Maatschappij Archieven

Verdient iedere journalist bijzondere bescherming?

3 reacties / Maatschappij, Nederland / Door Germen Roding

Journalisten worden zoals iedereen in Nederland en België beschermd door de vrijheid van meningsuiting, zoals vastgelegd in de grondwet. Naarmate het gevecht om de waarheid in de politiek groter wordt, liggen de frontstrijders in dit gevecht – journalisten, wetenschappers, rechters – steeds meer onder vuur.

Mainstream versus alternatieve waarheid

Er zijn in Nederland en in België, twee kampen te onderscheiden. Het eerste kamp is de mainstream politiek, die nauw verbonden is met de mainstream journalistiek en de grote wetenschappelijke instituten zoals het Belgische SCK-KCN en het Nederlandse RIVM.

Anderzijds is er het tweede kamp, dat bestaat uit tegenstanders van de gevestigde orde. Dit is een bont gezelschap van protestpartijen als de PVV, Vlaams Belang, DENK, Bij1, Forum voor Democratie; weblogs als GeenStijl en Doorbraak.be ter rechterzijde, Apache.be ter linkerzijde en YouTube kanalen als Weltschmerz. In internationaal verband kan je denken aan het samenzweringskanaal van Alex Jones en “vijandige” niet-westerse staatsmedia als RT.com.

Bedreigingen en geweld tegen journalisten nemen toe. Dit is een internationaal fenomeen, dat ook niet aan de Lage Landen voorbij gaat. De reden is dat het voor politieke legitimiteit essentieel is, en steeds essentiëler wordt, om gelijk te krijgen. Gelijk krijg je, als gerespecteerde bronnen van waarheid jou gelijk geven. Deze bronnen zijn voornamelijk de main stream media, de wetenschap (zoals die door de journalistiek wordt verslagen) en autoriteiten als Youtube-influencers, die de vroegere rol van de kerk en tv-persoonlijkheden over hebben genomen.

Enabling en censuur door techreuzen

De Usaanse techreuzen Facebook, Google en Twitter nemen hierin een bijzondere positie in. Enerzijds maken ze het voor alternatieve nieuwsmedia, en niet-mainstream politici, mogelijk om een groter publiek aan te boren, dat in de “goede oude” tijd alleen met een stapeltje bijeengeniete stencils of piratenzender te bereiken was. Anderzijds hebben ze er een handje van, vooral in het geval van Facebook en Twitter, en ook in sterke mate YouTube van Google, om censuur toe te passen op hen onwelgevallige meningen. Je kan dan bijvoorbeeld denken aan de zwarte-pieten discussie en het covid-19 beleid.

Geen wonder dat autoritaire regime als dat van Rusland en Turkije, en ook steeds meer autocratische regimes, zoals die in het “vrije” westen, en activistische lobbygroepen, deze social media reuzen onder druk zetten om zaken als “islamofobie”, “transgender fobie” en “klimaatontkenners” aan te pakken.

Omkoping

Er zijn twee manieren waarop bronnen van waarheid kunnen worden beïnvloed. De eerste manier is ze om te kopen. De meeste journalisten worden slecht betaald, of, in het geval van Visionair.nl en veel andere niet-mainstream media, helemaal niet. Erg veel geld is daar dus niet voor nodig, althans, volgens het perspectief van machtige partijen. Voor een paar honderd euro heb je al een lobbyartikel. YouTube influencers zijn duurder, ze hebben vaak al behoorlijk veel inkomsten door product sponsoring. Maar met enkele tienduizenden euro kom je ook hier een heel eind [1].

Bedreiging of geweld door overheden

Heb je niet veel geld, of zijn de bronnen van waarheid die je wilt beïnvloeden niet omkoopbaar, dan is er nog een tweede optie. Bedreiging of geweld. Ten eerste is er natuurlijk het geïnstitutionaliseerde geweld van de overheid. Het fenomeen “rechtstaat” klinkt heel nobel en edel. Maar in de praktijk komt het vaak neer op geweld van tienduizenden agenten en paramilitaire arrestatieteams, die ingezet kunnen worden om onwelgevallige opiniemakers op te pakken of te intimideren. Zo kregen sommige Nederlandse activisten op Twitter of Facebook geregeld een bezoekje van een agent, met het “vrijblijvende’ advies het voortaan wat rustiger aan te doen.

Dit gebeurt ook geregeld met mainstream media. Een telefoontje naar de hoofdredactie is een populair en effectief middel om voor de overheid onwelgevallige informatie buiten de publiciteit te houden.

Dan is er ook de “nettere” methode van het opleggen van boetes of het strafrechterlijk veroordelen wegens “haatzaaien”, “het in gevaar brengen van de volksgezondheid” of “aanzetten tot terrorisme”.

Ook de staat USA maakt zich hier schuldig aan. Denk bijvoorbeeld aan het oppakken van Assange. Dit nadat zijn website Wikileaks voor het Usaaanse regime belastende beelden over de Abu Ghraib gevangenis in Irak en drone-aanvallen op journalisten had gepubliceerd.

Buitenlandse overheden, zoals de Russische, Saoedische, die van de staat USA, Iraanse, Chinese, Pakistaanse en Marokkaanse, gaan ook vaak over tot het lastigvallen of vermoorden van journalisten en dissidenten in het buitenland.

Zo zijn er in Nederland enkele aanslagen van de Iraanse en Pakistaanse regimes op dissidenten verijdeld. De Saoedische moord op journalist Jamal Kashoggi was grensverleggend grof en platvloers, maar ook de Russen hebben een naam hoog te houden met moorden op journalisten.

Geweld door non-state actors

Non-state actors als terreurbewegingen en actiegroepen hebben die juridische mogelijkheden minder. Rijkere groepen kunnen wel journalisten en bloggers kapotprocederen, een geliefde methode van de Scientology Kerk. Of ze financieel treffen, bijvoorbeeld door adverteerders en andere sponsoren te intimideren. Criminelen, en meer gewelddadige activisten, zoeken vaak hun toevlucht tot bedreigingen met de dood of lijfelijk geweld. Een kogelpatroon in een envelop, of een steen door de ruit, zijn geliefde methoden. We zien deze tactieken vaak bij dierenactivisten en anti-vaccinatie activisten.

Onderscheid tussen onderzoeksjournalistiek en opiniemakers

Op dit moment worden in het publieke debat onderzoeksjournalisten en opiniemakers op één hoop gegooid. Er is een blok van de politieke middenpartijen en linkse partijen, die zich “verdedigers van de persvrijheid” noemen. Volgens deze groep mogen journalisten niet partijdig worden genoemd. Volgens het kleinere blok van de PVV en FvD zijn journalisten wel degelijk partijdig en zitten ze in de zak van de gevestigde politiek. Zij zioen journalisten als reden dat hun partijen ijn de main stream media worden “gedemoniseerd”. Wie heeft er gelijk?

Naar mijn mening is het onjuist om, zoals beide kampen doen, alle journalisten op één hoop te gooien. Er zijn onderzoeksjournalisten enerzijds, die vaak met gevaar voor eigen leven – denk aan Peter R. de Vries en oorlogsverslaggevers – onderzoek doen naar misstanden binnen de overheid, elders in de samenleving en in het buitenland. Dit zijn, in de klassieke betekenis van het woord, helden. Mensen die hun leven op het spel zetten en soms met doodsverachting hun taak gewetensvol vervullen. De taak, om de fundamentele pijler van de democratie, namelijk een eerlijke en onpartijdige informatievoorziening, mogelijk te maken. Deze mensen kunnen niet genoeg beschermd worden. Deze onderzoeksjournalisten “tuig van de richel” te noemen is beneden alle peil.

Anderzijds zijn er opiniemakers. Er is geen fundamenteel verschil tussen een opiniemaker, een influencer, een lobbyist en een politicus. Allen zijn het strijders in de informatieoorlog, die door middel van de media proberen om een gewenst effect te bereiken. Het is m.i. daarom onzinnig om deze opiniemakers, die zich journalist noemen, extra bescherming te bieden die bijvoorbeeld een pr-functionaris of blogger niet verdienen.

Omgekochte opiniemakers, of opiniemakers die willens en wetens liegen, kunnen zonder meer als “tuig van de richel”, en nog wel met krachtiger kwalificaties, worden aangeduid. Dit geldt ook voor omgekochte opiniemakers die zich voordoen als onderzoeksjournalist.

Ontvangt Visionair.nl subsidies of geld van lobbyisten?

Nee, wij ontvangen geen subsidie of geld van lobbyisten in welke vorm dan ook. Op dit moment plaatsen we ook geen Google advertenties, omdat deze vanwege derderangs programmeertechnieken bij Google Adwords onze site teveel vertragen en belasten. Adverteren op Visionair kan. Wij zullen dan wel duidelijk vermelden dat het om een advertentie gaat. U kunt ons dan bereiken op info (at) visionair punt nl.

Ook wijzen wij advertenties af die in strijd zijn met de doelen van Visionair.nl, zoals advertenties voor casino’s, schadelijke substanties en zaken die de bevolking oppervlakkig en onwetend houden. biedt u een nuttig artikel aan wat de levenskwaliteit van visionair denkenden echt verbetert en/of de wereld en mensheid verder helpt, dan bent u van harte welkom om hier te adverteren.

Mocht u het niet eens zijn met wat wij schrijven, dan kuint ui onder het desbetreffende artikel reageren. Wij zullen nooit wijken voor terreur, noch terreur van staten of onrechters, noch terreur van anderen.

Meer informatie

Bronnen

Regering van nationale overeenstemming, uitweg uit de crisis?

1 Reactie / Maatschappij, Nederland / Door Germen Roding

Politieke partijen zijn het over veel dingen oneens, maar over veel dingen ook roerend eens. Kan een regering van nationale overeenstemming de problemen oplossen? Een verkenning, hoe een regering van nationale eenheid zou kunnen werken.

Grote polarisatie maakt Nederland onbestuurbaar

Op dit moment is er een grotere polarisatie in de Nederlandse politiek en ook in andere westerse landen. Progressieven en nationalisten zien elkaar niet meer als gesprekspartners met wie ze tot overeenstemming moeten komen, maar als gezworen vijanden. Zo sluiten steeds meer partijen elkaar uit kabinetsformatie. Het vervelende is dat daardoor steeds langer Nederland zonder regering zit met een mandaat van de kiezer. Voor de regering in kwestie is dat natuurlijk erg prettig. Want zo kunnen ze langer door regeren zonder dat de kiezer of het parlement ze controleren. Maar uit democratisch oogpunt is dit een enorm probleem.

Waarom we ons meer op overeenstemming in plaats van op verschillen moeten richten

De voornaamste oorzaak is, denk ik, dat we ons teveel richten op de tegenstellingen. En niet op wat we gemeenschappelijk hebben. Wat we nodig hebben is geen vechtkabinet, maar een regering van nationale overeenstemming. Zo zijn zowel rechtse partijen als de PVV en linkse partijen als de SP het roerend met elkaar eens dat er meer huizen gebouwd moeten worden. Kritiek op de wel erg rigoureuze covid-19 maatregelen van het kabinet vind je zowel ter linker (Bij1) als ter rechter (FvD) zijde.

:Het probleem is natuurlijk dat politiek geen markt is. Weliswaar moet je om je politieke partij aan de man te brengen de nadruk leggen op de speciale voordelen die jouw politieke partij heeft, maar dat zijn heel andere dingen dan nodig is om een land te besturen.

We kunnen er bijvoorbeeld prima mee leven dat er in dit land mobiele telefoons van 30 verschillende merken worden verkocht, omdat op deze verschillende merken gebruikmaken van hetzelfde netwerkprotocol om met elkaar te communiceren. Dat gezamenlijke netwerk protocol van politieke partijen ontbreekt een beetje en dat is een groot probleem. We kunnen het met elkaar oneens zijn, maar we kunnen dit land niet in 20 stukken knippen.

Regering van nationale overeenstemming met de vijf grootste partijen

Daarom is de beste oplossing om een regering van nationale eenheid te vormen met de vijf grootste partijen. Dat zijn de VVD, D66, PVV, CDA en SP. In tegenstelling tot ingewikkelde coalitieonderhandelingen wordt het in dit geval eigenlijk heel simpel. De vertegenwoordigers van de vijf partijen leggen de verkiezingsprogramma’s van de partijen naast elkaar. Daarna strepen ze alles weg wat niet in het verkiezingsprogramma van de andere vier partijen voorkomt. of, wat niet in het verkiezingsprogramma van minstens drie andere partijen voorkomt. Dan blijft er een aantal punten over waar alle vijf partijen het mee eens zijn. Dat wordt dan het regeerakkoord.

Gordiaans referendum als breekijzer, als de regering van nationale overeenstemming er niet uitkomt

Deze regering van nationale overeenstemming moet zich beperken tot dingen waar men het over eens is en voor de rest gewoon niets doen. Doet zich een belangrijk probleem voordat niet in het regeerakkoord staat, en moet de regering een besluit nemen? Dan moeten we de autoriteit overlaten aan de ultieme machthebber in een echte democratie, namelijk de bevolking. Dus, een referendum uitschrijven en de bevolking laten beslissen. In dit soort gevallen bepaalt de meerderheid. Op die manier krijgen we een landsbestuur dat meer geleid wordt door gezond verstand in het nationaal belang en minder door ideologische stokpaardjes.

Bron

Polarisatie in Nederland: hoe verdeeld zijn we? UvA Nieuws, 2021

Afghanistan vormt een archipel van twee dichtbevolkte gebieden met kleinere valleien in het westen en zuiden.

Afghanistan: vier exitstrategieën uit dit land

4 reacties / Geopolitiek, Maatschappij / Door Germen Roding

De situatie in Afghanistan wordt steeds hopelozer. Hoe kunnen we het probleem-Afghanistan oplossen?

Afghanistan is een bergachtig en woestijnachtig land dat tussen twee grote bevolkingsconcentraties, Iran en het Indiase subcontinent, in ligt. Meer dan duizend jaar geleden was het land boeddhistisch. En kende het daarnaast een inheemse religie. Maar sinds de invallen door islamieten is het land vrijwel volledig geïslamiseerd. De laatste kafiri’s zijn naar Pakistan gevlucht.

Afghanistan: een archipel

Geopolitiek gezien zijn bergachtige landen als Afghanistan te vergelijken met archipels. Vruchtbare dalen (de ‘eilanden’) worden omringd door moeilijk begaanbare, nauwelijks bewoonbare berggebieden. Dit leidde er toe dat Afghanistan een etnisch fijn versnipperd land is met nauwelijks een centraal gezag. Centrale autoriteiten overleven door goede relaties met de lokale stamhoofden, die elk een vallei beheersen. Omdat Afghanistan geen grote lokale bevolkingsconcentratie kent, is het land veroordeeld tot een rol in de periferie. Een bufferstaat tussen machtiger buurlanden.

afghanistan demografie — Afghanistan vormt een archipel van twee dichtbevolkte gebieden met kleinere valleien in het westen en zuiden.

De dichtstbevolkte gebieden in Afghanistan zijn het noorden, het tehuis voor Oezbeken en Kirgiezen. En het oostelijk deel, bewoond door Pashtuns, de groep die tot voor kort de kern van de taliban uitmaakte. Deze twee gebieden zijn gescheiden door hoge bergen: de Hindu Kush. De voornaamste geopolitieke tegenstelling: die tussen het noorden en het oosten, vindt zijn oorsprong hier. De rest van het land is dun bevolkt met enkele verspreide bevolkingsconcentraties. Om die reden bestaat er ook nauwelijks een middenklasse van intellectuelen.

De rol van Pakistan

Buurland Pakistan is de oorsprong van de taliban. De Pakistaanse North West Frontier Province is een onherbergzaam gebied waar de lokale stammen de facto zelfbestuur hebben. De duizenden vaak extremistische madrassa’s, scholen waar jonge islamieten de koran en de hadith uit hun hoofd leren, leveren een voortdurende stroom rekruten. Omdat de taliban ook Pakistan zelf onder de voet dreigden te lopen, greep het Pakistaanse leger hard in. Het lijkt er nu echter op dat de taliban ook steeds meer aanhangers in Afghanistan zelf krijgen, zelfs in de noordelijke valleien.

De rol van Iran

Iran wordt beheerst door een sjiitisch bewind. Hoewel de Iraniërs een aan de Afghaanse talen verwante taal spreken, zijn er godsdienstige geschillen met de overwegend soennitische bevolking van Afghanistan. Iran ziet de troepen van aartsvijand Amerika uiteraard graag vertrekken en vergroot de netelige situatie voor de Amerikanen door extremistische soennieten door Iran naar Afghanistan te laten reizen. De Amerikanen bewapenen om soortgelijke redenen soennitische opstandelingen in het Iraanse grensgebied.

De rol van de Verenigde Staten

De Verenigde Staten willen koste wat kost voorkomen dat Al Qaeda weer in staat is grootschalige aanslagen te plegen. Ook is Afghanistan de grootste opiumproducent ter wereld. Ze vrezen dat Pakistan wordt gedestabiliseerd, als Afghanistan in handen valt van de taliban. Ook is hun militaire aanwezigheid in Afghanistan een welkom drukpunt op de Iraniërs. Er gaan de nodige geruchten over enorme grondstoffenvoorraden, waaronder lithium, ter waarde van duizend miljard dollar in het zuidoosten van Afghanistan. Afghanistan vormt een scharnierpunt tussen Pakistan, Iran en Centraal-Azië en is daarmee strategisch zeer belangrijk.

Wat wil China met Afghanistan?

China was in 2011 nog niet in beeld, maar is nu in 2021 nadrukkelijk aanwezig. Hoofdprioriteit voor China, is voorkomen dat islamistische terroristen van de beweging ETIM aanslagen gaan plegen in Xinjiang. Dit verklaart mede de aan genocide grenzende campagne van de communistische partij van China om deze door Oeigoeren bewoonde provincie te pacificeren. Verder heeft China interesse in de overvloedige lithium- en overige metaalvoorraden in Afghanistan. Voor China is het vooral belangrijk dat er een centrale machthebber is in Afghanistan met een ijzeren greep op het land. Wie die machthebber is, is voor China minder belangrijk, zolang deze maar neutraal of welwillend ten opzichte van China staat.

India en Afghanistan

India heeft één centraal probleem: buurland Pakistan, dat islamitische terroristen bewapent en een vrijhaven biedt. Goede betrekkingen met de Afghaanse machthebbers zijn een welkom drukmiddel op de Pakistanen. De taliban zien de hindoeïstische Indiërs als kafirs. Om die reden zal ook India willen voorkomen dat de taliban aan de macht komen in Afghanistan.

Rusland

Ook Rusland heeft belangen in Afghanistan. Rusland heeft als voormalige bezetter slechter herinneringen aan Afghanistan en kan dus enig leedvermaak niet onderdrukken, nu de Amerikanen met de staart tussen de benen de aftocht blazen. Rusland wil koste wat kost voorkomen dat islamistische bewegingen zich vanuit Afghanistan uitbreiden naar de voormalige Sovjetrepublieken Oezbekistan, Kirgizië en Turkmenistan, en natuurlijk in Rusland zelf.

Afghanistan: militair vrijwel onneembaar, situatie wordt steeds hopelozer

Militair gesproken is Afghanistan een nachtmerrie. De bergen bieden voldoende schuilplaatsen voor guerillastrijders. Omdat de bevolking vrijwel geheel uit islamieten bestaat, zal deze zich over het algemeen keren tegen niet-islamitische bezetters. Succesvolle bezetters waren islamiet of slaagden er in lokale leiders als bondgenoten te werven met een hoge mate van lokale autonomie.

De beslissing van de Nederlandse overheid zich terug te trekken uit Afghanistan, was dan ook verstandig. De politiemissie die Nederland nu zal uitvoeren in het noorden van Afghanistan is een beetje dom, om met mevrouw Máxima van Buren-Zorreguieta te spreken. Ook in het noorden vindt nu infiltratie door de taliban plaats. Klaarblijkelijk zijn de taliban er in geslaagd ook onder de niet-Pashtun in het noorden bekeerlingen tot hun extremische ideologie te maken, wat zou betekenen dat de taliban er strategisch nu beter voorstaan dan ooit. Zelfs beter dan tijdens het toppunt van hun macht vlak voor 11 september 2001.

Probleemstelling

Het voornaamste probleem in Afghanistan is de combinatie van een ongunstige geografie met de aanwezigheid van radicale islamieten. Het strategische doel van de Afghanistan-operatie is primair om te voorkomen dat Afghanistan weer een broeinest van islamitische terreur wordt. Verder moet worden gekozen voor oplossingen die niet al te veel in strijd zijn met de universele verklaring van de rechten van de mens (ook al is deze in strijd met de islamitische wet).

Oplossing één: dictatuur

De voor de hand liggende oplossing hiervoor is het vestigen van een brute dictatuur, zoals het Irak van Saddam Hussein of het Libië van Gadaffi hadden.

Hamid Karzai ontpopt zich steeds meer als dictator. — Hamid Karzai ontpopte zich steeds meer als dictator.

Inderdaad was dit wat gebeurde onder de Sovjetbezetting van 1979-1989. De Amerikanen steunden en bewapenden het lokale verzet (al Qaeda is hier groot door geworden) en slaagden er hierdoor in de Sovjets te verjagen en religieuze extremisten aan de macht te helpen, waarmee ze zichzelf achteraf gezien enorm in de voet hebben geschoten.

Het voornaamste probleem met deze oplossing is dat Afghanistan niet zoals deze landen over olie of een andere inkomstenbron beschikt om een uitgebreid leger, politie en geheime dienst mee te betalen. In bijvoorbeeld de DDR ging dit even goed omdat de hoog ontwikkelde industriële economie voldoende surplus produceerde om een uitgebreid leger verklikkers te ondersteunen.

Legitimiteit is ook een groot probleem. Een dictator in Afghanistan zal moeten grijpen naar het enige gemeenschappelijke element: de islam, en bij voorkeur naar Mekka op bedevaart (hajj) gaan. Want in de ogen van islamieten ben je als haji zonder zondes en dus een perfecte leider.

Islamistische dictatuur light

Er ontstaat een de facto fundamentalistische dictatuur (niet iedere dictator is zo creatief als Gadaffi of Nazarmiyazov, die hun eigen heilige boeken schreven). Karzai veranderde steeds meer in een dergelijke dictator. Het is voor de Amerikanen de effectiefste manier om te kunnen vertrekken uit het wespennest Afghanistan. Toen dit artikel geschreven werd, was het 2011. Ondertussen is het 2021, en blijkt de opvolger van Karzai, Ghani, erg corrupt.

Om zijn staat levensvatbaar te houden, is het van levensbelang om de enorme ertsvoorraden in Zuid-Oost Afghanistan te ontginnen (volgens bepaalde schattingen bevatten deze tot duizend miljard dollar aan mineralen). Hiermee is een uitgebreid politieapparaat te bekostigen. Het lokale clanhoofd (en via hem de lokale bevolking) zal dan een deel van de buit ontvangen. Uiteraard moeten de mijnen dan ook strenge bewaking hebben.

Oplossing twee: democratie

De Amerikanen (gesteund door de rest van de VN) hebben deze oplossing geprobeerd in te voeren. De resultaten zijn niet erg denderend. In Afghanistan beslist traditioneel niet het volk, maar de stamoudste. Ook zijn vrouwen onderworpen aan de mannen. Democratie, waarbij de stem van een jong meisje van achttien even zwaar telt als die van het gerespecteerde stamhoofd, of nog erger: dat in principe een niet-islamitische wet kan worden ingevoerd, is hiermee wezensvreemd aan de Afghaanse belevingswereld.

Macht komt in Afghanistan uit de loop van een geweer of de geweren van familieleden. Weliswaar zijn er jonge intellectuelen en vrouwen die anders willen, maar zij vormen maar een paar procent van de bevolking en wonen vooral in de steden. Een groot deel hiervan is al gevlucht. We zien daarom dat zonder Amerikaanse steun, de democratie weinig kans heeft.

Oplossing drie: feodale staat

Deze oplossing werkte tot een paar jaar voor de inval van de Sovjets vrij aardig.

Koning Zahir Shah. Veel Afghanen denken nu met weemoed terug aan de tijd dat hij aan de macht was.

Je verdeelt Afghanistan dan onder in provincies, die geografisch ongeveer samenhangen met de machtsgebieden van de lokale clanhoofden. Deze zijn ook verantwoordelijk voor de interne veiligheid in hun gebied. Als iemand die familie is van het clanhoofd waar ook ter wereld wordt opgepakt, is zijn bestuur aansprakelijk. De Pashtun erecode schrijft dan een hoge islamitische strafheffing voor. Of het uithuwelijken van schoolmeisjes van de eigen familie aan grijsaards van de getroffen familie.

Vooral op het ongeletterde platteland is dit een uitstekende (alhoewel ethisch verwerpelijke) optie, maar meer ontwikkelde stedelingen zullen hier weinig voor voelen. Dit is ook de reden dat het koninkrijk Afghanistan na 1967 in verval raakte en koning Zaheer Shah in 1973 werd afgezet. Wellicht kan één van de nakomelingen of verwanten van Shah als koning worden uitgeroepen.

En kunnen de Afghanen de ergste kantjes van het Pashtun recht afsnijden. Bijvoorbeeld geen doodstraffen en gedwongen uithuwelijken meer, maar alleen zoengeld verplicht stellen en de dader publiek vernederen. In de steden kan een beperkte vorm van inspraak (bijvoorbeeld raadgevende vergadering). Nadeel is dat deze oplossing wat moeilijk is te verkopen aan de wat naïeve bevolking van westerse landen.

Oplossing vier: Afghanistan in quarantaine

Zolang de taliban in Afghanistan zijn de gevolgen voor de Afghaanse vrouwen, seculieren en niet-islamieten afschuwelijk, maar is er weinig aan de hand vanuit westers standpunt. De problemen ontstaan als ze zich bezig gaan houden met het voorbereiden van terroristische aanslagen in het buitenland. Wellicht kan er een staakt-het-vuren worden afgesproken met een islamistisch regime.

De grenzen van Afghanistan kunnen echter nauwelijks worden afgegrendeld. Ook is al diverse malen geprobeerd met de taliban tot overeenstemming te komen. Het resultaat was beide keren (11 september en de invasie vanuit de Swat-vallei) vernietigend. Beloften werden verbroken. Dat mag volgens de islamitische wet in oorlogen tegen ongelovigen (en dat ben je volgens een extremist al snel). Kortom: met de taliban is niet tot zaken te komen, zoals dat wel met de Saoedi’s kan.

Met de machtsovername door de Taliban in 2021 is deze oplossing nu werkelijkheid geworden.

Conclusie: onaangename keuzes zijn nodig

De huidige strategie is tot mislukken gedoemd. Het beste lijkt nog het invoeren van een monarchie te zijn (oplossing drie), die zeer langzaam democratiseert. In de praktijk ziet we steeds meer dat oplossing één, de dictatuur, zich aandiende, en dat nu (2021) oplossing vier, de islamistische dictatuur, een feit is. Helaas is in de huidige situatie een democratie (oplossing twee) niet mogelijk.

Ook militair ingrijpen verandert hier niets aan. Westerse leiders moeten zo eerlijk zijn dit aan hun kiezers te vertellen en op te houden met romantische ideeën over democratie in Afghanistan te koesteren. Een beperkt handhaven van mensenrechten is waarschijnlijk het best haalbare. Zelfs hiervoor zullen we tot het uiterste ons best moeten doen.

Kerncentrales op zee kunnen snel gerealiseerd worden

3 reacties / Ideeën en techniek, Nederland, Techniek, Visionaire projecten, Wetenschap / Door Germen Roding

Kernenergie is een klimaat vriendelijk alternatief voor kolencentrales. Kerncentrales op zee kunnen ook snel in gebruik worden genomen.

Kernenergie, betrouwbaar en compact

Vergelijken met zonne-energie en windenergie heeft kernenergie enkele grote voordelen. Het voornaamste voordeel van kernenergie is dat dit altijd beschikbaar is. Zomer en winter, dag en nacht. Zonnig weer of ijzige winterstorm. Dat is met zonne-energie en windenergie maar afwachten. Een ander groot voordeel van kernenergie is dat het maar weinig ruimte in beslag neemt. Vergelijk een windmolenpark of een zonneweide maar met een kerncentrale die een gelijk vermogen levert. Een ander voordeel is de geringe hoeveelheid afval. Zowel een zonneweide als vooral windmolens leveren enorm veel afval op, dat heel moeilijk is te hergebruiken. Ter vergelijking: alle afval van de kerncentrale in Borssele kan worden opgeslagen in een enkele grote schuur.

Afvalprobleem is te overzien

Kernenergie heeft twee grote nadelen. Ten eerste is dat het afvalprobleem, ten tweede het gevaar op een kernramp. Het afvalprobleem wordt in feite behoorlijk overschat. De hoeveelheid hoog radioactief afval die vrijkomt is maar klein. Om een indruk te geven, de kerncentrale in Borssele produceert per jaar ongeveer drie kubieke meter kernafval. Hiervoor in ruil levert de centrale 3,3 miljard kWh per jaar. Ter vergelijking: een kolencentrale produceert per kilowattuur 358 g kooldioxide. Als Borssele vervangen zal worden door een kolencentrale zou dat dus meer dan 1 miljard kg extra CO2 opleveren.

Omgekeerd, als in 2019 alle vijf steenkoolcentrales in Nederland vervangen zouden worden door kerncentrales, zou dat 17â€¯ miljard kWh * 358 g = rond 6 miljard kg uitstoot van kooldioxide hebben bespaard. Omgerekend is dat ruim 3% van de totale Nederlandse uitstoot. Als we trouwens ook het complete Nederlandse wagenpark van stroom zouden voorzien, in plaats van, zoals nu, van benzine en diesel, en ook de industrie, zou dit de Nederlandse CO2-uitstoot meer dan halveren. Dit, zomer en winter, 24 uur per dag. Als we een kerncentrale in het Westland zouden plaatsen, kan deze de tuinders van gratis warmte voorzien.

Risico’s van kerncentrales op zee zijn beperkt

De twee grote kernrampen, Tsjernobyl en Fukushima, deden zich voor bij verouderde, onveilige centrales. De oude reactor in Fukushima had al jaren eerder dicht gemoeten. Tot overmaat van ramp bouwde het corrupte Japanse bedrijf Tepco de centrale in Fukushima ook nog op een onveilige plaats, waar veel aardbevingen en tsunami’s voorkomen. Moderne reactoren zijn veel veiliger.

De voornaamste reden dat kernenergie niet massaal wordt uitgerold is emotioneel. Kernrampen als Tsjernobyl en Fukushima waren heel veel in de publiciteit. Toch zijn hierbij in verhouding heel weinig doden gevallen. In Tsjernobyl zijn als gevolg van straling hooguit enkele tientallen doden gevallen. In Fukushima welgeteld één. Ter vergelijking, er vallen per biljoen: kilowattuur door de mijnbouw en vervuiling rond de 100.000 doden als gevolg van het gebruik van steenkool [2]. Omdat deze doden verspreid over het jaar vallen, en wij het normaal vinden dat mensen met longkanker in het ziekenhuis liggen, maakt bijna niemand hier een punt van.

Kerncentrales op zee voorkomen rechtszaken van omwonenden

Vanwege deze emotionele bezwaren is het heel moeilijk om nieuwe kerncentrales te bouwen. Omwonenden spannen eindeloze rechtszaken aan, waardoor het tientallen jaren duurt voordat er eindelijk een kerncentrale kan worden gebouwd. Zoveel tijd hebben we niet.

Rosatom ontwikkelde deze kerncentrale op zee in zeven jaar. Rosatom kan deze centrales in enkele jaren leveren. De oplossing? Bron/copyright: rosatom.ru[1]/fair use

Drijvende kerncentrales op zee kunnen heel snel aanmeren

Zoals gezegd, zijn windmolenparken een ramp voor het milieu. Bijvoorbeeld, door de vogels die ze doden. De wieken van versleten windmolens zijn heel moeilijk te recyclen. Tot overmaat van ramp is de winning van de zeldzame aardmetalen, die nodig zijn voor de permanente magneten in windmolens, zeer milieuvervuilend. Daar hebben wij niet veel last van, maar de Chinezen die in de omgeving van deze mijnbouw leven, des te meer. Maar we kunnen toch plezier hebben van de dure infrastructuur die voor deze windmolenparken is aangelegd. Namelijk, door schepen met kerncentrales aan boord aan te meren en aan te koppelen in deze windmolenparken.

Zonne-energie een prima idee, maar dan op de daken van woonhuizen

Zonnepanelen zijn prima. Niet in zonneweides, maar op de daken van huizen van particulieren, natuurlijk. Deze kunnen prima de airconditioning van energie voorzien in de zomer. De populariteit van airconditioning stijgt snel. Door de klimaatverandering komen hoge temperaturen in de zomer immers steeds vaker voor. Zonnepanelen kunnen deze piek in de behoefte aan elektriciteit in de zomer prima opvangen.

Bronnen

Duizend jaar oude organisaties hebben enkele opvallende kenmerken. Bron: Wikimedia Commons

Duizend jaar oude organisaties, hun geheimen

1 Reactie / Filosofie, Ideeën, Ideeën en techniek, Maatschappij, Mensheid, Visionair leven, Wetenschap / Door Germen Roding

De RK kerk, de Genda ShigyÅ Papiermakerij en de Staffelter Hof zijn alle meer dan duizend jaar oude organisaties. Wat is hun geheim?

Instituten waren en zijn essentieel voor het functioneren van de menselijke beschaving. Het waren kloosters die als centra van kennis de Europeanen door de donkere Middeleeuwen loodsten. Willen we een toekomstige periode van barbarij enigszins heelhuids doorkomen, dan is het nuttig om een organisatie achter de hand te hebben die duizenden jaren kan blijven functioneren zonder dat deze uiteenvalt. En voor de Long Now Clock, die zo’n tienduizend jaar lang de tijd aangeeft, is het natuurlijk wel handig als er generaties van klokkenmakers zijn die de klok netjes onderhouden. Bijvoorbeeld, omdat ze deel uit maken van een duizend jaar oude organisatie.

Duizend jaar oude organisaties

Dit verklaart de interesse van de Long Now Foundation voor de geheimen van meer dan duizend jaar oude organisaties. Zouden we net als Hari Seldon in de Foundation-SF reeks van Isaac Asimov, een organisatie op kunnen richten die over het voortbestaan van de aarde en de mensheid waakt? Die als een soort modern klooster de kennis van nu beschermen tegen verlies, zonder uit elkaar te vallen?

Uit het eerste onderzoek van de Foundation blijken al enkele gemeenschappelijke patronen. Zo zijn de organisaties vrijwel altijd klein. Er werken niet meer dan driehonderd mensen. Vaak richten ze zich op een niche-activiteit, dikwijls het produceren van alcoholische dranken als wijn of whiskey. Tradities spelen een belangrijke rol en vormen de voornaamste bestaansreden van de organisatie. Winst maken is vooral nodig om te overleven.

In onderstaande lange verkenning gaat de Long Now Foundation dieper in op deze vraag.

Bronnen

The data of long lived organisations – Long Now Foundation blog, 2021

Iedere Zimbabwaan was op een gegeven moment multibiljonair. Erg veel plezier haddne ze er niet van, met dit biljet konden ze nauwelijks voedsel kopen.

Hyperinflatie, onzin of mogelijk al onderweg?

Laat een reactie achter / Economie, Europa, Geopolitiek, Ideeën, Maatschappij, Mensheid, Nederland / Door Germen Roding

Veel kleine beleggers, crypto-bezitters en huizenbezitters kloppen zichzelf op de schouders vanwege hun sprookjesachtige rendementen. De werkelijkheid is wat minder florissant. Volgens sommigen dreigt hyperinflatie.

Economische relativiteitstheorie

We zijn gewend om de waarde van alles in geld uit te drukken. Euro’s, in ons geval, of Usaanse dollars aan de overkant van de grote plas. Dus als de prijs van iets in euro’s uitgedrukt stijgt, is dat een waardestijging. De vraag is, of dat terecht is. Zimbabwanen kunnen daar over meepraten. Zo is, uitgedrukt in Zimbabwaanse dollars, in 2008 de economie van Zimbabwe fabelachtig hard gegroeid. Een brood kostte een paar biljoen Zimbabwaanse dollars.

Was het slim om een bakkerij te beginnen in Harare in 2008? Niet bepaald. Met dit geld kon je als Zimbabwaan namelijk niet veel meer dan een sigaret rollen, of het vuurtje onder je kookpot met een armoedige maaltijd aanmaken. Alhoewel dit hoogste biljet ooit uitgegeven, nu curiositeitswaarde heeft en gewild is onder verzamelaars. Dit verschijnsel noemen economen hyperinflatie. De oorzaak van hyperinflatie is altijd de uitgever van het geld, meestal de overheid of centrale bank. Zo devalueerde de sestertie in het Romeinse Rijk, omdat de keizer steeds meer zilver verving door koper.

Iedere Zimbabwaan was op een gegeven moment multibiljonair. Erg veel plezier hadden ze niet van deze hyperinflatie, met dit biljet konden ze nauwelijks voedsel kopen. — Op een gegeven moment was elke Zimbabwaan multimiljardair met dit biljet van 100 biljoen. Erg blij waren ze niet met deze hyperinflatie. Copyright: Reserve Bank of Zimbabwe/Munthandel Oost Brabant. Bron

Geld: geen erts maar vertrouwen

Geld is niet meer dan een ruilmiddel, een rekenformule. Zoals het voorbeeld van Zimbabwe (en Duitsland in de twintiger jaren, en Hongarije vlak na de oorlog, China vlak voor de communistische machtsovername, enzovoort, enzovoort) laat zien, is de waarde van geld niet absoluut. En is het voor een overheid in nood erg verleidelijk om de binnenlandse geldkraan flink open te draaien. Om geld bij te drukken hoef je namelijk geen belasting te heffen. Geld bijdrukken is een sluipende vorm van belastingheffing. Immers, hoe meer geld er is in verhouding, hoe minder het waard wordt. Dus met jouw bankbiljet kan je dan minder kopen. Met inflatie belast je iedereen, ook de vrek die zijn spaarcentjes onder zijn hoofdkussen heeft verstopt.

Gaan de Eurozone en de USA de hyperinflatie van Zimbabwe volgen?

Het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank is roekeloos. Op dit moment kent de ECB een negatieve rente. Dat wil zeggen, dat je geld toe krijgt als je euro’s leent van de ECB. Zakenbanken doen dat dan ook grif, en kopen daarmee aandelen en grondstoffen. En onroerend goed, vooral woonhuizen. Door de toenemende vraag wegens dit goedkope geld, stijgen hiervan de prijzen. Wat superwinsten voor de rijken oplevert. Immers, ze verdienen zowel aan de koerswinst, als aan de negatieve rente. Kassa!

Dit verklaart ook, waarom aandelenkoersen en de vermogens van multimiljardairs pijlsnel stijgen. Dit ging een tijdje goed. Maar begin 2021 is deze inflatie nu ook de reële economie aan het bereiken. Zo zijn de Nederlandse huizenprijzen in 2020 11,6 procent gestegen in het coronajaar 2020. Let wel, in een jaar waarin de economie fors kromp met 3,8 procent. Ook het voedsel en andere basisbehoeften worden nu duurder als gevolg van de gestegen grondstofprijzen. De energierekening was al enkele jaren aan het stijgen.

Hyperinflatie?

Van steeds meer goederen worden de reële kosten flink hoger. Op zich is het niet erg als de prijzen van luxe-goederen stijgen. In veel opzichten hebben we al meer rijkdom dan goed voor ons is. Vervelend wordt het als eerste levensbehoeften snel duurder worden. Een skivakantie minder, of een paar jaar langer met je meubels doen, is geen ramp. Met een hongerige maag of rillend van de kou naar bed moeten gaan, wel. Laat staan, dat je de ziekenhuisrekeningen van je familie niet meer kan betalen. Helaas is dit het meest waarschijnlijke scenario. Inflatie heeft namelijk de vervelende eigenschap, van de top naar beneden te sijpelen. Uiteindelijk komt de zwarte piet bij de armsten terecht.

Waarom alleen populisme links kan redden

Laat een reactie achter / Analyses, Ideeën, Maatschappij, Nederland, Social Engineering, Visionaire vragen, Wetenschap / Door Germen Roding

Populisme wordt door linkse partijen gehaat. Met de opmars van populistische partijen zakt links als een kaartenhuis in elkaar. Hebben beide verschijnselen iets met elkaar te maken?

Wat is populisme precies?

Een onder politicologen populaire onderverdeling in politieke richtingen is populisme, elitarisme en overige richtingen (bijvoorbeeld liberalisme, religieuze of groene politiek) die zich buiten het populistische versus elitaristische discours houdt. Populisme is een politieke visie, waarbij een elite verantwoordelijk wordt gehouden voor het uitbuiten van de bevolking, of een deel van de bevolking. Bekende populistische partijen in Nederland zijn de PVV en de SP.

Een populistisch lied, de Socialistische Internationale. Bron: Norzartonk.org

Ontwaakt, verworpenen der aarde

De meest populistische boodschap ooit uit de negentiende eeuw kwam van onversneden linkse hoek: de schrijver en filosoof Karl Marx. Hij ontwikkelde de marxistische ideologie van een klassenstrijd. Dit discours is in wezen populistisch. Immers, de klasse van de kapitalisten buit de klasse van de proletariërs uit. De oproep van Marx, dat de proletariërs wereldwijd zich moeten verenigen om een klasseloze maatschappij tot stand te brengen, is in wezen een populistisch discours. Namelijk: roept op tot het ten val brengen van de bourgeois-kapitalistische elite, die de proletariërs uitbuit. Ook de mildere linkse variant van het socialisme is in wezen populistisch.

Anders dan moderne rechts-populisten is het klassiek linkse populisme internationalistisch. Het marxisme ziet roofkapitalisme als wereldwijd probleem, waarbij zowel de inheemse arbeiders, als gekoloniseerde volkeren in de rest van de wereld worden uitgebuit.

De incoherentie van modern links

Kernwaarden van links zijn gelijkwaardigheid, broederschap en emancipatie van onderdrukten. Een zuiver denkend links persoon zal dus onverkort altijd partij trekken voor de onderdrukte mens, voor zelfontplooiing en voor solidariteit. En, hiermee, alle ideologie die verdeeldheid zaait tussen mensen verwerpen.

Op dit moment is het onder linkse partijen zoals Groen Links en de PvdA bon ton om de islam te verdedigen als slachtoffer van onderdrukking door de heersende cultuur, terwijl de islam een uitermate patriarchaal, homofoob en seksistisch geloof is.

Linkse partijen zijn eveneens voorstander van een vleestaks, van energiebelastingen en van strenge milieueisen. Deze treffen vooral de armen. Uitgaven aan voedsel vormen een grote hap uit het budget van minima. Door een vleestaks is vlees alleen nog maar betaalbaar voor de rijken. Met hun energiebelastingen bekostigen de armen gesubsidieerde zonneparken en windmolens van grote internationale beleggers. Buitenlandse giganten als Microsoft en Google maken graag gebruik van de gesubsidieerde groene stroom voor hun datacentra en parkeren de gemaakte miljoenenwinsten in een belastingparadijs. Op plaatsen waar mooie, milieuvriendelijke en vooral betaalbare woningen voor mensen met een laag en middeninkomen in het groen hadden kunnen worden gebouwd, met zonnepanelen op het dak, verrijzen lelijke grote zonneparken waar de rijken nog rijker van worden.

Mede door zich links noemende milieuactivisten, is de sociale woningbouw gestopt. De schaarse sociale woningen worden steeds schaarser vanwege de massale immigratie. De verworvenheden waar de arbeidersbeweging hard voor geknokt heeft, zoals de studiebeurs, zijn verdwenen. Door de neoliberalen, zeker, maar ook door het verraad van links aan de verworpenen in Nederland en de rest van de aarde.

Hoe kan links weer haar kracht terugwinnen?

Alle echt succesvolle linkse bewegingen waren in enige mate nationalistisch. Denk aan de Vietcong en andere linkse bevrijdingsbewegingen. Verschil tussen fascisme en links is dat het nationalisme van linkse bewegingen inclusief is en geen onderscheid maakt tussen verschillende etnische groepen. Populistisch links ziet de gehele bevolking als slachtoffer van de uitbuitpraktijken van de internationale kolonisator of hun opvolgers, de internationale roofkapitalisten. Niet alleen de etnische minderheden, zoals identitair links. Niet alleen de grootste etnische groep, zoals rechts-populisten. Iedereen.

Op dit moment is de elite neoliberaal en globalistisch. De Europese Unie en de neoliberale wereldorde pakt goed uit voor multinationale bedrijven en de hoogopgeleiden die daarvoor werken. Zij importeren voor weinig geld producten uit lagelonenlanden en verkopen die voor veel geld aan de lokale bevolking. De winst sluizen ze door naar een belastingparadijs. Ze sluiten fabrieken in Nederland en heropenen die in Oost-Europa of China. Andere bedrijven huren onderbetaalde Oost-Europese arbeiders in om ze gevaarlijk en onaangenaam werk te laten verrichten. Globalisering pakt daarmee goed uit voor de elite, terwijl de onderklasse voor de gevolgen opdraait in de vorm van onbetaalbare huizen, lage lonen, werkloosheid en slechte werkomstandigheden.

Populistisch links

Er is één linkse partij die het zowel voor de uitgebuite onderklasse, als voor de uitgebuite Oost-Europeanen opneemt. Dat is de Socialistische Partij. De SP ziet in dat in de huidige vorm de Europese Unie vooral een neoliberaal feestje is, maar slecht uitpakt voor de eigen werknemers. Het veelgebruikte argument dat goedkope arbeiders de internationale concurrentiepositie versterken, is onjuist. Keer op keer blijkt dat het vooral een hoge arbeidsproductiviteit is, die de lokale economie versterkt. En die bereik je door ervaren, goed opgeleide werknemers, die onlosmakelijk onderdeel zijn van het bedrijf. Waarbij het bedrijf en de werknemers voor elkaar door het vuur gaan en er keihard voor gaan om de beste producten ter wereld te maken. Niet door uitgebuite flexwerkers.

We helpen de armen in de rest van de wereld niet door de asielzoekers met bosjes tegelijk binnen te laten. We helpen ze wél met visionaire ontwikkelingshulp en door oneerlijke handelsbarriÃ¨res en belastingverdragen op te heffen.

Een ondernemer die alleen kan overleven door lagelonium, is geen knip voor de neus waard en kan het beste zo snel mogelijk failliet gaan.

Cybernetische overheid: AI als minister-president

1 Reactie / Filosofie, Ideeën, Ideeën en techniek, Maatschappij, Nederland, Visionaire vragen, Wetenschap / Door Germen Roding

Wij mensen blinken op politiek gebied niet uit in integriteit. Wat als we kiezen voor een cybernetische overheid, dus een AI als regering benoemen?

De eerste maanden van 2021 waren geen hoogtepunt van de democratie. Opnieuw kwamen partijen aan de macht die uitblinken in kortetermijnpolitiek, de kiezers keer op keer bedonderen en het tegen de belangen van Nederland in handelen. Wat als we politiek overlaten aan computeralgoritmen? Futurologen houden serieus rekening met een toekomstige maatschappij die voornamelijk een cybernetisch karakter heeft.

In feite komt al meer van de politiek van een cybernetische overheid dan veel mensen zich realiseren. Econometrist en gevreesd, want deskundig en gewetensvol Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) stelde in zijn boek Een nieuw sociaal contract (2021), dat voor een buitenstaander onzinnig overheidsbeleid bedoeld is om koopkrachtmodellen te laten kloppen. Een mooi voorbeeld van Omtzigt is de nieuwe arbeidskorting in het Belastingplan 2021. De politiek wil “iets leuks” voor de middenklasse doen. Dus vindt de politiek een ingewikkelde arbeidskorting uit die maximaal is voor mensen met een middeninkomen rond de 40 000 euro. Niet toevallig de kiezersgroep van de heersende coalitie.

De cybernetische overheid is minder ver weg dan we ons realiseren. De reden voor het bestaan van deze bizarre regeling is het koopkrachtplaatje van de middenklasse, volgens het CBP-rekenmodel. Dat moet kloppen, vond de VVD. Bron: Rijksoverheid Nederland — De cybernetische overheid is minder ver weg dan we ons realiseren. De reden voor het bestaan van deze bizarre regeling is het koopkrachtplaatje van de middenklasse, volgens het CPB-rekenmodel. Dat moet kloppen, vond de VVD. Bron: Rijksoverheid Nederland

De geheimen van de cybernetische overheid

Deze modellen zijn naar goed Nederlands politiek gebruik, geheim. Net als de epidemiologische modellen van het RIVM, waarmee de covid-19 besluiten worden onderbouwd en die wetenschappelijk gezien nogal omstreden zijn.

Als computers de facto toch al grotendeels de baas spelen in Nederland, kunnen we dit proces dan niet beter transparant maken? Waarom moeten we liegende, blunderende en draaiende politici als intermediairen tussen de kiezer en het rekenmodel hebben? Waarom niet rechtstreeks de broncode van de algoritmen die ons regeren, openbaar maken? En ons inspraak geven? Wordt het tijd voor psychohistorie?

Eldorica, meer welvaart met minder werken

Laat een reactie achter / Analyses, Economie, Ideeën, Maatschappij, Mensheid, Social Engineering, Visionair leven, Wereld / Door Germen Roding

Zo ongeveer een halve eeuw geleden kwam het rapport van de Club van Rome uit. Wat, als we toen wél hadden geluisterd? Het visionaire boek Eldorica van wijlen Jurriaan Andriessen (1951-1991) verkent de mogelijkheden.

Consumptiemaatschappij: goedkoop is duurkoop

Niet alleen consumeren we nu veel meer dan, zeg, een eeuw geleden. Ook gaan de spullen die we gebruiken, veel minder lang mee. Vergelijk iets eenvoudigs als een schaar. Een goede kleermakersschaar, van bijvoorbeeld het Zwitserse merk Victorinox, kost rond de veertig euro, maar gaat met zorgvuldig onderhoud, een mensenleven lang mee. Een schaar van een Chinese fabrikant die werkt met flinterdunne marges en onderbetaalde werknemers kost bij de hedgefund-firma Action rond de twee euro. Deze gaat bij intensief gebruik misschien een paar weken mee.

Misschien dat er drie maal zoveel grondstof in de Victorinox-schaar zit als in een Action-schaar, maar dit is te verwaarlozen vergeleken met de grondstof in de honderden Chinese kleermakersscharen. Wat, als we meteen deze kwaliteitsschaar zouden kopen en de rommel van de Action zouden mijden? Dan zou dat enorm veel milieuvervuiling, onnodig werk en energie schelen. Dit is precies de achterliggende gedachte achter de utopische maatschappij Eldorica van wijlen Jurriaan Brouwer.

Eldorica: een luxe auto voor iedereen

In Nederland worden er 400 000 nieuwe auto’s per jaar verkocht, van gemiddeld rond de 35 000 euro per stuk. Deze gaan gemiddeld twintig jaar mee. Maar wat, als elke van deze nieuwe auto’s honderd jaar mee zou gaan, bijvoorbeeld omdat hun bouwkwaliteit vijf keer zo goed is? Dan zouden we vijf maal zoveel aan deze auto kunnen besteden. Met andere woorden, een luxe Rolls Royce of Tesla voor iedereen. Of, een veel lager bedrag, waardoor we minder zouden hoeven te werken.

Deze duurzame luxe auto voor Eldorica bestaat uit de grondstoffen van de auto's, die er in onze maatschappij doorheen worden gejaagd. (c) Jurriaan H. Andriessen — Deze duurzame luxe auto voor Eldorica bestaat uit de grondstoffen van de auto’s, die er in onze maatschappij doorheen worden gejaagd. (c) Jurriaan H. Andriessen

Sportschool? Nee, zelf energie opwekken

Eldorica is niet voor luie mensen, al zou je dat op het eerste gezicht zeggen met een vierurige werkweek. Want de energie voor je huishoudelijke apparaten wek je zelf op. De hometrainer in Eldorica is er om je tv-toestel, radio en muziekinstallatie van stroom te voorzien. Ons lichaam kan ongeveer tweehonderd watt aan vermogen opwekken. Dus een uurtje of twee fietsen en slingeren levert genoeg energie voor een avond tv-kijken (Eldorica dateert al weer van voor de komst van de personal computer). Alles wat met de hand kÃ¡n, is handbediend. Ook dat scheelt stroom. Auto’s zijn er alleen voor langere reizen. Voor ritjes tot vijf kilometer is er een overdekte fiets. Vliegtuigen en olietankers komen in Eldorica niet voor. In plaats daarvan stelde Andriessen zich zeppelins en computergestuurde zeilschepen voor.

Alleen die apparaten, die echt niet zonder stroom kunnen, zoals tv’s, werken op stroom in Eldorica. Deze worden opgeladen via slingerwielen en een hometrainer. De rest is handbediend. (c) Jurriaan H. Andriessen

Zou Eldorica mogelijk zijn?

Kort samengevat: ja, als we een meritocratisch en technocratisch bestuur zouden kennen, zonder incompetente en liegende politici. Weliswaar met enkele aanpassingen – zo valt niet te ontkomen aan de tijdelijke inzet van kernenergie om de basis voor een duurzame energievoorziening te leggen, en zijn zonnepanelen praktischer dan zijn hometrainer-centrale. En dacht hij niet na over zo iets prozaïsch als de verwarming van huizen. Of gezondheidszorg.

Ook zal het kapitalisme vervangen moeten worden door een vorm van geleide economie. Het economische systeem van Eldorica is te zien als een soort luxe technocommunisme. Niet voor niets legde Jurriaan Andriessen sterk de nadruk op een computergestuurde (cybernetische) bestuursvorm.

We kunnen het Jurriaan zelf helaas niet meer vragen. Door een tragisch ongeluk in een zwembad overleed hij in 1991 op 39-jarige leeftijd. Ter nagedachtenis is de stichting Jurriaan Andriessen opgericht. Zijn boek Eldorica, een reisverslag naar een betere wereld (ISBN: 9789027424846) is helaas niet meer in druk, maar is tweedehands nog te verkrijgen. Ook zijn er PDF-scans van het boek in omloop.

Meer informatie

Themawebsite grafisch werk Jurriaan H. Andriessen en Eldorica
Stichting Jurriaan H. Andriessen

Onzichtbare rijkdom moet verboden worden

2 reacties / Economie, Ideeën, Ideeën en techniek, Maatschappij, Nederland / Door Germen Roding

Van het grootste deel van de bezittingen op aarde weet maar een klein aantal mensen van wie ze eigenlijk zijn. Ze vormen onzichtbare rijkdom. Waarom is dit toegestaan?

Zichtbare rijkdom

De welvaartsverschillen in een kleinschalige samenleving zoals een dorp zijn relatief klein. De reden is eenvoudig. Van iedere dorpsbewoner is bekend wat hij bezit en waar die rijkdom vandaan komt. Dus als een dorpsbewoner erg rijk is, zullen de overige dorpsbewoners de rijke vaker vragen om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Bijvoorbeeld om arme dorpsbewoners, of een gemeenschappelijk project te sponsoren. Van nature houden mensen van gelijkheid. Alle rijkdom voor jezelf houden, maakt je als rijke weinig geliefd bij de rest. Vandaar, dat pas als bezit anoniem wordt, de verschillen in welvaart te hoog worden.

Vaak zien neoliberalen arme mensen als parasieten, die netto niets bijdragen aan het systeem. Dat is onzin. Als een schoonmaker en een vuilnisman tien keer zoveel zouden verdienen met hun werk als nu, dan waren ze “grote bijdragers”. Althans, volgens de boekhouder, dan. In de Covid-19 crisis zagen we hoe belangrijk het werk van juist de laagstbetaalde werkenden is. Vakkenvullers bleken onmisbaar. Zakkenvullers niet.

Onzichtbare rijkdom beheerst de wereld. Wat doen we er aan? - Predjama Castle, auteur: Stephen Colebourne from London, UK — Onzichtbare rijkdom beheerst de wereld. Wat doen we er aan? – Predjama Castle, auteur: Stephen Colebourne from London, UK

Waar is de onzichtbare rijkdom?

Een bekende manier om rijkdom onzichtbaar te maken is de trust, voluit: trust of foundation. Het recept is simpel. De rijke “trustor” kiepert zijn vermogen in een stichting. En vanaf dat moment is de rijkdom onzichtbaar. Ondertussen staat deze stichting onder beheer van bewindvoerders, de trustees. De trustees beheren het vermogen van de trustor. Deze heeft officieel niets te zeggen. Wel geniet hij van de voordelen van het bezit. Deze trusts komen veel voor. Niet alleen voor particulieren, maar ook voor multinationals.

De trust is maar één voorbeeld van een rechtspersoon. Een rechtspersoon is een uitvinding uit de negentiende eeuw. De lokale supermarkt is niet het eigendom van een persoon, maar van een BV (bvba) of NV. Als deze BV failliet gaat, kunnen de schuldeisers naar hun geld fluiten. Een geliefde truc is om één BV met schulden vol te laden. Deze BV gaat vervolgens failliet. En simsalabim, weg zijn de schulden. Ondertussen is de belastingdienst wijzer geworden, maar dit soort fraude komt nog steeds geregeld voor.

Onzichtbare rijkdom, macht zonder controle

Grote bedrijven zijn nu in handen van een wereldwijd web aan beleggingsfirma’s en hedge funds. Deze fondsen hebben vaak ook aandelen in elkaar. Het is een onontwarbaar kluwen geworden. Een geldmachine, die een groot deel van de wereld afperst en de opbrengsten uitkeert aan een klein groepje superrijken. Niemand is verantwoordelijk. Ze betalen steeds minder belasting, maar maken wel gratis gebruik van de bescherming van de staten waar ze actief zijn.

Als bijvoorbeeld iemand in een StarBucks café de orde verstoort, of de zaak leeg komt roven, komt de politie. Als jij een restaurant begin onder de naam “StarBucks”, komt de politie aan de deur wegens schending van het merkenrecht van StarBucks. Dat kost de Nederlandse en Belgische staat, en dus ons, geld. Toch betaalt Starbuck nauwelijks belasting, door een uitgekiende constructie[1]. Dat betekent dat het bedrijf parasiteert op de samenlevingen waar ze hun dure, van ongezonde suikers bol staande koffie pluggen.

StarBucks is hierin niet uniek. Wereldwijd parasiteren bedrijven als Starbucks en Action op samenlevingen en verrijken hiermee hun eigenaars immens. Ze drukken de lonen en verhogen de kosten door steeds hogere prijzen voor hun producten en licenties te vragen. Zo ontvangt Microsoft voor bijna elke verkochte Android telefoon vijf tot tien dollar[2]. De reden: het pakket aan softwarelicenties, waarmee Microsoft smartphonemakers dreigt plat te procederen. Het gevolg is dat smartphones steeds duurder worden.

Hoe kan deze onzichtbare rijkdom aangepakt worden?

Eigendom is een negatief recht. Het geeft namelijk één persoon of groep personen exclusief recht op een bepaald item, bijvoorbeeld het patent op een bepaalde techniek, of land, met uitsluiting van anderen. Tegenover dit recht staan bepaalde plichten. Bijvoorbeeld de plicht, bij te dragen aan het land waar het eigendom in wordt erkend via het betalen van belasting. Op dit moment ontkomen de bezitters aan deze plicht, door zich te verstoppen. Ze profiteren wel van de rechtsbescherming voor hun eigendom, maar betalen hier niet voor. Ze schenden het sociale contract.

Tijd dus, om ons deel van het sociaal contract ook niet meer na te komen. Als een dakloze in StarBucks stennis schopt, kan de politie thuisblijven. Als Warda en Joost “illegaal” een nieuw Starbucks café beginnen zonder licentie, laat dan de burgemeester de opening verrichten en van harte aanbevelen in het lokale sufferdje.

Uiteraard zijn ook patenten van bedrijven die geen belasting betalen, niet meer geldig. We nodigen smartphone fabrikanten uit om hier in Nederland en België zonder royalties te gaan produceren. Wedden dat deze bedrijven voortaan bidden en smeken om netjes hun belasting te betalen?

Bronnen