Sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie eind jaren tachtig leidt het communisme een kwijnend bestaan. Vrijwel alle nog in naam communistische landen, zoals Vietnam, Cuba en de Chinese Volksrepubliek, zijn kapitalistische autocratieën geworden of hebben veel ruimte gemaakt voor kapitalistische initiatieven. Kortom: de nederlaag van communisme lijkt totaal en definitief, het domein van radicalinsky’s, voor altijd verbannen naar de schroothoop van de geschiedenis. Is de rol van het communisme daarmee uitgespeeld? Integendeel, zegt Aaron Bastani, de schrijver van het boek Fully Automated Luxury Communism: A Manifesto.
Communisme zonder arbeiders
Centraal in het boek staat het idee dat in de toekomst alle menselijk werk overgenomen zal worden door robots, omdat robots alles beter en sneller zullen kunnen dan mensen. Hij trekt hiermee de trend door die al tientallen jaren aan de gang is: de exponentiële toename van de rekenkracht van computers en de overvloedige beschikbaarheid van energie en grondstoffen brengt de waarde van grondstoffen, energie en arbeid terug tot nul. En hiermee de kostprijs.
Het leven wordt door deze technologische deflatie steeds goedkoper. Weliswaar is er steeds minder werk, maar er is wel steeds meer welvaart in absolute zin. Tot nu toe was arbeid de voornaamste manier om welvaart te herverdelen. De meeste mensen hebben een baan. Hiervoor worden ze betaald uit de winsten die ondernemers maken, of uit de belastingen die ondernemers betalen. Maar wat, als er straks geen banen meer zijn? Biojvoorbeeld in 2029, als 1000 euro aan computers meer informatie kan verwerken dan het menselijke brein? Dan verdwijnt het belangrijkste herverdelingsmechanisme, loon. De oplossing is volgens Bastani: een herverdeling van de productiebronnen. Met andere woorden: communisme fase 5, de klassenloze maatschappij in het marxisme zonder dat fase 4, de dictatuur van het proletariaat, plaats heeft gevonden.
De vijf fasen van de maatschappij volgens het marxisme
In zijn boek Het Kapitaal (1867) analyseerde de negentiende-eeuwse Duitse schrijver en filosoof Karl Marx de relatie tussen technologie, kapitaal en maatschappij. Hij onderscheidde hierbij vijf fases in de ontwikkeling van de mensheid. Deze zijn:
1. Jager-verzamelaarsmaatschappijen, zoals de tegenwoordige Khoisan. Deze kenden, stelde Marx, een vorm van communisme om een praktische reden. Bij een zwervend bestaan kan je nooit meer bezitten dan je op je rug kan meedragen.
Karl Marx, de grondlegger van de ideeën achter het marxisme. Bron: Wikimedia Commons
2. Feodale maatschappijen. Met de komst van de landbouw werd het mogelijk bezit te accumuleren en legers te verzamelen. Hierbij perst de heersende klasse, de adel, kleine boeren en handwerkslieden af door middel van hun leger, zodat zij zich de winsten konden toeëigenen. Als marxisten-leninisten of maoïsten het over ‘feodaal’ hebben, verwijzen ze naar dit type maatschappij. We zien een heropleving van de feodale maatschappij in door de maffia en bendes beheerste samenlevingen.
3. Kapitalistische maatschappijen. Met de komst van vrije steden (en al eerder, bij op handel gebaseerde stadsstaten zoals Carthago, maar die pastten niet in Marx’ “ijzeren historische wetmatigheden”) en fabrieken wordt arbeid een factor die los staat van land en de adel. Naast de adel ontstaat er een klasse van gegoede burgers, de “bourgeois”, die het “proletariaat”, de arbeiders, tewerkstelt, een mager loon betaalt en de winsten herinvesteert om nog rijker te worden. Volgens het marxisme verkeren westerse landen in deze fase.
4. Dictatuur van het proletariaat. Marx droomde van een machtsovername door het proletariaat, waarbij er een egalitaire maatschappij zou ontstaan. Het proletariaat zou dit doen zonder respect voor de bourgeois, m.a.w. er zou een dictatuur van het proletariaat ontstaan. De productiemiddelen komen in handen van de staat. Dit communistische ideaal werd min of meer, ten koste van het nodige bloedvergieten, verwezenlijkt in de voormalige Sovjet-Unie en landen als Cuba en China.
5. Communistische maatschappij. Op een gegeven moment worden machines zo productief, dat ze alles voor vrijwel niets kunnen produceren. Iedereen kan nu een luxebestaan leiden zonder te hoeven werken. Omdat de productiemiddelen in handen zijn van de staat, wordt er niemand meer uitgebuit en kan iedereen eerlijk delen. Dit ideaal is in geen enkel land bereikt, wellicht oliestaten (tijdelijk en alleen voor de eigen bevolking) uitgezonderd.
Zoals we anderhalve eeuw later weten, bleek de praktijk weerbarstig. Hoewel zijn economische analyse in grote lijnen klopte, was hij te weinig macchiavellistisch qua beoordeling van de menselijke aard in zijn ideale maatschappij (zo voorzag hij niet de opkomst van de “rode adel” van corrupte partijfunctionarissen en inefficiënties bij het planningsproces) en onderschatte hij nationalisme enorm.
De vijf grote crises
Volgens Aaron Bastani heeft het kapitalisme de afgelopen twee eeuwen redelijk zonder kleerscheuren doorstaan, maar wordt het nu geconfronteerd met een existentiële crisis, vanwege vijf ontwikkelingen die tegelijkertijd op ons af komen. Deze zijn: klimaatsverandering, schaarste aan hulpbronnen zoals energie, water en grondstoffen, vergrijzing, een groeiend aantal “nutteloze” mensen, door Bastani “unnecesariaat” genoemd en, de grootste bedreiging, een nieuw tijdperk van machines waardoor de productiefactor arbeid geheel zal worden vervangen door machines, m.a.w. kapitaal. Kapitaal dat steeds ongelijker verdeeld is. In landen als de VS en het Verenigd Koninkrijk hebben tientallen mensen nauwelijks genoeg geld op de bankrekening staan om een maand te overleven. En een grote groep mensen die niets te verliezen heeft, is niet bevorderlijk voor de stabiliteit.
De keuze voor armoede voor de meesten…
Kapitalisme verricht in grote lijnen twee taken: het vergroten van de rijkdom (door efficiënte productietechnieken) en het herverdelen van de rijkdom (door lonen). Waar het vergroten van de rijkdom steeds beter lukt, geldt dit niet voor de herverdeling. Immers, arbeid wordt steeds minder belangrijk. Het logische eindresultaat zal een wereld zijn waarin een kleine groep rijken vrijwel alles bezit, van asteroïdemijnen die de aardse mijnen door hun enorme productie weg zullen vagen, tot vloten met zonne-energie producerende satellieten en een monopolie op medische technologie voor bijvoorbeeld levensverlenging. En de rest van de mensheid? De minst ongunstige uitkomst is dat deze in strak geregeerde sloppenwijken komen te wonen, waarbij het voedsel uit 3d-printers komt. Dit is immers de meest CO2-neutrale oplossing. Een wereld die veel weg heeft van die in de science-fiction film Elysium wordt geschetst. Waarschijnlijker is dat als alle bargaining power van de bevolking verdwijnt, de wereldbevolking op volstrekt pijnloze en hygiënische wijze zal worden gereduceerd tot 500 miljoen mensen, zoals de Georgia Guidestones aanbevelen. Dat is immers de efficiëntste en meest winstgevende oplossing.
In de bioscoopfilm Elysium leidt een schatrijke elite een bestaan zonder ziekte of gebrek in de gelijknamige ruimtekolonie, terwijl de rest van de mensheid is opgesloten in armoedige sloppenwijken. Luxe-communism wil een bestaan als in Elysium maar dan voor iedereen. Bron: bewerkt screenshot van de trailer van Elysium
Of voor luxe communisme
Het alternatief is, aldus Bastani, dat we nu het nog kan, kiezen voor luxe communisme. Met andere woorden: het verdelen van de productiefactoren onder de bevolking. Asteroïden, bijvoorbeeld, zijn niet het bezit van één persoon of land, maar van de gehele mensheid volgens het Ruimteverdrag. Ook bij de privatisering van intellectueel eigendom kan je je vraagtekens zetten. Met blanket patents kan de technische vooruitgang in een gehele sector stil worden gelegd. Dus zo bekeken is luxe-communisme de meest logische en ook menslievendste oplossing. Om luxe-communisme te bereiken moeten we, aldus Bastani, en ook Visionair.nl, kiezen voor verlicht populisme. Populisme, zo verketterd door de “progressieve” elite, is de enige ideologie die de belangen van de bevolking op nummer 1 zet. En die ons kan behoeden van een bestaan als in Elysium, waarbij een genetisch verbeterde opperklasse in verbijsterende luxe leeft en de overige 99% onder ellendige omstandigheden.
Europa is een eiland van stabiliteit en welvaart, die omringd wordt door een steeds verder uit elkaar vallende ring van mislukte staten, zich uitstrekkend van Oekraïne tot Algerije. Geen wonder, dat de mensen uit deze regio richting Europa willen gaan. Moeten we dit willen?
De redenatie van de voorstanders van massa-immigratie
Voorstanders van massale immigratie van immigranten uit de instabiele gebieden (en daarbuiten), zoals historicus Rutger Bregman van het in progressieve kringen hoog aangeschreven betaalde weblog “De Correspondent”, hanteren de volgende logische redenering.
1. Axioma: ieder mens in behoeftige omstandigheden heeft recht op een welvaartspeil (denk aan veiligheid, onderdak, vrijheid) van dat in West-Europa.
2. Axioma: Wij in West-Europa zijn in staat, iedereen die in West-Europa verblijft een menswaardig bestaan te geven.
3. Gevolgtrekking uit (1) en (2): ieder mens in behoeftige omstandigheden heeft het recht, naar West-Europa te immigreren.
Een aardige samenvatting van de argumenten van voor- en tegenstanders – en een inzicht in de ideologische starheid van de heersende elite – is te vinden in onderstaand filmpje.
Buitenhof over de migratiecrisis met onder meer Thierry Baudet en Job Cohen
Hierbij geven ze ook aanvullende argumenten, zoals:
het gaat om relatief kleine hoeveelheden vluchtelingen ten opzichte van de Europese bevolking (vergelijk 1 miljoen immigranten per jaar vergeleken met de Europese bevolking van rond de 500 miljoen)
immigranten lossen de vergrijzing tijdelijk op
de grenzen sluiten leidt tot onmenselijke drama’s, die we niet moeten willen
buurlanden als Libanon, Jordanië en Turkije vangen in verhouding veel meer vluchtelingen op: Libanon 1 miljoen, een kwart van de bevolking
alleen in West-Europa zijn vluchtelingen echt veilig; IS infiltreert en valt geregeld vluchtelingenkampen in Syrië en Jordanië aan
immigranten brengen een zogeheten multiculturele verrijking met zich mee.
De redenatie van de tegenstanders van massa-immigratie
Tegenstanders van de massa-immigratie, denk aan de rechtsfilosoof Thierry Baudet, hebben de volgende tegenargumenten.
Europa is een relatief dichtbevolkt continent
Europa kent een ‘joods-christelijke’ cultuur die sterk afwijkt van die van de tribale cultuur in het Midden Oosten en andere gebieden van herkomst. Het psychologisch-culturele “operating system” van immigranten, vooral de politiek-religieuze ideologie islam, disharmonieert sterk met het leven in een moderne Europese staat.
Samenleven is daardoor moeilijk, waardoor uiteindelijk een burgeroorlog tussen de inheemse bevolking en immigranten dreigt.
Immigranten kosten veel geld, waar de zwakkeren in de Europese samenleving onder komen te lijden.
Het zijn de Europeanen zelf zijn geweest die er voor hebben gezorgd dat het welvaartspeil in Europa hoog is (waarbij zij de roofzuchtige praktijken van Europese kolonialen in het verleden, en Amerikaanse en Europese multinationals nu, gemakshalve uit het oog verliezen) en zij daarom deze welvaart niet hoeven te delen met anderen.
Middelen waarmee vluchtelingenopvang wordt geregeld, worden vaak aan de algemene middelen worden ontrokken. Hierdoor daalt het welvaartspeil sterk.
Immigranten brengen de psychologische instelling die in het land van herkomst tot burgeroorlogen leidt, met zich mee. Veel terroristen komen met de immigrantenstroom mee.
Analyse van de morele argumenten voor onbeperkte immigratie
Het basisargument is axioma 1: ieder behoeftig mens heeft recht op een welvaartspeil zoals dat in West-Europa gebruikelijk is. Het is duidelijk dat zelfs als alle rijkdom in de wereld eerlijk verdeeld zou worden, er een welvaartspeil van ongeveer dat van Costa Rica of Montenegro bereikt zou worden. Overigens zijn beide landen geen slechte plekken om te wonen; Costa Rica bereikte zelfs de eerste plaats in de Happy Planet Index.
Dit uitgangspunt is nogal utopistisch, maar moreel tot op zekere hoogte verdedigbaar. Tot op zekere hoogte, omdat welvaart niet uit de lucht komt vallen; welvaart moet worden geproduceerd door het combineren van atomen op de juiste manier door middel van energie en informatie. Dat vergt doorgaans hard werk door mensen. Deze welvaart delen, betekent een beslag op de tijd en energie van andere mensen die deze geleverd hebben. Met andere woorden: dwangarbeid, stellen libertariërs niet geheel onterecht.
Dit geldt ook voor axioma 2: wij zijn in West-Europa in staat, iedereen een menswaardig bestaan te geven. Economisch zijn we hiertoe zeker in staat, maar peak fantasy en incompetentie bij politici en bestuurders leidt er bijvoorbeeld nog steeds toe dat er nog steeds ouderen in verzorgingstehuizen dagen in poepluiers moeten doorbrengen. Of dat de huishuur voor zelfs een klein huis zevenhonderd euro per maand is, terwijl technisch gesproken sociale woningbouw voor 200 euro per maand zou kunnen. Als dit zelfs voor de eigen bevolking geldt, geldt dit nog veel sterker voor immigranten waarvan de behoeften en noden nogal afwijken van die van de inboorlingen.
Het parlementsgebouw van Rojava met een unieke architectuur: symbool voor een nieuw begin midden in de ergste humanitaire crisis nu.
Out of the box denken: enige oplossing
Axioma 2 kan alleen waar worden gemaakt, als de organisatie van dingen als zorg en huisvesting sterk wordt verbeterd. En daarvoor zijn nu juist de conflictgebieden een uitstekend laboratorium om te experimenteren met visionaire oplossingen. De problemen daar zijn zo groot, dat zaniken om meer geld, zoals de hulpverlenersmaffia graag doet, of het leger er naar toe sturen, uiteraard ook erg duur, zoals rechts liever doet, alle weinig zin hebben. Er is al een uitstekend geschikt gebied waar we deze oplossingen uit kunnen testen en samen met de lokale bevolking kunnen bedenken. Rojava, vrij Koerdistan. De YPG en ook de verwante PKK zijn progressieve, seculiere organisaties, waarmee goed samen is te werken. Beter dan met de dictator-in-wording Erdogan en zijn AKP-regime, met de dubieuze eer meer journalisten achter slot en grendel te hebben gegooid dan waar ook ter wereld. Helaas dringt dit besef nog niet door bij de Europese elite.
Infographics over de verdeling van de rijkdom in de VS, met de nadruk zowel de ongelijkheid en het verschil tussen onze perceptie van ongelijkheid en de werkelijke aantallen. De realiteit is vaak niet wat we denken dat het is.
Stephen Ritz legt in deze TEDx lezing uit hoe hij zijn leerlingen uit de Bronx leert hun eigen voedsel te verbouwen. De kinderen eten gezonder, krijgen werk en leggen inmiddels overal prachtige groene eetbare muren en daken aan. Een enthousiast verhaal van deze docent die van mening is dat kinderen niet hoeven te verhuizen om op te groeien in een mooiere, gezondere en betere buurt maar deze zelf kunnen maken. Voor meer informatie over dit project zie hun website op: greenbronxmachine.weebly.com
Als de Bronx eetbaar te maken is en mensen zo kan helpen dan is het duidelijk dat er ook een enorme potentie is voor onze Nederlandse steden. Laten we deze dan ook zo snel mogelijk groen en eetbaar maken!
Waar in de westerse main stream media het Griekse leed breed wordt uitgemeten, nemen de Chinezen graag de gelegenheid te baat om meesmuilend te gniffelen over de in hun ogen verwende Europeanen en de incompetentie die Europese politici aan de dag leggen. Daar is uiteraard ook de nodige reden toe. Want is heel Griekenland een toonbeeld van ellende? Nou nee, integendeel zelfs. Zie bijvoorbeeld deze Chinese videoclip over het kleine Griekse bergdorpje Anavra, waar de mensen twee keer zo rijk zijn als de gemiddelde Griek. Hoe krijgen de bewoners van Anavra dat nou voor elkaar? Een geheime oliebron, kinderuitbuiting of illegale hennepteelt? Nee, integendeel…
We worden steeds ouder, zo luidt de mythe.
Die mythe is nodig om de pensioenleeftijd te kunnen verhogen.
“Je kan best tot je 68-ste doorwerken als we allemaal 90 zullen worden.”
Maar is dat wel zo? Zullen we ouder worden dan onze ouders?
Levensverwachting vs. aardolieverbruik
De levensverwachting verschilt heel sterk per land.
In een land als Ethiopië is de levensverwachting 55 jaar. In Japan 82 jaar.
De belangrijkste factoren lijken voldoende gezonde voeding en medische zorg. Beide zaken hangen samen met welvaart. En welvaart komt voort uit goedkope fossiele energie.
De levensverwachting blijkt sterk gecorreleerd met de hoeveelheid aardolie. Hoe meer aardolie de inwoners van een land ter beschikking verbruiken, hoe langer ze zullen leven.
In Japan gebruiken 1000 inwoners dagelijks 34,4 vaten aardolie.
Duizend Ethiopiërs gebruiken slechts een half vat olie per dag.
(klik voor vergroting)
In de afgelopen 15 jaar is het Nederlandse aardolieverbruik sterk toegenomen. Volgens de EIA (Energy Information Administration) steeg het verbruik in Nederland van 750.000 vaten per dag in 1994 tot meer dan 1 miljoen vaten per dag in 2010.
De verwachting is dat het aardolieverbruik de komende decennia zal afnemen. Het spul raakt op en we willen minder CO2 uitstoten.
Zal onze levensverwachting dan ook gaan afnemen?
Volgens sommigen, bijvoorbeeld Cassandra Club, kan de economie niet door blijven groeien. Op een gegeven moment komt er een maximale hoeveelheid welvaart, omdat de hulpbronnen van deze aarde maar beperkt zijn, Maar volgt het eerste wel uit het tweede?
Zijn dit beach bums of welgestelde overwerkte toeristen die van een dure strandvakantie genieten? Ze ervaren hetzelfde.
De aarde is een gesloten systeem, dus grenzen aan de groei
We leven op een middelgrote aardachtige planeet, die om een gele dwergster draait. Een enkele asteroïde daargelaten, worden er nauwelijks atomen van en naar de aarde getransporteerd. De aarde is in ieder geval wat materie betreft dus een gesloten systeem. In een gesloten systeem zijn er per definitie grenzen aan de groei. De hoeveelheid aardoppervlak blijft gelijk – al kunnen we de zee nog wat benutten. Ook de hoeveelheid zeldzame metalen en nuttige elementen blijft gelijk. Echter, we leven in een globaal economisch systeem dat elk jaar maar groeit. De energieconsumptie stijgt vrijwel elk jaar. Kan dit goed blijven gaan? Hiervoor zullen we kijken naar alle bronnen van essentiële ingrediënten die nodig zijn om de economie te laten draaien.
De voornaamste bronnen van grondstoffen
De wereldeconomie is een kringloop, waarin grondstoffen, energie en arbeid uiteindelijk worden omgezet in afval. Het ligt dus voor de hand afval te gebruiken als bron voor grondstoffen. Dat gebeurt de laatste tijd gelukkig ook steeds meer. De belangrijkste bronnen voor grondstoffen zijn landbouw (inclusief visserij, die beter als roofbouw kan worden gezien) en mijnbouwproducten. Landbouw vereist veel landoppervlak (naast meststoffen en water). De hoeveelheid grond voor landbouw is eindig. Zeker de hoeveelheid makkelijk te bebouwen grond. Kwantitatief is er dus een bovengrens aan de landbouwproductie, tenzij de landbouw ondergronds gaat of voedsel synthetisch wordt bereid. In dat geval is er extra vrije energie nodig.
Metalen en dergelijke worden uit gesteente gewonnen. De bijna honderd natuurlijke elementen zijn niet gelijkmatig over de aardkorst verdeeld. Als een bepaald erts op een plaats veel voorkomt, is dat een interessante plek voor mijnbouw. Het aantal plekken waar rijke, makkelijk winbaar ertsen te vinden zijn is maar beperkt, maar in principe is elk element uit elk gesteente (of zelfs uit zeewater) te winnen, als er maar voldoende vrije energie in wordt gestopt.
Is er genoeg energie?
Letterlijk alles wat er in de economie gebeurt is te interpreteren als het schuiven met energie. Atomen zijn immers onvernietigbaar, het is de ordening van de atomen die verandert. Hoe meer er in de economie gebeurt, hoe meer energie wordt besteed. Wordt energie schaars, dan worden heel veel bronnen van grondstoffen niet meer interessant. Dat geldt ook voor heel veel economische activiteiten. Daarentegen worden alternatieven die veel minder energie kosten juist wel heel interessant. Een energiecrisis is dus bijvoorbeeld een zegen voor fietsenmakers, Nederlandse vakantieparken of mensen die huizen isoleren. Nu aardolie steeds moeilijker te winnen wordt en men de alternatieven heeft laten verslonzen, dreigt inderdaad een energiecrisis. Deze zal echter van tijdelijke aard zijn. De hoeveelheid zonnestraling is zo groot, dat met efficiënte zonnepanelen en voldoende windmolens een land als Nederland in principe geheel zelfvoorzienend in energie kan worden. En dan is er nog ruimte voor groei. Veel groei.
De zon zendt in een half jaar meer energie naar de aarde dan uit alle niet duurzame energiebronnen (olie, kolen, aardgas en uranium) tegelijk ooit gehaald kan worden.Toch eeuwig groeien
Apparaten worden steeds zuiniger. Een extreem voorbeeld zijn computers, waar het energieverbruik sinds de Tweede Wereldoorlog zeker een factor miljoen van is gedaald. Naar verwachting wordt dat nog meer, computers kunnen in theorie een miljoen maal zuiniger worden dan nu. In de virtuele wereld kan de economie dus in principe nog onbeperkt groeien. De aarde vangt slechts een schijntje op van alle zonnestraling. Datacentra waarin deze virtuele economie is ondergebracht kunnen dus heel gemakkelijk in een baan om de zon worden gebracht. Ook andere apparaten, ons huis incluis, worden steeds zuiniger.
Eigenlijk is er maar één beperkende factor waar we ons echt zorgen over moeten maken. Het steeds groter wordende gebrek aan fantasie.
Ook is status en aanzien per definitie schaars. Er zijn maar weinig mensen die de onderste plaats in de pikorde willen innemen. Misschien kunnen we dit oplossen door trouwe, gehoorzame kunstmatige intelligenties te scheppen.
Vergeet belasting ontduiken en armoedige zwarte spaarrekeninkjes in Zwitserland. Echte grote jongens regelen een offshore trust in landen als Panama of de Seychellen. Uiteraard hebben ook grote bedrijven deze weg bewandeld, met als gevolg dat de meeste grote bedrijven en echte rijkaards nauwelijks meer belasting betalen.
Wat is een trust?
In de middeleeuwen werd het bezit van kruisvaarders die op weg gingen om tegen de Saracenen te strijden, ondergebracht in een zogeheten trust, een soort stichting, waar een bewindvoerder het beheer over voerde. In de loop der eeuwen is deze constructie een eigen leven gaan leiden. Steeds meer rijkaards brachten en brengen hun vermogen onder in een trust.
Veel Caribische eilandstaatjes leven naast van toerisme, ook van offshore bancaire diensten.
Een trust (voluit: trust of foundation, foundation is het Engelse woord voor stichting) komt er op neer dat het vermogen van de settlor, bijvoorbeeld bedrijven of onroerend goed, middels een speciale trustakte wordt ondergebracht in een stichting. Anders dan een Nederlandse stichting, die geen winstoogmerk mag hebben, heeft de trust dit uitdrukkelijk wel als doel. De grap is dat het vermogen is ondergebracht in een stichting in een belastingparadijs, dus vrijgesteld is van belasting. De stichting, bestuurd door een trustee (in de praktijk meestal een gespecialiseerd trustkantoor) doet uitkeringen aan de benefactor (doorgaans, maar niet altijd, is dit de settlor). Stel, je hebt een zakelijke pinpas of creditcard van een trustrekening (of van een Nederlandse BV die eigendom is van een trust), dan kan je dus een luxe leventje leiden zonder dat de fiscus daar achter komt. Ook kan je je zakelijke concurrenten een flinke loer draaien, bijvoorbeeld door hun pand op een strategische locatie op te kopen.
Rijkdom zonder risico
Op papier niets bezitten heeft enorme voordelen. Waar niet is, is ook geen belasting te heffen. Handige financiële zwendelaars van Wall Street hebben dan ook hun vermogen massaal weggesluisd naar een Antillenrekening of Zwitserse nummerrekening, die op naam staat van een trust. Hoe meer geld, des te geslepener kunnen de transacties uit worden gevoerd. De allerrijksten, waaronder het Nederlandse koninklijk huis, betalen om die reden nauwelijks meer belasting. Juist op dit punt wordt deze kwestie van visionair belang.
Georganiseerde criminaliteit zuigt economie leeg
Vooral de “bedrijfstak” van financiële dienstverleners kan met enig recht worden gekenschetst als georganiseerde criminaliteit. Deze sector is er in geslaagd als een kankergezwel te groeien ten koste van de rentabiliteit van de rest van de economie. Er wordt meer geld verdiend met het uitzuigen van de rest van het bedrijfsleven en consumenten en het heen en weer schuiven van immense geldbedragen dan met productief werk.
Lagere belastingen, maar keiharde aanpak belastingontwijking
Het wordt dus tijd dat belastingontwijking harder wordt aangepakt. Zo kan er begonnen worden met bronheffing, ook op transferwinsten die naar trusts in het buitenland worden overgemaakt. Mogelijk kan er ook een extra strafheffing op overboekingen aan dubieuze rechtspersonen als trusts worden ingevoerd, gezien de enorme sociale schade die deze aanrichten. Dit moet dan wel in Europees verband.
Tegelijkertijd moet de belastingdruk op inkomens ook niet moordend hoog zijn. Een flat tax van dertig procent plus belastingvrije voet ten hoogte van 50% van de bijstandsuitkering voor een samenwonend stel is redelijk. Dit komt in de praktijk neer op een basisuitkering voor iedereen. Zolang allerlei bespottelijke aftrekposten zoals hypotheekrenteaftrek in strand blijven is het wachten op misbruik. Tegelijkertijd moet de lagere klasse zich tot middenklasse op kunnen werken (of als kleine ondernemer aan de slag kunnen) en de middenklasse in staat zijn genoeg kapitaal te verwerven om eigen bedrijven op te zetten.
De huidige schaarste aan grondstoffen en energie is maar tijdelijk. Met de structurele groei van productiviteit en mogelijkheden om energie te winnen breekt namelijk een tijdperk van ongekende welvaart aan. Als we maar willen en onze capaciteiten productief aanwenden.
Resultaten uit het verleden bieden hoop voor de toekomst
Mensen hebben het nog nooit zo goed gehad als nu. Ondanks alle sombere voorspellingen vanaf Malthus tot aan de moderne onheilsprofeten kunnen we vaststellen dat de mensheid nu welvarender en gelukkiger is dan ooit. Dit lijkt absurd. Immers, twee eeuwen terug, rond 1800, leefden er veel minder mensen op aarde dan nu. Hoe kan het dat we nu met zeven keer zoveel mensen toch een veel betere levensstandaard hebben? Het antwoord: wetenschap en techniek, gecombineerd met een redelijk grote mate van herverdeling van de welvaart. Dit is weer een gevolg is van het respect voor de individuele mens dat in de overheersende westerse cultuur ingebed is. Als we de lijn doortrekken naar de toekomst is de meest logische uitkomst dat de welvaart in de toekomst nog verder toe zal nemen.
De rijkdom van de aarde
Alle productie komt neer op het verplaatsen en herschikken van atomen. Hoe meer energie beschikbaar is, hoe beter we dat kunnen doen. Kortom: welvaart=energieverbruik.
De aarde is eindig. Onze huidige energiebronnen leveren de mens een vermogen van 15 terawatt, per mens tweeduizend watt. Ter vergelijking: ons lichaam zet gemiddeld over de dag tweehonderd watt om, waarvan ons brein veertig watt, een klein peertje, voor zijn rekening neemt. In het rijke deel van de wereld gebruiken we veel meer dan dat (in Nederland bijvoorbeeld meer dan drie keer zoveel). Veel mensen willen niet dat de welvaart van armere mensen stijgt tot het welvaartspeil van dat van ons, maar dit is zowel egoïstisch als immoreel. Het is ook stompzinnig: alleen door de hele wereldbevolking minstens zo welvarend te maken als de West-Europeanen of Japanners nu zijn,voorkomen we massale migratie naar rijke landen en verwoestende burgeroorlogen. Uiteraard zal er een einde moeten komen aan redenen om oorlog te voeren, zoals suprematistische ideologieën.
Het is mogelijk om de energieproductie met factor tien of veel meer op te voeren door massaal gebruik te maken van bijvoorbeeld zonne-energie: de gehele Sahara volzetten met zonnepanelen levert al meer dan veertig keer het totale tegenwoordige wereldenergieverbruik. De aarde bevat zo onnoemelijk veel energie, dat we deze alleen maar op hoeven te vangen en te gebruiken om deze wereld te veranderen in een speeltuin met alleen maar rijken.
Veel onderdelen van het aardse ecosysteem tonen weliswaar ernstige tekenen van stress. Zo staan vispopulaties op het punt van instorting, veranderen de oceanen in een drijvende vuilnisbelt en neemt bodemerosie hand over hand toe. Dit is geen reden voor doemdenken, maar betekent domweg dat de strategieën die tot nu toe gevolgd zijn, moeten worden vervangen. Dit gebeurt op dit moment ook steeds meer. Steeds meer industrietakken schakelen over op duurzame productiemethoden. Landbouw zal plaats moeten vinden in gesloten, geconcentreerde systemen, denk aan geïntegreerde kassen of viskwekerijen. Op deze manier kunnen we met gemak de hele wereldbevolking een westers welvaartsniveau geven. Kortom: dit is geen structureel, onoplosbaar probleem zoals de Club van Rome beweerde. Het betekent gewoon dat we een groter beroep moeten doen op onze menselijke inventiviteit.
De aarde voorbij
Willen we echt exorbitante welvaartsniveaus bereiken, bijvoorbeeld een megawatt of meer per aardbewoner, het energieverbruik van een multimiljardair die voortdurend in zijn privévliegtuig de wereld rondvliegt, dan is de aarde niet voldoende en zullen we delen van of de gehele industrie over moeten hevelen naar de rest van het zonnestelsel. Dit omdat we de afvalwarmte ook moeten kunnen dumpen. Het goede nieuws: daar is nog ruimte genoeg. Van alle vermogen die de zon uitstraalt, 4,7 * 1026 watt, vangen we maar een minuscuul deel op. Vrijwel alles verdwijnt in de interstellaire leegte. Vangen we die zonnestraling op en zouden we die energie over alle mensen verdelen, dan betekent dit per persoon vijfduizend keer zoveel energie als de hele mensheid nu gebruikt. Kortom: energie en hiermee grondstoffen worden in de toekomt zo overvloedig dat armoede een totale non-issue wordt. We zijn dan de schaarste definitief voorbij. Ieder mens kan dan leven als een multimiljardair.
