Paupermentaliteit nekt Nederlandse gezondheidszorg
Door het invoeren van steeds weer nieuwe controles om de kosten in de hand te houden en de zogeheten marktwerking, veranderde de gezondheidszorg in een monsterlijk, log instituut. Hoe kan exponentieel denken de gezondheidszorg disrupten?
Veel extra geld voor maar weinig verbetering
Als de gezondheidszorg in de jaren tachtig wordt vergeleken met die van anno 2015, valt op dat de bureaucratie enorm is gegroeid, terwijl de zorg in grote lijnen hetzelfde is gebleven. Het personeelsbestand in ziekenhuizen is geëxplodeerd met pr-medewerkers, huisstijlontwikkelaars, verandermanagers, stafmedewerkers culturele diversiteit, kwaliteitsmanagers, beleidsadviseurs topklinische zorg en visitatie en noem maar op. Deze mensen kosten niet alleen veel geld. Ze moeten ook bezig gehouden worden. In de praktijk komt het er op neer, dat ze de tijd van artsen en verplegers, die wel nuttig werk doen, verspillen met eindeloze bureaucratische procedures en vergaderingen.
Dit geldt ook voor nieuwe medische apparatuur, bijvoorbeeld de bejubelde protonenbestraler van een slordige tachtig miljoen, die maar een marginale verbetering levert voor zeer veel extra geld.
Het fundamentele probleem is denk ik de denkhouding van de Nederlanders in het bijzonder, en mensen die in de gezondheidszorg werken in het algemeen. Te vaak nemen wij genoegen met een marginale verbetering van misschien een paar procent. Waarom stellen we niet een echt ambitieuze eis: tien maal zo effectief, of meer, voor dezelfde kosten of tien maal zo goedkoop voor hetzelfde resultaat? Waarom berusten we in dure, gevaarlijke medicijnen (zoals statines) om chronische ziekten te behandelen, in plaats van te zoeken naar een silver bullet die de ziekte de genadeslag geeft? Deze zogeheten exponentiële denkwijze opent totaal nieuwe perspectieven.
Hoe kan de gezondheidszorg totaal anders en beter?
Ten eerste moeten we er van uitgaan dat de ‘handen aan het bed’ werkers in de gezondheidszorg over het algemeen goedwillende mensen zijn, die oprecht het beste willen voor hun patiënten, in ruil voor een redelijke vergoeding. De zogeheten marktwerking in de zorg gaat ervan uit dat dokters en verpleegsters psychopaten zijn, die bereid zijn alles te doen om hiermee hun inkomen te vergroten en dat hun enige prikkel geld is. Het valt -helaas- niet te ontkennen dat er veel van dergelijke mensen zijn, maar zij zijn de uitzondering, niet de regel. Stap één moet dus zijn: het weren van geldbeluste psychopaten uit de zorg en het terugbrengen van de controles tot die controles, die het belang van de patiënt en goede werkomstandigheden waarborgen. Dit kan door de inkomens te verlagen, in ruil voor een vast inkomen, lagere werkdruk en meer vrijheid. Zo verdwijnen alle prikkels om het systeem uit te buiten.
Ten tweede moet elk ziekenhuis een lerende instelling worden. Iedereen, van patiënt tot ziekenhuisdirectie en alles ertussenin moet gericht zijn op verbetering van behandeltechniek en genezing. Geanonimiseerde patiëntendossiers moeten vrij beschikbaar zijn voor wetenschappelijk onderzoekers, of supercomputers als IBM Watson.

Ten derde moet het farmaceutische onderzoek geheel in handen komen van overheidsuniversiteiten, ziektenkostenverzekeraars, patiënten en liefdadigheidsinstellingen. Farmaceutische bedrijven worden geweerd. Zij mogen dan weer wel vrijelijk gebruik maken van de publiekelijke informatie. Taakgroepen, bestaande uit techneuten, mensen uit de gezondheidszorg en patiënten, ontwikkelen nieuwe, echt grensverleggende medische technieken.
Ten vierde looft de overheid aanzienlijke geldprijzen uit voor doorbraken in de geneeskunde. Zo hebben Qualcomm en de X Prize Foundation een prijs uitgeloofd, de Qualcomm Tricorder X Prize, voor de eerste echte Star Trek-stijl tricorder, een draagbaar apparaat, dat de vijfentwintig ernstigste ziekten op kan sporen. Hiermee zou een medisch laboratorium, dat minimaal een ton kost, worden vervangen door een apparaat van ongeveer duizend euro. Met andere woorden: een exponentiële, honderdvoudige verbetering. We hebben meer van dat soort technieken nodig, want op dit moment stagneert de medische vooruitgang. We moeten veel onbescheidener zijn dan nu. Dat zijn we verschuldigd aan de miljoenen zieke mensen over de gehele wereld.