natuur

Op dit moment gebruikt Nederland 66% van het grondgebied voor landbouw. Wat, als we de landbouw gewoon afschaffen? Bron/copyright: visionair.nl

Moeten we in Nederland de landbouwgrond veranderen in woongebied en natuur?

1 reactie / Analyses, Economie, Ideeën, Maatschappij, Misvattingen, Nederland, Social Engineering / Door / 2 oktober 2020

De grootste grondgebruiker in Nederland is de landbouw. De interimmanager Iman Stratenus en zijn adellijke compaan jonkheer Eppo Folef Marie van Nispen tot Sevenaer, met een juridische achtergrond, hebben naar eigen zeggen dé oplossing. Wat, als we de landbouw in Nederland afschaffen en de vrijkomende grond inrichten als natuurgebied?

Stadsstaat Nederland heeft een grotere bevolkingsdichtheid dan menige wereldstad. Op 40 000 vierkante kilometer land huisvest Nederland 17 miljoen mensen. Ongelofelijk genoeg slaagt Nederland er ook in om op landbouwgebied grotendeels zelfvoorzienend in voedsel te zijn. Dit tegen een prijs. Zo wordt het land drooggemalen, waardoor de bewortelbare zone op akkers groter wordt en deze begaanbaarder worden voor zware landbouwmachines. Met als gevolg dat natuurgebieden verdrogen en er structurele vochttekorten ontstaan.

Wat, als we de landbouw gewoon voor het grootste deel afschaffen en het vrijkomende land bestemmen tot natuurgebied en voor woningbouw? Dat zou in één klap de problemen met emissierechten oplossen. Ook komt er dan land vrij voor de verbouw van biomassa, een ander idee dat erg hip is onder klimaatvrienden. Dit is het voorstel van beide voorgenoemde heren van het initiatief natuurrijknederland.

Het idee is simpel. Maak de helft van Nederland natuurgebied. Koop het grootste deel van de boeren uit met de opbrengst van het verkopen van een deel van de landbouwgrond als grond voor woningbouw. De auteurs noemen 1 miljoen nieuwe duurzame woningen. Bestem de rest voor de verbouw van biomassa en als natuurgebied, bijvoorbeeld om vossenjachten te houden. Importeer voortaan ons voedsel uit het buitenland.

Op dit moment gebruikt Nederland 66% van het grondgebied voor landbouw. Wat, als we de landbouw gewoon afschaffen? Bron/copyright: visionair.nl
Op dit moment gebruikt Nederland 66% van het grondgebied voor landbouw. Wat, als we de landbouw gewoon afschaffen? Bron/copyright: visionair.nl

De schrijvers van dit rapport hebben duidelijk een economische achtergrond. Ze gaan er vanuit dat Nederland de komende tientallen jaren ‘business as usual’ zal doormaken met een stabiel internationaal systeem, waarin het economisch gezien inderdaad slimmer is om ons voedsel te importeren dan om hiervoor schaarse grond te benutten.

Zeker in deze instabiele geopolitieke situatie, waarin bestaande bondgenootschappen uit elkaar vallen en nieuwe geopolitieke breuklijnen ontstaan, is dit niet erg verstandig. Uit de covid-19 crisis bleek al dat landen hun eigen bevolking prioriteren. Zendingen mondkapjes op doorvoer naar andere Europese landen werden in beslag genomen, Frankrijk voerde een exportverbod voor covid-19 beschermingsmiddelen in. Het is ronduit dwaas en onverantwoordelijk om aan te nemen dat als er een wereldwijde hongersnood op zal treden, onze buurlanden ons uit de brand zullen helpen als hun eigen bevolking honger lijdt.

De reden dat er in Nederland zoveel ruimte is voor landbouw ten koste van ander grondgebruik is niet triviaal. Zoals de boeren zelf het kort en bondig formuleren: U moet goed weten, wij boeren zorgen voor eten.

Stellen wij 12.000 vierkante kilometer landbouwgrond buiten gebruik, zoals dit tweetal voorstelt, dan is Nederland niet meer zelfvoorzienend op het gebied van voedsel. Onze (over)grootouders hebben allen in de Hongerwinter van 1944 ondervonden wat voor akelige gevolgen het heeft om in tijden van crisis afhankelijk te zijn van het buitenland.

Het is beter, om bijvoorbeeld kritisch te kijken naar het staande asiel- en immigratiebeleid (nu verantwoordelijk voor meer dan tachtig procent van de bevolkingsgroei, zie https://www.cbs.nl/nl-nl/dossier/dossier-asiel-migratie-en-integratie/hoeveel-immigranten-komen-naar-nederland-) en creatiever om te springen met de bestaande ruimte dan nu, bijvoorbeeld door meer ondergrondse bouw en het verplaatsen van de ecologisch meest belastende landbouwactiviteiten naar zee. Drie vijfde deel van het Nederlandse grondgebied is zee. Op termijn kan veel landbouwgrond inderdaad een andere bestemming krijgen, maar alleen als we er in slagen om vervangend voedsel te produceren in bijvoorbeeld landbouwflats, op synthetische wijze of op zee.

Overzicht van het kooldioxidegehalte in de atmosfeer. Tussen 1940 en 1945 treedt een duidelijke daling op. Bron: CSIRO

Burgeroorlog goed voor het milieu

12 reacties / Analyses, Europa, Geopolitiek, Ideeën, Maatschappij, Mensheid, Social Engineering / Door / 30 januari 2016

Er wonen veel mensen op deze aardkloot en ze leggen een steeds grotere druk op de natuurlijke hulpbronnen. Is een oorlog, waarin – in naam van Koning, Volk en Vaderland – leden van deze irritantste apensoort ooit elkaar lustig om zeep helpen, niet de beste manier om dit probleem op ecologisch verantwoorde manier op te lossen?

De voordelen van oorlog vanuit milieu-oogpunt
Voor de meeste mensen is oorlog een afschuwelijk drama.  Maar als we de zaak vanaf duurzaamheidsoogpunt bekijken, pakt oorlog per saldo erg gunstig uit.

Overzicht van het kooldioxidegehalte in de atmosfeer. Tussen 1940 en 1945 treedt een duidelijke daling op. Bron: CSIRO
Overzicht van het kooldioxidegehalte in de atmosfeer. Tussen 1940 en 1945 treedt een duidelijke daling op. Bron: Joanne Nova / CSIRO

Oorlog verstoort de internationale handel, wat het brandstofverbruik en consumptie flink drukt. Brandstoffen en voedsel gaan op rantsoen. De levensstandaard daalt drastisch, waardoor de bevolking veel minder energie en grondstoffen verbruikt. Verwoestende bombardementen leggen milieuvervuilende fabrieken, wegen en vliegvelden plat. Een groot deel van de mannelijke bevolking vecht aan het front in plaats van het werken in de productie, waardoor hun consumptie drastisch afneemt. Grondstoffen, arbeid en energie die in wapens en aanvallen op de vijand worden gestoken, kunnen niet meer gebruikt worden om milieuvernietigende investeringen te doen. En het belangrijkste: oorlog doodt veel jonge mannen, de grootste vervuilers.

Het wordt helemaal interessant als er een kernoorlog wordt uitgevochten. Een groot kernwapen, formaat Tsar Bomba, doodt wanneer afgeworpen boven een miljoenenstad, een groot deel van de bevolking. Met een beetje geluk ontstaat er een nucleaire winter. Een bevolkingsreductie van 90% of meer, zoals ten doel gesteld in de Georgia Guidestones, moet zonder meer haalbaar zijn.

Syrië voor (boven) en tijdens (onder) de burgeroorlog. Vooral in IS-gebied woren de klimaatsdoelstellingen ruimschoots gehaald. Xi Li/Deren LI
Syrië voor (boven) en tijdens (onder) de burgeroorlog. Vooral in IS-gebied worden de klimaatsdoelstellingen ruimschoots gehaald. Xi Li/Deren LI

Uiteraard heeft oorlog ook vervelende gevolgen voor het milieu. Denk aan het verspreiden van lood en verarmd uranium. Of radioactiviteit. Vergeet alleen niet dat de gemiddelde levensduur van een dier of plant maar enkele jaren bedraagt. Radioactiviteit is daarom veel vervelender voor mensen, denk aan de mensen uit Pripyat en Tsjernobyl, dan voor dieren. Geen wonder dat radioactieve koraalatollen zoals Eniwetok (VS) of Mururoa, waar de altijd nijvere Fransen hun quatorze juillet-vieringen met kunstig geknutselde nucleaire voetzoekers luister bijzetten, nu veranderd zijn in onderwaterparadijzen. Voor vissen dan.

Conflictzones paradijs voor dieren en planten
Niet alleen koraalatollen zijn eindelijk gespaard van roofzuchtige naakte primaten dankzij hun oorlogszuchtigheid. Of de pinguïns op de Falklands. De gedemilitariseerde zone tussen Noord- en Zuid-Korea vormt het grootste natuurreservaat van het dichtbevolkte schiereiland, waar zelfs bijna uitgestorven diersoorten zijn  ontdekt. Dit geldt ook voor de “groene lijn” tussen het door de Turken bezette deel van Cyprus en onafhankelijk Cyprus. Ook het IJzeren Gordijn tussen de twee Duitslanden creëerde stukken ongerept natuurgebied. Mijnenvelden en schietgrage soldaten beschermen land en zee beter dan zelfs de meest dolgedraaide Sea Shepherd aanhanger.

Met burgeroorlogen de aarde redden?
Bij de wereldwijde elite, zoals de steenrijke “filantroop” David Rockefeller (101; zes harttransplantaties; zes kinderen), heersen de nodige misnoegens over de vermeende overbevolking. In Rockefellers ogen is het grootste deel van de menselijke bevolking niet nodig. We worden te oud en krijgen teveel kinderen.

Van al te veel scrupules kunnen Rockefeller en zijn vriendjes in Bilderberg en de Trilateral Commission niet beschuldigd worden. Zie de gang van zaken rond de verwoesting van Libië, Irak, Syrië en Oekraïne, die rechtstreeks het gevolg zijn van Amerikaans en NAVO-beleid (dat weer voor het grootste deel bepaald wordt door Amerikaanse grootindustriëlen en bankiers). Of de keuze voor Saoedi-Arabië als bondgenoot. Het is mijns inziens niet onaannemelijk, dat Rockefellers organisaties Bilderberg en de Trilateral Commission aansturen op het uitlokken van burgerlijke onlusten en oorlogen in Eurazië om op deze manier de ‘planeet te redden’, met als prettige bijkomstigheid dat Duitsland, een gevaarlijke concurrent voor de VS en bakermat van de holocaust, voorgoed beentje wordt gelicht. De betrokkenheid van een goede vriend van Rockefeller, miljardair George Soros, bij de migrantencrisis wijst hier ook op. Hier moet denk ik grondig journalistiek onderzoekswerk naar worden verricht.

Deze leeuw past natuurrecht toe op een zebra.

De mythe van universele rechten en natuurrechten

56 reacties / Analyses, Ideeën, Misvattingen, Social Engineering / Door / 15 november 2021

Veel denkers geloven dat er iets bestaat als natuurrecht en onvervreemdbare mensenrechten. Iets dat te vergelijken is met zwaartekracht of de natuurlijke getallen. Is dat zo, of zijn universele rechten een uit de lucht gegrepen geloof?

Wat is een recht?
Kern van de verwarring is het semantische onbegrip bij velen wat de term ‘recht’ nou precies inhoudt. Volgens de Van Dale is een “recht”, in de zin die we hier bespreken, een “wettelijke of morele bevoegdheid”. Een bevoegdheid, of het tegenovergestelde, een verbod, wordt toegekend door een persoon of een groep. In het Nederlandse recht spreekt men van een “rechtsbron“. Deze rechtsbron is bijvoorbeeld een wetboek of de mening van de lokale bendeleider. Als beide partijen het eens zijn over de rechtsbron, en de rechtsbron ondubbelzinnig is over de kwestie, is er geen probleem. Zijn beide partijen dat niet, dan is de vraag, welke rechtsbron het sterkste geldt. Over het algemeen is de krachtigste rechtsbron, die van diegene die het hardste kan (laten) meppen (in de praktijk: de Nederlandse en Belgische overheid), of andere, subtielere machtsmiddelen heeft. Zo kan een vrouw, die over het algemeen lichamelijk zwakker  is dan een man, weglopen, klagen of naar een andere man gaan, waardoor de eens zo stoere kerel verandert in een hoopje ellende. Samenvattend kunnen we dus zeggen dat rechten worden toegekend. Hoe sterker de entiteit achter de rechtsbron die het recht toekent, hoe sterker het recht. Je kan zelf wel vinden dat je recht hebt op de fraaie villa van de buren, maar als anderen dat recht niet aan je toekennen, heeft dat geen betekenis.

natuurrecht
Leeuw past natuurrecht toe op zebra.

Natuurwetten en natuurrechten
Dat er natuurwetten bestaan: universele regels die het gedrag van materie, ruimte en tijd bepalen, is duidelijk. Wat de bron voor deze wetten is, is nog een open vraag. Voor gelovigen niet: volgens hen is God in zijn diverse incarnaties (Shiva, Jahweh, Tezcatlipoca, Allah,  Elvis) de bedenker van al deze wetten. Als er natuurwetten bestaan, zo vinden een aantal mensen, dan moet er ook zoiets als natuurrechten bestaan. Immers: de Nederlandse wet kent ook rechten toe aan de onderdanen van Nederland. We zijn allemaal onderworpen aan de natuurwetten, dus moeten er ook universele natuurrechten bestaan. Hier is sprake van de klassieke logische denkfout non sequitur. Immers, als A (het bestaan van rechten), dan B (het bestaan van wetten) dan geldt niet per definitie als B, dan A. Het bestaan van natuurwetten impliceert niet zogeheten natuurrechten.

Natuurrechten van de gelovige
Om dit voor elkaar te krijgen moet je bijvoorbeeld de omweg van een god volgen: de god creëert de natuurwetten en omdat de mens de onderdaan is van God, kent God de mens rechten toe, bijvoorbeeld het recht om niet in de hel te branden als de mens doet wat God wil. Gelovigen doen dat zo. Zo vinden de islamitische strijders van IS bijvoorbeeld op basis van hun geloof, dat ze het door hun god Allah gegeven recht hebben om niet-islamieten te verkrachten en te vermoorden. Je kan hier spreken van een goddelijk recht. Hanteer je geen god, en accepteer je ook geen andere rechtsbronnen, dan is er maar één recht van toepassing, het recht van de sterkste, door Engelstaligen niet voor niets Law of the Jungle genoemd.

BBC – Wonders of Life

Laat een reactie achter / Analyses, Mensheid, Visionaire vragen, Wereld, Wetenschap / Door / 11 mei 2013

De BBC heeft wederom een prachtige documentaire series gemaakt met de titel: Wonders of Life. Een serie waarin filosofie, wetenschap en prachtige natuurbeelden op een inspirerende een leerzame manier met elkaar worden verweven. Met dank aan het vrije internet hieronder de eerste aflevering.

Professor Brian Cox explores the globe to reveal how a few fundamental laws of science gave birth to the most complex and unique feature of the universe – life.

Aanverwante artikelen en informatie: 
-) BBC website – Wonders of Life
-) Eerdere artikelen met BBC documentaires op visionair

De mens als heer der schepping, hier geschilderd door de Vlaamse meester Pieter Brueghel, is in de menselijke geschiedenis een geliefd beeld.

Is de mensheid de kroon op de schepping?

46 reacties / Analyses, Filosofie, Ideeën, Wereld / Door / 16 juli 2012

Wij beschouwen onze eigen soort, Homo sapiens sapiens, doorgaans als de enige aardbewoner die er toe doet. Antropocentrische zelfgenoegzaamheid, zeggen aanhangers van de diepe ecologie. Volgens hen moet er aan de bevoorrechte  positie van de wijze, wijze mens boven de andere diersoorten een einde komen. Is de mens daadwerkelijk belangrijker dan andere soorten op aarde?

Miljoenen soorten
Op aarde komen er ontelbare dier- en plantensoorten voor. Zo zijn er ongeveer 700 000 soorten hogere planten, inclusief de onontdekte soorten. De schepper bleek een buitengewone voorliefde voor kevers en andere kruipers aan de dag te leggen: er bestaan op aarde naar schatting rond de tien miljoen insektensoorten, waarvan er maar een tiende ontdekt is. Ter vergelijking: er bestaan ‘maar’ twee miljoen bacteriesoorten. Althans: voor zover we kunnen inschatten.
Van de gewervelde dieren, rond de zestigduizend soorten, is meer dan de helft vis. Vooral de groep in zoet water levende vissen, slechts 2% van het leefgebied van vissen, kent veel soorten, omdat soortvorming in de allesomvattende wereldoceaan veel lastiger is. Er zijn slechts 5490 soorten zoogdieren, waarvan wij de laatst overgebleven vertegenwoordiger van het geslacht Homo zijn. Vooral door onze eigen schuld overigens. Erg aardig waren we niet voor onze verwanten.

De mens als heer der schepping, hier geschilderd door de Vlaamse meester Pieter Brueghel, is in de menselijke geschiedenis een geliefd beeld.
De mens als heer der schepping, hier geschilderd door de Vlaamse meester Pieter Brueghel, is in de menselijke geschiedenis een geliefd beeld.

Wat maakt een soort waardevol?
Wij mensen hebben de neiging soorten te beoordelen op hun nut of op hun fysieke aantrekkelijkheid. Dit is ook de reden dat het WNF de knuffelgehalte-rijke panda tot symbool heeft gekozen en niet de naakte molrat, die misschien de oplossing voor kanker met zich meedraagt, of de fascinerende degenkrab, die zo uit het Cambrium lijkt te zijn ontsnapt. Om maar niet te spreken over de negen miljoen onontdekte insektensoorten, die bij de gemiddelde mens eerder de kriebels opwekken dan een gevoel van fascinatie of bewondering. Best wel arbitrair dus. Diepe ecologie stelt dat wij antropocentrisch denken. De rest van de aarde heeft waarde op zichzelf, losstaande van het nut voor de mens. Op zich een logisch verdedigbaar standpunt. Wel kan je daar tegen inbrengen dat wij mensen een eigen ecosysteem, de technosfeer en noösfeer, hebben geschapen dat qua complexiteit snel groeit en ook een intrinsieke waarde zou kunnen hebben. Wellicht een idee de mensheid te verhuizen naar een andere planeet, waar ons tokkiegedrag minder schade aanricht? Voor wie lid is van de Kerk van de Diepe Ecologie is er wellicht een uitzondering te maken.

 De acht principes van diepe ecologie

  1. Het gedijen en bloeien van de niet-menselijke wereld op aarde heeft een intrinsieke waarde op zichzelf. Deze waarde is onafhankelijk van het nut van de niet-menselijke wereld voor de mens.
  2. De rijkdom en diversiteit aan levensvormen dragen bij tot het realiseren van deze waarden en zijn ook waardevol op zichzelf.
  3. Mensen hebben niet het recht deze rijkdom en diversiteit te reduceren, behalve dan om vitale menselijke behoeften te vervullen.
  4. Het voortbestaan van de mensheid als soort en de menselijke culturen wordt niet bedreigd door een substantiële afname van de menselijke bevolking. De bloei van niet-menselijk leven vereist een dergelijke afname.
  5. Op dit moment bemoeit de mens zich verregaand met de niet-menselijke wereld en de situatie verslechtert snel.
  6. Hieruit volgt dat de politiek moet veranderen. De nieuwe (groene) politiek beïnvloedt elementaire economische, technologische en ideologische structuren. Als gevolg zal de toekomstige samenleving radicaal verschillen van de huidige.
  7. De ideologische verandering is vooral het gaan waarderen van kwaliteit van leven (wonen in situaties met inherente waarde) dan streven naar een steeds hogere levensstandaard. Er zal een duidelijk ontwikkeld bewustzijn zijn van het verschil tussen groot en groots.
  8. Zij die het eens zijn met de voorgaande zeven punten hebben de plicht de nodige veranderingen direct of indirect proberen te implementeren.

Lees ook:
Wat als de aarde genoeg van ons heeft?
‘Mensheid moet uitsterven’
Gaia of Medea?

Ecodorpen en Permacultuur

6 reacties / Ideeën, Mensheid, Visionair leven / Door / 23 mei 2012

In deze documentaire worden een aantal mensen uit een ecodorp in Brazilië geïnterviewd. Ze leggen uit waarom ze ermee zijn begonnen, wat ze er in aantrekt en hoe goed het tot nu toe bevalt. Wat hebben we uiteindelijk als mensen echt nodig? Deze mensen hebben besloten dat door zich te gezamenlijk te verenigen in een ecodorp ze een leuker leven kunnen hebben dan om nog langer mee te blijven doen aan de Ratrace.

Ecovillages and Permaculture: a reference model for sustainable consumption?
 

Veel ecodorpen zijn lid van het Global Ecovillage Network. Voor informatie over ecodorpen en om er eentje in je eigen buurt te vinden kun je kijken op http://gen-europe.org/home/index.htm In hoeverre is geluk en tevredenheid mogelijk door gewoon je behoeften en consumptie naar beneden te schroeven zoals een man in dit interview oppert?

Verwante artikelen:
-) Permacultuur, ontwerpen met de natuur (pdf)
-) The Global Gardener
-) Permacultuur, voorbeelden en inspiratie
-) Eetbare Groene Woestijnen met Permacultuur
-) Groen Goud
-) De Eetbare Bostuin
-) Het leven is simpel volgens Thaise Boer
-) Raamtuinieren
-) Moestuinieren 2.0
-) De Kruidenspiraal
-) Nederlandtalige eetbare planten en paddenstoelen database
-) Engelse Plants for a Future database
-) Ruil je eigen eetbare planten bij elkaar

Grote vuren vernietigen jonge zaailingen van bomen, die anders de savanne in een oerwoud veranderen.

Regenwoud kan door kleine klimaatverandering al compleet verdwijnen

Laat een reactie achter / Wereld, Wetenschap / Door / 14 oktober 2011

Uit Wagenings onderzoek blijkt, dat er maar drie stabiele vegetatietoestanden zijn: oerwoud, savanne, met 20% bomen, en boomloze vlakte, met ongeveer vijf procent bomen. Slechts een kleine verandering in regenval is al voldoende om de ene categorie in de andere te veranderen. Zal door minder regenval zo het Amazoneregenwoud totaal verdwijnen?

Grote vuren vernietigen jonge zaailingen van bomen, die anders de savanne in een oerwoud veranderen.
Grote vuren vernietigen jonge zaailingen van bomen, die anders de savanne in een oerwoud veranderen.

Uit het onderzoek[1], gebaseerd op satellietdata van NASA waarbij bossen, savannes en boomloze vlakten werden bestudeerd,  blijkt dat er drie “attractors” in de verdeling tussen bos en vlakte zijn, dat wil zeggen, punten waar alle ecosystemen heen lijken te bewegen. Tussenliggende situaties komen nauwelijks voor. Deze komen ruwweg overeen met die van een oerwoud met tachtig procent of meer bomen, savanne met 20% bomen en de boomloze vlakte. Hiervoor werd gedacht dat deze veranderingen geleidelijk plaatsvinden.

Een weelderig regenwoud bescherrmt zichzelf tegen brand door het klimaat vochtiger te maken. Op kleinere schaal verhinderen de sappige bladeren en loten vuur.
Een weelderig regenwoud beschermt zichzelf tegen brand door het klimaat vochtiger te maken. Op kleinere schaal verhinderen de sappige bladeren en loten vuur.

In een soortgelijk Amerikaans/Zuid Afrikaans onderzoek, ook in Science gepubliceerd[2], vond een groep onderzoekers dat het percentage bomen over het algemeen afhangt van regenval en seizoensveranderingen. In gebieden waar de regenval voor tropische begrippen gemiddeld is (1000-2500 mm per jaar) en seizoensveranderingen mild zijn, bleek echter vuur de belangrijkste factor die bepaalde of bos, savanne of boomloze vlakte domineren. Als meer dan vijfenveertig procent van het land bedekt is met bomen, werkt dit remmend op branden. Onder de veertig procent grijpen branden snel om zich heen en leggen de bossen in de as. Bij de studie werden satellietbeelden geraadpleegd van NASA’s Aqua and Terra satellieten, die vegetatietype en bedekkingsgraad vaststellen d.m.v. MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer) instrumenten. Beide groepen concentreerden zich vooral op gebieden waar de mens relatief de minste impact heeft gehad, zoals subtropische en tropische delen van Australië, Zuid-Amerika en Afrika.

Al eerder werd vastgesteld dat deze snelle veranderingen op lokale schaal voorkwamen, maar met behulp van dit wereldwijde overzicht is nu gebleken dat dit verschijnsel de regel is. Vuren blijken hier de regelende factor te zijn. Slecht nieuws voor de broeikasaanhangers, die er bij hun berekeningen van uitgingen dat veranderingen geleidelijk plaatsvinden. Zij kunnen dus weer terug naar hun rekenmodel, waarin deze plotselinge omslag opgenomen moet worden.Als bijvoorbeeld blijkt dat door hogere temperaturen hogere neerslagcijfers ontstaan, betekent dit dat er een snelle uitbreiding van de regenwouden komt en dus ook meer opname van kooldioxide.

Ook betekent dit dat landen als Brazilië nu letterlijk met vuur spelen. Het is al langer bekend dat regenwouden zichzelf enigszins in stand houden door hun hoge verdamping, waardoor meer neerslag valt. Als het grootste deel van het Amazone-regenwoud wordt omgekapt, zou wel eens een onomkeerbare kettingreactie op kunnen treden met nogal akelige gevolgen voor het klimaat in Brazilië. Hirota en haar team werken nu aan een overzicht van gebieden die dicht tegen het omslagpunt aan zitten. Hier kan dan uiteraard maar beter gestopt worden met kappen. Of gewassen als oliepalm, caringa of andere boomgewassen worden geplant in plaats van Monsanto-soja. Dat laatste is toch al een uitstekend idee.

Bronnen
1. Marina Hirota,Milena Holmgren,Egbert H. Van Nes,Marten Scheffer, Global Resilience of Tropical Forest and Savanna to Critical Transitions, Science (2011)
2. A. Carla Staver,Sally Archibald,Simon A. Levin,The Global Extent and Determinants of Savanna and Forest as Alternative Biome States, Science (2011)
3. Forest and savanna can switch quickly, Physorg.com (2011)