De massale huisuitzettingen in de VS liggen de Amerikanen nog vers in het geheugen. Steeds minder Amwerikanen hebben nog trek in een hoge hypotheek. Geen wonder dat ideeën voor een goedkoop, eenvoudig zelf te bouwen huis steeds populairder worden. Zoals deze vrouw, die er met behulp van tweedehands spullen en wat hulp van vrienden er in slaagde voor minder dan 3,5 duizend Amerikaanse dollar een klein bewoonbaar huis te bouwen.
Een aantal studenten van de Amerikaanse architectuuropleiding Taliesin in Arizona leefde zich helemaal uit in de woestijn. Ward-Karet ontwikkelde voor minder dan duizend dollar aan materiaal deze schelpvormige schuilplaats, die een veilige plek, bescherming tegen de zon en ook een primitieve woonkamer biedt.
De Helixa Shelter maakt slim gebruik van lokale hulpbronnen in de woestijn.
Elk jaar moet een aantal studenten van Taliesin hun ideeën in de praktijk uitvoeren met een minimaal budget in het design/build shelter program. Voor haar ontwerp gebruikte Ward-Karet zandzakken, adobe, textiel dat in parasols wordt gebruikt en restjes die op haar academie rondslingerden, want ze wilde meer ervaring krijgen met de zandzakkenmethode om huizen te bouwen, die we al eerder op Visionair beschreven. Taliesin ligt midden in de woestijn, dus ruimtegebrek is geen issue.
De vorm van de aarden hut is die van een zeeschelp, waar het zonlicht in valt als de zon net opkomt, maar de zon blokkeert als deze onaangenaam heet wordt. De zandzakken en adobe muren zorgen voor thermische massa, die overdag de warmte opzuigt en deze ’s nachts weer afstaat. De nachten in de woestijn zijn zeer koud, zodat de gemiddelde temperatuur rond de twintig graden ligt – comfortabel voor de meeste mensen.
Een afgeschermd slaapgedeelte bevindt zich in het midden van de spiraal. De grote opening aan de voorkant biedt ruimte voor sociale activiteiten.
Zeker interessant voor vluchtelingenkampen in woestijnachtige gebieden.
Honderd jaar geleden was het platteland bezaaid met kleine huisjes waar ook armere mensen woonden. Dat is nu anders. Het platteland wordt steeds meer het domein van de rijken. Een voorstel voor een betere ruimtelijke ordening dan nu.
Wonen op het platteland: een onvervulde droom van velen
Eén op de vier Nederlanders droomt er van: wonen op het platteland. Wonen in het groen is beter voor ons hart en onze gezondheid, blijkt uit epidemiologisch onderzoek. Ook blijken typische moderne ziekten als obesitas en ADD weg te smelten als de persoon in kwestie met veel groen wordt omgeven. Kortom: het zou ook voor de volksgezondheid een goed idee zijn als meer mensen dan nu in een groene omgeving zouden wonen.
Een wâldhúske, een Friese arbeiderswoning uit de Friese Wouden. Bron: friesland-holland-nieuws.nl
Armen wonen nu vooral in de stad
Nog geen honderd jaar geleden was dit geen droom, maar realiteit. Het grootste deel van de bevolking woonde in die tijd op het platteland. Daarvan getuigen ook nog de weinige arbeidershuisjes uit die tijd die overgebleven zijn.
Er kwam steeds meer werkgelegenheid in de stad, denk aan kantoorbanen, terwijl die door de mechanisering op het platteland verdween. Met pijn in het hart moesten daarom veel plattelandsbewoners verhuizen naar de stad, waar ze een ongezond leven in arbeiderswijken leidden.
Oorlog tegen vrijstaande huisjes
Ambtenaren houden niet van zwerfbebouwing. Eindeloze Vinexwijken, waarin hun onderdanen “verantwoord” worden gehuisvest, zijn meer hun ding. Kleine huisjes, verspreid over het platteland passen in geen enkel ruimtelijke-ordeningsplan. Geen wonder dus dat een groot deel van deze huisjes, van landarbeiders bijvoorbeeld, verdwenen zijn. Op de afbeelding een schitterend Fries wâldhúske. Klein en tegelijkertijd een sieraad voor het landschap.
In veel gevallen, denk bijvoorbeeld aan de vochtige, ongezonde turfwoningen in het Drentse veengebied, was dit maar goed ook. In andere gevallen had er in de plaats van dit ongezonde huisje een huisje van betere kwaliteit gebouwd kunnen worden. Zoiets als een vakantiewoning. Hiermee was er ook meteen een veel flexibeler woningbestand geweest dat zowel voor volkshuisvesting als voor recreatie gebruikt zou kunnen worden.
Bezwaren tegen “zwerfbebouwing” makkelijk te pareren
Ambtenaren opperen gewoonlijk de volgende bezwaren tegen verspreide bebouwing op het platteland.
Landschapsvervuiling. Zoals de afbeelding laat zien, kunnen kleine woningen die aangepast zijn aan de lokale bouwstijl in de streek, het landschap zelfs verrijken. Een kwestie van een goede welstandscommissie dus. Eventueel kan een soort architectonisch lego worden geconstrueerd met behulp waarvan mensen hun woning kunnen samenstelen. Aantasting natuurwaarden. In de praktijk wordt verreweg de meeste vervuiling op het platteland veroorzaakt door recreërende stedelingen. Ook zal de handhaving afdoende moeten zijn. Aanleg elektriciteit, kabels, waterleiding en riolering. De huisjes kunnen in kleine clusters van ongeveer tien woningen worden gebouwd (‘gehuchten’). Via een naastgelegen boerderij kunnen deze door worden getrokken of kan een gemeenschappelijke, zelfstandige voorziening worden getroffen, denk aan een septic tank. Meer forensisch verkeer. Steeds meer mensen werken van huis uit.
Hoe zou je het vinden om in DIT huis te leven? Ieder tijdperk heeft zijn Huis van de Toekomst. Een Huis van de Toekomst zegt doorgaans meer over de ideeën van nu dan over de toekomst. Zo was het Rietveldhuis, gebouwd in de jaren dertig, voorzien van een dienstbodenkamer. Maar toch. Droom of nachtmerrie? Oordeel zelf…
Dit huis in Brussel is ontwikkeld door Living Tomorrow, een samenwerkingsverband van zeventig bedrijven.
Living Tomorrow is te bezoeken in Brussel, zie hier.
Oprichter van Paypal en fervent libertariër Peter Thiel zet nu een visionair plan door met het Seasteading Institute, de eerste libertarische staat ooit, drijvend op zee. Tot nu toe zijn alle eerdere experimenten om een libertarische staat te stichten mislukt. Zal het er nu eindelijk toch van komen?
Wat is libertarisme? Libertarisme is een politieke filosofie die het zelfbeschikkingsrecht van de mens tot het uiterste doortrekt. In veel opzichten is libertarisme de overtreffende trap van liberalisme. Libertariërs willen of een nachtwakersstaat (die alleen de publieke orde handhaaft, rechtspreekt en de grenzen verdedigt). Of helemaal geen staat.
Libertariërs van de eerste groep worden minarchisten genoemd. Ze zien de overheid als een noodzakelijk kwaad waarbij alleen het uiterste minimum aan de overheid overgelaten moet worden. De laatste groep, anarchokapitalisten, willen helemaal geen overheid. Ze geloven in een ‘staat’ die bestaat uit een groep individuen die zonder enige vorm van overheidsdwang samenwerken. M.a.w. een samenleving zonder overkoepelende overheid.
Linkse anarchisten willen ook geen overheid, maar erkennen ook geen privé-eigendom. Dit in tegenstelling tot libertariërs, die privébezit juist als heilig beschouwen. Anarchokapitalisten beschouwen alle belasting als roof. Ze zien de overheid als een parasitaire organisatie. De overheid, geloven ze, levert niets wat niet beter en goedkoper door ondernemers geleverd kan worden.
Minarchisten beschouwen alle vormen van belasting die worden geheven voor andere dingen dan waar een minimale nachtwakersstaat voor zorgt als diefstal. Als minarchisten hun zin kregen zou Nederland dus de belastingen met ongeveer negentig procent verlagen. Als de anarchokapitalisten hun zin kregen, zou Nederland niet meer bestaan, zouden alle ambtenaren ontslag krijgen (of overgenomen door een privébedrijf) en zou elke Nederlander een aandeel van de overheidsbezittingen krijgen.
Wat is het Seasteading Institute?
De definitie van seasteading is het koloniseren van de zee, de zee je thuis maken. Ongeveer zeven tiende deel van het aardoppervlak is zee. Seasteading stelt ons in staat ook dit deel van de aardoppervlakte te bewonen.
Dat heeft verschillende voordelen. Niet alleen is er veel meer ruimte op zee, het klimaat is ook gelijkmatiger dan op land en de bodemschatten op de zeebodem kunnen ontgonnen worden. Het Seasteading Institute is een non-profit met als doel, dit mogelijk te maken.
ClubStead, een concept van Seasteading Institute
Drijvend eiland 360 km ten westen van Californië
Peter Thiel is anarchokapitalist. Hij droomt van een valuta die niet onder controle staat van welke overheid dan ook: de reden dat hij Paypal heeft opgericht. Van zijn droom van een onafhankelijke valuta, die niet door corrupte overheden of centrale bankiers kan worden gesloopt, kwam helaas weinig terecht, maar Paypal is nog steeds het succesvolste internationale betaalsysteem.
De man is miljardair, mede omdat hij geld in Facebook heeft gestoken. Peter Thiel heeft nu 1,25 miljoen dollar gedoneerd aan het Seasteading Institute, een libertarische organisatie die tot doel heeft een drijvende staat op te richten buiten de territoriale wateren van de VS. In plaats van eerdere megalomane plannen van het Seasteading Institute (want zo mag je een cruiseschip zo groot als een varende stad van miljarden dollars wel noemen) wil Thiel het deze keer simpel houden.
Wonen in Disneyland of Appletanië
Zoals iedereen weet die als kind of volwassene wel eens een vlot heeft gebouwd, is het niet overdreven moeilijk of duur om een vlot te bouwen. Piepschuim of holle drijvers leveren de vereiste lift. Thiel’s drijvende stadsstaat is niets anders dan een heel groot vlot. Maak het vlot groot genoeg en in principe is het dan zeewaardig. Technisch is het dus geen groot probleem voor een relatief laag bedrag een enorm vlot te bouwen. Dit is wat Peter Thiel van plan is. Je zou hiermee ook veel immigratieproblemen op kunnen lossen.
Sommige drijvende steden zullen bezit zijn van een multinational en veel weg hebben van de fabrieksdorpen die eind negentiende eeuw rond grote bedrijven als Philips of Ten Cate verrezen. Wie het niet aanstaat te moeten leven onder het juk van, zeg, Apple Corporation of Bill Gates, kan dan verhuizen naar een andere woonomgeving. Naomi Klein heeft in haar boek No Logo overigens juist gewaarschuwd voor deze ontwikkeling.
Andere woonoorden zullen een meer libertarisch karakter hebben. Dat wil zeggen dat er veel vrijere wapenwetten en sociale regels zullen zijn dan aan land. Sowieso is het in statenloze steden op zee een goed idee over wat zware wapens te beschikken. Want voor gewapende criminelen zoals piraten is een drijvend eiland vol miljonairs, wat het Seasteading Institute wil bereiken, waarschijnlijk een gewild doelwit.
Begin je eigen utopia: Seasteading Institute
Naarmate de technologie binnen bereik komt van meer groepen, zullen er ook meer sociale groepen ‘utopia’s’ vormen. Wil je een samenleving waarin er geen bezit bestaat? Waarin vrouwen (of juist mannen) de baas zijn? Een ecologische community? Of juist (een leuk ideetje van science fiction schrijver Jack Vance) een samenleving waarin iedereen een dag miljonair mag zijn (en de overige dagen als bediende werkt voor anderen)? De zee is onbegrensd…
Zelf wil hij Thiel overigens niet in het libertarische utopia gaan wonen. Hij woont liever op het land.
Check ook onderstaande video van Patri Friedman van het Seasteading Institute, die weinig heel laat van de natiestaat.
Friedman denkt dat natiestaten wel wat concurrentie kunnen gebruiken, want ze bakken er maar weinig van.
Geen zin in lastige buren? Front Architects uit Polen heeft dé oplossing. De bedenkers lieten zich inspireren door een billboard. Hoe zou het zijn te wonen in een huis met de eigenschappen van een billboard, dus hoog, breed maar nauwelijks met diepte?
Het antwoord: ongeveer zoals dit. Het huis van twee meter diepte, zes meter hoog en twaalf meter lang. Het huis is net groot genoeg voor één persoon. De architecten wilden hiermee aandacht vragen voor het huisvestingsleed voor de single in Polen. In het streng katholieke Polen is het gezin namelijk nog steeds de hoeksteen van de samenleving.
Het billboardhuis zoals het er uit zou komen te zien op een plein.
Ook ideaal voor watersport- of zwemliefhebbers. Hoogtevrees niet aanbevolen…
Graag vanaf je balkon het water in duiken? of onder je huis door willen kunnen varen?
Ook voor botenbezitters is dit stulpje ideaal. Via de vouwladder ben je zo beneden. En je hebt weinig last van ongewenst bezoek. Zouden de eerste filmsterren en leden van koninklijke huizen zich al in Polen gemeld hebben?
Geen gezanik met jachthavens en havenmeesters. Je kan 'gewoon' van huis uit rechtstreeks aanmeren en je boot zelfs onder je huis leggen...
Ook elders waar weinig vlakke grond is, biedt het billboardhuis DE oplossing. In de Grand Canyon bijvoorbeeld…
In drie stappen wordt dit opblaashuis betonnen realiteit. Dé oplossing voor door natuurrampen getroffen gebieden?
Zou het niet makkelijk als je een huis kan oppompen als een ballon en dat dan hard kan laten worden? Aan de universiteit van het Duitse Kassel hebben ze klaarblijkelijk iets dergelijks gedacht.
Gregor Zimmermann, verbonden aan de universiteit, kwam met de “Membran Beton Gitterschalen Tragwerke”, een concept om snel te kunnen bouwen.
Het werkt ongeveer als volgt. In de eerste stap wordt het gebouw, bijvoorbeeld in de vorm van een geodetische koepel, met perslucht opgeblazen. De koepel bestaat uit twee lagen, waar tussen kanalen zitten. De kanalen worden volgepompt met snelhardend, licht en sterk beton, in vaktermen UHPC (Ultra High Performance Concrete). Zodra het beton uithardt, wordt langzamerhand de luchtdruk in de koepel teruggebracht.
Gregor Zimmermann denkt dat zijn oppompbare betonkoepel ideaal is voor door rampen getroffen gebieden. Het enige wat namelijk nodig is is een grote tank met vloeibaar beton, een compressor en een opgerold skelet voor het huis. Je zou zo in enige uren een huis kunnen bouwen.
Jammer dat we niet op bijvoorbeeld vijftig meter hoogte kunnen wonen. Geen last van voorbijgangers of vervelende buren. Maar wacht even… wie zegt dat het niet kan?
Dit Litouwse huis 'zweeft' voor een deel in de lucht.
Dit huis is in Litouwen gebouwd, in opdracht van een rijke Litouwse zakenman en zijn vrouw. Het huis lijkt te “zweven” boven de grond, maar is uiteraard nog voor een deel bevestigd aan de vaste grond[1].
Maar zou het mogelijk zijn om nog verder de zwaartekracht te tarten? Het antwoord: ja, zo bewijst een andere architect [2].
Het Free Spirit Eco Treehouse hangt met kabels aan omringende bomen.
De tv-zender National Geographic schudt steeds meer zijn suffe imago van zich af. Zo blijkt wel uit deze opmerkelijke stunt, geïnspireerd op de Disney-film Up!, waarmee de zender de grenzen opzoekt. [3] In principe is het dus mogelijk. Als je ballon maar groot genoeg is, kan je er van alles aan hangen.
National Geographic liet met honderden grote ballonnen dit huis driehonderd meter hoog zweven.
Uiteraard is dit allemaal een slap aftreksel van het echte werk: vrij zweven in de lucht en reizen naar waar je maar wilt. Zou je geen vakantie willen boeken op een hotel, dat langzaam door de lucht reist? Enter de Air Cruise.
Seymur Powell ontwierp de Air Cruise - een door de lucht drijvend hotel waarmee je in enkele dagen naar New York of Sjanghai kan reizen.
Het Britse designerbureau Seymour Powell bedacht dé oplossing voor verveelde reizigers. Hun idee is zo opmerkelijk en visionair dat het de aandacht heeft getrokken van de Zuid-Koreaanse chaebol (reuzenbedrijf) Samsung. In opdracht van Samsung zijn vervolganimaties gemaakt. Het luchtschip is gevuld met waterstofgas, dat 1,2 kg per kubieke meter volume omhoog kan tillen en kan door middel van dunne zonnecellen op de ballon in zijn eigen energie voorzien. De waterstof in de ballon kan ook als energievoorraad en -opslag dienen.[3].
De eerste mensen leefden vaak in grotten. Onderaardse steden besparen bouwmateriaal en vermoedelijk ook veel energie. Zullen in de toekomst onderaardse steden voorkomen?
De ondergrondse stad Eregup bood de Byzantijnen bescherming tegen de moordzuchtige Seltsjoeken.
Ondergrondse stad Enegup
In de middeleeuwen werd de nu in Turkije gelegen streek Cappadocië geteisterd door plunderende en verkrachtende Seltsjoekse horden, een Turks volk. Als gevolg daarvan werden er door de Byzantijnen verschillende ondergrondse steden in het zachte vulkanische tufsteen uitgekerfd.
In het onderaardse deel van de stad Enegup (Kaymaklı in het Turks) konden ongeveer tot 3500 mensen leven[1], die zo voor even een veilig toevluchtsoord vonden voor de plunderende legers.
Onder de grond werden uitgebreide opslagplaatsen, wijnkelders en vele werkplaatsen ingericht. Ook kerken en scholen voor missionarissen ontbraken uiteraard niet.
In de daaropvolgende eeuwen werd de oorspronkelijke bevolking steeds meer geïslamiseerd en verturkst. Na de Eerste Wereldoorlog werden vrijwel alle niet-islamieten uit Turkije verjaagd of vermoord, waardoor de stad sindsdien vrijwel verlaten is. Op dit moment is de onderaardse stad van Enegup een populaire toeristische trekpleister.
Waarom ondergronds wonen?
Ondergrondse steden werden vooral op plaatsen gebouwd waar het klimaat zeer ongastvrij is of er andere (bijvoorbeeld veiligheids-) redenen zijn om ondergronds te wonen. Coober Pedy, het centrum van de opaalindustrie in Australië, is grotendeels ondergronds. Geen wonder: temperaturen overdag bereiken geregeld 55 graden Celsius en de enige boom in Coober Pedy is met stukken ijzer aan elkaar gelast.
Ook mijnwerkers woonden vroeger soms ondergronds – erg gezond is het niet, maar het scheelt naar boven en beneden klimmen. Geen wonder dat onderaardse steden vaak in rampenfilms voorkomen. De mensheid is dan verbannen van het oppervlak en kan alleen onderaards overleven.
Voordelen van ondergronds wonen
De enorme massa aarde rond een ondergrondse woning maakt het relatief een energiezuinige vorm van wonen, vooral in gebieden waar de gemiddelde temperaturen binnen de comfort zone van de mens liggen. Hier in Nederland is dat niet zo (de gemiddelde temperatuur is hier twaalf graden), maar in meer zuidelijke, subtropische en tropische landen wel.
Eco City 2020: de grootste diamantmijn ter wereld ombouwen tot een overdekte koepelstad.
Het gebrek aan daglicht is echter een zeer groot probleem. Daglicht vervangende lampen worden echter steeds beter. Het allerbelangrijkste voordeel is ruimtebesparing. Vooral in grote steden is ruimte schaars en bouwgrond haast onbetaalbaar. Hoogbouw is onderworpen aan allerlei regels en vergunningen. Waarschijnlijk zal de metropool van de toekomst dus voor een belangrijk deel ondergronds zijn.
Siberische ondergrondse stad
Het Russische architectenbureau AB Elise heeft een voorstel gedaan voor een ondergrondse stad in Siberië. De Mir diamantmijn in de deelrepubliek Jakoetië, die nog het meeste weg heeft van een enorme put van meer dan een kilometer doorsnede, moet volgens AB Elise overdekt worden met een koepel. Binnenin de stad worden parken, tuinen en uiteraard veel woningen aangelegd. Volgens de berekeningen van AB Elise kunnen ongeveer honderdduizend mensen wonen in deze overdekte koepel, die ze Eco-City 2020 hebben gedoopt. Een grote transparante koepel wordt voor een groot deel overdekt met zonnecellen om de stad van voldoende energie te voorzien. Dat zal lastig worden. De Mir mijn ligt op ongeveer 62 graden noorderbreedte. Dat is twee graden noordelijker dan Oslo en Helsinki, niet bepaald zonbestemmingen. Geen wonder dat de meeste Russen het project niet erg serieus nemen…
Hoe zou het zijn om te wonen in een huis dat alleen maar doorzichtige wanden kent? Nauwelijks privacy meer maar wel een geweldig uitzicht.
Architect Philip Johnson ontwierp dit glazen huis. Alleen de badkamer is niet doorzichtig.
We schreven al over het Glazen Huis, maar hoe zit het met echte glazen huizen? De eerste huizen die bijna helemaal uit glas bestaan dateren al uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Zo is er het Philip Johnson Glass House, in 1949 ontworpen door de gelijknamige Amerikaanse architect dat een verrassend futuristische indruk maakt. Alleen de badkamer bestaat uit een ondoorzichtige cilinder van baksteen. Het is duidelijk dat dit huis op een privélandgoed in New Canaan, Connecticut staat [1].
Sinds 1949 is de materiaaltechniek natuurlijk behoorlijk gevorderd. Transparante materialen zoals polycarbonaat zijn extreem sterk, sterker zelfs nog dan beton en baksteen. Je kon er dus op wachten dat een moderne architect de uitdaging aannam. En inderdaad, in dit glazen huis is werkelijk alles transparant [2].
Het uitzicht is werkelijk fenomenaal als je wakker wordt. Maar helaas ook als je romantische plannen hebt met je geliefde...
