Visionair

Eigen en sociale identiteit

41 reacties / Filosofie, Ideeën en techniek, Maatschappij, Mensheid, Misvattingen, Wereld, Wetenschap / Door Douwe / 12 juli 2011 19 november 2021

Identiteit wordt omschreven als datgene wat we denken dat we zijn in onze eigen ogen. Dit kan vele verschillende zaken omvatten, onze bezittingen, onze relaties, ons werk, ons uiterlijk, onze gedachten, onze interesses etc.

In het verlengde daarvan is sociale identiteit het bewustzijn van een persoon tot een bepaalde groep te behoren, en door anderen als zodanig behandeld te worden. Beide concepten zijn fundamenteel aan hoe we ons leven beleven. Daarom eens een wat dieper onderzoek in deze twee concepten.

De eigen identiteit

Onze eigen identiteit komt zeer dicht bij de vraag van wie we eigenlijk zijn. Sommige mensen zijn zich sterk van hun eigen identiteit bewust maar anderen, waaronder verschillende filosofen hebben in deze vraag een aanleiding gezien om te speculeren over de aard van onszelf.

visionaire revolutie — Wie ben ik, is de vraag die mensen al vanaf het begin der tijden zichzelf hebben gesteld, en waar we eigenlijk nog nooit helemaal uit zijn. – Vitruvius Man, publiek domein

In aanvulling hebben ook vele religies geprobeerd een helder antwoord op deze vraag te vinden. Filosofen en religies zijn zo onder andere tot concepten als de ziel, de geest, het verstand, het ego, zelfbewustzijn, het lichaam, de relatie met de wereld om ons heen, etc. als antwoord gekomen.

Sommige mensen vonden deze vraag zo moeilijk dat ze aan de andere kant zijn begonnen. Ze hebben geprobeerd uit te sluiten wat we niet zijn. Zo zijn we volgens sommige ideeën niet ons bezit, niet onze relaties, niet ons lichaam, niet onze hersenen, niet ons verstand en ook niet onze gedachten.

Over de vraag wie en wat we zijn wordt al sinds het begin der tijden nagedacht en het is wellicht aan iedereen zelf om daar een bevredigend antwoord te vinden. Als we het op een praktisch niveau bekijken dan willen we zo goed mogelijk voortbestaan, we willen graag gelukkig zijn en zo min mogelijk lijden.

Onderzoek eerst je gedachten voordat je ze gaat geloven. Oftewel geloof niet alles je denkt. Een hedendaagse scan met MRI. (Wikimedia commons)

Ons lijden kan echter rechtstreeks voortkomen uit wat we geloven wat we zijn of wat we denken. Een dame die een interessante methode heeft ontwikkeld om de gedachten die je gelooft te onderzoeken is Byron Katie. Zij zegt dat mensen vaak hun gedachten geloven zonder dat ze deze goed onderzoeken.

Doordat we geloof hechten aan gedachten die niet in overeenstemming zijn met de realiteit ontstaat lijden. Een interessante theorie die overeenkomt met veel Oosterse religies en filosofieën.

Het interessante van Byron Katie is echter dat ze mensen een praktische methode aanreikt om hun stressvolle gedachten te onderzoeken. Zij roept mensen op om de gedachten die stress of andere onwenselijke gevoelens oproepen aan een grondig onderzoek te onderwerpen. Geloof dus niet je gedachten zonder ze eerst te onderzoeken. Zij doet dit met behulp van de volgende 4 simpele vragen en een methode om de stressvolle gedachte daarna van verschillende kanten te belichten.

1) Is het waar?
2) Kun je absoluut weten dat het waar is?
3) Hoe reageer je, wat gebeurt er als je die gedachte gelooft?
4) Wie zou je zijn zonder de gedachte? Draai het concept dat u in twijfel trekt om en zorg ervoor dat u van elke ommekeer ten minste drie echte, specifieke voorbeelden vindt.

Abraham Lincoln leidde de Unie tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. Hij was een goede leider omdat hij zowel een goede machiavellist was, als een idealist. — Heb jij ideeën of hebben ideeën jou? – Abraham Lincoln, public domain

Op haar website is veel over deze simpele methode van onderzoek te vinden. Daarbij legt ook de volgende film haar methode duidelijk uit. Hoewel deze film naar mijn menig wat zweverig is aangezet is haar methode om je gedachten te onderzoeken buitengewoon effectief en kan deze methode tot zeer nuttige inzichten leiden. Kortom probeer even langs de New Age achtige vorm te kijken en je vooral te richten op de inhoud. En probeer haar methode vooral zelf ook uit in de praktijk. Onderzoek een aantal stressvolle gedachten van jezelf zodat je kunt kijken of deze methode voor je werkt of niet.

Onderzoek je gedachten met deze methode en zo zou je maar zo eens bij je werkelijke identiteit kunnen uitkomen, als dat concept zelf in ieder geval niet ook een stressvolle gedachte is…

Sociale identiteit

Met veel humor behandelt Morris onderwerpen als seks, status, creativiteit en intelligentie in de menselijke dierentuin die de wereld is geworden.

Dan een stapje breder, het concept sociale identiteit. Desmond Morris is een schrijver die veel onderzoek heeft gedaan naar de mens en het gedrag van de mens door naar onze biologische achtergrond te kijken. Als auteur van o.a. “De Naakte Aap“, en “De Mensentuin“, was hij een van de eerste mensen die het begrip sociale identiteit omschreef.

Hij zegt dat mensen net zo veel behoeft aan sociale identiteit hebben als aan eten en drinken. Juist vanwege onze historische wortels als groepsdier. Wat hij bedoelt met sociale identiteit is dat mensen zichzelf identificeren als een onderdeel van een bepaalde groep. Uit die identificatie halen zij sociale waarde en een gevoel van sociale stabiliteit.

Een paar voorbeelden van sociale identiteit; ik ben een fan van sportclub x, ik ben Nederlander/Belg/etc, ik ben onderdeel van geloofsgemeenschap y, ik ben een man/vrouw, ik ben hetero/bi/homoseksueel etc. Kortom er zijn oneindig veel sociale identiteiten.

Mensen bouwen een sociale identiteit op uit vele verschillende bronnen en mensen kunnen dus vele verschillende sociale identiteiten tegelijkertijd hebben, zolang ze maar van een verschillende orde zijn en niet met elkaar in conflict treden. Volgens Desmond Morris geven deze identificaties een rust en stabiliteit die nodig is voor groepsdieren. Het heeft echter ook een keerzijde.

Door een bepaalde identiteit aan te nemen kan deze identiteit ook bedreigd worden en kunnen mensen juist fel ten strijde trekken tegen identiteiten op eenzelfde niveau die zij als bedreigend of concurrerend ervaren. Voorbeelden hiervan zijn voetbalfans van club A die een hekel hebben aan voetbalfans van club B. Als je je heel sterk een christen voelt dan kan juist een andere religie bedreigend overkomen voor je identiteit. Dit ziet Morris als de schaduwkant van sociale identiteit.

Zodra je kiest heb je zelf een identiteit maar daardoor kan die identiteit ook bedreigd worden. Volgens Morris is de behoefte een sociale identiteit zo sterk dat mensen bereid zijn voor deze sociale identiteit desnoods te sterven. Dit biologisch verklaarbare mechanisme is helaas dan ook in veel gevallen de reden achter conflicten. Van confrontaties van voetbalhooligans tot burgeroorlogen in een land tot oorlogen tussen nationaliteiten en zelfs eeuwen durende oorlogen die de oorsprong vinden in de religieuze identiteit van mensen.

Nationale identiteit is een overduidelijke vorm van sociale identiteit zoals Desmond Morris het omschrijft. De geschiedenis laat zien hoeveel belang mensen hechten aan deze sociale identiteit en dat ze bereid zijn eventueel voor die identiteit te sterven.

Hoe vloeibaar is identeit? Het Ying Yang symbool laat eigenlijk al zien dat elke identiteit automatisch een klein deeltje van een tegenovergestelde identiteit bevat. Identeit bestaat namelijk bij de gratie van andere vergelijkbare identiteiten op hetzelfde niveau. Hoe zinloos is het om jezelf Nederlander te noemen als er geen andere landen zouden zijn? – Deedster, Pixabay

Interessant genoeg geeft Morris ook een gereedschap om confronterende identiteiten tot vrede met elkaar te brengen. Volgens hem kun je een conflict oplossen door naar een overkoepelende identiteit van beide sociale identiteiten te zoeken en deze te benadrukken. Je zou de Feyenoord en Ajax fans die tegen elkaar strijden vanwege hun verschillende identiteit op hetzelfde niveau bijvoorbeeld kunnen laten samenkomen in het feit dat ze beide liefhebbers van voetbal zijn, een gezamenlijke identiteit. Gezamenlijk zouden ze wellicht graag ten strijde trekken tegen liefhebbers van een andere sport. Zou je die twee groepen dan weer vredig willen samenbrengen dan zou je moeten benadrukken dat het allemaal sportliefhebbers zijn. Zet dat weer tegen kunstliefhebbers en je zou weer een conflict uit kunnen lokken, etc.

Als je dit mechansime van sociale identiteit eenmaal begrijpt gaat er een wereld van mogelijkheden open. Kijk bijvoorbeeld naar de reclamewereld die hun producten vaak proberen te verkopen alsof je een (sociale) identiteit koopt.

Verder is het te gebruiken om conflicten op te lossen of juist om conflicten te starten. Immers hoe makkelijk is het voor iemand om een bepaalde identiteit heel sterk te benadrukken, deze “superieur en/of goed” te verklaren en dan daar een “minderwaardige en/of slechte” maar gelijksoortige identiteit tegenover te zetten.

Juist een andere identiteit kan een sterker gevoel voor de eigen identiteit opleveren en dit zo meer “waarde” geven. Dit spelletje wordt ook wel -verdeel en heers genoemd- en werd al uitgebreid door onze voorouders gespeeld. Ook tegenwoordig wordt nog steeds overal om ons heen gebruikt in de maatschappij.

De behoefte aan sociale identiteit van mensen, en het gemak waarmee machthebbers hierop mensen tegen elkaar uit kunnen spelen is volgens Morris de reden dat de mensheid nooit wereldvrede zal kennen.

Volgens Morris is de behoefte aan sociale identiteit en het gemak waarmee dit mechanisme is uit te buiten de reden dat de mensheid wellicht nooit zonder interne conflicten zal zijn. Hoe treurig is dit echter als we beseffen dat veel geweld niets meer is dan een conflict tussen gecreëerde identiteiten waar mensen sterk in geloven en dus aan vasthouden. Wellicht is het puur een zaak van een overkoepelende identiteit te vinden waar alle mensen zich in kunnen vinden.

Om mensen in vrede met elkaar te laten leven zou bijvoorbeeld de identiteit mens sterk kunnen worden benadrukt. Dit onderstaande fragment van de Dalai Lama lijkt dat op een succesvolle manier te doen.

Tot zover de verdieping in sociale identiteit. Twee vragen voor de lezers. Wat zijn de ideeën over de eigen identiteit oftewel wie of wat ben ik? En, wat voor overkoepelende sociale identiteiten zijn er te vinden zodat mensen op grote schaal wellicht vrediger met elkaar om zouden kunnen gaan?

Of mensen nu mooi en vriendelijk of onaantrekkelijk en storend zijn, uiteindelijk zijn ze mensen, net als jijzelf. Net als zijzelf willen ze geluk en geen lijden. Bovendien is hun recht om lijden te overwinnen en gelukkig te zijn gelijk aan dat van jezelf. Als je nu erkent dat alle wezens gelijk zijn in zowel hun verlangen naar geluk als hun recht om het te verkrijgen, voel je automatisch empathie en nabijheid voor hen.

Door je geest te laten wennen aan dit gevoel van universeel altruïsme, je ontwikkelt een verantwoordelijkheidsgevoel voor anderen: de wens om hen actief te helpen hun problemen te overwinnen. Deze wens is ook niet selectief; het geldt in gelijke mate voor iedereen.

Zolang het mensen zijn die net als jij plezier en pijn ervaren, is er geen logische basis om onderscheid te maken tussen hen of om je bezorgdheid voor hen te veranderen als ze zich negatief gedragen.

Dalai Lama

Aanverwante artikelen en informatie:
-) Webiste Byron Katie met haar methode The Work
-) Wikipedia over Desmond Morris en zijn werk
-) Ego, het strategische zelf
-) Ego vs. Zelf
-) In het licht van voortbestaan
-) Diversiteit, de bouwsteen van het leven
-) Het begin en einde van goed en kwaad
-) Eigen en sociale identiteit
-) De dood, een verkenning
-) Eindeloos Bewustzijn

(Op het internet hebben de lezers de macht! Zij bepalen welke informatie de wereld rond gaat! U bent zich er misschien niet van bewust, maar als elke lezer een link stuurt naar 3 geïnteresseerde personen, dan zijn er maar 20 stappen nodig om 3,486,784,401 mensen te bereiken! Wil je dat zien gebeuren? Gebruik je macht! Dit stuk mag dan ook vrij door iedereen overgenomen worden op websites, blogs, of om door te sturen aan familie, vrienden, kennisen, collega`s, politici, bankiers, economen, professoren, politie agenten, etc. graag zelfs hoe meer mensen dit weten en erover meediscussiëren hoe beter. Zet a.u.b. wel de bron erbij zodat mensen mee kunnen doen in de discussie hieronder als ze dat willen.)

In de comedy Big Bang Theory worden een viertal wetenschappers met autistische trekjes neergezet.

Technische hotspots bedreigd door autisme-epidemie

21 reacties / Maatschappij, Wetenschap / Door Germen Roding / 20 juni 2011 20 juni 2011

Er treedt een ware explosie van autisme rond technische hot spots op. Zowel in Eindhoven als in Silicon Valley worden de klinieken overstroomd met kinderen waarbij autisme wordt geconstateerd. Hoe kunnen we dit vreselijke gevaar keren?

Wat is autisme?
Autisme is een ernstige stoornis, die wordt gekenmerkt door het voortdurend herhalen van bijvoorbeeld bepaalde gedragingen, weinig invoelingvermogen, een zeer eenzijdige belangstelling en een sterke gevoeligheid voor prikkels. Geen wonder dat je als ouder nogal schrikt als je er achter komt dat je kind aan een autistische stoornis leidt. Ongeveer één op de honderd kinderen lijdt aan een autistische spectrum stoornis (ASS). Hier in Nederland is autisme reden om iemand als levenslang arbeidsongeschikt te classificeren. Bij de op geneeskundig gebied nogal agressief ingestelde Amerikanen is de reactie niet veel minder fel.

Nuttige autisten

Maar wacht. Bij bepaalde beroepen zijn autistische vaardigheden juist erg handig. Zo zijn er honderdduizenden soorten kevers. Je hebt een fervente kevermaniak nodig die zelfs op de kleinste details kan letten, niet een krachtige people manager met groeipotentieel, om er achter te komen welke keversoort zijn chitinekaken in de oude kerk zet. En als die managementspipo zijn zakken flink gevuld heeft bij een bank of woningbouwvereniging om zo meer aandacht aan zijn persoonlijke groei te kunnen besteden, heb je een onomkoopbare, dwangneurotische forensische accountant nodig om de onderste steen boven te krijgen. Of een dito programmeur om een bug uit je software te halen. Kortom: best wel handig, zo’n autist bij de hand. Niet voor niets hebben veel wetenschappers en technici behoorlijk dwangmatige en autistische trekjes. Daarom is het ook zo leuk ze met visionaire theorieën horendol te maken.

Weinig verrassende ontdekking
De uitkomsten van nieuw psychologisch onderzoek mogen dan ook geen verwondering wekken. Het aantal autistische kinderen blijkt rond gebieden waar veel bÃ¨tawetenschappers en techneuten actief zijn, zoals rond Eindhoven[1] en in Silicon Valley[2], tot twaalf maal hoger te liggen dan elders in Nederland of de VS. De reden is niet moeilijk te raden. Ook licht-autistische mensen kunnen een partner ontmoeten, doorgaans een collega die ook niet bijster sociaal begaafd is, daar verliefd op worden en een gezin vormen. Technische universiteiten en onderzoeksinstituten vormen een mekka voor mensen die weliswaar sociaal niet erg begaafd zijn, maar wel erg goed in logisch denken en dwangmatig geconcentreerd werken. Geloof me, je hebt een monomane eikel als Bill Gates nodig voor een beetje foutenvrij programma of lab on a chip. Niet een brede progressieve denker als een Maarten van Rossum, hoewel de brave man wel autistisch door blijft zagen over populisme. Dus wie weet.
Aangezien gedrag een behoorlijk grote genetische component kent, is het daarom ook niet verwonderlijk dat er een explosie van autisme optreedt in technische hot spots.

Autisme uitroeien door genetische manipulatie?
Stel dat er ooit een autisme-gen wordt ontdekt en dat mensen door gentherapie worden verlost van autisme. Dan zouden we hiermee onszelf wel eens kunnen beroven van topwetenschappers en vakspecialisten. Weg kenniseconomie. Je zou er toch niet aan moeten denken, dat mensen die vooral goed zijn in zakken vullen of tweedehands auto’s verkopen, straks een nieuwe energiebron moeten ontdekken…

Bronnen
1. M. Roelfsema et al., Are Autism Spectrum Conditions More Prevalent in an Information-Technology Region? A School-Based Study of Three Regions in the Netherlands, Journal of Autism and Developmental Disorders (2011)
2. Autism Spectrum Disorders: Report, State of California (2007)

De Amerikanen hebben zelfs een eigen feestdag voor dankbaarheid: Thanksgiving. Een Nationale Dankdag invoeren is ook hier een goed idee.

Dankbaarheid, de onderschatte deugd

Laat een reactie achter / Filosofie, Mensheid, Nederland / Door Germen Roding / 19 juni 2011 19 juni 2011

Dankbare mensen zijn geen naïeve dwazen. Ze hebben een stuk leuker leven en ergeren zich niet aan het geluk van anderen. Hoe word je dankbaar?

Ondankbaarheid en jaloezie hardnekkig probleem

Ze komen veel voor. Verongelijkte mensen die vinden dat ze door het leven onrechtvaardig behandeld worden. De buurman rijdt in een mooiere auto, een collega maakt promotie, een familielid maakt elk jaar mooie reizen. Vaak is er niet veel voor nodig om de groene duivel van de jaloezie op te roepen.
Soms werkt dit goed. Afgunst zet mensen soms aan tot harder werken of beter hun best doen. Of misschien zelfs voor zichzelf beginnen. Op die manier kan ondankbaarheid of jaloezie een krachtige motivatie vormen om het beste uit jezelf te halen en zal je daar uiteindelijk beter van worden.

Destructieve gevolgen van jaloezie
Vaak werkt jaloezie echter alleen destructief. Mensen gaan dingen kopen of een luxe leven leiden dat ze eigenlijk helemaal niet kunnen betalen. Er ontstaat vijandschap of zelfs regelrechte haat, omdat ze anderen een bepaald succes of voordeel niet gunnen. Dat heeft een evolutionaire reden. Uit psychologisch onderzoek blijkt dat materiële welvaart nuttig is voor mannen om sociale status te krijgen en zo meer kans te maken bij vrouwen. Vooral de kans op one-night stands neemt toe als de heer in kwestie in een protserige sportwagen rondrijdt. Veel mannen worden ook gefrustreerd omdat er steeds meer vrouwen zijn die meer verdienen dan zij. Met het steeds kleiner worden van de inkomensverschillen tussen mannen en vrouwen, wordt dit een steeds groter psychologisch probleem.

Vrouwen zijn vaker jaloers omdat een andere vrouw knapper of populairder is, of omdat de echtgenoot van een van hun vriendinnen meer verdient of meer status heeft. Ook met kleding of sieraden steken vrouwen elkaar graag de ogen uit (in meer ijdele culturen dan de Nederlandse, overigens ook de mannen). In islamitische en Afrikaanse landen is het produceren van veel kinderen, vooral zonen, een belangrijke bron van status. De gevolgen zijn uiteraard dat de kinderen voor galg en rad opgroeien, tot terrorist worden opgeleid in een madrassa of aan het werk worden gezet in een gevaarlijke fabriek, omdat de ouders geen behoorlijke opvoeding kunnen betalen.

Jaloezie evolutionair gezien erg nuttig
Het loonde evolutionair gezien de moeite om succesrijke rivalen naar beneden te halen. Men wordt er populairder door, wat weer goed is voor je status (en de kans dat men meer kinderen krijgt). Vooral bij mannen is een machtige of rijke rivaal een bedreiging. Hij maakt meer kans bij de vrouwen dan zij. Bij vrouwen is een lichamelijk aantrekkelijke rivale een gevaar. Zij kan de man van haar afpakken. Geen wonder dus dat de automatische piloot van de mens op ramkoers met zijn broeders en zusters ligt.

De vraag is uiteraard of het slim is. Als je als man zoveel mogelijk kopieën van je superieure DNA wil, kan je je het beste aanmelden als vrijwillige zaaddonor. Je verdient er dan nog wat mee ook. Voor vrouwen is het nog makkelijker: gewoon zo vaak mogelijk zwanger worden. Of, als je geen zin hebt in de lusten en lasten van kinderen, aan eiceldonatie doen. Nog lucratiever dan zaaddonatie, een eitje doet al gauw drie- tot vijfduizend dollar (in Nederland is er geen donorvergoeding). Jaloers gedrag was slim in de prehistorie. Voor je genen, althans. Anno nu is het vooral contraproductief. Voor jezelf en voor anderen.

Hoe word je dankbaar?
Het is opmerkelijk gemakkelijk om dankbaar te worden. Een goede methode is een keer op bezoek te gaan bij mensen met een lichamelijke of zintuiglijke handicap. Vergeleken met een blinde, een dove of een verlamde ben je een enorme geluksvogel. Wat ook helpt is een bezoekje te brengen aan een arm land en met de lokale bevolking te spreken. Als je de hoge werkloosheid, uitzichtloosheid en benepen leefomstandigheden, vooral voor jongeren ziet, zal het je duidelijk worden wat voor een geweldig leven we hier hebben. Zelfs vergeleken met de gemiddelde Amerikaan, die er vaak wel twee of drie banen op na moet houden om het hoofd boven water te houden.

Stap twee is dan te genieten van de dingen om je heen. Kijk naar de mooie dingen in je partner en de andere naasten. Nederland is in veel opzichten een mooi en goed land. Er zijn weliswaar problemen, maar deze staan in geen verhouding met die in het gemiddelde land. Essentiële gezondheidszorg is verzekerd voor een relatief laag bedrag (dat is in landen zoals de VS wel anders) en een riant sociale-verzekeringsstelsel zorgt er voor dat iedereen voldoende te eten heeft, een dak boven het hoofd en een redelijk comfortabel leven kan leiden.

Veel onderzoekers doen hersenonderzoek aan ratten. Zal hiermee een geheugenprothese ontwikkeld kunnen worden?

Geheugen uitschakelen met een druk op de knop

2 reacties / Maatschappij, Wetenschap / Door Germen Roding / 18 juni 2011 18 juni 2011

Zet de schakelaar aan en de ratten onthouden. Zet de schakelaar uit en de ratten vergeten, aldus Theodore Berger van de afdeling Biomedische Techniek van de USC Viterbi School of Engineering. Komt er nu een geheugenprothese, of gaat de geheime dienst hier misbruik van maken?

Hersenspoelen
Het is een huiveringwekkende scÃ¨ne van George Orwell’s boek 1984. De hoofdpersoon, Winston, wordt in een heropvoedingskliniek door middel van een schokje ‘verlost’ van herinneringen die de dictatuur niet aanstaan. Gelukkig bleken Orwells sombere voorspellingen niet uit te komen. De Sovjetunie viel uiteen, de westerse wereld (en het grootste deel van de rest van de wereld) zijn nu vrij en er zijn nog maar een handjevol dictaturen over: China, Noord-Korea, Myanmar, Sudan, Saoedi-Arabië en Iran, bijvoorbeeld. Maar toch. De techniek is sinds Orwell zijn boek in 1948 publiceerde, flink voortgeschreden. Waarschijnlijk zal een dictatoriaal regime smullen van deze nieuwe ontdekking.

Herinneringen uit- en aanschakelen op commando

Berger is de hoofdauteur van een artikel dat wordt gepubliceerd in het Journal of Neural Engineering. Zijn team werkte samen met wetenschappers van Wake Forest University. Hierbij bouwden ze voort op recente ontdekkingen over de functie van de hippocampus en de rol daarvan bij leren. De hippocampus is een hersengebied dat de linker- en de rechter hersenhelft met elkaar verbindt.

In het experiment lieten de onderzoekers ratten een taak leren. Als ze twee hefbomen in de juiste volgorde overhaalden, kregen ze een beloning. Het team stelde vast in welke delen van de rattenhersenen impulsen ontstonden met behulp van elektroden in de hersenen. Twee onderdelen van de hippocampus, bekend als CA3 en CA4, vertoonden veranderingen in hun activiteit. Al eerder was bekend dat tijdens het leerproces de hippocampus korte-termijn geheugen in lange-termijn herinneringen omzet.

“Geen hippocampus,” aldus Berger, “betekent geen lange-termijn geheugen maar nog steeds korte-termijn geheugen.” CA3 en CA1 werken samen om lange-termijn herinneringen op te slaan, liet eerder onderzoek zien.

Deze nieuwe geheugentechniek is zo krachtig dat geheime diensten zeer geïnteresseerd zullen zijn.

In een spectaculaire demonstratie blokkeerden de onderzoekers de normale neurale interacties tussen de twee gebieden met een farmacologisch actieve stof. De eerst getrainde ratten toonden niet meer het lange-termijn geleerde gedrag.

“De ratten wisten nog steeds dat ze eerst links moesten indrukken, dan rechts en andersom,” aldus Berger. “En ze wisten ook nog steeds in het algemeen dat ze hendels over moesten halen voor water, maar ze konden zich alleen vijf of tien seconden herinneren of ze links of rechts hadden ingedrukt.”

Geheugenprothese
Het team ging verder en ontwikkelde een kunstmatige hippocampus: een systeem dat het interactiepatroon tussen CA3 en CA1 kon dupliceren. En inderdaad: het lange-termijn geheugen keerde terug bij de farmacologisch geblokkeerde ratten toen het team de elektronica activeerde die de functie van CA1 en CA3 overnam. Ook liet het team zien dat als de neuroprothese in dieren met een normaal functionerende hippocampus werd geïmplanteerd, het toestel in feite het geheugen van normale ratten kon versterken. Met andere woorden: een geheugenprothese. Voor ratten, althans.

De volgende stap volgens Berger en Deadwyler zullen pogingen zijn om de resultaten met ratten in apen te herhalen. Het doel is uiteindelijk geheugenprotheses te ontwikkelen die menselijke slachtoffers van de ziekte van Alzheimer, beroerte of hersentrauma kunnen ondersteunen.

Laten we hopen dat deze krachtige techniek inderdaad alleen voor dit menslievende doel gebruikt wordt en niet om bijvoorbeeld extreme herinneringen in Manchurian Candidates te plaatsen…

Bronnen:

1. Berger et al., A Cortical Neural Prosthesis for Restoring and Enhancing Memory, Journal of Neural Engineering (2011).
2. Restoring Memory, Repairing Damaged Brains, USC News

Prikkels bevredigen door te consumeren. In veel opzichten zijn mensen kleine kinderen.

Sensatiezucht oorzaak consumptiewoede

1 reactie / Filosofie, Mensheid / Door Germen Roding / 10 juni 2011 10 juni 2011

We zijn voortdurend op zoek naar prikkels. Wat mensen eigenlijk willen kopen is niet een nieuw bankstel, maar een fris en goed gevoel. De voornaamste aandrijver van onze behoefte aan meer is niet zozeer hebzucht, maar onze behoefte aan prikkels. Kan dat niet slimmer?

Aangeboren behoefte aan prikkels

Uniek aan zoogdieren, en zeker aan mensen, is onze behoefte aan prikkels. Ongeveer twintig procent van al onze lichaamsenergie wordt gebruikt in ons brein. Niet alleen heeft ons brein veel voedsel nodig, maar ook veel prikkels. In de middeleeuwen was het leven erg saai. Daarom waren mensen als marskramers en potsenmakers welkome verschijningen op het platteland. Nu is dat anders. We kunnen alle vermaak wat we willen binnenhalen via radio, televisie, of internet. Ook is er nu veel meer te koop dan vroeger. Waar vroeger erfstukken eeuwen meegingen en artikelen op bestelling werden gemaakt door een ambachtsman, houdt het gemiddelde interieur het niet langer dan een jaar of vijf Ã tien uit. Niet door technische gebreken, maar omdat de bewoners er op uitgekeken raken. Affluenza, noemen critici van de moderne consumptiemaatschappij dat/

Logisch ook. De mens is gewend aan een zwervend (semi-) nomadisch bestaan. Een voortdurende verandering van omgeving is voor mensen normaal. Een nieuwe omgeving werkt voor mensen vaak ook prikkelend op de creativiteit.

Alternatieve ideeën om aan prikkels te komen
Veel meubels zijn tegenwoordig modulair. Zet ze in een andere configuratie neer of bekleed ze anders en de woonvertrekken zien er weer als nieuw uit. Verplaats lampen of zet er andere, sterkere, zwakkere of gekleurde lichtbronnen in. Breng een muurschildering aan. Ga meubels ruilen met een stel vrienden of familieleden. Wees wat aardiger voor elkaar, maak wat tijd voor elkaar vrij en verras elkaar geregeld met kleine cadeautjes of gratis verrassingen. Dat is een goede manier om aan positieve prikkels te komen.

Statuszoeken
Veel mensen willen ook door hun exuberante consumptiepatroon indruk maken op anderen. Iemand met veel nieuwe spullen wordt gezien als succesvol, een trendsetter. Inderdaad gaat maatschappelijk succes doorgaans samen met veel geld (waarmee je veel nieuwe spullen kan kopen). In feite is het natuurlijk veel slimmer om anderen te geven waar ze werkelijk behoefte aan hebben: prikkels en niet te kiezen voor een milieuvervuilend leeghoofdig substituut. Ook geeft het kopen van veel nieuwe dingen sommige mensen een rijk gevoel. In feite word je van dingen kopen uiteraard arm. Alleen de winkelier wordt rijk.

Vrekkeninvesteringen geven vaak ook status
Het is veel slimmer om dingen te kopen die je geld besparen, waar je echt wat aan hebt en die niet hun waarde verliezen. Een zonnepaneel of nog beter: zonnecollector geeft ook status (‘kijk hen eens milieubewust bezig zijn!’), maar is een investering die je heel wast energie kan besparen. Zo zijn er meer investeringen voor vrekken die een veel hoger rendement geven dan spaargeld of beleggen in een dubieus bedrijf. Huizen zijn in Nederland nog steeds veel te duur, maar een goedkoop huis spaart je heel wat huur uit.

Onze problemen een octopus te begrijpen, geven een goede indruk van wat er nodig is om in de geest van een buitenaards wezen te kijken.

Exopsychologie: wat voor gevoelens zouden buitenaardse wezens hebben?

Laat een reactie achter / Filosofie, Universum / Door Germen Roding / 1 juni 2011 1 juni 2011

Kunnen we per definitie geen uitspraken doen over hoe buitenaardse intelligente wezens denken, of zullen we toch bepaalde menselijke trekken in ze kunnen herkennen?

Dat we niet alleen zijn in het heelal is vrijwel zeker. Minder zeker is of we niet-menselijke intelligenties (anders dan kunstmatige) tegen zullen komen voor we zelf uitsterven. Het ontbreken van overtuigende sporen van Kardashev-II of K-III beschavingen lijkt er op te duiden dat succesvol intelligent leven toch veel zeldzamer is dan de makers van science-fiction films doen voorkomen. Maar stel dat een intelligente buitenaardse soort de aarde zal bezoeken of we op een andere manier met ze in contact zullen komen. Wat voor persoonlijkheid zouden ze hebben?

Proberen een octopus te begrijpen, geeft een goede indruk van wat er nodig is om in de geest van een buitenaards wezen te kijken.

Gevoelens van niet-gewervelden
We delen deze aardbol met intelligente wezens die totaal van ons verschillen: octopussen. Octopussen hebben volledig onafhankelijk van gewervelden een geavanceerd zenuwstelsel ontwikkeld en kennen gevoelens als angst, stress en agressie. Ook kennen ze territoriumdrang en (uiteraard) eetlust en seksdrang. Deze gevoelens zijn universeel en komen bij alle bekende dieren met een hoger ontwikkeld zenuwstelsel voor. We kunnen dus veilig aannemen dat deze gevoelens ook bij aliens voor zullen komen.

Aliens zijn sociale soort
Om een beschaving te vormen die in staat is om naar de sterren te reizen moet een soort een cultuur hebben. Een cultuur betekent veel sociale interacties. De orang-oetan, bijvoorbeeld is een van de meest intelligente mensapen, maar vormt nauwelijks een cultuur omdat de dieren vrijwel geheel solitair leven. Een ras van zeer intelligente orang-oetans komt dus niet ver. Om een cultuur in stand te houden moeten de buitenaardsen veel sociale interactie kennen. We kunnen er dus van uit gaan dat aliens net als wij behoefte hebben aan gezelschap.

Aliens zijn nieuwsgierig
Om een geavanceerde cultuur te ontwikkelen moeten aliens ontembaar nieuwsgierig zijn. Dat is namelijk de kenmerkende eigenschap geweest van alle geleerden en onderzoekers die verantwoordelijk zijn voor de ontdekking van natuurwetten. Ook is nieuwsgierigheid nodig als drijvende kracht om andere planeten en sterren te willen verkennen.

Denkprocessen aliens waarschijnlijk sterk afwijkend van die van ons
Wij zijn geëvolueerd op een weidse vlakte. Onze manier van denken vertoont hier nog allerlei sporen van. Zo zijn we fabelachtig goed in het herkennen van foto’s. We onthouden het beste als we onze ogen naar links en naar rechts bewegen – precies wat nodig is voor trekkende nomaden die in een nieuwe omgeving aankomen. Octopussen hebben een groot deel van hun zenuwweefsel in hun tentakels zitten. Misschien kunnen octopussen een soort Gestalt vormen, waarbij de tentakels van verschillende octopussen met elkaar vervlochten raken. Dingen die voor ons vanzelfsprekend lijken, zijn dat voor aliens niet.

De structuur en onderlinge indeling van hersenen hangt sterk af van de manier waarop deze hersens zijn geëvolueerd. Het evolutionaire pad van buitenaards wezens is waarschijnlijk geheel anders dan dat van ons. Daardoor zullen er ook cognitieve verschillen zijn. Kortom: hoewel buitenaardse wezens net als wij graag zullen willen communiceren en nieuwsgierig zijn, hebben we waarschijnlijk een heel ander gevoel voor humor dan zij.

Was Mohammed geestesziek?

24 reacties / Filosofie / Door Germen Roding / 30 maart 2011 30 maart 2011

Mensen die levendige visioenen zien, worden tegenwoordig al snel in een gesloten inrichting opgesloten. Vroeger was dat anders en werden lieden als Mohammed, Jeanne d’Arc en Ezechiël als grote zieners vereerd. Was Mohammed geestesziek of juist visionair?

“Mohammed leed aan geestesziekte”
Politicus Geert Wilders, zoals bekend geen groot liefhebber van de islam, heeft het weer voor elkaar. Hij slaagt er deze keer in de aandacht te trekken met een aantal boude uitspraken over de uitvinder van de islam, Mohammed. Volgens Wilders leed Mohammed aan een ernstige geestesziekte en verklaarde dit de visioenen die Mohammed kreeg. Hij baseert zich hierbij op het werk van de Vlaamse psycholoog Herman Somers.
De reacties van weldenkend Nederland waren, zoals gebruikelijk, voorspelbaar. Zo vond CDA-kopstuk Sybrand van Haersma Buma Wilders’ commentaren “onnodig” en “smakeloos”. Ook de door de sultan van Oman betaalde islamoloog Maurits Berger kon zich -niet verwonderlijk- niet bepaald vinden in Wilders’ analyse.

Wat weten we van Mohammed?
Het is zelfs niet honderd procent zeker dat Mohammed, Arabisch voor ‘de verhevene’, wel bestaan heeft. Hoewel er door islamieten een aantal omvangrijke boekwerken over het leven van Mohammed zijn samengesteld, denk onder meer aan de Sirah rasoelallah (levensloop van de boodschapper van Allah) van Ibn Kathir en de zes verzamelingen hadith (vertelsels) over Mohammed’s leven, die groot gezag hebben in de islamitische wereld, is de historische authenticiteit hiervan twijfelachtig. Het is ook niet zeker dat de koran in de huidige vorm wel overeenkomt met de oorspronkelijke koran. Op basis hiervan conclusies trekken over het karakter van Mohammed, zoals Wilders hier op gezag van Somers doet, lijkt hiermee wat voorbarig. Wel zijn het -naast de koran- de enige bronnen waarover we kunnen beschikken.

Was Mohammed geestesziek?

Het beeld dat uit de koran en hadith naar boven komt -voor zover deze bronnen historisch authentiek zijn- is dat van een meedogenloze, berekenende man met een groot vermogen om mensen te manipuleren. Hij gebruikte zijn goddelijke autoriteit geregeld om voor hem persoonlijk bepaalde voordelen, zoals aantrekkelijke vrouwen of bezittingen, te verwerven. Zo bedreigt hij zijn vrouwen met een collectieve scheiding (koran, 66:5) en dwingt hij zijn geadopteerde zoon Said om van zijn vrouw Zeineb te scheiden, zodat hij zelf met haar kan trouwen (ibid., 33:37). Hij beschikte niet over veel fysieke moed en hield zich bij grote veldslagen meestal bij de achterhoede op. Dit gedrag wordt door klinisch psychologen over het algemeen niet als dat van een geesteszieke gezien.

In een visionair experiment heeft de Nederlands-Marokkaanse vrijdenker Hafid Bouazza geprobeerd de ervaringen van een profeet na te bootsen in de woestijn. Inderdaad kreeg hij een zonnesteek en ondervond hij naar eigen zeggen profetische sensaties.

Was Mohammed een psychopaat?
Door sommigen, onder meer islamcriticus Ali Sina, is geopperd dat Mohammed de karakteristieken van een psychopaat vertoonde. Hierop wijzen volgens Sina zijn egocentrisme (Hare checklist item 2), grote vermogen om mensen te manipuleren (Hare checklist item 4 t/m 6), oppervlakkige gevoelsleven (items 7 en 8), zijn theatrale gedrag en de vaak onsamenhangende, onvertaalbare teksten in de koran. Dit laatste is karakteristiek voor psychopaten. Wat hiermee in strijd is, is het planmatige karakter van zijn activiteiten en de langdurige seksuele relaties met zijn vrouwen. Dat laatste kan echter ook te maken hebben met de geringe meerkosten die het hebben van vrouwen voor hem met zich meebracht. Hare’s checklist is in een westerse, monogame samenleving tot stand gekomen, waarin er een taboe rust op veelwijverij. Waarschijnlijk zal een psychopaat veel beter functioneren in een chaotische stammenmaatschappij in een tijd van grote sociale verandering dan in een strak geordende maatschappij.

Er is, zoals eerder gezegd, in de eeuwen na Mohammeds dood (als de man ooit bestaan heeft) behoorlijk gerommeld in zowel de koran als de overleveringen. Een psychopaat als voorbeeld stellen is voor een heerser erg aantrekkelijk, want dat verschaft deze een grote handelingsvrijheid. Mogelijk kan ook dit mede een verklaring zijn voor het beeld dat uit de koran en de hadith over Mohammed naar voren komt.

Kortom: het lijkt wat voorbarig om conclusies te trekken over het karakter of de geestesgesteldheid van Mohammed. Wel kan worden geconcludeerd, dat het beeld van Mohammed zoals dat in de koran en de hadith wordt geschetst, in strijd is met de ethische normen zoals die nu in Nederland bestaan.

Bronnen
Telegraaf
Herman Somers, boek

Abraham Maslow onderscheidde vijf niveaus in zijn piramide van behoeften.

Een wereld met alleen geluk: kan dat?

7 reacties / Filosofie, Ideeën en techniek / Door Germen Roding / 17 maart 2011 17 maart 2011

Stel je voor, je wordt wakker in een wereld waarin iedereen gelukkig is. Iedereen zou rekening houden met elkaar en begrip voor elkaar opbrengen. Is een dergelijke wereld denkbaar of per definitie onmogelijk?

De droom van een ideale wereld is al zo oud als de mensheid. Een oud ideaal – een wereld zonder gebrek, hebben we in rijke landen als Nederland zestig jaar geleden al bereikt en is ook in het grootste deel van de wereld nu steeds meer realiteit. Niemand hoeft hier van de honger om te komen, al blijkt uit de noodzaak van voedselbanken dat de overheidsbureaucratie niet in staat is om iedereen op tijd aan een redelijk bestaan te helpen. Jezus en andere denkers als Boeddha spraken al over ideale werelden waarin verlichte mensen wonen die het beste met elkaar voorhebben. Kleine groepen mensen brengen deze droom al in praktijk: een gelukkig getrouwd echtpaar bijvoorbeeld. Zou dit ook op grotere schaal kunnen? Kunnen we een wereld creëren waar iedereen domweg gelukkig is?

Menselijke behoeften en de piramide van Maslov
Deze vraag is lastiger te beantwoorden dan het lijkt. Geluk bestaat namelijk in verschillende bewustzijnsniveaus. Zo is er het geluk van een volle maag en een het geluk van veiligheid.

Ook geaccepteerd worden door een groep of een aantrekkelijke seksuele partner is een bron van veel geluk. Op een nog hoger bewustzijnsniveau bestaat er het geluk van voldoende intellectuele uitdagingen, leuk zinnig werk (waardoor je in een toestand van flow raakt) en een leven dat zin heeft door bijvoorbeeld een geloof of een bepaalde visionaire overtuiging: existentieel geluk dus.

De humanistische psycholoog Abraham Maslov, mogelijk geïnspireerd door de Griekse denker Epicurus, veronderstelde dat deze geluksniveaus hiërarchisch geordend zijn: pas als een lager geluksniveau bereikt is, ontstaat een hoger geluksgevoel. Opmerkelijk genoeg blijkt dit niet altijd zo te zijn. Heel veel mensen rapporteren geluk zonder dat ze bijvoorbeeld een gevierd lid van de maatschappij zijn of een aantrekkelijke seksuele partner hebben. Anderen voelen zich diep ongelukkig terwijl ze alles hebben wat hun hartje begeert. Eén van de beroemdste voorbeelden uit de geschiedenis is prins Siddharta Gautama, de grondlegger van het boeddhisme die zijn luxe leven vaarwel zegde om het vraagstuk van het lijden op te lossen. (Hij deed dit door alle begeerte uit te bannen).

Geluksgevoel hangt boven een bestaansminimum niet veel van welvaart af
Uit onderzoek blijkt dat Maslov tot op zekere hoogte gelijk heeft. Mensen in zeer arme landen zijn veel minder gelukkig dan mensen in rijke landen en hun mate van geluk stijgt naar mate hun rijkdom toeneemt. Hier zit echter een bovengrens aan: ongeveer het niveau waarbij iedereen voldoende voedsel, onderdak en bestaanszekerheid heeft. Daarboven gaan andere behoeften een rol spelen.

Dankbaarheid: niet in de piramide van Maslov, wel erg belangrijk
Belangrijker is dankbaarheid: het vermogen om te genieten van wat je hebt of at je meemaakt en dat te waarderen als geschenk. Uit onderzoek blijkt dat het geluksgevoel met 25% stijgt door dankbaar te zijn met wat je hebt (1). Voel je je beroerd, ga dus niet naar het winkelcentrum of slijmen bij je baas om opslag te krijgen: geniet van de kleine dingen om je heen. Zowel Jezus als Boeddha hebben het in feite over dankbaarheid.
Ook van veel carrieremensen hoor je vaak dat ze gelukkiger waren toen ze nog van een uitkering leefden. Blijkbaar weegt het extra geld van een drukke baan (waar niet altijd veel van overblijft) niet op tegen dat van de relatieve vrijheid van iemand met een uitkering. Wel klagen veel uitkeringsgerechtigden over de leegheid en uitzichtloosheid van hun bestaan. Ook is de overheid de laatste jaren bezig om mensen met een uitkering aan het werk te krijgen, vaak kwaadschiks. Afgunst daarentegen maakt daarentegen ongelukkig. Wel worden afgunstige mensen sneller rijk. Wil je als politicus dat de economie in je land snel groeit, dan moet je de afgunst flink stimuleren.

Flow als bron van geluk
Uit diverse onderzoeken komt naar voren dat als mensen in hun werk een ideaal evenwicht bereiken tussen prikkel en capaciteit, ze in een toestand van flow belanden. Het begrip flow is geïntroduceerd door de Hongaarse psycholoog Mihaly CsÃkszentmihÃ¡lyi. Ze gaan dan helemaal op in waar ze mee bezig zijn. Zijn ze eenmaal in flow, dan kunnen ze bergen verzetten en voelen ze zich gelukkig . Op de een of andere manier lijkt de mens dus inderdaad “gemaakt” om te werken. Wel moet dit werk dan uitdagend zijn en meegroeien met de capaciteiten van de werkende. Aan dat laatste mankeert het nogal eens, wat er toe leidt dat veel mensen in hun baan opbranden. Het wordt kortom tijd dat we de economie aan gaan passen aan de mens in plaats van, zoals nu, de mens aan de economie.

Bronnen
1. Journal of Personality and Social Psychology

Psychopaten zoals Dave Koresh staan vaak aan het hoofd van sektes, waar ze hun lusten onbeperkt kunnen botvieren op goedgelovige aanhangers.

Psychopaten en hun invloed op de maatschappij

18 reacties / Ideeën en techniek, Mensheid / Door Germen Roding / 19 februari 2011 19 februari 2011

Ongeveer één op de honderd mensen is psychopaat. Het bekendste voorbeeld zijn het handjevol seriemoordenaars, maar ook de miljoenen minder gewelddadige psychopaten zaaien een spoor van ellende om hen heen. In gevangenissen maken ze een op de vijf veroordeelden uit (meer dan de helft van alle misdrijven wordt door een psychopaat gepleegd), maar ook in de top van het bedrijfsleven zijn psychopaten oververtegenwoordigd. Hoe richten we de wereld zo in dat deze ongastvrij wordt voor psychopaten?

Psychopathie als begrip weer in ere hersteld
Met de opkomst van de psychologie en psychiatrie werden de beoefenaars van deze nieuwe wetenschap (in die tijd overigens eerder een protowetenschap, denk aan frenologie en de mythologie van Freud en Jung) al snel ingeschakeld door gevangenisdirecteuren.
Psychopaten zoals Dave Koresh staan vaak aan het hoofd van sektes, waar ze hun lusten onbeperkt kunnen botvieren op goedgelovige aanhangers.
Een bepaalde categorie onverbeterlijke gevangene vertoonde een opvallende groep kenmerken. Ze vielen keer op keer in herhaling, waren meesters in het om de tuin leiden van mensen maar voelden geen enkel berouw, logen dat het gedrukt stond als dat in hun voordeel werkte, kortom: leken niet over een geweten te beschikken.

Psychiaters begin twintigste eeuw voerden voor deze groep het begrip psychopathie in. Na de vijftiger jaren kregen ‘linkse’ psychologische theorieën die uitgingen van ‘nurture’, omgevingsinvloeden en de maakbaarheid van de mens door heropvoeding, de overhand.

Psychopathie als ongeneeslijk syndroom paste hier niet in dus verdween de term uit de psychologische handboeken. Het hardnekkig onverbeterlijke gedrag van sommige misdadigers werd “antisociale persoonlijkheidsstoornis” genoemd en geweten aan hun opvoeding of jeugd. De laatste jaren, ook door het verminderen van de invloed van de ‘nurture’ theorieën, kwam er steeds meer bewijs dat psychopathie als afzonderlijk syndroom wel degelijk bestaat en vermoedelijk aangeboren is. Zo zijn er afwijkingen in hersenfunctie en vertonen psychopaten karakteristieke denkstoornissen. Psychopathie wordt in alle lagen van de bevolking, ook in liefdevolle gezinnen, aangetroffen. Psychopathie komt maar bij een deel van de mensen met een anti-sociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) voor terwijl ASP bij vrijwel alle psychopaten voorkomt.

Wat is psychopathie?
In vergelijking met geestelijk gezonde mensen laten psychopaten zich alleen leiden door hun impulsen. Alles op dat moment staat in dienst van het bevredigen van de impuls in kwestie, bijvoorbeeld seks of de behoefte aan geld (geld is een universeel middel om andere behoeften mee te kunnen bevredigen). De psychopaat denkt niet na over de gevolgen die de daad in kwestie heeft voor het slachtoffer – impulsief handelen gaat zeer vaak ten koste van een ander. Psychopaten hebben geen gewetenswroeging en denken alleen op korte termijn. Andere mensen zijn prooien, objecten die ze met bepaalde trucjes kunnen uitbuiten en manipuleren. Psychopaten zijn meesters in het vinden van de zwakke punten van andere mensen om die vervolgens te exploiteren.

Als kind houden psychopaten zich doorgaans al bezig met het martelen en doden van dieren, stelen en pathologisch liegen. In de puberteit komt de psychopaat doorgaans in aanraking met de politie. In het volwassen leven laat de psychopaat een spoor van verwoeste levens achter. Na het veertigste levensjaar neemt de mate van criminaliteit af.

Er is nog steeds geen directe oorzaak gevonden voor psychopathie. De aandoening is onbehandelbaar. Behandeling maakt doorgaans psychopaten zelfs gevaarlijker.

De Psychopathologie Checklist
Psycholoog Robert D. Hare publiceerde een lijst met twintig kenmerken van psychopaten. Hieronder volgen deze in het Nederlands vertaald. Scores per item zijn nul (niet), 1 (soms, misschien) en 2 (beslist). Niet-criminelen scoren gemiddeld rond de vijf. Niet-psychopate criminelen rond de twintig punten, terwijl de diagnose “psychopaat” doorgaans gesteld bij een score hoger dan dertig.

1   Welbespraaktheid en oppervlakkige charme
2   Overdreven gevoel van eigenwaarde (egocentrisme)
3   Prikkelhongerig/neiging tot verveling
4   Pathologisch liegen
5   Sluw en manipulatief
6   Gebrek aan berouw of schuldgevoel
7   Oppervlakkig affect (oppervlakkige emotionele ontvankelijkheid)
8    Ongevoelig en ontbrekende empathie
9   Parasitaire levensstijl
10   Zwakke controle van het gedrag
11   Willekeurig seksueel gedrag
12   Gedragsproblemen in de vroege jeugd
13   Ontbrekende realistische doelen op lange termijn
14   Impulsief
15   Onverantwoord gedrag
16   Niet in staat om verantwoordelijkheden voor eigen daden te nemen
17   Huwelijken/samenleven van korte duur
18   Jeugddelinquentie
19   Schending van voorwaardelijke invrijheidsstelling
20   Crimineel veelzijdig

Hare probeert nu psychopathie opgenomen te krijgen in de bijbel voor psychiatrie, DSM-V. Bij de VN-gezondheidsorganisatie WHO is psychopathie reeds erkend.

Bron/verdere informatie: PCL-R

Bedrijfsleven en anonieme maatschappij paradijs voor psychopaten
We hebben tegenwoordig omgevingen gecreëerd die een paradijs vormen voor psychopaten. De top van het bedrijfsleven is sterk gericht op het behalen van snelle winsten. Wie hier in slaagt en geen rekening houdt met de gevolgen – wat geldt voor psychopaten – komt ver. Psychopaten maken omdat ze meesters zijn in het manipuleren van mensen een komeetachtige carriÃ¨re en veranderen van werkplek op het moment dat de gevolgen van hun manipulaties zichtbaar worden. Bakan stelt in het boek The Corporation dat grote bedrijven op zichzelf al de persoonlijkheid hebben van psychopaten. Ook de beurshandel en de financiële sector in het algemeen is zeer aantrekkelijk voor psychopaten. Met weinig moeite is veel geld te verdienen, waarmee status en bevrediging van impulsen gekocht kan worden.

Meer in het algemeen is de moderne maatschappij door haar anonimiteit en vluchtigheid ideaal voor psychopaten. Mensen kennen elkaar nauwelijks, relaties zijn oppervlakkig waardoor een gladde prater makkelijk zijn duistere kanten verborgen houdt. Als een psychopaat naar een andere stad verhuist, kan hij een totaal nieuw leven opbouwen en nieuwe slachtoffers zoeken.

Aanpakken van psychopaten
Omdat psychopaten meestal vele slachtoffers maken, kan door het uitschakelen van deze kleine groep heel veel leed voorkomen worden. De helft van alle misdaden en zelfs tweederde van de zware misdaden komt voor rekening van psychopaten. Ook witteboordencriminelen zijn voor een groot deel psychopaten.

Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de kenmerkende eigenschappen van psychopaten. Bij de meeste psychopaten is uit het verloop van hun jeugd al duidelijk dat er sprake is van een persoonlijkheidsprobleem. Grondig natrekken van deze bronnen zou bij sollicitaties voor hogere functies een regel moeten zijn.
Psychopaten zijn voortdurend op de vlucht en meesters in liegen en manipuleren, waardoor ze oververtegenwoordigd zijn bij migranten (zowel immigranten als emigranten). Anders dan bonafide politieke vluchtelingen zijn ze uitstekend in staat een kansrijk asielverhaal in elkaar te draaien en hiermee toegang te krijgen tot Nederland. Ook bij deze immigranten moet er een grondig antecedentenonderzoek plaats vinden, het liefst door medewerkers van de Nederlandse ambassade ter plaatse. Omdat psychopaten voortdurend in herhaling vallen is deporteren van criminele vreemdelingen (en de politie van het land van bestemming inseinen) een effectieve methode om af te komen van deze groep.

Psychopathie is onbehandelbaar. Als bij een misdadiger psychopathie word vastgesteld, is het daarom het effectiefste deze tot minimaal het veertigste levensjaar achter slot en grendel te houden, eventueel met behulp van een TBS-behandeling. De wettelijke mogelijkheden voor een antecedentenonderzoek en het beoordelen van het strafblad als basis voor een psychiatrische diagnose moeten hiervoor verruimd worden. Psychopaten zijn namelijk uitstekend in staat psychologische testen en testpsychologen om de tuin te leiden en iemand levensloop liegt niet. Er zal grondig onderzoek moeten komen naar de samenhang tussen bepaalde bloedwaarden, DNA, EEG-patronen, hersenscans en het voorkomen van psychopathie.

Bron
Robert D. Hare, Gewetenloos, de wereld van de psychopaat (2003), ISBN 90-389-1356-7