Keizer Vespasianus verbood machines omdat ze volgens hem tot massale werkloosheid en dus hongersnood onder het Romeinse plebs zouden leiden. Ondertussen weten we dat dit onzin is en dat machines juist de nodige banen scheppen, omdat ze de productiviteit verveelvoudigen. Maar wat als machines beter worden in juist datgene waarin mensen nog uitblinken: nadenken? Tegen een 3D printer die Adidas sportschoenen uitprint, kan zelfs een hongerige Vietnamees niet meer opconcurreren. Wordt het kwel en doem, of is het probleem domweg peak fantasy? In deze PBS video een uitwerking van de vraag.
Een inspirerende documentaire van Tegenlicht over de opkomst van schone technologie wereldwijd. Hieronder de tekst zoals het op de site bij hun staat.
Wat als we zouden kunnen leven in een schone wereld? Een wereld waar de energie volledig schoon wordt opgewekt, het water niet meer vervuild wordt, transport echt schoon is en de producten schoon en recyclebaar worden geproduceerd. Zo’n wereld komt er. Tegenlicht verkent wereldwijd de ongekende mogelijkheden van Cleantech, de nieuwe industriële revolutie.
Van China tot de VS en van Europa tot Thailand, overal zijn de tekenen zichtbaar van de nieuwe toekomst. Volledig groene mobiliteit aangedreven door duurzame energie, overal schoon drinkwater door nano-technologie, verven met CO2. Het kan, het gebeurt en het werkt. Tegenlicht laat samen met Nick Parker – de geestelijk vader van Cleantech – zien welke wereld in de komende decennia de onze zal worden.
In onze huidige samenleving gebruiken we veel technologieën die niet duurzaam blijken. We worden wereldwijd geconfronteerd met grote problemen: Het klimaat wordt verstoord; lucht, water en bodem raken ernstig vervuild; grondstoffen en schoon water worden schaars of raken op. Kortom, we vragen meer van onze aardbol dan deze aankan, met verstoring van eco-systemen en drastische afname van biodiversiteit tot gevolg. We vergiftigen onze wereld als we niet snel en collectief ingrijpen
Maar er is een uitweg. De nieuwe industriële revolutie is onafwendbaar en zal een andere wereld brengen. Met Cleantech kunnen we de wereld in het komende tijdperk – de energie- en klimaateeuw – gezonder, rijker, innovatiever, productiever en veiliger te maken.
Tegenlicht reist de wereld rond op zoek naar een schone toekomst.
In het vorige artikel hebben we gezien hoe volgens de Amerikanen Brynjolfsson en McAfee de oprukkende technologie steeds meer mensen werkloos maakt en de rijkdom concentreert in de handen van enkelingen. De mens wordt economisch gezien steeds meer overbodig. Is er nog hoop? In dit tweede deel gaan we in op de mogelijke oplossingen.
Techniek biedt zeer veel extra mogelijkheden
In het vorige artikel beschreven we wat volgens Brynjolfsson en McAfee de werkelijke oorzaak is van de structureel hogere werkloosheid: de techniek maakt sneller banen overbodig dan nieuwe banen verzonnen kunnen worden. Toch, ondanks dit sombere verhaal, heeft de oprukkende techniek ons leven verlengd, gemakkelijker en prettiger gemaakt, dit over de hele linie. Dingen die nog geen dertig jaar geleden een onbetaalbare luxe waren, denk aan mobiele telefoons, zijn nu voor een grijpstuiver te koop. En brengen ook weer groei met zich mee. Zo is vis nu goedkoper geworden in de Indiase deelstaat Kerala en ontvangen tegelijkertijd de vissers een betere prijs. De reden: met hun mobieltjes kunnen ze informeren bij elke haven de visprijs het hoogste is, zodat er geen vistekorten en onverkoopbare vis meer is.
Overleven in een wereld waarin machines slimmer zijn dan wij: teamplay
We herinneren ons allemaal het dramatische moment in 1997, dat de heersende schaakkampioen Gary Kasparov van het bord werd geveegd door de IBM-computer Deep Blue. Al slaagden Kasparov en zijn opvolgers er in om de computers nog een paar keer te verslaan, sinds 2005 en 2006 worden de overwinningen van computers tegen menselijke tegenstanders steeds vernietigender. Toch zijn de sterkste schaakspelers op dit moment geen computers. Het zijn mensen, die worden ondersteund door computers. De menselijke spelers zijn vaak slechts middelmtig goed in schaken, maar kennen precies de sterke en zwakke punten van hun machines. Zo kunnen ze die het slimste inzetten en zo de overwinning in de wacht slepen.
Een eenvoudig wiskundig sommetje
De exponentiële functie neemt inderdaad in duizelingwekkend tempo toe. Toch bestaat er een functie die nog sneller toeneemt: n!, de faculteit. 52! bijvoorbeeld, gelijk aan 52 x 51 x … x 2 x 1, is ongeveer gelijk aan 8 * 1067. Dit enorme getal, een honderdste van de totale energieinhoud van het universum (uitgedrukt in joules), stelt 252, een getal met “slechts” zestien cijfers, totaal in de schaduw.
De faculteitsfunctie wordt gebruikt in de kansrekening. In feite geeft de faculteit weer op hoeveel verschillende manieren dingen kunnen worden gecombineerd. Die dingen zijn in dit geval technieken. Hoe sneller de techniek toeneemt, hoe meer mogelijkheden om technieken met elkaar te combineren. Gouden kansen dus voor creatieve entrepreneurs die technische nieuwtjes bijhouden en hun kennis aan elkaar knopen. Voor iedereen is er wel een niche te vinden. Daarvoor moeten de burgers natuurlijk wel voldoende opgeleid zijn.
In hun ongeveer 100 pagina's tellende boekje geven de twee auteurs vaak opmerkelijk Nederlandse oplossingen.
Onderwijs moet beter Ons onderwijs is net als in de VS hopeloos inadequaat. Op de scholen van vandaag leren kinderen vooral dingen af. Creatief nadenken, rondlopen als ze zich onrustig voelen. Daar komt nog bij, dat leerlingen steeds slechter scoren op de twee nuttigste basisvakken, taal en rekenen. Deze worden vervangen door modieuze oprispingen van onderwijsambtenaren, die met voortdurend nieuwe regelgeving leraren van het werk houden. Wat de machtige onderwijsvakbonden uiteraard prima vinden, zo is er meer te overleggen en komt er meer ‘werk’. Een gevolg is dat het zogeheten Flynn-effect, de voortdurende stijging van de intelligentiescores per generatie, in Nederland en andere landen zoals Denemarken tot staan is gekomen.
De auteurs bevelen aan meer te investeren in onderwijs en leraren beter te betalen, om zo betere docenten aan te trekken. We hebben reeds gezien dat het niet zozeer de lage lonen, maar de nachtmerrieachtige onderwijsbureaucratie die in de VS even erg is als hier, is die getalenteerde mensen afschrikt. Hun andere adviezen zijn beter: leerlingen langere tijd lesgeven, incompetente leraren ontslaan, leraren belonen naar prestatie en proefwerken/examens door een onafhankelijke instantie af laten nemen. Ook moeten alleen hooggeschoolde immigranten worden toegelaten. Dit kan je m.i. aanvullen met meer afstandsonderwijs via websites als de Khan Academy, waar al tienduizenden leerlingen met wiskundeproblemen baat bij hebben. Ook zal het rampzalige plan om de studiebeurs af te schaffen van tafel moeten. Dan maar een bankje extra failliet.
Geef startende ondernemers vrij baan
De auteurs bevelen aan om ondernemerschap een vast onderdeel te maken van elke hogere schoolopleiding en om, net als in Canada, visa voor startende ondernemers in te voeren. Ook moeten bureaucratische hordes voor startende ondernemers worden afgeschaft. In Nederland is dit laatste al tien jaar geleden gebeurd. Interessanter is hun idee om standaard templates voor bedrijven te ontwikkelen, een soort draaiboek, zodat iemand met een goed idee niet het wiel opnieuw hoeft uit te vinden.
Investeren in infrastructuur en wetenschappelijk onderzoek
Decennia van neoliberaal beleid hebben er toe geleid dat veel bruggen in de VS op instorten staan. Ook moeten communicatienetwerken sterk worden gemoderniseerd. Dit gebeurt overigens in Nederland al. Wetenschappelijk onderzoek, vooral in basisdisciplines, is op termijn de winstgevendste menselijke activiteit denkbaar.
De bijl in contraproductieve regels, subsidies en belastingen Het moet volgens de auteurs makkelijker worden om mensen aan te nemen en te ontslaan. Ontslagbescherming werkt volgens hen contraproductief. Hier kan je overigens vraagtekens bij stellen: werknemers gaan zich indekken, bijvoorbeeld door fouten in te bouwen die actief worden als de werknemer ontslagen wordt. Het gevolg is de paranoïde bedrijfscultuur in veel Amerikaanse bedrijven: als iemand wordt ontslagen wordt hij direct onder escorte het bedrijf uitgebonjourd.
Niet echt een klimaat voor de opbloei van innovatie ons inziens. Wel een goede suggestie is om nieuwe bedrijfstakken niet meteen kapot te reguleren. Een wild-west fase laat zien waar de misstanden zitten en daarop kan dan gerichte wetgeving worden ingevoerd.
Ook moet het fiscaal aantrekkelijker worden om mensen in te huren in plaats van machines. In de VS is net als in Nederland de inkomstenbelasting en loonbelasting de grootste inkomstenbron voor de overheid. Er zijn betere melkkoeien: energiebelasting, erfbelasting en belasting op financiële transacties bijvoorbeeld. De enorme, verkapte subsidies voor de parasitaire financiële sector moeten onmiddelijk afgeschaft worden, stellen de auteurs geheel terecht. In de VS kent men net als hier de hypotheekrenteaftrek, waardoor er teveel kapitaal in huizen zit in plaats van in productieve bedrijven. Afschaffen, stellen de auteurs opnieuw volkomen terecht.
Ook een zeer goede suggestie is het flink kortwieken van de patentindustrie. Op dit moment worden niet te vermijden patenten als wapens gebruikt om concurrenten mee kapot te procederen of als afschrikwekkend middel, spottend mutual assured destruction genoemd. Patenttrollen persen bedrijven uit. Kleine bedrijven zonder rijk patentenarsenaal komen er niet meer tussen, de reden dat in de VS nauwelijks meer softwarestartups actief zijn. Gelukkig heeft burgeractivisme voorkomen dat deze verstikkende softwarepatenten ook in Europa worden ingevoerd. Ook moet volgens de auteurs de bescherming voor intellectueel eigendom flink worden ingeperkt. Muziekbedrijven verdienen nu bijvoorbeeld miljarden met het uitmelken van al tientallen jaren dode artiesten. Die termijn moet flink terug, bevelen ze aan.
Ook bevelen de auteurs aan om sociale voorzieningen los te koppelen van de werkgever, bijvoorbeeld door het Nederlandse ziektekostensysteem over te nemen. In de VS betekent werkloosheid vaak ook dat de werknemer is overgeleverd aan de peperdure Amerikaanse gezondheidszorg. Peperduur, want artsen moeten zich verzekeren tegen de volkomen op hol geslagen letselschadesector.
Bron Race Against The Machine: How the Digital Revolution is Accelerating Innovation, Driving Productivity, and Irreversibly Transforming Employment and the Economy, ISBN-13: 978-0984725113
Op dit moment zijn we een wedloop tegen machines aan het houden en erger: zijn die wedloop aan het verliezen. Machines kunnen steeds meer werk verrichten dat ooit exclusief door mensen werd gedaan. Geen wonder dat er steeds meer mensen aan de kant komen te staan. Dit probleem is structureel, volgens de Amerikanen Erik Brynjolfsson en Andrew McAfee in hun boek Race Against The Machine: How the Digital Revolution is Accelerating Innovation, Driving Productivity, and Irreversibly Transforming Employment and the Economy. Zelfs lage-lonenlanden als China gaan nu massaal over op robots. Zijn we in de toekomst veroordeeld tot massawerkloosheid, of is er toch nog hoop?
VS: groei economie zonder nieuwe banen
De Amerikaanse economie lijkt door de recessie heen te zijn gekomen en geeft er blijk van te groeien. Tot zover het goede nieuws, want de werkloosheid is nog steeds even hoog. Op de een of andere manier is deze economische groei anders dan die in de tijdperken ervoor, toen het opleven van de economie steevast betekende dat er meer werk kwam. Wat is er aan de hand? Volgens sommige economen komt het omdat er niet voldoende geïnnoveerd wordt. Onzin, zeggen Brynjolfsson en McAfee. Er zijn nog nooit zoveel technologische doorbraken geweest als nu, wat ook blijkt uit de productiviteitsgroei die de afgelopen tien jar hoger was dan ooit tevoren. Ook onvoldoende groei van de economie is niet de verklaring. De groeicijfers van de Amerikaanse economie zijn nog steeds redelijk indrukwekkend met enkele procenten per jaar. Wat is dan wel de verklaring?
Het inkomen van de gemiddelde Amerikaan in sinds de zestiger jaren nauwelijks gestegen, terwijl de VS bijna twee keer zo rijk werd.
Machines nemen werk over
Er is een andere oorzaak volgens het tweetal. Die oorzaak is dat machines sneller werk van mensen overnemen dan dat er nieuwe werkzaamheden worden gecreëerd. Vooral banen in het middensegment, het lagere kantoorwerk en geschoolde fabrieksarbeid, vallen ten prooi aan de automatisering. Zo doen computers het, blijkt, beter dan de legioenen middelbaar opgeleide juristen die in de jaren tachtig en negentig juridische beslissingen analyseerden.
Schoonmakers, hamburgerbakkers en mariniers, zo ook ingenieurs en topmanagers blijven aan het werk omdat ze -nog- niet vervangen kunnen worden door robots. Op die manier ontstaat er een tweedeling in de maatschappij. Aan de onderkant werklozen en laaggeschoolden die een hongerloontje verdienen met onzeker werk, aan de top inkomens met zes cijfers. De middenklasse, de ruggengraat van de maatschappij, legt massaal het loodje. Dat is erg slecht nieuws. De middenklasse is namelijk de lijm die de maatschappij bij elkaar houdt.
Exponentiële versnelling van technische ontwikkeling
De ontwikkeling van techniek gaat nu steeds sneller omdat techniek helpt om nieuwe techniek te ontwikkelen. Computers, bijvoorbeeld, zijn in staat krachtige simulaties uit te voeren en jaren laboratoriumwerk over te nemen. Elke nieuwe techniek betekent dat we dingen sneller en beter kunnen doen dan hiervoor. Wat ontstaat is een technologisch sneeuwbaleffect van exponentiële technologische groei. Zo heeft de door Google en anderen ontwikkelde navigatietechniek (o.a. toegepast in Google Maps en de navigatie-app van Google) er al toe geleid dat er nu iets kan wat tot dusver onmogelijk werd gehouden: een machine die zelfstandig door het verkeer maneouvreert.
Slecht nieuws voor taxibestuurders en vrachtwagenbestuurders. Computers hoeven zich immers niet aan wettelijke rusttijden te houden en staken nooit, tenzij de stroom uitvalt uiteraard of een hacker of virus toeslaat. Ook deze techniek leidt weer tot een lawine van nieuwe innovatie.
Technologie vernietigde veel goedbetaalde banen van de Amerikaanse middenklasse. Is er een oplossing?
Kapitaal steeds belangrijker dan arbeid, supersterren worden steeds rijker, hooggeschoolden worden steeds rijker dan laaggeschoolden
Het Amerikaanse mediane inkomen – het inkomen van de Amerikaan die meer verdient dan de armste vijftig procent van de bevolking – is de afgelopen tien jaar gedaald. Dit klinkt paradoxaal, aangezien de economie in die tijd enorm is gegroeid. De reden is dat al deze economische groei – en een deel van de al bestaande welvaart – terecht gekomen is bij de rijkste twintig procent van de bevolking. De rijken worden rijker, de armen armer en de middenklasse verdwijnt. De reden: machines zijn het bezit van corporaties en de aandelen van corporaties zijn in handen van de rijken. kapitaal levert nu meer op dan arbeid en de verschuiving wordt steeds sterker.
Een tweede verschijnsel is dat de besten in hun vak, de supersterren (variërend van topvoetballers tot topmanagers en toponderzoekers) in de VS relatief veel meer zijn gaan verdienen dan de midden- en onderklasse.
Ook komt steeds meer van de toegevoegde waarde terecht bij de hoogopgeleiden. Zij beschikken over kennis en kunde die nog niet weggeautomatiseerd kunnen worden. De inkomens van universitair geschoolden en hoger zijn de afgelopen veertig jaar sterk gestegen, terwijl die van on- en laaggeschoolden zijn gedaald en middelbaar geschoolden de laatste tien jaar ook zijn gedaald.
Geld is in principe een heel handige en nuttige uitvinding. Het zorgt ervoor dat de verschillende vaardigheden en inspanningen (vaardigheid + inspanning = arbeid) van mensen uitwisselbaar worden. Zet tegenover een inspanning een universeel ruilmiddel, en iedereen kan zijn eigen inspanning ruilen tegen de inspanning van een ander, naar keuze. Geld zou, in die zin, dus keuze en vrijheid moeten brengen. Geld is dan ook niets meer dan een technologie. Geld als technologie heeft in onze tijd het monopolie over ruilen.
Monopolie
Het vervelende is alleen, dat er daarmee een derde partij in het spel gekomen is. En dat is degene die eigenaar is van de technologie. Degene die eigenaar is van de enige technologie die ruilen mogelijk maakt, is daarmee ook monopolist. Hij is de poortwachter via wie iedereen moet gaan om te kunnen ruilen. En dat opent voor hem de weg om op dat ruilen te parasiteren.
In de loop der tijd is de technologie geld stapje voor stapje geconfisqueerd door een derde partij, en die partij noemen we de bancaire sector. De bancaire sector is eigenaar geworden van de technologie, en heeft daarmee het monopolie over de ruilbaarheid van waarde verkregen. Voor ons lijkt geld hetzelfde gebleven, maar de organisatie ervan is in de loop der tijd totaal veranderd. Zodanig veranderd dat de eigenaar van de technologie er steeds gemakkelijker mee kon parasiteren, en zichzelf zo bijna alle waarde kon toe-eigenen.
In plaats van het ruilen te faciliteren, dient de technologie geld nu voornamelijk om parasiteren te faciliteren. En met parasiteren bedoel ik: toegang krijgen tot arbeid van anderen, zonder er zelf arbeid voor in ruil te geven. En dat is precies wat banken doen. De technologie die ons vroeger diende, dient nu dus iemand anders. Het is erin geslopen zonder dat we het in de gaten hadden. -Overgenomen uit het artikel: “Wat is Geld?” van Pieter Stuurman.
Twee kernproblemen
Na deze heldere analyse worden er twee hele grote problemen zichtbaar.
Als eerste het feit dat de technologie genaamd geld in handen is van de private bancaire sector. Zij hebben hiermee het monopolie op geld in handen en zijn zo in staat hiermee enorme winsten te maken. Als we zien wat voor arbeid daar eigenlijk tegenover staat dan wordt duidelijk dat deze sector enorm parasiteert op de hardwerkende burgers. Eerder werd daarom al de oplossing gegeven om het recht van geldcreatie te nationaliseren.
Dit boek gaat uitgebreid in op de vele mogelijkheden en ervaringen bij het opzetten van lokale geldsystemen
Het andere probleem is het monopolie wat er is van de Euro, om ruilen te faciliteren. Maar dat monopolie kan gebroken worden, dat kan door onze overheid door weer een nationale munt uit te gaan geven, maar nog veel beter, dat kan door iedereen in Nederland gebroken worden door lokale systemen op te zetten die ruilen faciliteren. Daarbij is het iets waar mensen zelf mee aan de gang kunnen en ze niet langer passief hoeven te blijven kijken naar het toneelspel van politici en bankiers. Het boek: Local Money, How to Make it Happen in your Community legt uit wat voor mogelijkheden er allemaal zijn voor burgers om lokale ruilsystemen op te zetten. Het gaat over LETS systemen, Tijdbanken, het uitgeven van lokale geldsoorten, het opzetten van krediet unies, gemeenschapsbanken, etc. Daarbij legt het duidelijk uit wat de ervaringen zijn van andere gemeenschappen met het opzetten van dit soort systemen, welke valkuilen te vermijden en wat juist wel te doen om het tot een succes te maken.
Uiteraard is met het opzetten van een lokale muntsoort niet opeens het hele probleem van geld opgelost, wel heb je echter als gemeenschap veel meer veerkracht ingebouwd doordat je nu naast de Euro extra systemen hebt om het uitruilen van goederen en diensten tussen mensen te bewerkstelligen. En die veerkracht is van levensbelang voor een gemeenschap.
In mijn opinie zouden overheden die het beste voor hebben met hun volk dit soort initiatieven acitef meehelpen opzetten. Elke gemeente en provincie in Nederland zou bijvoorbeeld zelf zo een systeem mee kunnen helpen ontwikkelen en er ook lokale belastingen in kunnen accepteren. Zo worden lokale overheden weer veel meer betrokken bij hun lokale gemeenschap en kan een groot deel van wat er nu bezuinigd moet worden, worden opgevangen met het opzetten en uitgeven van eigen lokale ruil-technologie. Daarbij zou ook de Nederlandse overheid zelf weer een eigen ruilsysteem op nationaal niveau moeten uitbrengen naast de Euro. Het is vanuit het standpunt van veerkracht alleen maar wenselijk dat er verschillende systemen naast elkaar draaien omdat het systeem dan veel moeilijker door 1 partij te monopoliseren en te parasiteren is zoals nu is gebeurt. Ook Bernard Lieataer, een medeontwerper van de Euro is groot voorstander van aanvullende geld/ruil systemen. Meer hierover in zijn boek: Het geld van de Toekomst. En zie ook het artikel met een presentatie van hem over het belang van diversiteit in geldsystemen.
Maar goed dit is meer een wens dan realiteit en gezien de huidige acties van de Nederlandse overheid lijken zij niet aan de kant van het volk te staan maar vooral te luisteren naar wat de internatiale bankiers en corporaties hun vertellen. Daarom is er des te meer reden dat mensen zelf lokaal dit soort initiatieven gaan ontplooien. We weten inmiddels prima uit te leggen waar het systeem van geld momenteel de mist in gaat, nu is het tijd om een stap te zetten om deze problemen zelf op te gaan lossen. Help mee het monopolie van de Euro te breken!
In de VS lopen de kosten van de gezondheidszorg nog veel erger uit de hand dan hier, en dat wil wat zeggen. Geen wonder dat uitvinders werken aan slimme en goedkope innovaties. Helaas zijn de gevestigde belangen enorm. Tijd voor een wereldwijde trendbreuk, aldus de visionaire cardioloog en professor Eric Topol. Zero tolerance for peak fantasy.
Medische tests uit de computer
De ontwikkeling van nieuwe medische technieken is onlosmakelijk verbonden met toename in de kostprijs. Dat gaat echter veranderen. De digitale wereld, waarin van informatie-gebaseerde dingen de kostprijs de nul nadert, dringt nu steeds meer de medische wetenschap binnen. Ons genoom, bijvoorbeeld, zoals opgeslagen in ons DNA, is in feite een digitale code. Nu leren we wel steeds meer dat epigenetica (de manier waarop genen zich gedragen, staan ze bijvoorbeeld in- of uitgeschakeld) heel belangrijk is maar toch. Zit het DNA eenmaal in de computer, dan vervangt in principe een zoekactie door een computer alle genetische tests.
Simpel apparaatje bespaart 20 miljoen dure hartonderzoeken per jaar Een ander voorbeeld. De stethoscoop bestaat nu al bijna tweehonderd jaar, maar werd in het begin heel moeizaam geadopteerd door de conservatieve artsen. Er is nu een opvolger voor de stethoscoop, hartmonitor en dergelijke ontwikkeld: een miniatuur ultrageluidscanner,zo groot als een mobieltje, die alle hartgeluiden en -bewegingen in beeld brengt en zo de behandelend arts veel meer informatie geeft – waaronder de exacte vorm en bewegingen van alle onderdelen van het hart, binnen enkele seconden. Ook als videoclip.
De kosten voor gezondheidszorg in de VS lopen totaal uit de hand. Bron: singlemindedwomen.com
Het apparaatje is met 7 700 dollar veel goedkoper dan de vele vervolgonderzoeken die hiermee uitgespaard worden. Toch smoort de bureaucratie in de Amerikaanse gezondheidszorg (ook daar ja) dit in de kiem. Dit apparaatje vervangt namelijk alle echo’s en hartscans. Daarentegen worden deze pocketscanners zeer snel ingevoerd in China, India en Brazilië. Deze apparaatjes zouden in de VS en Europa miljarden per jaar besparen maar de gevestigde belangen verhinderen dat dit in wordt gevoerd. Dokters in de VS worden – net als in Nederland – betaald per verrichting, dus het afschaffen van alle echo’s zou een enorme omzetdaling betekenen.
Draadloze zender bespaart drieduizend dollar
Een ander voorbeeld van Topol zijn slaapapneu-tests. In feite is slaapapneu, het stokken van de ademhaling tijdens de slaap, eenvoudig vast te stellen met draadloze sensoren op het lichaam van de slapende patiënt. Dit kost minder dan honderd dollar. Een nacht in een slaaplab in een Amerikaans ziekenhuis doorbrengen kost drieduizend dollar.
‘Technologie doorbreekt kruideniersdenken behandelend artsen’
Topol gelooft dat de snelle voortgang in techniek een einde zal maken aan kostenverslindende diagnosemethoden en het economische model dat artsen, verzekeraars en ziekenhuizen hanteren voor de gezondheidszorg radicaal gaat veranderen. Snelle DNA-sampling, goedkope, zeer gevoelige sensoren en de steeds stijgende mobiele bandbreedte van internet en rekenkracht van computers gaan heel veel dure onderzoeken vervangen.
Homo bio-informaticus
Denk ook aan steeds betere biosensors en betere beelden. Het voorlopige eindresultaat: high-definition man, een zeer nauwkeurig digitaal totaalbeeld van alle levensprocessen in het licchaam. Stel je voor hoe het is dat chronische ziekten in een zeer vroeg stadium al worden ontdekt en eenvoudig aangepakt voor het te laat is.
Occupy de gezondheidszorg!
Topol merkt dat de gevestigde belangen in de gezondheidszorg enorm groot zijn. Daarom gelooft hij dat alleen een opstand van de Amerikaanse burgers, te vergelijken met de Occupy-beweging, een einde kan maken aan de lucratieve afpersingsindustrie die de Amerikaanse gezondheidszorg nu is. Overigens is het in Nederland wel iets beter, maar de structurele problemen zijn vergelijkbaar. Persoonlijk schat ik dat meer dan de helft van alle kosten in de gezondheidszorg op de een of andere manier met medische onderzoeken te maken heeft. Dit zou dus wel eens heel veel uit kunnen maken.
Er zijn gereedschappen gevonden van bijna twee miljoen jaar oud. De mens als soort bestaat minder dan een miljoen jaar. Wat betekent dit voor de ontwikkeling van de beschaving?
Het oudste gereedschap ter wereld. Tot nu toe.
We noemen onszelf Homo sapiens sapiens (de wijze, wijze mens). Op die wijsheid is het een en andere af te dingen, wat door misantropen ook vaak gebeurt. Wel gebruiken we meer en ingewikkelder gereedschap dan welke andere diersoort dan ook.
Toch hebben onderzoekers in Kenia een opvallende ontdekking gedaan. Ze vonden overblijfselen van Acheuléen-vuistbijlen van 1,75 miljoen jaar oud. Dit is meer dan driehonderdduizend jaar eerder dan de hiervoor oudste vondst van Acheuléen-werk: vuistbijlen gevonden in India en Ethiopië. Tot dan toe zijn alleen de primitievere Oldowan-gereedschappen uit die tijd gevonden.
Opmerkelijk is dat de moderne mens als soort minder dan één miljoen jaar bestaat (tenminste, als we de Neanderthaler en de Heidelbergmens ook als moderne mensen beschouwen, waar lang niet iedere paleontoloog het mee eens is). Deze vuistbijlen zijn dan ook niet door de moderne mens, maar door zijn voorganger, de Homo erectus, gemaakt. Homo erectus-skeletten van bijna twee miljoen jaar oud zijn aangetroffen tot in Georgië, duizenden kilometers van Afrika.
Opmerkelijk genoeg zijn er bij deze Georgische H. erectus-populatie geen vuistbijlen gevonden. De onderzoekers veronderstellen dat deze kennis onderweg verloren is gegaan. Het kan ook zijn dat Homo erectus niet over taal beschikte, waardoor ze alleen door te imiteren, de vuistbijlen konden vervaardigen. Misschien dat de technologie-overdracht aan de grens van hun leefgebied zo langzaam ging dat de techniek uitstierf. Dat is in Tasmanië met de botenbouwkunst ook gebeurd, met rampzalige gevolgen voor de Tasmaniërs.
Klaarblijkelijk is het ontwikkelen van het gebruik van werktuigen in de laatste twee miljoen jaar met de snelheid van een schuivende gletsjer gegaan, waarna in de laatste tienduizend jaar de ontwikkeling van de techniek letterlijk is geëxplodeerd. Wat zou hier de oorzaak van zijn? Een mogelijk antwoord is hier te vinden.
Er bestaan technologieën en informatie waarvan je liever niet wil dat mensen die daar niet mee om kunnen gaan, er over kunnen beschikken. Denk aan kennis om een atoombom in elkaar te zetten. Zou je deze informatie zo kunnen beveiligen dat alleen mensen die voldoende wijs en intelligent zijn, er bij kunnen? Zouden buitenaardse wezens een vergelijkbare strategie hanteren? Is dat misschien de reden dat we nog geen bezoek hebben?
Wij mensen hebben reeds laten zien uiterst onverantwoordelijk met dodelijke technologie om te springen.
Met grote macht komt grote verantwoordelijkheid. Helaas, zo wijst de menselijke geschiedenis uit, wil het bij de bezitters van die macht nog wel eens aan dat verantwoordelijkheidsgevoel ontbreken. Dodelijke technieken worden al snel misbruikt om de meest afschuwelijke massavernietigingswapens te ontwikkelen, denk bijvoorbeeld aan de beide wereldoorlogen. Kortom: beschik je over vergevorderde kennis waarmee veel onheil is aan te richten, dan ligt het voor de hand om te voorkomen dat dit ellende aan kan richten. Voor kleine kinderen is er bijvoorbeeld de kindveilige dop ontwikkeld. Deze dop moet tegelijkertijd ingedrukt en gedraaid worden om hem te openen. Alleen mensen die kunnen lezen kunnen de instructies op de dop lezen. Daardoor is de kans vrij klein dat kleine kinderen er achter komen hoe de dop kan worden geopend. Zouden er veiligheidsdoppen op hoger niveau bestaan?
De uitvinders van de atoombom waren geen domme mensen. Ze wisten exact wat de gevolgen zouden zijn van de ontwikkeling van een wapen, zo dodelijk en zo buiten het voorstellingsvermogen van mensen dat Robert Oppenheimer de Bhagavad Gita aanhaalde: ‘Ik ben de dood geworden, de vernietiger van werelden’. Veel ontwikkelaars van de atoombom, geconfronteerd met de allesvernietigende effecten van het wapen, werden later overtuigde pacifisten. Helaas zijn dictators of andere politici dat niet en zijn zij degenen die uiteindelijk beslissen wat er met een wapen gebeurt. Kortom: je zal een systeem moeten bedenken dat zo goed is dat deze kennis alleen door een vreedzame beschaving wordt ontdekt en toepasbaar is.
Mogelijk kan je gebruik maken van een zeer ingewikkelde versleuteling, die alleen door een computer die krachtig genoeg is verbroken kan worden. Een andere oplossing is de versleuteling te laten bestaan uit een probleem, dat alleen door middel van inzicht is op te lossen. Een inzicht dat garandeert dat de toepasser ervan niet meer de behoefte heeft de kennis op destructieve wijze toe te passen. Zouden buitenaardse wezens er op wachten tot wij dat inzicht opdoen en dan pas contact met ons zoeken? Hindoes geloven dit, waarbij goden de rol spelen van buitenaardse wezens. Alleen een wijze met voldoende inzicht kan de ketenen van maya, versluiering, doorbreken waardoor hij in staat is de ultieme realiteit – met de goddelijke krachten die daarbij horen – te doorzien.
Of staan we er toch helemaal alleen voor, de eerste bewuste kinderen van ons melkwegstelsel, en is aan ons te taak heen te gaan, ons te vermenigvuldigen en de Melkweg eigenhandig te laten bloeien van intelligent leven? Vragen waarop bij mijn weten nog niemand een antwoord heeft.
