Op dit moment is, dankzij het Angelsaksisch georiënteerde bedrijvenrecht, een manager van een rechtspersoon alleen strafbaar als hij niet maximaal winst voor de aandeelhouders maakt. Het resultaat: enkele schokkende gevallen van misdadig gedrag door personeel van multinationals, waarbij de verantwoordelijken vrijuit gaan. Dit is volledig onacceptabel.
De inheemse Maya-bevolking in Guatemala lijdt al decennia onder bruut geweld van leger en multinationals. Bron: Avaaz.org
Rechtspersoon: kunstmatige levensvorm met psychopate persoonlijkheid
We beschreven het al in een eerder artikel: eind negentiende eeuw ontstond een kunstmatige levensvorm op aarde, de corporatie genaamd. Deze levensvorm kent, dankzij een juridische uitspraak van een Amerikaanse rechter tegen Harry Ford, een uitgesproken psychopate persoonlijkheid. Managers van rechtspersonen hebben namelijk de plicht om de winsten voor de aandeelhouders maximaal op te krikken. Omdat er verder geen regels zijn gesteld betekent dit: ten koste van alles. Werknemers zijn namelijk vrijgesteld van vervolging voor alles wat ze doen in opdracht van hun bedrijf, zolang ze maar geen fraude of direct strafbare handelingen, zoals moord, plegen. Het gevolg is dat het bedrijf waarvoor ze werken nietsontziend te werk gaat en de gevolgen afwentelt op de rest van de maatschappij.
Winst boven alles
Dus als het voor een multinational winstgevend is om een verbod op vervuiling aan de laars te lappen, omdat de winst hoger is dan de boete, zullen managers dat doen, anders zijn ze strafbaar. Het gevolg: Amerikaanse, en ook steeds meer Europese, multinationals overtreden de regels massaal en betalen de (vaak lachwekkend lage) boetes. Tegenstanders worden kapotgeprocedeerd. In het ergste geval (zoals het geval-Philip Morris, waarbij deze tabaksfabrikant tientallen jaren lang onderzoek onder de pet hield waaruit bleek dat roken dodelijk is), krijgt een multinational een zware boete, maar gaan nog steeds de verantwoordelijke managers vrijuit. Ondanks dat ze verantwoordelijk zijn voor de afschuwelijke dood van honderdduizenden rokers.
Bestuur hoofdelijk aansprakelijk stellen: een goed idee
Deze morgen ontving schrijver dezes een mail van actienetwerk Avaaz.org waarin het geval wordt beschreven van een Canadees mijnbouwbedrijf, Hudbay Minerals, dat de bedrijfsveiligheidsdienst opdracht gaf om in Guatemala de bevolking van enkele Maya-dorpen van hun land af te meppen. Hierbij werden er elf vrouwen verkracht, een dorpsleider vermoord en raakte een jonge man verlamd. Meer informatie over de Hudbay-zaak hier. Activisten willen nu Hudbay Minerals voor de rechter slepen in Canada. Uiteraard probeert dit bedrijf nu de rechtzaak te laten verplaatsen naar Guatemala, waar de corrupte rechtbanken eenvoudig omgekocht kunnen worden. Als groot bedrijf heeft Hudbay Minerals miljoenen ter beschikking om de beste advocaten in te huren en rechtszaken eindeloos te rekken, tot de tegenstanders door geldgebrek de handdoek in de ring moeten gooien. Zelfs als het bedrijf schuldig wordt bevonden, zal het enige resultaat zijn dat het bedrijf een hoge boete krijgt opgelegd en de verantwoordelijke managers vrijuit gaan.
Daarom is het van belang dat de wet wordt veranderd. Allen die opdracht geven om misdaden te plegen, alsmede hen die die misdaden plegen, dienen persoonlijk aansprakelijk te worden gesteld. Bedrijven die willens en wetens de wet keer op keer overtreden, moeten op grond van art. 14o W.v.S. worden ontbonden als misdadige organisatie en hun bestuurders en werknemers (voorzover betrokken) vervolgd wegens deelname aan een criminele organisatie. Ook moeten ze voor de duur van twintig jaar een beroepsverbod opgelegd krijgen. Alleen door een dergelijke harde aanpak zal dit soort gewetenloze gedrag stoppen.
Wat als een androïde tijdens het fabricageproces zelfbewustzijn krijgt? Nu een absurde vraag, maar sneller dan veel mensen denken kunnen dit soort vragen realiteit worden. De rekencapaciteit van computers stijgt exponentieel en overtreft die van mensen al op enkele belangrijke terreinen. Het is niet een kwestie van of, maar binnen hoeveel jaar een computer de capaciteiten van een gemiddelde mens zal evenaren of overtreffen.
In deze videoclip van Wired een ontwakend bewustzijn in een zeer lastig parket. Een omgekeerde Turing test, zeg maar. Gelukkig kent de clip een happy end…
Miljoenen proefdieren per jaar vallen ten prooi aan allerlei vaak zeer wrede experimenten. Amerikaanse onderzoekers van de Universiteit van Wisconsin-Madison hebben nu een proefdiervrije methode ontwikkeld om botuline neurotoxine (beter bekend onder de merknaam Botox) te detecteren. Het begin van het einde voor proefdiergebruik?
Test gevoeliger dan muizen
De nieuwe meetmethode gebruikt neuronen, die zijn gekweekt uit menselijke pluripotente stamcellen (d.w.z. cellen die zich tot meerdere soorten cellen kunnen ontwikkelen). Dit is het eerste experiment waarin stamcelafgeleide cellen worden gebruikt om botuline neurotoxinete meten – en de antilichamen die de effecten van het toxine kunnen neutraliseren. Op dit moment gebruikt de industrie honderdduizenden muizen per jaar om botulinetesten op te verrichten, die vaak op naargeestige wijze om het leven komen door het gif. Deze muizen vervangen door de stamcellen zou dus heel wat dierenleed, en, belangrijker voor de industrie, kosten schelen. De test blijkt zelfs gevoeliger te zijn dan het testen met de tot nu toe gebruikte muizen.
Een nieuwe ontdekking scheelt waarschijnlijk honderdduizenden muizenlevens per jaar.
Dodelijkste gif ter wereld als geneesmiddel
Botuline toxine was al langer bekend als waarschijnlijk het dodelijkste gif ter wereld. Het gif veroorzaakt botulisme. De symptomen van botulinevergiftiging zijn spierverslapping (door beschadiging van de zenuwen) en daardoor ademhalingsmoeilijkheden met uiteindelijk de dood tot gevolg. De LD50 (dosis waarbij 50% van de mensen overlijdt) ligt rond de 5-50 nanogram per kg lichaamsgewicht. Dit betekent dat één gram botulinetoxine in theorie enkele miljoenen mensen het leven kan kosten. Geen wonder dat terreurbestrijders nachtmerries krijgen van dit gif. Gelukkig is productie zeer moeilijk en zijn er nu enkele redelijk effectieve antisera ontwikkeld.
Het toxine wordt uitgescheiden door de Clostridium botulinumbacterie, die elk jaar weer vele voedselvergiftigingen met dodelijke afloop veroorzaakt.
Het gif heeft (zoals voor veel giffen geldt) bij zeer lage doses een geneeskrachtige werking. Interessant is het langdurige spierverslappende effect, door het uitschakelen van neuronen en rechtstreeks gebruik bij bepaalde neurologische aandoeningen. De spierverslapping is de reden dat het gif bij vrouwen wordt ingespoten om rimpels te laten verdwijnen en ze er zo jonger uit te laten zien. Ook patiënten met overactieve spieren (spasmen) en krampen hebben er baat bij. De wereldmarkt is rond een miljard dollar per jaar. Overbodig te zeggen dat voor medisch gebruik de doses zeer nauwkeurig moeten worden bepaald.
Voor hun onderzoek gebruikte de groep stamcellen van het op hun universiteit gevestigde Cellular Dynamics International, een bedrijf dat op industriële schaal pluripotente stamcellen en daarvan afgeleide cellen produceert.
Ethiek is geen harde wetenschap. Zoals de 18e eeuwse filosoof David Hume al aangaf: wetenschap gaat vooral over wat er is, en daaruit valt niet af te leiden over hoe het zou moeten zijn [1]. Wat goed of slecht is, is niet in de natuur te vinden. Dat maakt het er voor ethische vraagstukken niet makkelijker op. Bij het zoeken naar een antwoord op de vraag welke keuze de juiste keuze is, heb je er niks aan om te kijken naar de feiten [2]. Om toch iets te kunnen zeggen over hoe je zou moeten handelen, moet je bepaalde aannames doen die als basiswaarden dienen. Deze basiswaarden zijn bediscussieerbaar en kunnen daardoor veranderen.
Basiswaarden
Aan wat voor basiswaarden zou je kunnen denken? Daarvoor kun je voor jezelf op zoek naar een antwoord op de vraag hoe een ideale wereld er volgens jou uit zal zien. Logische en waarschijnlijk door iedereen gedeelde opvattingen, zijn dat in een ideale wereld:
… alle mensen gelijkt behandeld moeten worden;
… geen mens pijn zou moeten lijden;
… ook dieren geen pijn zouden moeten lijden;
… de draagkracht van de aarde groter moet blijven dan de ecologische voetafdruk van de mens;
… toekomstige generaties minstens zo’n goed leven moeten hebben als de huidige generatie.
Deze opvattingen zou je kunnen zien als basiswaarden waar vanuit je verder redeneert om ethische vraagstukken op te lossen.
Peter Singer. Bron: Wikipedia
Expanding Circle
Idealiter zou ieder individu een goed leven leiden in een goede samenleving. Maar hoe ver reikt deze ‘samenleving’? De Australische bio-ethicus Peter Singer bouwt in zijn boek The Expanding Circle [3] voort op een idee dat aan het eind van de 19e eeuw door historicus William Lecky was beschreven: de uitbreiding van de morele cirkel. Dit idee houdt in dat je het bereik van je ethische theorie – dus wat valt er wel en wat valt er niet onder de ‘samenleving’ – kunt beschouwen als een cirkel die steeds verder uit te breiden is met bepaalde basiswaarden. Wat je wel of niet in de cirkel opneemt kan per persoon verschillen, als je maar kan beargumenteren waarom iets wel of niet is opgenomen.
Een uitbreidende cirkel kan je vergelijken met een steen die je in het midden van een rustige plas water gooit. De golven beginnen in het centrum met het individu (jijzelf), breiden zich uit naar je familie, vervolgens behelzen ze eerst een bepaalde leefgroep (klasse) waartoe je behoort, dan een land, dan een coalitie van landen, dan de gehele mensheid en uiteindelijk ook de dieren die (indirect) invloed ondervinden van jou handelen [4]. Voor Lecky stopt de cirkel hier, maar de cirkel is nog uit te breiden met bijvoorbeeld het milieu, moeder aarde, toekomstige generaties en zelfs in de toekomst allicht het leven van andere planeten.
Beperkingen
Met elke basiswaarde die je opneemt in je morele cirkel komt ook een groeiende verantwoordelijkheid en meer beperkingen. Deze verantwoordelijkheden en beperkingen hebben betrekking op jou als handelend individu. Als je uitgaat van de basiswaarde dat je ethische theorieën gelden voor al het leven dat kan lijden, zou je zo moeten handelen dat het leed van dieren ook geminimaliseerd moet worden. Vlees van speciaal daarvoor geslachte dieren eten is dan uit den boze. Hetzelfde geldt voor het milieu: als je het milieu moreel belangrijk acht, zul je je eigen ecologische voetafdruk zo beperkt mogelijk moeten houden en zodoende zo min mogelijk vervuilende producten moeten gebruiken.
Hier zit een probleem. Behalve dat de verantwoordelijkheden en beperkingen betrekking hebben op jou als handelend individu, heeft het ook invloed op de verdere keuzes die je maakt over wat je wel en niet in de cirkel op wil nemen. Verschillende uitbreidingen van de morele cirkel kunnen botsen met elkaar. De beperkingen van iedere basiswaarde die je toe voegt aan je cirkel kun je zien als obstakels voor de eerder genoemde golf in een plas water; als een golf een obstakel tegen komt, kaatst het terug. Voorbeeld: stel dat je als basiswaarde hebt dat we moreel gezien verantwoordelijk zijn voor onze medemens over de hele wereld. Ook ben je je sinds de opkomst van verschillende milieuproblemen steeds bewuster van het belang verantwoord met het milieu om te gaan en wil je deze basiswaarde ook opnemen in je cirkel. We zouden aan de ene kant een goed leven leiden door mensen elders op de wereld te helpen en te behandelen als onze directe naasten [5], terwijl we aan de andere kant weten dat dit zorgt voor een vergroting van de totale ecologische voetafdruk van de gehele mensheid (denk bijvoorbeeld aan het stijgende gebruik van mobiele telefonie in derde wereld landen en bijbehorende stijging in gebruik van schaarse hulpbronnen). Dit laatste botst met onze basiswaarde dat we onze ecologische voetafdruk zo beperkt mogelijk moeten houden.
De dreiging van het naderende einde van de draagkracht van de aarde heeft invloed op de keuzes voor jou als moreel handelend individu. Niet alleen op de keuzes in concrete gevallen, maar ook op de keuzes over welke basiswaarden je wel of niet in je morele cirkel wilt opnemen. Iedereen zal voor zichzelf moeten bepalen in welke maten welke basiswaarden worden opgenomen in de eigen morele cirkel, omdat de beperkingen van de basiswaarden voor golven kunnen zorgen die met elkaar botsen. De cirkel is niet zonder meer uit te breiden zoals we hebben gezien in het geval van de toenemende ecologische voetafdruk bij het helpen van minder bedeelden. Beperkingen van de ene basiswaarde belemmeren het ongelimiteerd toelaten van andere basiswaarden, wat er voor zorgt dat je tussen de basiswaarden keuzes moet maken die op een basaal niveau rechtvaardigen hoe je in het verdere leven ethisch zal handelen.
Ethiek is geen harde wetenschap, helaas. Was het maar zo makkelijk.
Bronnen:
[1] Hume, D. A Treatise on Human Nature (Book III, Part 1, Section 1, 1739).
[2] Singer, P. The expanding circle (Clarendob Press, Oxford, 1981). Pp. 72-82.
[3] Ibid., hele boek.
[4] Lecky, W.E.H. The History of European Morals (Longma, 1892).
[5] Singer, P. The Drowning Child and the Expanding Circle (New Internationalist, April, 1997).
Een tweede aarde. Een tweede plek onder de zon waar we zonder zuurstofflessen of drukkoepels een ommetje kunnen maken. Maar… is dat wel ethisch verantwoord, vragen sommigen zich af.
We moeten onze wieg verlaten
De aarde is de wieg van de mensheid,maar de mens moet niet voor altijd in de wieg blijven, zo zei de Russische ruimtevaartvisionair Tsiolkovski al een eeuw geleden, toen de eerste moeizame proefvluchten met vliegtuigen plaatsvonden. Wat hebben we er aan als we gedetailleerde kennis hebben van onze buurplaneten, als er op een dag geen mensen op kunnen rondlopen en leven?
De verschillende stadia in het omvormen van Mars in een aardachtige planeet. Bron: Wikipedia
Naast de aarde slechts twee plekken in het zonnestelsel waar we kunnen overleven
Leven op andere planeten is echter levensgevaarlijk. We kunnen zonder kunstmatige atmosfeer en bescherming tegen straling niet overleven. Als deze systemen ook maar voor enkele minuten haperen, zijn de kolonisten reddeloos verloren. Er zijn twee plekken die met minimale aanpassingen door aardlingen bewoond kunnen worden: Venus, op een hoogte van zestig kilometer boven het verschroeiend hete oppervlak (wel moeten kolonisten dan in een eigen zuurstofatmosfeer leven en hun leven zwevend doorbrengen) en rond de evenaar van Mars, waar de temperaturen vergelijkbaar zijn met die in hartje Antarctica.
Mars als lusthof
Het zal in de toekomst technisch mogelijk zijn om Mars in een voor mensen leefbare wereld te veranderen. Het recept: verander de dunne koolzuuratmosfeer in iets dat wij kunnen ademen en maak de dorre oppervlakte van Mars bewoonbaar voor aardse planten. Dit proces staat bekend als terraforming. Maar moeten we dat wel willen?
Is er leven op Mars?
Op dit moment is niet bekend of er leven op Mars bestaat. Dieper in de planeet bestaan er omstandigheden waarin aardse levensvormen (extremofiele rotsbacteriën en archaeae) het zouden kunnen uithouden. Recente ontdekkingen – van warme plekken en van vocht – maken het waarschijnlijker dat er een vorm van leven op Mars bestaat. Zolang we dit leven nog niet onomstotelijk vast hebben gesteld blijven het uiteraard speculaties.
Hebben we het recht het inheemse leven op Mars te vernietigen?
Gesteld dat Mars een biosfeer heeft, dan is het terraformeren van Mars uiteraard desastreus voor de Martiaanse levensvormen. Mars terraformeren komt dan neer op het uitroeien van een compleet planetair ecosysteem met waarschijnlijk unieke eigenschappen. In dat geval zal de menselijke aanwezigheid op Mars beperkt moeten blijven tot enkele kleine kolonies met een drukkoepel, aldus sommigen.
Martianen vermoedelijk grotbewoners
De meest waarschijnlijke verblijfplaats voor Martiaans leven is onder de grond. Grotten zijn in veel opzichten de ideale verblijfplaats voor kolonisten. Ze zijn makkelijk af te sluiten en warm te stoken, ook bieden ze een goede bescherming tegen de dodelijke kosmische straling. Helaas zijn dat nou net ook de eigenschappen die grotten een waarschijnlijke verblijfplaats maken voor Martiaans leven. Vinden we in deze grotten leven, dan kunnen we beter alleen op de oppervlakte blijven.
Mars als geologisch natuurreservaat
Ook als Mars levenloos is, is er veel voor te zeggen om deze unieke maagdelijke omgeving zoveel mogelijk intact te laten. We hebben al veel schade aangericht aan deze planeet, dus kunnen we dat beter achterwege laten bij andere planeten. Wat als we Mars respecteren als levenloos natuurwonder?
Risico op besmetting van Mars met aards leven
Al sinds het Ruimteverdrag van 1967 worden alle ruimtevaartuigen nauwlettend gesteriliseerd om besmetting te voorkomen. Met reden. Als aardse bacteriën Mars koloniseren, zullen we nooit weten of het leven op aarde en Mars een gemenschappelijke oorsprong heeft, bijvoorbeeld. Ook kunnen aardse bacteriën vernietigende effecten hebben op het leven op Mars. Bovendien is er natuurlijk het risico dat Martiaans leven de aarde besmet.
Much ado about nothing
Persoonlijk ben ik van mening dat het leven op Mars, als het al bestaat, niet bijster veel voor zal stellen. Uiteraard zullen we er voor moeten zorgen dat er zoveel mogelijk monsters van het leven op Mars behouden blijven; we kunnen zelfs denken aan meerdere microbiële reservaten van enkele vierkante kilometers (alhoewel reageerbuisjes ook heel aardig zullen werken). Zo zou je de uitgedoofde vulkaan Olympus Mons als Martiaans natuurgebied aan kunnen wijzen. Met zijn hoge top van 25 km boven het Marsoppervlak zullen de omstandigheden hier ook na terraforming erg Marsachtig blijven. Vinden we meercellig leven, dan moeten we inderdaad voorzichtig zijn. Wat denken jullie?
Ethische problemen zijn lastig, en kennen vaak ook geen eenduidige of algemeen aanvaardbare oplossingen. Toch is het wel goed om er bij stil te staan, omdat het vaak wel iets zegt over hoe wij mensen in elkaar zitten. Zo ook met het volgende probleem.
Ieder mens heeft recht op sociale basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg (foto: Afghanistan/Imal Hashemi)Stel je voor dat je na een nachtje stappen door het park fietst, wanneer je plotseling een kinderstem ‘Help!’ hoort roepen. Als je gaat kijken waar het vandaan kwam, blijkt dat er in een nabijgelegen modderige vijver een kind aan het verdrinken is. Er is verder niemand anders in de buurt om het kind te helpen, maar uitgerekend vanavond had je je gloednieuwe schoenen van €250,- aangetrokken. Er is geen tijd meer om deze uit te trekken. Zou je, ondanks dat je nieuwe schoenen (of horloge of wat dan ook, dat maakt voor het voorbeeld niet uit) niks meer waard zouden zijn, het kind redden?
We mogen aannemen dat ieder weldenkend mens de waarde van het kinderleven boven de waarde van zijn of haar kleding zal verkiezen. Tot zover kunnen we dus spreken van een consensus. Het wordt pas een ‘probleem’ als we de vergelijking trekken met Derdewereldlanden; door €250,- te doneren aan een goed doel is er een veelvoud aan mensenlevens te redden in de armere landen (denk bijvoorbeeld aan vaccinatie). Toch doen we dit niet. Waarom niet? Psychologisch zou je het kunnen verklaren door de directe confrontatie met het kind in het park, maar ethisch gezien is het moeilijk te beargumenteren waarom we zo weinig doneren aan Derdewereldlanden.
Peter Singer, hoogleraar bio-ethiek aan Princeton, stelt dat de twee situaties aan elkaar gelijk zijn en we daarom moreel verplicht zijn een deel van ons inkomen te donderen aan goede doelen. Het is volgens hem pas mogelijk een goed leven te leiden als je hebt bijgedragen aan het verminderen van leed van de minder bedeelden op onze planeet. In onderstaand filmpje ligt hij zijn standpunt toe.
De conclusie dat we veel meer (een aanzienlijk percentage van ons inkomen) aan goede doelen zouden moeten schenken, stoot ons Westerlingen intuïtief tegen de borst. Waarom zou dit zijn? Hoe kunnen wij rechtvaardigen dat wij niet de morele plicht hebben ons lijdende medemens te helpen?
Zoals gezegd is het hoe dan ook goed dat we over dergelijke vraagstukken blijven nadenken. Uiteraard is het ook goed dat er initiatieven blijven bestaan die erop gericht zijn onze planeet een stukje beter te maken. Mocht je naar aanleiding van dit artikel bij willen dragen aan een dergelijk initiatief, zie dan deze website hoe je kan doneren voor Serious Request, en laten we hopen dat berichten als deze in ieder geval geen werkelijkheid worden.
Bronnen:
Dit voorbeeld is behandeld in het college ‘De Microscoop en de Olifant’ van 21 december 2011, door dr. Floris van den Berg.
Volgens de Veel-Werelden Interpretatie van de kwantummechanica splitst het heelal zich elke fractie van een seconde in nieuwe heelallen, dus ook kopieën van de aarde. Hoe zou het zijn als iedere aardbewoner zijn eigen onbewoonde versie van de aarde voor zichzelf had?
De mythische stad Atlantis. Zou de mensheid zich op parallelle werelden heel anders ontwikkelen dan wij?
Vele kopieën van ons heelal
Kwantummechanica bevat een heel vervelend element, althans, vinden natuurkundigen. Als je een meting aan een kwantumdeeltje uitvoert, kan je niet exact voorspellen wat er uit de meting komt. Je kan wel voorspellen hoe groot de kans is dat je een bepaalde waarde meet. In de loop der jaren (dit probleem is al bijna een eeuw oud) zijn er al heel wat methodes bedacht om dit te omzeilen, de kwantuminterpretaties. Een heel bekende, en ook populaire, omdat het zo lekker makkelijk rekenen is, is de Veel-Werelden Interpretatie. Deze zegt dat het heelal elke keer dat je een meting uitvoert, het heelal splitst in nieuwe heelallen, die maar op een punt verschillen: de uitkomst van jouw meting. Deze interpretatie is populair onder natuurkundigen, want het rekent veel makkelijker. Er is een maar. Voor zover we weten is er geen manier om van het ene naar het andere afgesplitste heelal te reizen. Wat science fiction-schrijvers er uiteraard niet van weerhield om de mogelijkheden uitgebreid te verkennen. Hoe zou het zijn om een hele onbewoonde wereld voor je alleen te hebben?
Wat als er geen mensen waren geweest?
De evolutie van de mens heeft met vallen en opstaan plaatsgevonden. Onze directe voorouders hadden het zwaar. Tachtigduizend jaar geleden, toen de supervulkaan waarvan de overblijfselen het Tobameer op Sumatra vormden explodeerde, stierf de menselijke populatie zelfs bijna helemaal uit. Het had maar weinig gescheeld of ook die laatste groep was verdwenen. In dat geval waren er alleen een handjevol Denisovans en Neanderthalers geweest. Als je naar die wereld zou kunnen reizen, had je nog wezens als de mammoet en de sabeltandtijger in het wild kunnen zien. Je zou safari’s kunnen organiseren waarbij op reuzenluiaards of de nu uitgestorven reuzenvogels van Australië en Madagascar kon worden gejaagd en gezien de bloeddorstigheid en wansmaak van sommige mensen in de top van het zakenleven zou dat nog een groot succes zijn geweest ook. Heb je ruzie met je vriend of vriendin, dan ga je gewoon een continent verderop zitten. Of je zou met een groepje gelijkgestemden een commune in harmonie met de natuur kunnen stichten, af en toe genietend van de woeste brul van een sabeltandtijger.
Of alleen maar technisch weinig ontwikkelde groepen?
Wij mensen zijn sociale wezens. Waarschijnlijk zou het verreweg de meeste mensen erg gaan vervelen om moederziel op een lege aarde te zitten. Veel mensen zullen dus gaan voor een versie van de aarde waarop wel mensen voorkomen, maar dan zonder moderne beschaving. In bijvoorbeeld Centraal- en Zuid-Amerika stond de beschaving stil op ongeveer het technische peil van de Babyloniërs. Stel dat bepaalde essentiële gebeurtenissen, bijvoorbeeld de ontwikkeling van het natuurwetenschappelijk denken, niet op waren getreden. Je kan dan bijvoorbeeld denken aan een Griekse nederlaag bij Thermopylae. Perzië was een zeer beschaafd land, maar er bestond geen scheiding tussen kerk en staat.
Op een wereld waarin jij als enige over moderne techniek beschikt, kan je voor god of godin spelen. Een milde, filantropische godheid als Afroditè of Dionysus, of een sadist, zeg maar model Allah of Jahweh die als de mensen hem niet genoeg aanbidden, vuur uit de hemel laat neerdalen.
Hopelijk komt er dan ook een interdimensionele politiewacht om dit soort sadistische onverlaten bij de kladden te grijpen en af te zetten op een aarde waar, zeg, een heel akelige soort reuzenvarken nog voorkomt of een ruimtekei als die van Chicxulub op het punt staat dood en verderf te zaaien.
Rente, de huur over een geleend bedrag geld, is volgens veel godsdiensten de bron van veel kwaad. Aan de andere kant heeft rente ook een aantal prettige kanten. Is rente een fundamenteel verkeerd concept of juist de grondslag voor meer welvaart?
Wat is rente en wat is geld?
Rente is als het ware de ‘huur’ die de bezitter van geld ontvangt van iemand die het geld van hem leent. Rente kan dus alleen bestaan door geld. Geld is geabstraheerde waarde. Geld kwam in omloop toen ruilhandel niet doeltreffend bleek voor onderlinge transacties. Je hoeft zo niet een koe op zak te hebben om lapje grond van je buurvrouw te kopen, maar je kan (bijvoorbeeld) kaurischelpen of goudstukken gebruiken.
Heb je veel geld en weinig fantasie of ondernemingszin, dan kan het slim zijn om dat geld aan iemand te lenen. Die begint er bijvoorbeeld een bedrijf mee of (wat vaker in de praktijk gebeurt), probeert er de touwtjes mee aan elkaar te knopen.Die persoon betaalt je dan na een paar maanden of jaar terug, plus wat extra, de rente.
Is alle rente woeker?
Rente als exponentieel proces
Het gevaarlijke (of prettige) aan rente is dat het een exponentieel proces is. Als je overgrootvader bijvoorbeeld in 1911 één gulden op de bank zette tegen vier procent rente, dan zou dat nu meer dan vijftig gulden (23 euro) waard zijn. Dit komt door het effect van rente op rente. Echter: ook inflatie is een exponentieel proces. In 1911 kon je voor een gulden 21 maal zoveel kopen als nu[1]. Dus netto betekent het ongeveer een verdubbeling in een eeuw.
Loopt rente steeds maar op?
Als je een hoeveelheid kapitaal wegzet op een bank, neemt dat elk jaar in waarde toe, doorgaans overigens nauwelijks meer dan de inflatie. Zeker niet als je de vermogensrendementheffing meeneemt. Het is wel een structureel effect. Aan de andere kant is er het (grote) risico dat iemand die je geld leent, niet terugbetaalt.De lener is het geld dan kwijt, zoals nu met de staatsleningen van Griekenland. Ook de bank waar je spaargeld op staat, kan failliet gaan of de inflatie kan hoger worden dan de spaarrente. Zoals nu.
Woekeraars
De kredietwaardigheid van armen is nul volgens de bank. Om die reden deden woekeraars in het verleden (en nu nog steeds in veel landen) goede zaken. Ze lenen armlastige mensen bedragen tegen een hoge rente, denk aan twintig tot honderd procent per jaar. Niemand anders wilde deze mensen geld lenen. Daardoor vervielen veel armen tot slavernij of lijfeigenschap. Ervaringen met microkredietsystemen wijzen overigens uit dat mits er sterke sociale controle is, die kredietwaardigheid van armen juist veel hoger is dan bij rijke, machtige leners.
Afschaffen van rente dan maar?
Het is nuttig om af en toe geld te kunnen lenen. Bijna niemand kan bijvoorbeeld een huis helemaal uit eigen zak betalen. Als geldverstrekkers geen geld zouden kunnen verdienen met het uitlenen van hun geld, zouden ze uiteraard wel gek zijn om dat risico te lopen. Dat zou betekenen dat mensen die geen geld hebben voor een huis, een huis moeten huren. Dat is nog veel duurder dan een hypotheek. Het huren van geld wordt zo vervangen door het huren van bezit. Omdat geld abstract bezit is, is dit lood om oud ijzer. Een huisjesmelker in een renteloos land wordt alsnog steenrijk. Kapitaal trekt meer kapitaal aan.
Als je af wilt rekenen met rente, zal je dus het hele geldsysteem om moeten gooien.
Een interessant systeem dat in Oostenrijk een redelijk groot succes was, was het zogeheten Freigeld van het stadje Wörgl in de jaren dertig. Dit geld had de bijzondere eigenschap dat het elke maand een paar procent in waarde daalde. Als gevolg probeerden de inwoners van Wörgl zo snel mogelijk van dat geld af te komen. Ook schulden worden zo minder waard[2], waardoor het gevaarlijke effect van rente op rente verdween. Dit lost veel problemen op omdat het hier in feite over een kapitaalheffing gaat. Geld oppotten wordt zo minder interessant. De Oostenrijkse centrale bank vond dit systeem bedreigend, waardoor Wörgl gedwongen werd hiervan af te stappen.
Conclusie: rente afschaffen heeft weinig zin…
Rente is een symptoom van het kapitalistische effect dat kapitaal kapitaal aantrekt. Hoe meer kapitaal, hoe meer kan worden geïnvesteerd in dingen die geld opleveren. Een arme moet al het geld dat binnenkomt meteen weer uitgeven om in leven te blijven. Daarom is het beter om de linkse hobby van stevige belastingen in ere te herstellen en zo ook aan mensen met weinig bestaansbronnen een menswaardig bestaansminimum te bieden. Wel moet deze belasting de productiviteit van kapitaal zo min mogelijk verminderen. Er moeten dus vooral belastingen worden geheven op ‘slapende’ vermogens. Dat is in Nederland nu ook zo met de verkapte vermogensbelasting van 1,2 procent per jaar, box III.
Belasten van NV en BV wel
Helaas zijn rechtspersonen zoals BV’s en NV’s hiervan uitgezonderd. Slimme rijkaards brengen dus vermogen dat weinig oplevert, zoals dure antieke auto’s en landhuizen, onder in een privé-BV die geen winst maakt en geen dividend uitkeert (waardoor geen cent belasting hoeft te worden betaald), en hoogrenderende beleggingen in box III. Ik denk dat alle bezit, ook in box I en II, met de 1,2 procent per jaar moet worden belast, boven een bepaalde vermogensgrens van bijvoorbeeld een halve ton per persoon. Dit moet een bronheffing zijn om belastingontwijking aan te pakken.
Bezitters van natuurgebied kunnen dit dan openstellen voor publiek of voor Natuurmonumenten als afgesloten reservaat om zo vrijstelling van belasting te krijgen. Zo ook verzamelaars van kunst of antiek, die het in een museum tentoon kunnen laten stellen. Wie zo nodig een protserig privéjacht wil hebben, gaat maar betalen. Zo wordt het statusgehalte van die dingen des te groter.
Veel mensen kunnen er -begrijpelijk- met hun verstand niet bij dat iemand in koelen bloede zeventig tot tachtig mensen afslacht. Ook psychiaters tasten in het duister over de beweegredenen van de man. Wat als wat hij zegt waar is en hij inderdaad uit politieke overtuiging deze moorden gepleegd heeft?
Wie is Anders Breivik?
Over het leven van Anders Behring Breivik zijn enkele details naar boven gekomen. Bekend is dat hij op school een intelligente leerling was die het geregeld opnam voor klasgenoten die werden gemolesteerd. Later belandde hij in de tegencultuur en bracht hij zijn avonden door met het spuiten van graffiti in Oslo. Later begon hij voor zichzelf en boekte hierbij voldoende succes voor het bijeengaren van een redelijk kapitaal.
Hij woonde tot zijn dertigste bij zijn moeder. Hij was hier klaarblijkelijk niet erg gelukkig mee, getuige de vele denigrerende opmerkingen in zijn manifest over feminisme.
Hij slaagde er in met diverse betrekkingen en eigen bedrijven enkele honderdduizenden euro’s bij elkaar te krijgen die hij in zijn geheel aanwendde om zijn aanslagen voor te bereiden en uit te voeren.
Is Breivik krankzinnig?
Door veel commentatoren is Breivik een psychopaat genoemd. Dit is begrijpelijk; dit maakt deze schokkende gebeurtenissen het gemakkelijkst om te verwerken. Hiervoor pleit dat hij klaarblijkelijk geen remmingen had om willekeurig een grote hoeveelheid mensen af te slachten en zijn vermogen om maandenlang alleen te zijn. Ook heeft hij een zeer hoog ontwikkeld gevoel van eigenwaarde, op het narcistische af.
Breivik noemt zichzelf een ridder, maar deed dingen die volledig in strijd zijn met de riddereed.
Hiertegen pleiten echter doorslaggevend de jarenlange, haast dwangmatig goed geplande voorbereidingen die de man pleegde om zijn daad te volvoeren. Psychopaten zijn hier te ongeordend voor. Hij slaagde er in gedurende vele jaren de Noorse politie, buren en geheime dienst om de tuin te leiden, de ingrediënten voor de ammoniumnitraatbommen en zware wapens ongemerkt in handen te krijgen en zonder scheikundige opleiding hier explosieven uit te bereiden.
Bij de voorbereiding van zijn gruweldaden legde hij persoonlijke kwaliteiten aan de dag die doorgaans als bewonderenswaardig worden gezien. En weinig bij psychopaten voorkomen.
Moordenaars zijn niet per definitie krankzinnig
Dat iemand in staat is mensen te vermoorden maakt iemand niet per definitie tot krankzinnige. Weliswaar heeft de mens (gelukkig) een sterke aangeboren remming om andere mensen te vermoorden, maar deze remming is door conditionering te doorbreken.
Er worden door koningin Beatrix en andere hotemetoten geregeld allerlei lintjes opgeprikt bij mensen die zijn opgeleid om te doden en hier succes mee boekten. De menselijke geschiedenis is bezaaid met gevallen waarin georganiseerde moordpartijen, ook wel bekend als oorlogen, plaatsvinden en de grootste moordenaars als grootste helden worden vereerd. Dat wil zeggen: als ze winnen. Breivik ziet zichzelf als soldaat, als een eenmansleger dat het opneemt tegen de ‘multiculturele, marxistische elite’.
Klassiek-psychologische verklaringsmodellen, waarin de tempeliersorde als substituutvader en vrouwenhaat door een overheersende moeder een belangrijke rol spelen, zijn, kortom, kansrijker dan de aanname dat Breivik een psychopaat is. Vermoedelijk (we kunnen alleen speculeren) heeft hij de rampzalige situatie van zijn gezin (moeder en zuster door geslachtsziekten gehandicapt) gezien als symptomatisch voor het verval van de Noorse en westerse samenleving. Zijn vader was bepaald geen inspirerend rolmodel, waardoor hij zijn toevlucht zocht tot een ideaalbeeld: de moderne incarnatie van de ridder. De voornaamste reden waarom Breivik tot zijn gruweldaden kwam, is echter niet emotioneel of psychologisch. Hij was (en vermoedelijk: is) er intellectueel van overtuigd dat de problemen zo ernstig zijn dat alleen door deze beestachtige slachtpartij aan te richten, er een kans bestaat dat ze opgelost kunnen worden.
Op welke punten heeft Breivik gelijk?
Wie het omvangrijke geschrift van Anders Breivik doorleest, komt tot de conclusie dat de man over enkele zaken inderdaad de spijker op zijn kop slaat, maar op andere punten faliekant de mist in gaat.
Volgens het kunstwereldje is deze pindakaasvloer erg kunstzinnig. Dit terwijl er miljoenen mensen met de hongerdood worden bedreigd
Europa is haar wortels kwijt
Breivik heeft zonder meer gelijk in de constatering dat er in de laatste decennia een culturele oorlog heeft gewoed van een ‘progressieve’ elite tegen de eigen geschiedenis en cultuur. Deze oorlog is alleen te vergelijken met die in het moderne China tijdens de Culturele Revolutie heeft plaatsgevonden. Het resultaat is dat de Europese bevolking cultureel gezien verweesd is. Vooral het cultuurrelativisme heeft er toe geleid dat de maatschappij haar richting is kwijtgeraakt. Door haar geschiedenis te ontkennen en te vergeten is Europa haar toekomst kwijtgeraakt.
Islamisering
Verder ziet hij de islamisering en het snel toenemende aantal islamieten als een grote bedreiging voor Europa. Inderdaad is het vooruitzicht dat de akelige politieke en religieuze ideeën van de omstreden uitvinder van de islam, Mohammed, een grote invloed krijgen in Europa bijzonder onaangenaam.
We moeten echter wel constateren dat de islam intellectueel gezien weinig voorstelt en vooral de beschrijving van het paradijs op de lachspieren werkt. De inspirator van het christendom, de visionaire Jezus van Nazareth, en de grondlegger van het boeddhisme, prins Siddharta Gautama, of wat dat betreft de edele hoofdpersonen in het magistrale hindoeïstische epos Mahabharata, waren oneindig veel verhevener en stralender persoonlijkheden dan de wrede, manipulatieve, door jaloezie en machtshonger geplaagde koopman Mohammed en diens handlangers.
De islam heeft zich slechts kunnen handhaven en uitbreiden door de ijzeren discipline die dit geloof zijn aanhangers oplegt. Het kan alleen gedijen in een klimaat van angst en intimidatie, in een maatschappij waarin mensen hun gevoel voor rechtvaardigheid en spirituele eigenwaarde kwijt zijn geraakt. Niet voor niets gaf Mohammed zijn volgelingen de opdracht om de gevreesde Arabische spotdichter Ka’b ibn al-Ashraf die hem op de hak nam, alsmede andere spotdichters, te vermoorden.
In een vrije maatschappij wordt religieuze zotteklap niet zonder meer door politici en media in bescherming genomen. Godsdienstig geïnspireerde terreur en intimidatie door islamieten, de reden dat veel ex-islamieten voor hun leven moeten vrezen, worden beantwoord door kordaat politieoptreden. Hiermee verdwijnt het beschermende schild voor de islam; zal de bekrompen islamitische denkwijze zo veel externe en interne spot opwekken, dat islamieten hun geloof zullen opgeven of op een hoger plan brengen (e.g. Ahmadiyya, ibadisme of soefisme).
Monoculturalisme versus multiculturalisme.
Waar door de culturele elite het zogeheten multiculturalisme wordt opgehemeld, constateert Breivik terecht dat dit een intellectueel monstrum is. Multiculturalisme betekent namelijk: het hanteren van meerdere, met elkaar strijdige ethische stelsels tegelijkertijd. Een voorbeeld van een multiculturele staat was het Zuid-Afrikaanse apartheidsbewind (waarbij de zwarte culturen een ondergeschikte rol speelden). Monoculturele landen als Japan, Zuid-Korea en China doen het economisch erg goed. Klaarblijkelijk is een multiculturele samenleving dus niet nodig om een welvarende en succesvolle samenleving te scheppen, als deze samenleving maar open staat voor externe ideeën en de bruikbare elementen hierin overneemt en doorontwikkelt.
Waar Breivik er naast zat
Ondanks dat hij op meerdere punten een juiste analyse maakte van de Europese ziekte, bracht zijn logica hem er toch toe om een beestachtige slachtpartij aan te richten die alles geweld aandeed waar de Europese normen en waarden voor staan. De reden: hij ging op enkele essentiële punten totaal de mist in, waardoor hij onnoemelijk menselijk leed heeft aangericht en de Europese cultuur te schande heeft gemaakt. Hiermee maakte Breivik zichzelf net als Adolf Hitler voor hem, onderdeel van het Europese probleem, niet van de oplossing.
Breivik was even moordzuchtig als ayatollah Khomeini, die kleine kinderen met een plastic sleuteltje om de nek voor tanks liet uitlopen als levende mijnenvegers.
Breivik kent geen moraliteit. Net als de marxisten en islamieten waarop Breivik zo afgeeft, ziet hij mensen als vee, als klei die kan worden gemanipuleerd om historische processen te verwezenlijken. Elke daad is geoorloofd om een doel te bereiken: het doel heiligt de middelen. Het ontgaat hem totaal dat de oorlog tussen de christelijke idee en de islamitische, voor een groot deel om deze moraliteit draait.
Breivik richtte zijn wraak niet op misdadigers, bijvoorbeeld verkrachters of pooiers als Saban Baran, maar op een groep kinderen en jonge volwassenen. Hiermee stelt hij zich op hetzelfde morele vlak als veel islamieten en marxisten, denk aan Stalin, Khomeini en Pol Pot.
Breivik stelt geen alternatief voor.
Breivik kent geen moraal, geen spirituele inspiratie, dus kon hij niets anders dan verderf zaaien. Zoals de Leidse professor Afshin Ellian, die als Iraanse vluchteling de islam uit bittere ondervinding kent, al zeer terecht stelde: Breivik dacht bij het voorbereiden en uitvoeren van zijn aanslagen als een islamist, niet als een verdediger van waar Europa voor staat.
Hij gaf met zijn daden aan dat hij net als de omstreden uitvinder van de islam, Mohammed, gelooft dat het doel de middelen heiligt. Hiermee onderwierp hij zich aan het kwaad. Zelfs een derderangs geloof als de islam zal de culturele oorlog winnen als er geen alternatief, een modern metafysisch en ethisch systeem, tegenover staat.
Staatskerk
Breivik verwijst in zijn manifest vaag naar een ‘Europese Kerk’ die deze culturele oorlog moet gaan leiden. Hiermee verdwijnt het onderscheid tussen kerk en staat, een andere unieke christelijke en Europese kernwaarde.
Kortom: als Breiviks plannetjes uit worden gevoerd, zal zijn glorieuze Europa veel weg hebben van een islamitisch kalifaat onder een andere naam.
Het vermoorden van kinderen is één van de ergste zonden in het christendom.
Wat is dan wel een oplossing?
Wat Europa nodig heeft is een heropstanding van de spiritualiteit, van de moraliteit, geen slachtpartijen op misleide kinderen die in strijd zijn met alles waar de Europese normen en waarden in het algemeen en het christendom in het bijzonder voor staan. Breivik noemde zichzelf een ridder. Ridders zweren de zwakken en de onschuldigen te beschermen en zich aan de geboden van het christelijk geloof te houden.
De beste kandidaat is een versie van het christendom die in harmonie is met de moderne wetenschap (en wetenschap in het algemeen). Hierbij past een geloofspraxis die de nadruk legt op ethiek. Ook andere spirituele tradities, zoals het hindoeïsme of andere spirituele religies (boeddhisme, baha’i, sikhisme, zoroastrisme) bevatten veel waardevolle elementen die als inspiratiebron kunnen dienen.
Slagen we erin een spirituele renaissance van Europa te bereiken, dan zal niet alleen Europa gered worden, maar zal Europa weer opnieuw een licht worden dat de rest van de wereld inspireert.
De weg naar de redding van Europa, en zelfs de wereld, ligt niet in wapengeweld en moorden, zoal Breivik denkt, maar binnen ons, in ons hart. Falen we, weigeren we te kiezen voor het Licht, dan zal een ongekende periode van duisternis aanbreken.
Mad scientist of visionair? Church heeft een werkelijk visionair idee. En hij weet al hoe hij dat gaat verwezenlijken. Sommigen denken dat in tien jaar de eerste genetisch gemanipuleerde kunstmensen al geboren worden. Bij bacteriën is het immers ook al gelukt…
Knutselen aan het genoom nu nog lastig en duur
Op dit moment is het extreem lastig om uitgebreide veranderingen in zelfs het kleinste genoom aan te brengen. In 2010 kondigde bioloog en zakenman Craig Venter aan, dat zijn team het DNA van een bacterie had vervangen door een door Venter zelf geschreven DNA en haalde hier het toptijdschrift Science mee[1]. Zijn team stelde kleine stukjes DNA samen met een specifieke basevolgorde en voegde ze toen samen om zo een compleet bacteriegenoom te bouwen. Een ontzagwekkende prestatie, maar makkelijk was het niet: het kostte Venter 40 miljoen dollar en 400 mensjaren werk.
MAGE, een machine die de evolutie van o.a. bacteriën sterk kan versnellen en die we al eerder op Visionair beschreven, kan dit in veel minder tijd. Het recept van bedenker Church: voeg gewijzigd DNA van duizenden genen toe, run de machine voor enkele cycli en een groot deel van de cellen moet beschikken over de gewenste veranderingen. Dit kan (en is) gecontroleerd door DNA-sequencing uit te voeren.
DNA geheimschrift
Sommigen denken dat de eerste designer baby al binnen tien jaar geboren kan worden.
Als dit idee werkt, kunnen hiermee enkele waarlijk visionaire (en, zoals zo vaak, uiterst omstreden) plannetjes worden uitgevoerd die op dit moment onmogelijk moeilijk in praktijk te brengen zijn. Dit is ook de reden dat hij MAGE uitvond. Zijn grote doel: het DNA van mens, dier en bacterie kunnen herschrijven zoals hij dat wil. Samen met collega Joseph Jacobson (de uitvinder van e-ink, elektronische inkt, volgens velen de opvolger van LCD schermen) kwam hij op het idee om de totale genetische code van het leven te wijzigen. Dus niet alleen het DNA zelf veranderen, nee, ook de bouwstenen van het DNA en de manier waarop DNA wordt vertaald veranderen. Als kunstmatig DNA uit andere letters bestaat dan natuurlijk DNA, kan het niet meer gelezen of veranderd worden door een natuurlijke bacterie of virus.
Ongeveer zoals een handleiding in het Japans niet erg nuttig is voor iemand die geen Japans begrijpt. Dit idee toepassen voorkomt dat genetisch gemanipuleerde organismen hun genen verspreiden in het wild, op dit moment terecht een grote angst bij tegenstanders van genetische manipulatie. En er is nog een prettige bijkomstigheid: virussen kunnen geen slachting meer aanbrengen onder genetisch gemanipuleerde bacteriën. Zodra het virus-DNA wordt vertaald, ontstaat er een volkomen onbruikbaar eiwit. Ongeveer zoals je videocamera er uitziet als je die zelf probeert te repareren met een Japanse handleiding.
Op dit moment kost infectie met fagen (bacterievirussen) biotechbedrijven miljarden per jaar. De bacteriën in één klap virusresistent maken zou dus erg lucratief zijn. Tot er een kwaadwillige concurrent of slimme biotech-hater uiteraard een virus ontwikkelt dat deze code wel kan lezen…
Compleet virusresistent
Carr en zijn collega’s zijn al begonnen ‘overtollige’ codons (DNA-‘woorden’ die elk voor een andere aminozuur (eiwitbouwsteen) staan) te verwijderen uit het genoom van E. coli. Ze beginnen met het zeldzaamste, het stopcodon TAG. Deze stopcodons worden vervangen door een ander stopcodon, TAA. Het zal veel meer tijd kosten om alle stopcodons te verwijderen. Ook moeten de ribosomen (de eiwitfabriekjes in de cel) zo worden gemanipuleerd dat ze TAG niet meer herkennen als stopcodon. TAG kan dan worden gebruikt als code voor bijvoorbeeld een kunstmatig aminozuur dat in de natuur helemaal niet voorkomt. Hiermee zou je supereiwitten kunnen maken die bijvoorbeeld heel hitteresistent, stabiel, elektrisch geleidend of iets dergelijks zijn. Dit heeft ook als voordeel dat het onmogelijk is geworden om een nieuw gen te kopiëren naar een natuurlijk organisme. Bacterieseks, waarbij twee bacteriën DNA uitwisselen, wordt zo onmogelijk. Bacterieseks is de oorzaak dat bijvoorbeeld antibiotica-resistenties van de ene bacteriesoort naar de andere kunnen overspringen.
Wie stopt de killer-E. coli?
Er zijn potentiële gevaren aan het virusbestendig maken van organismen. Ze krijgen zo een belangrijk evolutionair voordeel. Stel dat een genetisch gemanipuleerde E. colibacterie in onze ingewanden terecht komt. De virusbestendigheid zou het organisme dan wel eens de overheersende darmbacterie kunnen maken met voor de gastheer nogal nare gevolgen. Een oplossing is wellicht om het kunstmatige aminozuur essentieel te maken voor het organisme en tegelijkertijd er voor te zorgen dat het organisme dat niet zelf kan produceren. En als echt niets anders meer helpt, kunnen biologen virussen ontwikkelen die wél in staat zijn deze bacteriën ziek te maken.
Mens wordt virusvrij
Church denkt dat met deze techniek onze virusprobleempjes voorbij zijn. Op deze manier kan je volgens hem industriële microben, landbouwplanten en -dieren en zelfs mensen virusvrij maken. Church gebruikt MAGE nu al om menselijke stamcellijnen te modificeren. Het doel: vaststellen of bepaalde mutaties bepaalde ziekten veroorzaken. Met MAGE kan hij zeer snel deze mutaties in stamcellijnen inbrengen en er zo achter komen of die mutatie inderdaad een bepaalde ziekte veroorzaakt. Dit kan nu een miljoen maal sneller en zal een enorme stroomversnelling in het biomedisch onderzoek opleveren. In een later stadium wordt celtherapie mogelijk. Zo kunnen leverpatiënten een genetisch gemanipuleerde lever krijgen die resistent is tegen het hepatitis C-virus. Church denkt dat de meeste patiënten logischerwijs zullen kiezen voor virusresistente donororganen.
Uiteraard is dit gemakkelijker gezegd dan gedaan. Ons DNA bestaat uit bijna 3,2 miljard baseparen. Soms wordt het gewijzigde DNA op de verkeerde plek in het DNA aangebracht. In dat geval ontstaan er uiteraard vervelende gevolgen. Collega Carr denkt daarom dat het toepassen van deze techniek op mensen een bron is van gevaar. Als er eenmaal grote aantallen mensen met een virusresistente kunstlever rondlopen, denkt Church dat het een kwestie van tijd is voordat klinieken virusresistente embryo’s vervaardigen. Het veranderen van het menselijk DNA op zo’n manier dat genetische veranderingen aan kinderen worden doorgegeven is lang gezien als taboeonderwerp. Church denkt echter dat de weerstand tegen deze technieken dezelfde weg zal gaan als weerstand tegen in-vitro fertilisatie en orgaantransplantaties. Zodra mensen zien dat ze werken, zullen ze worden geaccepteerd.
Mensheid splitst in twee soorten
Ethicus Arthur Caplan, adviseur van de Amerikaanse overheid, ziet nog een essentieel ethisch bezwaar. In feite splits je de mensheid zo in twee verschillende soorten die niet met elkaar kinderen kunnen krijgen. Een toekomstige genetisch gemanipuleerde mens is zo niet in staat om zelf te beslissen met wie hij of zij kinderen wil.
Caplan denkt wel dat MAGE ethisch zuiver gebruikt kan worden om genetische ziekten te voorkomen en te genezen. Maar ook dan zijn er de nodige ethische vraagstukken. mag genetische manipulatievan mensen alleen worden gebruitk om erfelijke ziekten te voorkomen of ook om mensen te verbeteren? Wie komt in aanmerking? Welke regels moeten worden ingevoerd? Caplan denkt dat we maar beter snel kunnen beginnen hierover na te denken. Als de ontwikkelingen met dit tempo doorgaan en Church slaagt er in om hogere diersoorten te manipuleren, zou het wel eens binnen tien jaar zover kunnen zijn dat de eerste designerbaby wordt geboren. Dan maar hopen dat er niet een moordzuchtige maniak komt die met een gemanipuleerd virus de nieuwe of juist de bestaande mensensoort uit probeert te roeien. Wij kennen wel wat enge groepen die graag van de mens af willen…
