlanders en Vlamingen samen vertegenwoordigen een enorme denktank, die vertegenwoordigd is in letterlijk alle geledingen van de samenleving. Sterker nog: de grote hoeveelheid immigranten uit alle delen van de wereld leveren een scherpe blik op de situatie in de rest van de wereld. Zij kunnen putten uit totaal andere culturele tradities. Juist op het voornaamste punt waar een multiculturele samenleving tot voordeel strekt, het probleemoplossend vermogen, wordt hier het minste van gebruik gemaakt. Dit heeft dan weer alles te maken met het zieligheidscomplex ten opzichte van immigranten.

Als prijsvragen worden uitgeschreven om problemen op te lossen, zet je daarmee een enorme groep mensen aan het werk om creatieve oplossingen te bedenken, variërend van loodgieters tot hoogleraren culturele antropologie. In de negentiende eeuw bleek dit systeem goed te werken. Zo is margarine uitgevonden door de Franse chemicus Hippolyte Mège-Mouriès die meedeed aan een prijsvraag door keizer Napoleon III om een smeerbare, goedkope en voedzame kunstboter te ontwikkelen voor de arbeiders. Dit zou ook uitstekend werken om methodes te ontwikkelen om de overheid te helpen te bezuinigen of om maatschappelijke problemen op te lossen. Maar misschien wil de overheid dat wel niet. Net als sommige mensen willen ambtenaren vooral dat er naar hun problemen geluisterd wordt, niet dat ze opgelost worden.

Jammeren helpt niet. De Amerikanen een koekje van eigen deeg geven wel.

Nederland wordt leeggeplunderd

3 reacties / Ideeën en techniek, Maatschappij, Nederland / Door / 12 februari 2011

Amerikaanse bedrijven grijpen hun kans om steeds meer hightech-bedrijven op te kopen, de strategisch relevante kennis naar Amerika te transporteren en het domme productiewerk hier te laten doen. Nederland wordt steeds dommer door de kortzichtige industriële politiek van de regering. Tijd om de rollen eens om te draaien en de Amerikanen een koekje van eigen deeg te geven.

Onevenredig belang hightech
De meeste mensen in de Nederlandse economie houden (zoals in de meeste ontwikkelde landen) elkaar aan het werk. Het beruchtste voorbeeld in Nederland zijn uiteraard ambtenaren, maar ook allerlei staf- en beleidsmedewerkers, reclamemakers, juristen en verkopers zijn, laten we het zo uitdrukken, goed voor de werkgelegenheid.

Jammeren helpt niet. De Amerikanen een koekje van eigen deeg geven wel.
Jammeren helpt niet. De Amerikanen een koekje van eigen deeg geven wel.

Twintig procent van de bevolking doet tachtig procent van het nuttige werk. Er is een vrij kleine groep, voornamelijk in de landbouw, delfstoffenwinning en industrie die veel waarde produceert. Door hun toegevoegde waarde komen er vele banen in de dienstverlening bij of, interessanter, ze produceren zoveel toegevoegde waarde, dat de rest van de economie er op drijft en het soort genieën dat hiermee kwamen betaald kunnen worden. In de agressieve Amerikaanse samenleving  wordt de rol van ambtenaren overgenomen door juristen,verkopers (consumenten hebben daar in verhouding meer te besteden dan hier) en niet te vergeten het grote leger dat heel wat rambo’s voor even uit het land houdt. Afhankelijk van de heersende cultuur in een land, kent ieder ontwikkeld land een andere manier om het productieoverschot te lozen. Zo is in Hongkong feng shui erg populair.

Nederland wordt leeggeplunderd
Al eerder noemden we dit als een argument om wat minder heen en weer te rennen en elkaar meer vrije tijd te gunnen. Het principe kan je ook gebruiken door een wat listiger industriepolitiek te voeren dan de Nederlandse regering nu doet. Op dit moment wordt het ene na het andere bedrijf met hoogwaardige kennis opgekocht door hoofdzakelijk Amerikaanse investeerders, die vervolgens snel het onderzoekslab naar de Verenigde Staten verplaatsen en hier door de inboorlingen (in het geval van Organon)  de pillen laten draaien, inpakken en verkopen. Iets vergelijkbaars is er gebeurd met Sluis Zaden, en De Ruiter Zaden, nu opgeslokt door de Amerikaanse gigant Monsanto, bekend om de weinig ethische methoden die het bedrijf hanteert om klanten te binden en boeren die zich aan de wurggreep proberen te onttrekken, desnoods kapot te procederen. Langzamerhand lekken hoogwaardige, kennisintensieve activiteiten weg en daarme de levenskracht van de Nederlandse economie. Alleen kordaat ingrijpen van de Nederlandse overheid kan dit stoppen.

Tijd om de rollen om te draaien
Veel landen, denk aan China en Koeweit, kennen zogeheten sovereign wealth funds, fondsen waarmee de overheid belegt. De Koeweiti’s en Chinezen bekostigen hiermee voor hun land strategische overnames. Nederland kan dat doen door een aantal slecht beheerde pensioenfondsen zoals ABP te nationaliseren en de oud-politici en andere derderangs nietsnutten die deze leiden hun congé te geven. Met een klein percentage van het vermogen van ABP zijn al heel wat strategische aankopen te doen, denk aan bedrijven in de robotica of nanotechnologie. Nederland moet het fonds laten beheren door vakkundige technocraten, mensen die hun sporen hebben verdiend in het bedrijfsleven, dus niet ex-politici. 

Op effectenbeurzen zijn slecht presterende technologische bedrijven doorgaans ondergewaardeerd. Het kost in verhouding dus niet erg veel geld om deze op te kopen en tot en met de laatste schroef naar Nederland te exporteren. De juristen en managers blijven uiteraard achter. Die hebben we hier al teveel, alhoewel, een enkele agressieve Amerikaan kan wel eens heilzaam werken om voor wat opschudding te zorgen. De talentvolle onderzoekers en onderzoeksleiders worden vervolgens met goede arbeidsvoorwaarden in de watten gelegd en krijgen de vrije hand om producten te ontwikkelen, zolang ze maar resultaten boeken.
Uiteraard is hiermee niet de kans op overnames uit te sluiten. De zwakte aan het kapitalisme is dat weinig kapitaal altijd moet wijken voor veel kapitaal. Dit is op te lossen door als rechtsvorm voor strategische ondernemingen niet de BV of NV, maar de coöperatie te kiezen en in de statuten van de coöperatuie vast te leggen dat het belang van de Nederlandse samenleving voorop staat. Hiermee omzeil je het verbod op beschermingsconstructie: vrijheid van vereniging is door de EVRM gewaarborgd.