In Noorwegen is elke belastingaangifte openbaar. Zou dit ellende schelen?
In Norway, Everyone Can Know How Much You Earn
De Panama Papers (waar overigens Amerikanen nadrukkelijk in ontbreken), het gevolg van een geslaagde hack op het Panamese trustkantoor Mossack Fonseca, zaaien een storm van ontzetting door de politiek en bedrijfsleven. De IJslandse president Gunnlaugsson moest na felle protesten van woedende IJslanders aftreden en ook vele andere politici en beroemdheden raakten in zwaar weer.
Hoewel veel belastingwetten zo bespottelijk zijn dat ze er werkelijk om smeken om ontdoken te worden, wordt met een belangrijk deel van het belastinggeld nuttige dingen gedaan. Het heeft dan zin om lage, maar wel niet te ontwijken belastingen in te voeren. Ook moet het betalen van belasting weer een erezaak worden. Op dit moment vinden de meeste mensen iemand die veel belasting betaalt een schlemiel.
Belastinghaters vieren de dag in het jaar, waarop ze beginnen voor zichzelf te werken. Hoe later in het jaar, hoe hoger het percentage belastingen. Bron: http://thefinancialphysician.com/
Een groot deel van de rijkaards betaalt nauwelijks belasting. We hebben het dan niet over schlemielen die een paar kilometers teveel met een auto van de zaak rijden, maar over handige jongens met doortrapte constructies om zoveel mogelijk belasting te ontwijken. Wat zijn de mogelijkheden om hier het geld te halen?
Bezit dat niet bestaat
In 2013 zijn belastingparadijzen veelvuldig in het nieuws gekomen. Zo is nu algemeen bekend dat Nederland een belangrijke rol speelt in het internationale belastingontwijkingsnetwerk. De Amerikaanse belastingdienst, de IRS, heeft uitgebreide ervaring met financiële cowboys die de mazen van de belastingwet verkennen en treedt agressief op tegen belastingontduikers. Ook de fiscus in de meeste andere westerse landen doet dat. Het Angelsaksische recht (en overigens ook dat van o.m. Liechtenstein) kent echter een vernuftige constructie uit de middeleeuwen, de trust. Stel, miljonair Floris-Jan Rijckert is grootaandeelhouder van megaconcern Schatkist BV. Er kan nu in bijvoorbeeld Panama een stichting op worden gericht met bijvoorbeeld de aandelen van bedrijf Schatkist BV er in. Deze stichting, beheerd door een Panamees trustkantoor, krijgt vervolgens via een trustakte (Trust of Foundation of Trust of Stiftung) de opdracht om te handelen in het belang van Rijckert. Echter, op papier bezit Rijckert niets, en hoeft dus ook geen belasting te betalen. De belastingdienst heeft dan het nakijken.
Het Tax Justice Network probeert al jaren overheden er toe over te halen om belastingparadijzen aan te pakken.
Hoeveel geld bevindt zich in belastingparadijzen? Deze constructie wordt massaal misbruikt. Zowel oud geld, de Europese adellijke families en bankiersgeslachten als de Rothschilds, als het nieuwe geld van internetmiljonairs, industriëlen en beursjongens is massaal gestald in belastingparadijzen. Multinationals als Starbucks en Apple maken massaal gebruik van fiscale sluiproutes om belasting te ontwijken. Op papier maakt bijvoorbeeld Starbucks UK verlies, wat de keten er niet van weerhoudt explosief uit te breiden in het Verenigd Koninkrijk. En uiteraard niet uit menslievendheid om de barista’s aan hun karige salarissen te helpen. Nee, door onder meer merkrechten in Nederland te registreren en hier extreem hoge vergoedingen voor te rekenen worden de prijzige bekers koffie letterlijk afgeroomd. De eindbestemming is veelal een belastingparadijs zoals Bermuda of de Bahama’s. Deze hoeveelheid geld wordt steeds groter. Naar schatting van voormalig hoofdeconoom van McKinsey James Henry bevindt zich er nu rond de 21 tot 32 biljoen dollar (plm. 16000 tot 24000 miljard (!) euro) in belastingparadijzen. Ter vergelijking: de totale staatsschuld in de gehele wereld bedraagt $51,8 biljoen, “slechts” het dubbele.
Hoe plunderen we dit vetgemeste spaarvarken?
Vrijwel ieder westers land, plus Japan, zucht onder een grote staatsschuld. Ook menig niet-westers land, waaronder Brazilië, Rusland, India en China, zit diep in de schulden. We kunnen dus rustig stellen dat de grote meerderheid van de aardbewoners een warm voorstander zal zijn van een stevige crisisheffing. Omdat het internationale financiële roofriddersgilde vrijwel elk land heeft leeggeplunderd, is denk ik een verdeelsleutel aan de hand van het BNP te overwegen. Derde Wereldlanden waar roofbedrijven ernstig hebben huisgehouden, denk aan de zogenoemde ‘bananenrepublieken’ in Centraal Amerika en bepaalde Afrikaanse landen als Kongo, zullen extra schadeloosstelling ontvangen op kosten van landen die medeplichtig zijn aan deze uitbuiting. De techniek die ik voor wil stellen is opmerkelijk eenvoudig en zal door alle landen in samenwerking moeten worden toegepast. Alle bezit, waarover niet aantoonbaar belasting is betaald, zal worden belast met een heffing met terugwerkende kracht. Hiervan worden aantoonbare bestedingen aan liefdadigheid afgetrokken. Als bezit niet is terug te voeren op een menselijke eigenaar, zoals het bezit in trusts, wordt het verbeurd verklaard. Zo kunnen de belastingen voor werkenden en het midden- en kleinbedrijf worden verlaagd naar een eerlijk niveau en is er weer geld voor noodzakelijke overheidsinvesteringen.
Er is de afgelopen tijd een boel bekend geworden over het economische systeem. Hoewel ik het een bizar systeem vind is het toch moelijk de mensen die het uitgevonden hebben niet een groot compliment te geven. Het is niet zo heel gemakkelijk om een systeem te ontwikkelen waarbij mensen, de slimste diersoort op aarde(?), met hele landen tegelijk kunnen worden uitgemolken. En dit op een manier dat ze het zelf niet doorhebben en sterker nog, denken dat het systeem in hun voordeel werkt waardoor ze als het ware hun eigen systeem van onderdrukking beschermen. Dat is als je ethiek even buiten beschouwing laat toch zeker visionair te noemen.
Die Sheople Die
Daarnaast een prachtig ander boek wat ik iedereen kan aanraden en op een pijnlijke manier duidelijk maakt dat we toch ook echt zelf voor een groot deel verantwoordelijk zijn voor het systeem waar we momenteel in zitten. Het heeft de ietwat provocerende titel: “Die Sheeple Die” en geeft bijzondere, alhoewel zo nu en dan ietwat controversiële inzichten. Wel maakt hij duidelijk dat macht altijd gegeven wordt. Om terug te komen op de economische crisis klopt dit natuurlijk ook volledig. Zolang wij allemaal blijven geloven dat we alleen zaken met elkaar kunnen uitruilen in de Euro geven we met zijn allen de macht aan dat systeem door onze eigen goederen en diensten ook in die valuta aan te bieden. En zolang we vrolijk rente blijven betalen over onze hypotheken en bedrijfsleningen en onze overheid over staatsleningen dan betalen we heel effectief mee aan dit systeem waar de meesten van ons de lasten van ondervinden. Maar waarom accepteren we dat monopolie eigenlijk en waarom accepteren we dat private banken blijkbaar de productie van hele landen mogen afromen door de werking van rente? Gedeeltelijk omdat we het huidige systeem blijkbaar wel prima vinden, als we wat anders willen moeten we er immers zelf werk in steken. In het artikel 3 praktische oplossingen voor meer economische veerkracht worden een aantal alternatieven besproken zodat de mensen die willen, een aantal mogelijkheden hebben om het monopolie van de Euro als enige ruilmiddel te doorbreken.
Veel mensen, vooral uit rechtse kringen, zien belastingontwijkers als verzetshelden tegen de graaigrage, spilzuchtige overheid. Op een feestje opscheppen over handige fiscale trucs maakt je snel populair. Precies daar ligt de wortel van het probleem, ontdekten economen met een model.
Belastingontwijking en spilzuchtige overheid houden elkaar in stand
Belastingontwijking is een ernstig probleem in landen als Griekenland. Dit uiteraard gecombineerd met belachelijk hoge belastingen en een onzinnig, volkomen uit de hand gelopen uitgavenpatroon, waardoor veel belastingbetalers er terecht weinig voor voelen om hieraan bij te dragen. Met deze -zeer reële- tegenwerping, kunnen we toch vaststellen dat een betere belastingmoraal de nodige ellende had voorkomen in Griekenland en Italië. Kortom: het is doorgaans van maatschappelijk belang om belastingontwijking te verminderen. Althans: als het belastinggeld althans niet grotendeels over de balk wordt gegooid, anders is de maatschappij het beste af met totale belastingontduiking, zodat de overheid failliet gaat.
Dit soort demonstraties, maar dan intelligenter aangepakt dan dit, helpen om belastingontwijking impopulair te maken.
Belastingontwijking berekenen
Economen hebben daarom rekenmodellen ontwikkeld om belastingontduiking als fenomeen te bestuderen. Het basisidee is dat belastingbetalers hun gehele inkomen kunnen declareren, een deel van hun inkomen of helemaal geen inkomen. Het belastingtarief en hoeveel dit proportioneel hoger is voor hoge inkomens, is een belangrijke factor. Over het algemeen blijken onzekerheidsmijdende belastingbetalers het meest geneigd om belastingen te betalen.
Het risico van belastingontduiking is op zijn beurt weer afhankelijk van veel factoren. Denk aan de waarschijnlijkheid om gecontroleerd te worden door de FIOD en de straf die belastingzondaren boven het hoofd hangt. Er zijn ook sociale factoren die het psychologische klimaat voor belastingontduiken veranderen. In Griekenland is belastingontduiking onder de elite meer geaccepteerd dan in bijvoorbeeld Zweden. Voor een Zweed voelt belastingontduiking daarom doorgaans ook veel riskanter en verkeerder aan dan voor een Griek. In de nieuwste modellen reageren diverse actoren (gesimuleerde personen of bedrijven) op elkaar. Met opmerkelijke resultaten. De modellen suggereren bijvoorbeeld dat zelfs lage niveaus van controle kunnen leiden tot veel brave belastingbetalers, hoewel het tijd kost.
Natuurkundig Ising-model gebruikt
Nu is voor het eerst een simulatie uitgevoerd met een miljoen economische actors. Hiervoor gebruikten Michael Pickhardt en Goetz Seibold van de Brandenburgse technische universiteit Cottbus in Duitsland een zogeheten Ising model, de natuurkundigen onder jullie bekend uit vaste-stoffysica. Dit bestaat uit een rooster waarin elk knooppunt in twee verschillende staten kan bestaan. Elk knooppunt beïnvloedt zijn buren. Deze roosters kunnen enorm groot zijn, tot miljoenen eenheden. Isingmodellen kunnen uitstekend faseveranderingen beschrijven in bijvoorbeeld ferromagneten. Magneten richten zich, als ze vrij kunnen bewegen, in dezelfde richting. Dat kost het minste energie. Het Isingmodel voorspelt dat in een ferromagneet gebiedjes ontstaan met knooppunten die dezelfde richting wijzen, wat nauwkeurig overeenkomt met hoe ferromagneten zich werkelijk gedragen. Het Isingmodel is vrij simpel en kan daardoor snel doorgerekend worden.
Het magnetisme van brave belastingbetalers
Volgens het Ising-gedragsmodel van de twee fysisch economen, gedragen mensen zich precies zoals magneetjes. Mensen doen het liefste mee met de groep. Daarom zie je ook voorbeelden van Oranjekoorts waarbij een hele straat wordt omgetoverd en er enorme sociale druk is op alle bewoners om mee te doen. Tot nu toe waren Isingmodellen in de sociale wetenschappen niet erg succesvol. Ze waren te zwart-wit. Of je ontwijkt belasting totaal, of je bent een totale braverik. In de praktijk varieert belastingfraude uiteraard van een onterecht bonnetje teveel declareren tot complete schaduwboekhoudingen en trusts. In hun nieuwe model introduceerden ze daarom twee extra effecten: chaos, de neiging af te wijken van de groep (vergelijk temperatuur in een magneet, een hoge temperatuur gooit de elementaire magneetjes door elkaar), en sociale druk (een extern magneetveld, dat ze in dezelfde richting dwingt).
Mensen meer of minder gevoelig voor groepsdruk
Zoals bekend zijn er groepsmensen, keiharde individualisten en alle gradaties er tussenin. Dit modelleerden de twee door per knooppunt een andere groepsgevoeligheid in te stellen. Als hun model runt, werken deze knooppunten op elkaar in, net zoals in de werkelijke maatschappij, zonder de computer door te laten branden. Beiden voerden hun experiment uit met één miljoen actoren. Dat kunnen in een Ising model vrij gemakkelijk tien miljoen worden. Dit betekent ‘slechts’ een toename met factor tien in plaats van een explosie van complexiteit, zoals in bestaande economische modellen.
Tips voor de belastinginspecteur
Dit leverde een aantal interessante voorspellingen op. Naast voor de hand liggende: meer controleren en harder straffen, is het gevoel van angst onder de belastingbetalers te vergroten door ze na een belastingcontrole op de huid te blijven zitten. Ook werkt sociale druk, bijvoorbeeld door belastingontduikers aan de schandpaal te nagelen zoals de Occupy beweging nu doet. Zo kweek je een goede belastingmoraal aan, die zelfversterkend werkt. De vraag blijkt alleen of de werkelijkheid overeenkomt met de theorie. Zullen de Grieken nu als proefkonijnen dienen?
De vlaktaks, ook wel flat tax genaamd, wordt steeds populairder. Geen wonder. Het ondoorzichtige belastingstelsel met een oerwoud aan aftrekposten in de meeste landen, waaronder Nederland en België, nodigt uit tot misbruik.
Vlaktaks veel eenvoudiger en lastiger te ontwijken Stel je voor: iedereen kan zelf zijn belastingaangifte invullen. Je hoeft alleen maar in te vullen wat je per jaar verdient en je weet direct hoeveel belasting je moet betalen via een simpel rekensommetje. Alle aftrekposten, zoals de hypotheekrenteaftrek, verdwijnen. In twee Oost-Europese landen, Polen en Tsjechië, is het al zo ver. In veel meer landen, waaronder Rusland en de meeste andere Oosteuropese staten, is de vlaktaks in voorbereiding.
De vlaktaks komt er op neer, dat boven een belastingvrije voet een vast percentage van het inkomen als belasting wordt geheven. In september 2005 stelde de Raad voor Economische Adviseurs voor om een vlaktaks in te voeren ter hoogte van 40-44%. Dit zou gefinancierd moeten worden door minder aftrekposten toe te staan en 65-plussers meer belasting te laten betalen.
Belastingcurves voor de flat tax. Deze kan wel degelijk zeer progressief zijn, als je een hoge belastingvrije voet (EX) maar combineert met een hoog belastingpercentage.
Inkomenspolitiek wordt simpel Het is ook makkelijk om deze belasting minder of meer ‘progressief’ te maken. Partijen die voorstander zijn van meer gelijkheid, zullen de belastingvrije voet willen vergroten en de belastingdruk verhogen, rechtse partijen zullen precies het omgekeerde willen. Partijen die meer staatsinvloed willen, zullen zowel de belastingvrije voet willen verlagen als de belasting verhogen. Partijen die meer economische vrijheid willen, zullen juist een grotere belastingvrije voet en minder belastingdruk willen. Zo komt het hele politieke spectrum neer op een discussie over slechts twee getallen: het belastingpercentage en de belastingvrije voet. Zo wordt het voor kiezers ook gemakkelijk om verkiezingsprogramma’s op dit punt met elkaar te vergelijken. Er komt zo ook een einde aan de onzinnige hypotheekaftrek in Nederland.
Uitstekend te combineren met een basisuitkering Als de belastingvrije voet wordt geïnterpreteerd als een negatieve inkomstenbelasting, kan je zo ook iedereen aan een bestaansminimum helpen. Deze gedachte is verder uitgewerkt in dit artikel. Ook hier is een groot voordeel de eenvoud. Ook krijgen uitkeringsgerechtigden (iedereen dus) een stevige prikkel om te werken. Immers: bijverdiensten worden niet 100%, zoals bij een bijstandsuitkering, maar slechts met 40-44% belast. Zo kunnen uitkeringsgerechtigden makkelijk en snel uit de armoedeval ontsnappen.
Kritiek op de vlaktaks Volgens tegenstanders van de vlaktaks is deze niet progressief: immers, hoge inkomens kunnen meer sparen dan lagere inkomens en betalen minder belasting dan nu (in Nederland: 44% in plaats van 52% over de topinkomsten). Dit probleem is echter vrij simpel op te lossen: verhoog de belastingvrije voet en ook het belastingpercentage. Ook zien zij de flat tax als veel te lomp. Specifieke inkomenspolitiek voor bepaalde groepen is niet meer mogelijk. Voorstanders van de flat tax zien dat laatste nu juist als een groot voordeel. In het kort krijgt de staat minder te zeggen over het bestedingspatroon van de bevolking.
Ervaringen met de vlaktaks Het eerste land dat de vlaktaks invoerde was Estland in 1994. De andere twee Baltische republieken, Letland en Litouwen, volgden kort daarna. De belastingen in deze landen zijn laag: 21% over het inkomen. Alle drie landen en ook Roemenië[1] rapporteerden na een lange periode van grote economische groei, problemen met de belastinginkomsten en problemen om het armere deel van de bevolking te ondersteunen. Wellicht is een oplossing hier een grotere belastingvrije voet en een hoger belastingtarief, een ‘linkser’ economisch beleid dus. Ook zullen belastingontwijkingsconstructies, zoals trusts, effectief moeten worden aangepakt. Je kan ook denken aan bronbelastingen, zodat niet onbelast geld kan worden weggesluisd. Hongkong kent ook een vlaktakssysteem en daar bleek het juist een groot succes[2]. Het systeem in Hong Kong kent wel extra belastingaftrek voor gezinnen met kinderen. Deze uitbreiding is gewenst, plus een extra belastingaftrek voor werkenden. Werken moet altijd lonen. In het huidige systeem hebben veel bijstandsgerechtigden, als je alle sociale voorzieningen meerekent, een beter leven dan kostwinners met het minimumloon. Ze worden hiermee opgesloten in een gouden kooi. Flat tax kan ze helpen uit deze kooi te ontsnappen.
Vergeet belasting ontduiken en armoedige zwarte spaarrekeninkjes in Zwitserland. Echte grote jongens regelen een offshore trust in landen als Panama of de Seychellen. Uiteraard hebben ook grote bedrijven deze weg bewandeld, met als gevolg dat de meeste grote bedrijven en echte rijkaards nauwelijks meer belasting betalen.
Wat is een trust?
In de middeleeuwen werd het bezit van kruisvaarders die op weg gingen om tegen de Saracenen te strijden, ondergebracht in een zogeheten trust, een soort stichting, waar een bewindvoerder het beheer over voerde. In de loop der eeuwen is deze constructie een eigen leven gaan leiden. Steeds meer rijkaards brachten en brengen hun vermogen onder in een trust.
Veel Caribische eilandstaatjes leven naast van toerisme, ook van offshore bancaire diensten.
Een trust (voluit: trust of foundation, foundation is het Engelse woord voor stichting) komt er op neer dat het vermogen van de settlor, bijvoorbeeld bedrijven of onroerend goed, middels een speciale trustakte wordt ondergebracht in een stichting. Anders dan een Nederlandse stichting, die geen winstoogmerk mag hebben, heeft de trust dit uitdrukkelijk wel als doel. De grap is dat het vermogen is ondergebracht in een stichting in een belastingparadijs, dus vrijgesteld is van belasting. De stichting, bestuurd door een trustee (in de praktijk meestal een gespecialiseerd trustkantoor) doet uitkeringen aan de benefactor (doorgaans, maar niet altijd, is dit de settlor). Stel, je hebt een zakelijke pinpas of creditcard van een trustrekening (of van een Nederlandse BV die eigendom is van een trust), dan kan je dus een luxe leventje leiden zonder dat de fiscus daar achter komt. Ook kan je je zakelijke concurrenten een flinke loer draaien, bijvoorbeeld door hun pand op een strategische locatie op te kopen.
Rijkdom zonder risico
Op papier niets bezitten heeft enorme voordelen. Waar niet is, is ook geen belasting te heffen. Handige financiële zwendelaars van Wall Street hebben dan ook hun vermogen massaal weggesluisd naar een Antillenrekening of Zwitserse nummerrekening, die op naam staat van een trust. Hoe meer geld, des te geslepener kunnen de transacties uit worden gevoerd. De allerrijksten, waaronder het Nederlandse koninklijk huis, betalen om die reden nauwelijks meer belasting. Juist op dit punt wordt deze kwestie van visionair belang.
Georganiseerde criminaliteit zuigt economie leeg
Vooral de “bedrijfstak” van financiële dienstverleners kan met enig recht worden gekenschetst als georganiseerde criminaliteit. Deze sector is er in geslaagd als een kankergezwel te groeien ten koste van de rentabiliteit van de rest van de economie. Er wordt meer geld verdiend met het uitzuigen van de rest van het bedrijfsleven en consumenten en het heen en weer schuiven van immense geldbedragen dan met productief werk.
Lagere belastingen, maar keiharde aanpak belastingontwijking
Het wordt dus tijd dat belastingontwijking harder wordt aangepakt. Zo kan er begonnen worden met bronheffing, ook op transferwinsten die naar trusts in het buitenland worden overgemaakt. Mogelijk kan er ook een extra strafheffing op overboekingen aan dubieuze rechtspersonen als trusts worden ingevoerd, gezien de enorme sociale schade die deze aanrichten. Dit moet dan wel in Europees verband.
Tegelijkertijd moet de belastingdruk op inkomens ook niet moordend hoog zijn. Een flat tax van dertig procent plus belastingvrije voet ten hoogte van 50% van de bijstandsuitkering voor een samenwonend stel is redelijk. Dit komt in de praktijk neer op een basisuitkering voor iedereen. Zolang allerlei bespottelijke aftrekposten zoals hypotheekrenteaftrek in strand blijven is het wachten op misbruik. Tegelijkertijd moet de lagere klasse zich tot middenklasse op kunnen werken (of als kleine ondernemer aan de slag kunnen) en de middenklasse in staat zijn genoeg kapitaal te verwerven om eigen bedrijven op te zetten.
Ook Australië doet waar vele landen over de hele wereld in verschillende mate mee zijn begonnen: het heffen van CO2-belasting.
De zogenaamde ‘price on carbon’ of ‘carbon-tax’ is uiteraard niet populair onder vele ondernemers, omdat het aan de ene kant betekent dat ze wederom ergens belasting voor moeten betalen en aan de andere kant daarmee ook hun concurrentie positie tegenover internationale concurrenten verzwakken. Als gevolg hiervan wordt het ook minder gunstig voor een land om deze belasting te heffen, omdat dit een uitloop van ondernemers kan betekenen.
Toch is het een logische stap. Groen denken is in en deze belasting past goed in de trend van het groene denken thuis. Het zat er dan ook al een tijd aan te komen en ook in Nederland is emissiehandel al jaren een feit. Wel is het de vraag of de huidige regelgeving voldoende is om daadwerkelijk effect te hebben. Ook is er nog geen algemene Europese regelgeving, maar dit zal waarschijnlijk ook niet lang meer op zich laten wachten. Tot die tijd doen bedrijven er goed aan zich alvast voor te bereiden op zwaardere belasting op CO2-uitstoot. Bedrijven als Akzo Nobel zijn dan ook al geruime tijd bezig hun productielijnen zo veel mogelijk CO2-vrij te maken.
In Australië, dat per hoofd van de bevolking de grootste luchtvervuiling kent, zal de maatregel ook een verschuiving bij de instelling van grote bedrijven bewerkstelligen. In productieprocessen valt er veel te verbeteren zodat er minder schadelijke stoffen voor het milieu vrij komen. Door maatregelen als de CO2-belasting worden bedrijven gestimuleerd naar dergelijke verbeteringen te zoeken.
Via de belastingopgave kent de overheid nauwkeurig de financiële situatie van belastingbetalers. Waarom zou de overheid die kennis niet kunnen gebruiken om de kredietwaardigheid van mensen en bedrijven te kunnen garanderen?
Monopoliepositie banken door kredietcheck
De fiscus heeft alle gegevens om vast te stellen hoe kredietwaardig iemand is. Ook daar zijn banken dus niet voor nodig.
Een van de belangrijkste redenen waarom banken hun monopolie behouden, is dat ze in staat zijn de kredietwaardigheid van klanten te checken. Menig belegger zou een moord doen voor het eenvoudige en lucratieve rendement dat banken behalen op persoonlijke leningen, doorlopende kredieten en het summum van lucratieve bankdiensten: rood staan. Persoonlijke leningen en doorlopende kredieten komen al gauw op acht procent rente. Rood staan biedt al helemaal een droomrendement: vijftien procent. Particuliere en zakelijke beleggers zouden uiteraard graag deze rendementen op hun spaargeld halen, maar door hun informatievoorsprong kunnen banken makkelijker kredieten uitreiken.
Belastingdienst heeft alle gegevens al
Bij de belastingdienst is bekend hoeveel schulden iemand heeft, hoeveel bezittingen en hoeveel inkomen. Het opgeven van foutieve gegevens aan de belastingdienst is strafbaar. Ook zullen particulieren zich voor de fiscus zeker niet rijker voordoen dan ze zijn, want dan moeten ze meer belasting betalen. Kortom: als iemand volgens de fiscus kredietwaardig is, dan zijn er goede redenen om aan te nemen dat dat meer dan klopt.
De voordelen
Banken hebben een monopoliepositie en hebben zich onmisbaar gemaakt. Hierdoor hebben ze een machtige positie verworven waarmee ze Nederland kunnen chanteren. Van deze machtspositie maken ze geregeld misbruik. In feite hebben de banken het bedrijfsleven en de particulieren in Nederland in een wurggreep. Door te weigeren kredieten te verstrekken, kunnen ze de overheid dwingen, met staatssteun over de brug te komen. De realiteit in 2010. Aan deze monopoliepositie moet een einde komen. Het bieden van een alternatieve kredietfaciliteit biedt dit voordeel. Iedereen, niet alleen een bank, kan leningen verstrekken als bekend is wat iemands kredietwaardigheid is.
Er ontstaat zo ook een nieuwe prikkel om eerlijk te zijn bij belastingopgaves. Wie bijvoorbeeld een huis wil kopen, kan maar beter al zijn inkomstenbronnen aan de belastingdienst opgeven om zo zijn kredietwaardigheid te vergroten. Als de belastingdienst ook een basisuitkering uitbetaalt, is het ook voor schuldeisers makkelijker verhaal te halen. Schuldeisers die geld hebben geleend zonder dat bij de belastingdienst te melden, komen achteraan de rij te staan. Beslag leggen en dergelijke is niet meer nodig als de belastingdienst als incassobureau werkt.
Schuldproblemen afgelopen
Ook kan zo voorkomen worden dat mensen onverantwoorde risico’s aangaan. Ook kunnen bedrijven in een vroeg stadium worden gewaarschuwd dat ze financieel in zwaar weer terecht komen. Faillissementen komen doorgaans niet uit de lucht vallen, maar zijn een jarenlang proces. Als in een vroeg stadium bekend is dat een bedrijf niet kredietwaardig is, wordt voorkomen dat het faillissement veel mensen meetrekt. Ook weet de ondernemer dan direct dat hij maatregelen moet nemen om erger te voorkomen.
Leuker kan het wel degelijk, en ook een stuk slimmer. De regering plant een BTW-verhoging. Sommige belastingen dienen alleen maar om veel poen binnen te halen voor de overheid. Andere belastingen zorgen juist voor een gewenste gedragsverandering bij calculerende burgers. Wat is slim en wat is dom?
De overheid heeft elk jaar erg veel geld uit aan allerlei zaken die politici belangrijk vinden, variërend van straaljagers tot ontwikkelingshulp. Hoewel je bij veel daarvan de nodige vraagtekens kunt stellen, blijven sommige uitgaven, en hiermee belastingen, nodig. Stel dat het Nederlandse belastingstelsel van de grond af aan zou worden herontworpen, welke belastingen zou je dan het beste kunnen afschaffen of juist invoeren?
Domme belastingen en zwakzinnige belastingvoordelen
De belastingen in deze groep stimuleren ongewenst gedrag dat schadelijk is voor het individu en Nederland. Hoewel sommige een noodzakelijk kwaad zijn, moeten ze eigenlijk zo laag mogelijk gehouden worden.
Belastingen kunnen wel degelijk leuker, en ook een stuk slimmer.
Belasting op arbeid.
Deze belastingen, de voornaamste inkomstenbron van Nederland, straffen productiviteit af. Geen wonder dat er steeds minder wordt gewerkt naarmate de belastingen op werken hoger worden. Zoals Jan Marijnissen al terecht opmerkte: in dit land wordt meer verdiend met speculeren dan met werken. Kortom: stompzinniger kan haast niet.
Zo mogelijk nog schadelijker is de 100% belasting op legaal werk door bijstandsgerechtigden. Hiermee worden deze in de armoedeval gehouden; het is lucratiever om met een bijstandsuitkering niets te doen of zwart bij te klussen dan om werk te zoeken. Oplossing: een basisinkomen.
Hypotheekrenteaftrek.
Deze belasting stimuleert dat mensen zich diep in de schulden steken en drijft de prijzen van huizen absurd hoog op. Dit douceurtje aan makelaars en bankiers is de hoofdoorzaak van de huizenprijsbubble in Nederland. Deze snel afschaffen is hiermee een uitstekend plan.
Vliegticketbelasting.
Dom, want deze belasting maakt geen onderscheid tussen zuinige vliegtuigen en lawaaiige kerosineslurpers. De consumenten ontliepen deze belasting massaal, waardoor Schiphol veel klanten verloor. De Duitsers herhalen nu deze stommiteit van “gidsland” Nederland.
Staatssteun aan kansloze bedrijven
Verouderde bedrijven die wankelen op de rand van een faillisement kunnen het beste snel ten onder gaan. Staatssteun, zoals belastingkortingen, is hierbij uit den boze, tenzij om kansrijke onderdelen af te splitsen of door gepensioneerde ondernemers om te laten vormen tot innovatieve hotspot.
Belastingvrijstelling voor religieuze organisaties
Veel religieuze organisaties, denk aan boeddhistische kloosters, kerken, de Ahmadiyya moskeeverenigingen of hindoetempels, zijn de facto liefdadigheidsinstellingen en moeten belastingtechnisch ook zo worden behandeld. Religieuze organisaties waar normen en waarden worden verkondigd (of die zich aan praktijken overgeven) die de Nederlandse samenleving problemen bezorgen, denk aan bepaalde moskeeverenigingen, sommige kerken en sektes, moeten belastingplichtig worden of zelfs een extra strafheffing opgelegd krijgen.
Schenkbelasting
Deze kan beter rechtstreeks onder de inkomstenbelasting van de ontvanger vallen. Simpeler en rechtvaardiger.
Subsidies en belastingaftrek voor kinderopvang
Hiermee worden ouders gestimuleerd om de toch al overbelaste commerciële kinderopvang te gaan frequenteren. De gevolgen laten zich raden. Uiteraard is het veel slimmer om ouders zelf een oplossing te laten zoeken en hun financiële ruimte hiervoor te vergroten, bijvoorbeeld door een kinderaftrek in te voeren.
Subsidie op alleen wonen.
Er is een opmerkelijk simpele verklaring voor de steeds kleinere huishoudens. Alleen wonen wordt beloond, samenwonen wordt afgestraft. Dit terwijl wetenschappelijk is aangetoond dat samenwonende mensen gelukkiger en gezonder zijn en ook beter meedoen in de maatschappij.
Slimme belastingen en listige belastingvoordelen
De belastingen in deze groep zorgen er voor dat de Nederlanders zich op een productievere manier gedragen.
BTW.
Anders dan zogeheten economen u wijs proberen te maken is consumptie an sich helemaal niet zo goed voor de economie. Door te consumeren verbruik je, dus word je armer. Investeren, daarentegen, levert nieuwe rijkdom op. Sommige consumptieartikelen zorgen voor reproductie: het vermogen van mensen om waarde te creëren. Denk aan voedsel, bepaalde gezondheidszorg en leermiddelen. Andere consumptiegoederen zijn neutraal of leveren nadelen op, denk aan snelle auto’s en boten, ongezond voedsel en dergelijke. Op alle consumptiegoederen die het energieverbruik verminderen, hun kennis, inzicht of persoon verbeteren of de gezondheid bevorderen moet de BTW in het lage tarief. De rest in het hoge tarief. Voor schadelijke zaken moet een extra hoog BTW-tarief worden ingevoerd.
Accijns op fossiele energiedragers, alcohol en tabak. Fossiele energiedragers als aardolie, steenkool en aardgas worden schaars en kosten miljarden per jaar aan schaarse deviezen. Deze accijns moet dus nog stevig worden verhoogd, als het even kan in Europees verband.
Er moet ook accijns en BTW worden geheven op vliegtuigbrandstof. Deze is nu nog belastingvrij. Dit kan alleen in Europees verband.
Accijns op nieuw gewonnen grondstoffen
De industrie moet worden gestimuleerd om zo efficiënt mogelijk om te springen met grondstoffen en ze zo veel mogelijk te recyclen. Een stevige invoerheffing op grondstoffen en halffabrikaten. Naar rato van de hoeveelheid gebruikte grondstof en energie, alsmede de sociale en milieuschade, voorkomt de zware milieuvervuiling en verwoestende burgeroorlogen in grondstofproducerende landen. Dit is alleen praktisch in Europees verband. Ook voorkomt het afhankelijkheid van het buitenland.
Accijns op niet-biologisch afbreekbare wegweropartikelen
Zwerfvuil wordt een steeds groter probleem. Fabrikanten moeten worden gestimuleerd om biologisch afbreekbare verpakkingen te ontwikkelen. Dat kan het beste door een hoge accijns op niet-biologisch afbreekbare verpakkingen te leggen. Dit is ook een mooi excuus om straffeloos invoerheffingen op te kunnen leggen.
Invoerheffingen
Invoerheffingen beschermen de binnenlandse industrie, maar lokken vergeldingsmaatregelen van het buitenland uit. Ook leert de binnenlandse industrie zo niet om te concurreren tegen het buitenland. Invoerheffingen kunnen echter nuttig zijn om een nieuwe groeitechnologie een paar jaar te beschermen, bewijst het Japanse voorbeeld. Als enkele binnenlandse (of Europese) concurrenten elkaar fel beconcurreren, dalen de prijzen vanzelf en kunnen de tariefmuren na een paar jaar omlaag.
Accijns op softdrugs en harddrugs
Op dit moment is de belasting hierop nul procent. De overheid doet er alles aan deze lucratieve markt te beschermen met politieinvallen en hoge straffen. Als gevolg hiervan is het een lucratieve groeimarkt. Uiteraard is het veel slimmer om drugs te legaliseren en hier een stevige accijns op te zetten.
Kinderkorting
Door kinderkorting krijgen werkende ouders de gelegenheid ook op jongere leeftijd kinderen te krijgen. Dit helpt tegen de vergrijzing en voorkomt ook gezondheidsproblemen. Uiteraard moet het aantal kinderen worden gemaximeerd op twee. Megastallen, usance bij zwarte kousen van allerlei geloofsrichtingen, zijn slecht voor mens en milieu.
Erfbelasting
Een dode heeft weinig meer aan zijn of haar geld. Ook is er geen enkele prikkel voor nabestaanden om zich als een beter mens te gedragen door het lieve sommetje dat ze erven. Verwende rijke erfgenamen zijn een bekend fenomeen in societykringen. Laat ouderen liever tijdens hun leven schenken.
Automobilisten klagen steen en been over de hoge benzineprijs, maar er rijden nog veel te veel brandstofslurpende PC Hooftstraat-tractoren op de weg. Tijd voor flink wat extra accijns op de benzine en diesel.
Aardolie: einde komt snel
De verkoop van de Jeep Wrangler, één van de grootste brandstofslurpers, is ingestort. Tijd voor de genadeslag.
Aardolie, zo wordt steeds meer duidelijk, wordt schaars. Niet dat alle aardolie ooit op zal zijn, maar op een gegeven moment kost het meer energie om de resterende aardolie uit de rots te persen dan het oplevert om de aardolie op te stoken: een EREOI kleiner dan 1. Vanaf dat punt (eigenlijk al eerder, denk aan bijkomende kosten) houdt aardolie effectief op een energiebron te zijn.
Voorspellingen over grenzen aan de olieproductie zijn niet nieuw. Na de lage olieprijzen in de jaren zestig kwam de eerste oliecrisis in 1973 als een schok. Voor het eerst werd toen duidelijk dat aardolie een schaarse en eindige hulpbron is. In feite kwam pas een einde aan de recessie toen in de jaren tachtig en negentig de aardolieproductie flink steeg. Dit suste de consumenten in slaap. Dit tijd is nu voorbij.De olieprijzen zijn nu hoog en dat zullen ze blijven, tot elektrisch vervoer of de waterstofeconomie echt doorbreekt.
Verborgen kosten van aardolie Het gevaar van CO2 wordt sterk overdreven. Een veel belangrijker argument is dat aardoliewinning het milieu zwaar vervuilt en ons sterk afhankelijk maakt van dictatoriaal geregeerde landen. Dankzij een lage olieprijs was de Sovjetunie gedwongen te democratiseren. Op dit moment wordt er in Europa per jaar zeshonderdvijftig miljard euro per jaar uitgegeven aan olie. Dit geld komt terecht in landen als Saoedi-Arabië, Rusland en Iran, die met dit geld hun eigen bevolking onderdrukken en buurlanden terroriseren. De hoogstnoodzakelijke revolutie in deze landen wordt uitgesteld omdat het regime sociale rust kan kopen. Tegelijkertijd wordt de Europese economie leeggezogen.
Harde crash of zachte landing?
De vorige regering heeft de belasting op aanschaf van een extreem zuinige auto sterk verlaagd en de brandstofaccijns verhoogd – een van haar weinige echt verstandige beslissingen. Helaas is de benzine en diesel nog steeds veel te goedkoop. Een liter van deze kostbare, onvervangbare grondstof kost nu rond de € 1,60. Hiervan is 72 cent belasting. Toch zie je nog steeds veel auto’s op de weg met maar een bestuurder er in. Ook zie je nog steeds zware protserige SUV’s. Klaarblijkelijk kan het nog steeds uit om met deze blikken monsters rond te rijden. Tijd dus om de accijns te verdubbelen. Waarschijnlijk zal een benzineprijs van € 2,30 of meer leiden tot een verstandiger autoverbruik en een snelle overstap naar elektrische alternatieven. Zelfs de persluchtauto, wanneer gekoppeld aan wind en zon, zou een uitstekend alternatief vormen. Burgers worden zo op tijd gestimuleerd om zuinige rijgewoontes aan te leren en vaker samen te rijden. Ook zullen ze brandstofverslinders alleen als ze heel erg nodig een meisje willen versieren, de garage uit rijden. Als olie dan echt schaars gaat worden, zijn we in ieder geval op tijd voorbereid op het olieloze tijdperk.
