Op dit moment is, dankzij het Angelsaksisch georiënteerde bedrijvenrecht, een manager van een rechtspersoon alleen strafbaar als hij niet maximaal winst voor de aandeelhouders maakt. Het resultaat: enkele schokkende gevallen van misdadig gedrag door personeel van multinationals, waarbij de verantwoordelijken vrijuit gaan. Dit is volledig onacceptabel.
De inheemse Maya-bevolking in Guatemala lijdt al decennia onder bruut geweld van leger en multinationals. Bron: Avaaz.org
Rechtspersoon: kunstmatige levensvorm met psychopate persoonlijkheid
We beschreven het al in een eerder artikel: eind negentiende eeuw ontstond een kunstmatige levensvorm op aarde, de corporatie genaamd. Deze levensvorm kent, dankzij een juridische uitspraak van een Amerikaanse rechter tegen Harry Ford, een uitgesproken psychopate persoonlijkheid. Managers van rechtspersonen hebben namelijk de plicht om de winsten voor de aandeelhouders maximaal op te krikken. Omdat er verder geen regels zijn gesteld betekent dit: ten koste van alles. Werknemers zijn namelijk vrijgesteld van vervolging voor alles wat ze doen in opdracht van hun bedrijf, zolang ze maar geen fraude of direct strafbare handelingen, zoals moord, plegen. Het gevolg is dat het bedrijf waarvoor ze werken nietsontziend te werk gaat en de gevolgen afwentelt op de rest van de maatschappij.
Winst boven alles
Dus als het voor een multinational winstgevend is om een verbod op vervuiling aan de laars te lappen, omdat de winst hoger is dan de boete, zullen managers dat doen, anders zijn ze strafbaar. Het gevolg: Amerikaanse, en ook steeds meer Europese, multinationals overtreden de regels massaal en betalen de (vaak lachwekkend lage) boetes. Tegenstanders worden kapotgeprocedeerd. In het ergste geval (zoals het geval-Philip Morris, waarbij deze tabaksfabrikant tientallen jaren lang onderzoek onder de pet hield waaruit bleek dat roken dodelijk is), krijgt een multinational een zware boete, maar gaan nog steeds de verantwoordelijke managers vrijuit. Ondanks dat ze verantwoordelijk zijn voor de afschuwelijke dood van honderdduizenden rokers.
Bestuur hoofdelijk aansprakelijk stellen: een goed idee
Deze morgen ontving schrijver dezes een mail van actienetwerk Avaaz.org waarin het geval wordt beschreven van een Canadees mijnbouwbedrijf, Hudbay Minerals, dat de bedrijfsveiligheidsdienst opdracht gaf om in Guatemala de bevolking van enkele Maya-dorpen van hun land af te meppen. Hierbij werden er elf vrouwen verkracht, een dorpsleider vermoord en raakte een jonge man verlamd. Meer informatie over de Hudbay-zaak hier. Activisten willen nu Hudbay Minerals voor de rechter slepen in Canada. Uiteraard probeert dit bedrijf nu de rechtzaak te laten verplaatsen naar Guatemala, waar de corrupte rechtbanken eenvoudig omgekocht kunnen worden. Als groot bedrijf heeft Hudbay Minerals miljoenen ter beschikking om de beste advocaten in te huren en rechtszaken eindeloos te rekken, tot de tegenstanders door geldgebrek de handdoek in de ring moeten gooien. Zelfs als het bedrijf schuldig wordt bevonden, zal het enige resultaat zijn dat het bedrijf een hoge boete krijgt opgelegd en de verantwoordelijke managers vrijuit gaan.
Daarom is het van belang dat de wet wordt veranderd. Allen die opdracht geven om misdaden te plegen, alsmede hen die die misdaden plegen, dienen persoonlijk aansprakelijk te worden gesteld. Bedrijven die willens en wetens de wet keer op keer overtreden, moeten op grond van art. 14o W.v.S. worden ontbonden als misdadige organisatie en hun bestuurders en werknemers (voorzover betrokken) vervolgd wegens deelname aan een criminele organisatie. Ook moeten ze voor de duur van twintig jaar een beroepsverbod opgelegd krijgen. Alleen door een dergelijke harde aanpak zal dit soort gewetenloze gedrag stoppen.
Ik verbaas me al een paar jaar over het ‘feit’ dat er in Nederland een cultuur heerst waarin het niet gewenst is dat iemand zomaar even boven het maaiveld uit gaat lopen steken. Als je dat als doet, dan moet je het op zijn minst compenseren met bescheidenheid, nuchterheid en zelfspot. Wordt je een bekende Nederlander (BNer), dan houdt dat automatisch in dat de spot met je gedreven wordt. Tenminste: die kans is erg groot.
Bescheidenheid als nuttig middel om afgunst te voorkomen Gelukkig is ‘boven het maaiveld uitsteken’ een soort gezegde wat meerdere elementen heeft. Ik benoem er twee.
Ten eerste gaat het om egotripperij, die het gevolg kan zijn als de zaken gedurende een periode erg goed lopen en wat de nodige status en welstand met zich meebrengt. Een attitude die dan kan ontstaan is die van ‘kijk mij eens vreselijk succesvol zijn’. Hier hebben mensen moeite mee en vaak wordt er dan ook lacherig over gedaan. Aangezien succes tijdelijk kan zijn is hier ook iets voor te zeggen. Ook afgunst is een emotie die een succesvol iemand bij veel mensen oproept, omdat de welstand vaak simpelweg niet haalbaar is voor de ander.
Het gaat hier dus om bescheidenheid, wat z’n oorsprong uit het Calvinisme schijnt te hebben. We kennen allemaal wel het gezegde ‘doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’. Loop niet te veel te koop met je succes, want dat is niet leuk voor anderen die minder succesvol zijn.
‘Niet boven het maaiveld uitsteken’ als dwangbuis voor innovatieve visionairen
Ten tweede is er een element van toepassing dat wel degelijk heel serieus moet worden genomen van mensen die boven het maaiveld uitsteken, al dan niet bewust. Want: zij zien of bedenken vaak dingen die het leven, de maatschappij, het gezin, het bedrijf etc. beter (kunnen) maken. Het zijn mensen die kansen zien en van zichzelf – dus vanuit hun hart – zo gedreven zijn dat ze eigenlijk niet anders kunnen dan met een idee aan de slag gaan. Maar daarvoor moet je jezelf dus kenbaar maken en vaak de discussie aangaan; ook met mensen die zogenaamd ‘boven’ je staan. En dat is vaak niet bepaald ‘normaal doen’.
Creatieve innovators van zeer groot belang voor het succes van de groep
Het grote verschil tussen beide aspecten – bescheidenheid en verbetering – is het onderscheid tussen individueel succes en succes voor het collectief.
Als iemand namelijk het voortouw neemt om een bedrijf – groep samenwerkende individuen – beter te laten presteren, dan is dat goed voor meerdere mensen. Zo noem ik in ieder geval de continuïteit van een bedrijf en ook mogelijk uitbreiding en daarmee werkgelegenheid.
Her- en erkenning, plus begeleiding, van visionaire innovators hard nodig
Ik vind dat mensen met deze capaciteiten – oftewel talent – tijdig herkend moeten worden, erkend moeten worden, de ruimte moeten krijgen om vrijuit te mogen spreken (bij de juiste personen) en ook beschermd moeten worden tegen mensen met de nodige aanleg voor afgunst. Hier hoort ook voorlichting bij over het niet al te veel naast de schoenen lopen, dus zelfbescherming.
Dit is dus de stelling, ik ben benieuwd wat jullie er van vinden en of jullie het herkennen.
Liefde blijkt in werkelijkheid vaak een synoniem te zijn voor lust. Zowel mannen als vrouwen hebben de neiging een partner te zien als een soort consumptieartikel, dat aan strenge eisen moet voldoen. Waar komt het ideaal van romantische liefde vandaan, en is romantische liefde achterhaald in een tijd waarin tienduizenden potentiële partners vaak slechts een muisklik weg liggen?
Het beroemdste monument van India is in opdracht van sjah Jahan gebouwd uit liefdesverdriet.
Eén op een als bron van romantische liefde
Er zijn ongeveer evenveel mannen als vrouwen. Dat heeft te maken met genetica: als het aantal van één van de geslachten teveel af zou wijken van de 50% (bijvoorbeeld door een overschot aan vrouwen), betekent dit dat genen die juist voor het omgekeerde effect zorgen (hier: een overschot aan mannen) zich sneller gaan verspreiden. Immers: dat gen krijgt zo meer kansen op nakomelingen. Hierdoor blijft de sexeratio altijd rond dit getal hangen. Maatschappelijk gezien zijn monogame samenlevingen daarom stabieler: er vormen zich geen grote groepen ontevreden ongehuwden.
In vrijwel alle moderne samenlevingen leven mannen en vrouwen in monogame relaties. Hierdoor zijn er maar relatief weinig alleenstaanden. Vroeger, toen oorlogszuchtige samenlevingen de regel waren, kwam polygamie meer voor (veel ongehuwde jonge mannen sneuvelden, daardoor ontstond een overschot aan vrouwen) maar ook in bijvoorbeeld islamitische samenlevingen, waar polygamie sociaal is geaccepteerd, leven verreweg de meeste mensen monogaam.
Er zijn overigens enkele uitzonderingen. In het West-Afrikaanse land Senegal, bijvoorbeeld, is bijna de helft van de vrouwen bijvrouw. Het gevolg: een op de vijf mannen is gedwongen ongehuwd. Tot nu toe ging het goed omdat er veel minder oudere mannen dan jonge mannen zijn en mannen pas op oudere leefijd trouwden. Echter: ook in Senegal vergrijst de bevolking, zodat dit een probleem wordt. In polygame culturen worden vrouwen gezien als bezit en niet als object van romantische gevoelens. Aan de andere kant worden vrouwen zo veel schaarser, waardoor de hoofdse liefde als begrip in de voor-islamitische Arabiasche wereld kon ontstaan.
Je geliefde veroveren
Ik denk dat het geheim is dat je iedere dag dat je geliefde zich aan je geeft moet zien voor wat het is: niet vanzelfsprekend, maar een kostbaar geschenk van je geliefde aan jou. Elke dag moet je haar (of hem) laten voelen wat ze voor je betekent. Elke dag dat je elkaar in de ogen kijkt en in elkaar opgaat is een nieuwe dag dat de zon opgaat in jullie leven. Zoiets wil je niet meemaken met zomaar iemand, maar alleen met iemand die heel bijzonder is en waar je voor geknokt hebt.
Romantische liefde tegenover seks als consumptieartikel
In de traditioneel-christelijke en hindoecultuur is de cultus van romantische liefde dan ook veel sterker dan hier in het hedendaagse Europa. In India bestaat ook het geloof van voorbestemd zijn voor elkaar, waardoor al voor de geboorte is vastgelegd dat twee personen met elkaar trouwen. Ik denk dat veel complicten en ontevredenheid het gevolg zijn van het te snel ontevreden zijn met elkaar aan de ene kant, en aan de andere kant afgaan op oppervlakkige kenmerken als uiterlijk. Er is veel te zeggen voor de regels in veel godsdiensten om niet lichtvaardig om te springen met seks en dit alleen te bewaren voor een heel bijzonder persoon.
Romantisch verlangen als inspiratie voor grootheid Kunstenaars en schrijvers als Petrarca, Michelangelo en Macchiavelli hadden alle hun vrouwelijke (of in het geval van Da Vinci: mannelijke) muze. Er is veel te zeggen voor de stelling dat de hele abstracte wereld van de geest een bijproduct is van seksuele competitie, die mannen dwingt zich tot het uiterste in te spannen om indruk te maken en zo status te vergaren. Vrouwen worden meer om inhoudelijke redenen getrokken. Is juist een absurde notie als romantische liefde niet nodig om ons mensen uit het miezerige dagelijkse bestaan op te heffen en zichzelf en anderen verre te doen overtreffen?
In het vorige artikel hebben we gezien hoe volgens de Amerikanen Brynjolfsson en McAfee de oprukkende technologie steeds meer mensen werkloos maakt en de rijkdom concentreert in de handen van enkelingen. De mens wordt economisch gezien steeds meer overbodig. Is er nog hoop? In dit tweede deel gaan we in op de mogelijke oplossingen.
Techniek biedt zeer veel extra mogelijkheden
In het vorige artikel beschreven we wat volgens Brynjolfsson en McAfee de werkelijke oorzaak is van de structureel hogere werkloosheid: de techniek maakt sneller banen overbodig dan nieuwe banen verzonnen kunnen worden. Toch, ondanks dit sombere verhaal, heeft de oprukkende techniek ons leven verlengd, gemakkelijker en prettiger gemaakt, dit over de hele linie. Dingen die nog geen dertig jaar geleden een onbetaalbare luxe waren, denk aan mobiele telefoons, zijn nu voor een grijpstuiver te koop. En brengen ook weer groei met zich mee. Zo is vis nu goedkoper geworden in de Indiase deelstaat Kerala en ontvangen tegelijkertijd de vissers een betere prijs. De reden: met hun mobieltjes kunnen ze informeren bij elke haven de visprijs het hoogste is, zodat er geen vistekorten en onverkoopbare vis meer is.
Overleven in een wereld waarin machines slimmer zijn dan wij: teamplay
We herinneren ons allemaal het dramatische moment in 1997, dat de heersende schaakkampioen Gary Kasparov van het bord werd geveegd door de IBM-computer Deep Blue. Al slaagden Kasparov en zijn opvolgers er in om de computers nog een paar keer te verslaan, sinds 2005 en 2006 worden de overwinningen van computers tegen menselijke tegenstanders steeds vernietigender. Toch zijn de sterkste schaakspelers op dit moment geen computers. Het zijn mensen, die worden ondersteund door computers. De menselijke spelers zijn vaak slechts middelmtig goed in schaken, maar kennen precies de sterke en zwakke punten van hun machines. Zo kunnen ze die het slimste inzetten en zo de overwinning in de wacht slepen.
Een eenvoudig wiskundig sommetje
De exponentiële functie neemt inderdaad in duizelingwekkend tempo toe. Toch bestaat er een functie die nog sneller toeneemt: n!, de faculteit. 52! bijvoorbeeld, gelijk aan 52 x 51 x … x 2 x 1, is ongeveer gelijk aan 8 * 1067. Dit enorme getal, een honderdste van de totale energieinhoud van het universum (uitgedrukt in joules), stelt 252, een getal met “slechts” zestien cijfers, totaal in de schaduw.
De faculteitsfunctie wordt gebruikt in de kansrekening. In feite geeft de faculteit weer op hoeveel verschillende manieren dingen kunnen worden gecombineerd. Die dingen zijn in dit geval technieken. Hoe sneller de techniek toeneemt, hoe meer mogelijkheden om technieken met elkaar te combineren. Gouden kansen dus voor creatieve entrepreneurs die technische nieuwtjes bijhouden en hun kennis aan elkaar knopen. Voor iedereen is er wel een niche te vinden. Daarvoor moeten de burgers natuurlijk wel voldoende opgeleid zijn.
In hun ongeveer 100 pagina's tellende boekje geven de twee auteurs vaak opmerkelijk Nederlandse oplossingen.
Onderwijs moet beter Ons onderwijs is net als in de VS hopeloos inadequaat. Op de scholen van vandaag leren kinderen vooral dingen af. Creatief nadenken, rondlopen als ze zich onrustig voelen. Daar komt nog bij, dat leerlingen steeds slechter scoren op de twee nuttigste basisvakken, taal en rekenen. Deze worden vervangen door modieuze oprispingen van onderwijsambtenaren, die met voortdurend nieuwe regelgeving leraren van het werk houden. Wat de machtige onderwijsvakbonden uiteraard prima vinden, zo is er meer te overleggen en komt er meer ‘werk’. Een gevolg is dat het zogeheten Flynn-effect, de voortdurende stijging van de intelligentiescores per generatie, in Nederland en andere landen zoals Denemarken tot staan is gekomen.
De auteurs bevelen aan meer te investeren in onderwijs en leraren beter te betalen, om zo betere docenten aan te trekken. We hebben reeds gezien dat het niet zozeer de lage lonen, maar de nachtmerrieachtige onderwijsbureaucratie die in de VS even erg is als hier, is die getalenteerde mensen afschrikt. Hun andere adviezen zijn beter: leerlingen langere tijd lesgeven, incompetente leraren ontslaan, leraren belonen naar prestatie en proefwerken/examens door een onafhankelijke instantie af laten nemen. Ook moeten alleen hooggeschoolde immigranten worden toegelaten. Dit kan je m.i. aanvullen met meer afstandsonderwijs via websites als de Khan Academy, waar al tienduizenden leerlingen met wiskundeproblemen baat bij hebben. Ook zal het rampzalige plan om de studiebeurs af te schaffen van tafel moeten. Dan maar een bankje extra failliet.
Geef startende ondernemers vrij baan
De auteurs bevelen aan om ondernemerschap een vast onderdeel te maken van elke hogere schoolopleiding en om, net als in Canada, visa voor startende ondernemers in te voeren. Ook moeten bureaucratische hordes voor startende ondernemers worden afgeschaft. In Nederland is dit laatste al tien jaar geleden gebeurd. Interessanter is hun idee om standaard templates voor bedrijven te ontwikkelen, een soort draaiboek, zodat iemand met een goed idee niet het wiel opnieuw hoeft uit te vinden.
Investeren in infrastructuur en wetenschappelijk onderzoek
Decennia van neoliberaal beleid hebben er toe geleid dat veel bruggen in de VS op instorten staan. Ook moeten communicatienetwerken sterk worden gemoderniseerd. Dit gebeurt overigens in Nederland al. Wetenschappelijk onderzoek, vooral in basisdisciplines, is op termijn de winstgevendste menselijke activiteit denkbaar.
De bijl in contraproductieve regels, subsidies en belastingen Het moet volgens de auteurs makkelijker worden om mensen aan te nemen en te ontslaan. Ontslagbescherming werkt volgens hen contraproductief. Hier kan je overigens vraagtekens bij stellen: werknemers gaan zich indekken, bijvoorbeeld door fouten in te bouwen die actief worden als de werknemer ontslagen wordt. Het gevolg is de paranoïde bedrijfscultuur in veel Amerikaanse bedrijven: als iemand wordt ontslagen wordt hij direct onder escorte het bedrijf uitgebonjourd.
Niet echt een klimaat voor de opbloei van innovatie ons inziens. Wel een goede suggestie is om nieuwe bedrijfstakken niet meteen kapot te reguleren. Een wild-west fase laat zien waar de misstanden zitten en daarop kan dan gerichte wetgeving worden ingevoerd.
Ook moet het fiscaal aantrekkelijker worden om mensen in te huren in plaats van machines. In de VS is net als in Nederland de inkomstenbelasting en loonbelasting de grootste inkomstenbron voor de overheid. Er zijn betere melkkoeien: energiebelasting, erfbelasting en belasting op financiële transacties bijvoorbeeld. De enorme, verkapte subsidies voor de parasitaire financiële sector moeten onmiddelijk afgeschaft worden, stellen de auteurs geheel terecht. In de VS kent men net als hier de hypotheekrenteaftrek, waardoor er teveel kapitaal in huizen zit in plaats van in productieve bedrijven. Afschaffen, stellen de auteurs opnieuw volkomen terecht.
Ook een zeer goede suggestie is het flink kortwieken van de patentindustrie. Op dit moment worden niet te vermijden patenten als wapens gebruikt om concurrenten mee kapot te procederen of als afschrikwekkend middel, spottend mutual assured destruction genoemd. Patenttrollen persen bedrijven uit. Kleine bedrijven zonder rijk patentenarsenaal komen er niet meer tussen, de reden dat in de VS nauwelijks meer softwarestartups actief zijn. Gelukkig heeft burgeractivisme voorkomen dat deze verstikkende softwarepatenten ook in Europa worden ingevoerd. Ook moet volgens de auteurs de bescherming voor intellectueel eigendom flink worden ingeperkt. Muziekbedrijven verdienen nu bijvoorbeeld miljarden met het uitmelken van al tientallen jaren dode artiesten. Die termijn moet flink terug, bevelen ze aan.
Ook bevelen de auteurs aan om sociale voorzieningen los te koppelen van de werkgever, bijvoorbeeld door het Nederlandse ziektekostensysteem over te nemen. In de VS betekent werkloosheid vaak ook dat de werknemer is overgeleverd aan de peperdure Amerikaanse gezondheidszorg. Peperduur, want artsen moeten zich verzekeren tegen de volkomen op hol geslagen letselschadesector.
Bron Race Against The Machine: How the Digital Revolution is Accelerating Innovation, Driving Productivity, and Irreversibly Transforming Employment and the Economy, ISBN-13: 978-0984725113
Zaken als hordes beleidsambtenaren, ingewikkelde financiële constructies en zeer gespecialiseerde dienstverlening zijn alleen mogelijk door de overvloedige, makkelijk winbare fossiele energie. Valt die terug, dan is een crisis – met als gevolg een terugval naar een eenvoudiger maatschappij – onafwendbaar, aldus de Amerikaanse politicoloog Thomas Homer-Dixon in zijn beroemde boek The Upside of Down. Heeft hij gelijk?
‘West-Romeinse Rijk stortte in elkaar door energietekort’
Na eeuwen van expansie stabiliseerde het Romeinse Rijk rond 200 nC. De grenzen bleven hierna in grote lijnen ongewijzigd. Toch stortte het rijk in 476 totaal in. De laatste Romeinse keizer werd door de barbaarse krijgsheer Odoaker afgezet. Historici bakkeleien al eeuwen over de werkelijke oorzaak achter het inzakken van het rijk. Opmerkelijk genoeg begroetten de onderdanen van de Romeinen de barbaarse invallers namelijk als bevrijders. De reden: de wurgende belastingen en de teruglopende productie uit de landbouw. Steeds onvruchtbaarder gronden werden in gebruik genomen, waarna erosie zijn vernietigende effect op de bodem had. Het gevolg: elke boer kon steeds minder ambtenaren en soldaten onderhouden. De complexe bestuursstructuur van het Romeinse Rijk werd een waterhoofd, dat alleen door extreem hoge belastingen te onderhouden was.
Na de ineenstorting van het Romeinse Rijk vormde het oude amfitheater van Nîmes het nieuwe dorp.
De barbaren brachten een eenvoudige regeervorm die maar weinig overhead vergde. De steden liepen leeg. De bevolking van het middeleeuwse Nîmes kon met gemak in het Romeinse amfitheater wonen en deed dat ook. Rome, ooit een miljoenenstad, bereikte in de twaalfde eeuw een inwonertal van rond de tienduizend.
De gevolgen van energietekort
Ook nu bereiken we een dergelijk keerpunt, aldus Homer-Dixon. Boeren kunnen in hun eentje tientallen hectares bewerken en het voedsel voor honderden mensen produceren, door krachtige, maar energieslurpende landbouwmachines en door kunstmest, eveneens gewonnen met energievretende processen. Tot nu toe konden we ons dit veroorloven door de makkelijk te winnen fossiele brandstoffen. Er was in het verleden maar één vat aardolie nodig om honderd vaten te winnen. Nu is dat gedaald tot tien vaten. De zeer vervuilende teerzandolie, nu gezien als grote redding, levert per geïnvesteerd vat maar twee vaten olie op. Het gevolg: er moet heel veel werk worden verricht om energie te winnen, waardoor er weinig hulpbronnen overblijven voor andere dingen, zoals advocaten, huisstijlveranderingsbegeleiders en fnanciële goochelaars. Met de grote kantoren op Wall Street en de evenknieën in andere landen zal dan hetzelfde gebeuren als met de Romeinse metropolen: ze zullen leeglopen. Ook zal voedsel veel duurder worden. Voor de armsten zal dit niet meer te betalen zijn. Op dit moment geven de armsten in Nederland ongeveer vijftien tot twintig procent van hun inkomen aan voedsel uit, dat kan verdubbelen of meer. De situatie in overbevolkte onderontwikkelde landen is nog veel vervelender. Daar balanceren de armen nu al op de rand van de afgrond.
De EREOI (eenheden energieopbrengst per geïnvesteerde eenheid energie) van verschillende Amerikaanse energiebronnen in 2010. Zonnepanelen scoren nu aanmerkelijk gunstiger dan toen.
Blijft het energietekort permanent?
Zoals bekend bij onze lezers hebben we op Visionair.nl doorgaans een wat optimistischer kijk. Zo ook hier; dit met reden. Er zijn nu namelijk al alternatieve energievormen die een hogere EROEI (energy return on energy invested) hebben dan fossiele brandstoffen. Waterkracht, bijvoorbeeld, levert in de VS honderd maal zoveel energie op als er in is gestopt. We kunnen niet net als de Romeinen onze toevlucht zoeken tot oorlogen om aan slaven of energie te komen, de Irak-oorlog bleek een miskleun van duizend miljard dollar, dus zijn we wel gedwongen technisch vernuft in te zetten.
Dit lukt nu ook heel aardig. Op dit moment komen er zwermen getalenteerde wetenschappers en technici uit landen die een halve eeuw geleden tranentrekkers op televisie waren. De meesten van hen werken nu aan fundamenteel onderzoek en technieken, onder andere om meer energie te persen uit zon, water en wind. Zonnepanelen zijn nog nooit zo voordelig geweest als nu en kenden nog nooit zo’n hoge EREOI. We verwachten een enorme Kondratieff golf in de komende decennia als duurzame energiebronnen definitief de plaats in gaan nemen van fossiel en ons vervoer, machines en onze infrastructuur hierop aangepast moeten worden. Helaas hebben we ten opzichte van jonge groeilanden een remmende voorsprong. Waarschijnlijk brengen oude olieraffinaderijen en boorplatforms echter wel heel veel op als scrap metal.
Brutalen hebben de halve wereld, zegt een bekend Nederlands spreekwoord. Hoewel lang niet alle extroverten brutaal zijn, bepalen ze wel voor een groot deel wat er in de wereld gebeurt. Is een meer introverte kijk op de wereld beter?
Introvert en extravert
Eén van de belangrijkste persoonlijke eigenschappen is de mate van extraversie (of introversie). Al de oude Grieken beschreven dit onderscheid in karakter.
Meer extraverte mensen zijn naar buiten gericht en halen hun energie vooral uit sociale activiteiten. Introverte mensen zijn naar binnen gericht en letten meer op details. Ze halen hun energie uit rustig, ongestoord bezig zijn.
In Japan staat introversie hoog in aanzien. Veel aandacht voor detail, zoals hier bij de theeceremonie dus.
Aangeboren verschillen
Recent neurologisch onderzoek, onder meer van de overleden psycholoog Eysenck, wijst uit dat de hersenen van extraverte en introverte mensen verschillen. Extraverte mensen zijn minder gevoelig voor prikkels en zoeken daarom extra prikkels. Het zenuwstelsel van introverte mensen zijn gevoeliger en vermijden daarom prikkels.
Introverten en extraverten denken ook anders. Introverten hebben meer de neiging zich op één ding toe te leggen, terwijl extraverten veelzijdiger zijn. Introversie cq. extraversie zijn in principe aangeboren, hoewel ingrijpende gebeurtenissen er toe kunnen leiden dat een extravert in een introvert verandert – of andersom. Zo was Franciscus van Assisi een feestnummer tot hij bij een gewapende schermutseling met een vijandige stad gevangen werd genomen en voor vele maanden in een kerker werd opgesloten. Hier veranderde hij in een religieus, eenzelvig man die de bekende kloosterorde van de Franciscanen stichtte.
Meer culturele waardering voor extravert gedrag
In Nederland en de Angelsaksische landen (in veel mindere mate in België en Centraal Europa) is er grote waardering voor mensen die stereotiep extravert of – vooral – middelmatig gedrag vertonen. De ondernemer en ondernemend denken en wereldreizigers worden door diverse media de hemel in geprezen. Typisch introverte bezigheden als verzamelen, uitblinken in een specialisme, honkvastheid of verlegenheid worden al gauw gezien als saai, burgerlijk, gestoord en een reden om er een etiket als ‘autist’, ’teruggetrokken’ of ‘gedragsgestoord’ op te plakken.
Much ado about nothing
Wie naar de nationale treurbuis kijkt ziet dat de oppervlakkigheid overheerst. De populairste programma’s zijn shows waarin amateurzangertjes hun kunsten vertonen, het liefst niet met teveel talent.
Ook schreeuwerige relnichten scoren goed. Inhoud is niet belangrijk, zolang er maar gelachen kan worden.
Ook het onderwijs, zoals de ooit hoog aangeschreven MBO en HBO technische opleidingen, is getroffen door een bijbelse plaag van verandermanagers die in het kader van het Nieuwe Leren extraverte vaardigheden (naast uiteraard de nodige vaardigheden in papierwerk en leuteren) pushen.
Leeghoofdigheid leidt tot peak fantasy en failliet
De gevolgen laten zich raden. Een land vol verkopers en praatjesmakers, maar niemand die iets uitvindt of ontwikkelt om te verkopen. Een land waarin de gemiddelde burger tot over zijn oren in de schulden zit, maar wereldkampioen in het geld heen en weer schuiven. Geen wonder dat de meesten zich bezig houden met elkaar aan het werk te houden of noodzakelijke technieken uit China te importeren. Op wereldschaal zien we dat hyperextraverten geld uit niets maken en het voortdurend rondpompen. Schijnwelvaart dus, gefinancierd door steeds hogere schulden. Schulden die een voorzichtige introvert niet snel zou maken.
Is introversie de redding?
Inderdaad zien we dat introverte oplossingen voor problemen steeds populairder worden, domweg omdat snelle, oppervlakkige remedies niet meer werken. Niet de volgende imagocampagne, maar inhoudelijke documentaires die echt tot de bodem van problemen gaan, zoals Zeitgeist. Geen megalomane globalisering, maar piepers uit eigen tuin.
Maar… deugt extraversie echt niet?
Integendeel. Inspirerende extraverten kunnen een revolutie in gang zetten. Als er tenminste een coherent gedachtengoed bestaat om die revolutie te dragen. Ook komen extraverte mensen door hun veelzijdigheid vaak op verrassende ideeën. Zolang ze maar niet oppervlakkig zijn.
In Nederland wordt rond de twee procent van alles wat we verdienen besteed aan wetenschappelijk onderzoek. Dit moet minimaal verdubbeld. Dan maar bezuinigen op enkele hierna te noemen volkomen zinloze activiteiten. Het overeind houden van de parasitaire bankensector bijvoorbeeld.
Nederland scoort maar matigjes in internationale statistieken qua wetenschappelijk onderzoek. Dat vertaalt zich in een miezerige economische groei.
Geschiedenis bewijst: wetenschap is de enige effectieve bron voor een beter leven
Anno 2011 leven er meer mensen op aarde met een hogere welvaart dan ooit tevoren in de geschiedenis van de mensheid. Een haast onwerkelijke prestatie. Er is maar één reden waarom we het zo goed doen vergeleken met onze voorgangers. Die is onze toegenomen kennis van wetenschap en techniek. In de vroege middeleeuwen had nog niemand van aardolie gehoord, behalve dat het een nuttig goedje was om lampen mee te vullen en kieren mee te dichten. Mensen stierven als vliegen aan nu makkelijk te behandelen ziekten als de pest en cholera en hongersnoden waren meer de regel dan de uitzondering.
Meer wetenschap = meer rijkdom
Van alle menselijke activiteiten, variërend van oorlog tot religie, is er maar één activiteit die zijn nut meer dan bewezen heeft: het beoefenen van wetenschap en het ontwikkelen van techniek. Toch, opmerkelijk genoeg, besteden we in Nederland maar heel weinig geld aan wetenschappelijk onderzoek. Minder dan twee procent van ons BNP komt op de een of andere manier in wetenschappelijk onderzoek terecht – het gemiddelde in Europa. Ter vergelijking: in bijvoorbeeld Zweden en Japan is dat percentage meer dan twee keer zo hoog. Dat vertaalt zich, net als in Duitsland ook in een hoge economische groei. Beide eerstgenoemde landen zijn daarom ook rijker dan Nederland, ondanks dat ze vanwege hun geografie op grote achterstand staan.
Nederland wordt steeds dommer
De mens denkt van nature op een wetenschappelijke manier[2]. Als we er vanuit gaan dat de menselijke geest een beperkte hulpbron is – mensen hebben slechts een beperkte hoeveelheid aandacht te besteden – is het dus het beste dat die hulpbron zoveel mogelijk richting wetenschap en uitvinden wordt gericht. Op dit moment gebeurt dat niet bepaald. De Nederlandse tv wordt gedomineerd door kookprogramma’s, politieke propaganda en sport – de reden dat ik er zelf zo min mogelijk naar kijk. In de strijd om de kijkcijfers wordt werkelijk alles uit de kast gehaald om maar zoveel mogelijk kijkers te trekken. In de praktijk komt het dus neer op de grootste gemene deler en het gemiddelde televisieprogramma is dan ook afgestemd op een kijker met een IQ dat grenst aan zwakzinnigheid. Er is werkelijk geen enkele prikkel voor kijkers om mentaal op hun tenen te lopen, kritisch na te denken, ze te vervullen met nieuwsgierigheid van de vele wonderen die onze wereld kent. De Nederlandse omroep is een belediging voor de intelligentie van de Nederlanders. Ik kijk steeds meer naar de Belgische tv.
Domheidsbelastingen
Op dit moment wordt er in Nederland ongeveer negen miljard per jaar uitgegeven aan onderzoek en ontwikkeling [2]. Willen we dit verdubbelen, dan moet er dus flink wat geld anders besteed worden. Het goede nieuws: dat kan ook. Er zijn namelijk veel sectoren in de Nederlandse economie die geteisterd worden door domheid en kortzichtigheid. Speciale domheidsbelastingen invoeren kan helpen hier een einde aan te maken. Zo is de benzineaccijns veel te laag. Er rijden nog veel te veel benzineslurpers op de weg. Geen kwartje van Kok, maar een euro domheidstax er bij dus.
Ook is er de parasitaire financiële sector, die geld maakt met geld. Dit gegoochel kan stevig belast worden, bijvoorbeeld met een zogeheten Tobin tax op financiële transacties. Zo wordt het lonender op lange termijn te denken bij investeringen. Hierop volgt een kansspelbelasting van 25% op alle speculatiewinsten.
Een van de vele 'hoogtepunten' van de Nederlandse treurbuis
Een andere domheidsbelasting die snel ingevoerd moet worden is brandstofaccijns op scheepsbrandstof, luchtvaartbrandstof en landbouwdiesel. Zo worden zuiniger bedrijfsmiddelen beloond. Dit geld komt weer terug in de vorm van een heffingskorting.
Het lage btw-tarief op voedsel in een restaurant wordt uiteraard ook teruggedraaid.Eten in een restaurant is een luxe.
Religieuze instellingen die domheid zoals creationisme of haat tegen ongelovigen verspreiden via koranscholen of zondagscholen, moeten de volle mep BTW afdragen op alle giften.
Verder komt er een extra strafheffing op alle kranten, websites, TV-programma’s en TV-reclame die het gemiddelde IQ van de tv-kijkers omlaag brengen wegens ergerlijke domheid, napraterij, politieke agitprop en belediging van het intellect van de kijker.
Bezuinigen op domheid
Miljarden per jaar worden er uitgegeven aan volkomen zinloze projecten en subsidies, in de praktijk vrijwel alle. Neem nu het volkomen verziekte woonbeleid. Het onderwijs en de zorg zitten vol verkalkte structuren. Een groot deel van het onderwijs kan thuisonderwijs worden. Medische diagnostiek kan, ja moet worden geprivatiseerd.
Vanzelfsprekend worden ook subsidies op visserijvaartuigen en brandstof afgeschaft. De zee is al genoeg overbevist.
Ok, ik overdrijf. Volgens mij komen we zo uit op een politiestaat. Dat is niet de bedoeling. Wat zijn jouw ideeën?
De rellen in Londen, waarbij plundering en zelfverrijking de voornaamste motieven waren, zijn de culminatie van de verering van het materialisme als grootste goed. Het totale failliet van het cultuurrelativisme kon niet beter aan worden getoond. Zullen de westerlingen er in slagen een nieuwe bron van waardigheid te vinden?
Nelson Mandela slaagde er in met behulp van zijn persoonlijke waardigheid president Frederik de Klerk te overtuigen om het apartheidssysteem ten val te brengen.
Over de rellen in Londen is al veel gezegd en geschreven. De verklaringen lopen uiteen van sociale misstanden tot een samenloop van omstandigheden, waardoor opportunisten hun kans grepen om te roven en te stelen wat hun hartje begeerde. Met hun daden hielden de plunderaars de rest van de bevolking een spiegel voor. Plunderen en stelen is fout, maar waarom? Feit is dat het overheersende cultuurrelativistische paradigma in de maatschappij deze vraag niet consequent en zinnig beantwoordt. Het is dus zinnig om eerst te kijken wat de heersende politieke klassen er voor filosofie op na houden.
Zelfverrijking is de norm vanwege cultuurrelativisme
Het cultuurrelativisme stelt dat alle culturen, ergo ook alle onderdelen van alle culturen, gelijkwaardig zijn. Er is volgens cultuurrelativisten geen verschil tussen een Azteekse hogepriester die het hart uit een levend persoon haalt om het aan de zonnegod Tonatiuh te offeren en de traditionele gastvrijheid bij veel volken.
Hiermee is de universele grondslag onder het maatschappelijke discours weggeslagen. Het enige waar men het in een cultuurrelativistische samenleving over eens is over het fysieke niveau. Dat wil zeggen: geld en bezit. Onder politici en bestuurders is daarom de afgelopen tien jaar zelfverrijking de norm geworden. Waar er vroeger een gezonde schaamte bestond om misbruik te maken van de gegeven mogelijkheden, blijkt dit laatste het afgelopen decennium massaal aan de wilgen te zijn gehangen. Zoals Confucius al zei: zo de heerser, zo het volk. Als de heersende klasse een voorbeeld geeft van zelfverrijking als hoogste doel, is het niet verwonderlijk dat de lagere klassen dit voorbeeld volgen. Alleen mensen met een duidelijke overtuiging, zoals christenen, hindoes en sikhs, zijn in staat weerstand te bieden aan dit culturele nihilisme.
Naar een nieuwe invulling van de westerse cultuur
Cultuurrelativisme is fundamenteel onjuist. Er bestaat namelijk een fundamentele maatlat om alle culturen aan af te meten: de mens en de aard van de mens zelf. Het enige decadente aan de westerse cultuur is nu net dit cultuurrelativisme. Niet-westerlingen kijken vaak meewarig naar de manier waarop westerlingen afstand hebben gedaan van hun culturele opvattingen en overtuigingen om zich over te geven aan hedonisme en nihilisme. Voor een groot deel is dat terecht. De manier waarop bijvoorbeeld families uit elkaar vallen en mensen vaak wekenlang dood op een kamer of in huis liggen voor ze worden gevonden, is niet iets om trots op te zijn.Zelfs überhedonist Epicurus stelde dat er een hiërarchie van behoeften bestaat, waarbij de meest verfijnde vormen van genot voorop staan.
Het leven is nu meer dan ooit waard geleefd te worden en er is ook een nuttig, allesoverheersend doel voor ons leven. Namelijk de menselijke waardigheid, het kernconcept van de westerse cultuur, behouden en vergroten. Alle andere zal hiervoor moeten wijken. Zijn onze politieke leiders niet in staat deze westerse kernwaarden uit te dragen, dan moeten ze maar opstappen en met pek en veren ingesmeerd het land worden uitgezet.
De meest van de rijkdom in onze maatschappij is ge:investeerd in bedrijven of andere ondernemingen die al dan niet succes hebben. Daarom speelt toeval een belangrijke rol in waar uiteindelijk de rijkdom in de maatschappij terecht komt. Maar zorgt toeval er voor dat rijkdom wordt geconcentreerd in de handen van weinigen, of zorgt toeval juist voor een ‘eerlijke’ verdeling van geld? Slecht nieuws ahead…
Monopoly-ervaringen kloppen
Drie economen van de Universiteit van Minnesota hebben een versoepeld model ontwikkeld dat de effecten van toeval isoleert. Ze hebben iets ontdekt dat liefhebbers (of fervente haters) van het spelletje Monopoly al langer weten: het toeval speelt keer op keer rijkdom in de handen van een paar, steeds rijker wordende rijkaards. Als God dobbelt, helpt hij dus de rijken.
Laat rijke erfgenamen als Paris Hilton maar lekker veel belasting betalen, zeggen een aantal wetenschappers. Zo voorkom je dat alle rijkdom bij een handjevol mensen terecht komt.
De onderzoekers simuleerden het gedrag van een groot aantal beleggers die met gelijke hoeveelheden kapitaal begonnen en jaarlijks bepaalde beleggerswinsten realiseerden. Rijkdom bleef echter niet gelijkwaardig verdeeld, omdat elk jaar het beleggingssucces van een belegger door toeval werd bepaald. Een hoge opbrengst garandeerde dus niet extra hoge opbrengsten het volgende jaar en vise versa. Hoewel de kansen van elke belegger gelijk waren, wezen de simulaties uit dat keer op keer de rijkdom zich steeds meer concentreerde in de handen van enkelen. De reden: omdat opbrengsten exponentieel toenemen, zullen sommige deelnemers keer op keer geluk hebben en zo een steeds groter deel van de totale rijkdom in bezit hebben. Met andere woorden: het ontstaan van ongelijkheid is onvermijdelijk, aldus de onderzoekers.Bovendien voorspelde dit model veel beter dan klassiek-economische modellen hoe rijkdom na verloop van tijd verdeeld raakt, aldus Joseph Fargione, universitair hoofddocent ecologie, evolutie en gedragsleer en een van de onderzoekers.
Hoe meer casino-beleggen, hoe groter de verschillen tussen arm en rijk
Volgens het model hangt de snelheid waarmee rijkdom wordt geconcentreerd af van de variatie in opbrengsten. Dus hoe meer toeval, hoe meer rijke stinkerds en arme sloebers. Als dit proces zijn gang kan gaan, is over honderd jaar negentig procent van alle rijkdom in de VS in handen van slechts één procent van de bevolking. Nu is dat veertig procent. Hoe snel de economie groeit, maakt niet uit. Ook het opdelen van de rijkdom onder twee erfgenamen bleek niet uit te maken. Immers, ook de armen krijgen kinderen.
‘Te veel ongelijkheid betekent stilstand van de economie’
Slecht nieuws, niet alleen voor de 99% arme sloebers, maar ook voor de economie als geheel. Eén procent van de bevolking heeft natuurlijk veel minder ideeën dan de rest van de bevolking. Het resultaat: een monopolie van een paar bedrijven, want de rest van de bevolking heeft domweg het geld niet meer om voor zichzelf te beginnen en ideeën uit te voeren. De economie van een land verstikt en de economische groei stopt. Ook wordt de economie afhankelijk van het zakelijk succes van de enkele magnaten.
Liefdadigheid of erfbelasting
Hun conclusie: de overheid moet iets doen om de ophoping van kapitaal te stoppen. Tegelijkertijd moeten kapitalistische prikkels in stand blijven. Hun voorstel: een flink hoge belasting op erfenissen. De rijkaards kunnen natuurlijk ook zelf beslissen wat maatschappelijk productiefs met hun geld te doen. Bill Gates en Warren Buffett doen dat nu al. Want zeg nou zelf: het is toch veel leuker om met je geld een ernstige ziekte als AIDS of polio uit te roeien, dan je erfgenamen een leven van leegheid en nietsdoen te bezorgen? Daarom geeft Buffett zijn kinderen ook niet meer dan een paar miljoen elk. De rest stopt hij in een liefdadigheidsfonds.
Volgens een Amerikaans onderzoek hebben veranderingen in de arbeidsmarkt er toe geleid, dat er meer overtuigde Republikeinen en Democraten zijn en minder mensen daar tussen in. Ditzelfde proces kan ook in Nederland de grotere verschillen tussen links en rechts verklaren. Is de tweedeling onvermijdelijk?
Zwevende kiezers
Deze hamburgerbakker loopt veel meer kans zijn laagbetaalde baantje kwijt te raken dan, zeg, de filiaallleider. Grote kans dat hij Obama stemt.
De groei in partijdigheid heeft alles te maken met het huidige inkomen van mensen en – heel belangrijk – hun verwachtingen van baanzekerheid, aldus Philipp Rehm, de auteur van de studie en universitair hoofddocent politicologie aan Ohio State University.
Vele jaren geleden werden kiezers onderworpen aan twee verschillende economische beweegredenen. Ze keken zowel naar wat ze nu verdienden als hun risico om dat inkomen te verliezen. Als gevolg daarvan werden ze heen en weer geslingerd tussen de ‘rechtse’ Republikeinen – lage baanzekerheid, hoog inkomen, en de ‘linkse’ Democraten: hoge baanzekerheid, laag inkomen. Als gevolg daarvan waren ze van nature onafhankelijke kiezers, aldus Rehm.
Armen vaker op de schopstoel, winner takes it all
Sinds de jaren zeventig heeft er echter een belangrijke verandering op de arbeidsmarkt plaatsgevonden. Mensen met lage inkomens worden steeds meer en veel vaker ontslagen dan mensen met hoge inkomens. Met andere woorden: iemand met een hoog inkomen heeft geen financiële reden meer op Democratisch te stemmen en iemand met een laag inkomen niet meer om op de Republikeinen te stemmen. Natuurlijke partijkiezers, volgens Rehm.
In een studie die in het British Journal of Political Science, werd gepubliceerd, schat Rehm dat in 1968 iets meer dan de helft van de Amerikanen ‘natuurlijk partijdig’ zijn, afgaande op hun inkomen en arbeidszekerheid. In 2008 bleek het aantal mensen met duidelijk economische belangen om Republikeins of Democratisch te stemmen, bijna tweederde van alle Amerikanen. Conservatieve Democraten en liberale Republikeinen zijn verdwenen door het verdwijnen van cross-pressure, aldus Rehm. Volgens hem verklaart dit waarom de Amerikaanse politiek zo is gepolariseerd in de laatste vier decennia.
In zijn onderzoek maakte hij gebruik van de werkloosheidscijfers en inkomenscijfers in bepaalde beroepen en vroeg zijn testpanel naar hun politieke voorkeur. Inderdaad bleek een hoog werkloosheidsrisico te leiden tot een linksere politieke voorkeur. Ook bestudeerde hij hoe de Amerikaanse inkomens en werkloosheidsrisico’s veranderd zijn over de tijd. Hij gebruikte hiervoor de data van de 1968-2008 March Current Population Surveys. Deze dataset geeft informatie over de lonen en werkloosheidspercentages voor alle veel-voorkomende beroepen in die periode. De oorsprong van de tweedeling.
Verdwijnen middenklasse recept voor burgeroorlog
Andere auteurs hebben het verdwijnen van de middenklasse in de VS al aan de kaak gesteld en deze studie lijkt dit te bevestigen.
Dit is een zeer explosieve situatie. De voedingsbodem voor felle politieke conflicten wordt zo steeds sterker. De VS bleef tot nu toe stabiel omdat individuele burgers altijd de kans hadden ergens anders opnieuw te beginnen. Steeds weer nieuwe groepen immigranten waren bereid voor weinig geld hard te werken. Als deze tweedeling doorzet, zal dit niet meer voldoende zijn. Ook in Europa, waaronder Nederland, dreigt dit gevaar.Inderdaad zien we steeds meer dat het midden wegvalt en dat de populistische partijen aan de linkerkant (SP, PVV) en partijen die meer economische liberalisatie willen (VVD, D’66) hard groeien. Het felle debat over de multiculturele samenleving heeft de sociale issues ondergesneeuwd. Maar verdwenen zijn ze allerminst…
