Visionaire vragen

Visionaire vragen

Visionair denken is, bijvoorbeeld, buiten je comfortzone treden.

Is visionair denken uitzonderlijk?

In de media worden visionaire denkers voorgesteld als uitzonderlijke individuen, die als intellectuele reuzen boven normale stervelingen staan. Schoolvoorbeelden zijn mensen als Elon Musk en Albert Einstein. Klopt dit, en is visionair denken buiten bereik voor gewone stervelingen? Of schuilt er in ieder van ons een visionair?

Wat onderscheidt visionair denken van het denken in het dagelijks leven en van wilde fantasie?
Die Gedanken sind frei, zegt een bekend Duits spreekwoord. In onze fantasie kunnen we de aarde plat maken, de maan uit laten hollen door aliens en sneller dan het licht reizen. In het dagelijks leven is de ruimte voor fantasie vrij beperkt. Wellicht kunnen we een andere route naar het werk nemen, een iets andere manier van werken kiezen of onbekende ingrediënten proberen in onze avondmaaltijd. Toch bestaat er een tussendomein tussen het dagelijks leven en er op los fantaseren. Dit tussendomein wordt slechts begrensd door de bekende natuurwetten. Visionair denken houdt zich bezig met het verkennen en vullen van dit tussendomein. Of vergroot het, door de puzzelstukken van bekende natuurwetten op een andere manier te combineren, waardoor er zicht ontstaat op een veel grotere werkelijkheid. Dit is wat echt baanbrekende wetenschappers als Darwin, Copernicus en Niels Bohr deden. Darwin door ons het grote inzicht te verschaffen dat de verbijsterende variëteit aan leven voortkomt uit een simpel principe: natuurlijke selectie. Copernicus door de aarde te degraderen tot een van de planeten in het zonnestelsel. En Bohr door de fundamentele ‘vage’ kwantumnatuur van de werkelijkheid bloot te leggen.

Vormen van visionair denken
Visionair denken kan op vier manieren ons leven veranderen en zo ons op deze manier verrijken.
Ten eerste: Visionair denken kan ons de werkelijke grenzen (niet de imaginaire grenzen) duidelijk maken, en soms helpen verleggen. Deze werkelijke grenzen zijn veel ruimer dan de meeste mensen zich realiseren en worden voortdurend uitgebreid. Tegelijkertijd zijn deze werkelijke grenzen onverbiddelijk. Zelfs alle rijkdom op aarde is niet in staat een ruimtevaartuig sneller dan het licht naar Alfa Centauri te sturen, tenzij we een manier ontdekken om de speciale relativiteitstheorie te omzeilen. 
Ten tweede: Visionair denken stelt ons in staat om de wereld te zien voor wat hij is. Papieren conventies, wetten en overtuigingen zijn niet meer dan dat. Er is geen natuurwet die het verbiedt om bijvoorbeeld voortaan links te gaan rijden, voortaan in genetisch gemodificeerde uitgeholde sequoia’s te gaan wonen of directe democratie in te voeren. Het enige wat we hoeven te doen is bestaande wetten af te schaffen of te veranderen. Er zijn letterlijk oneindig veel mogelijkheden om de wereld waarin we leven op een andere, betere manier vorm te geven en uit te breiden naar het deel van het heelal waar we met de lichtsnelheid kunnen komen.
Ten derde: Visionair denken stelt ons in staat om ongekende dingen te bedenken en uit te voeren. Voor de visionair is the sky the limit. Anderen zagen raketten als storingsgevoelige peperdure vuurpijlen. Musk ziet raketten slechts als een combinatie van materiaal, brandstof, ontwerp en vakmensen. De ontwerpen waren er. De materialen ook: volgens Musk’s berekening konden deze raketten veel goedkoper gebouwd worden dan de toenmalige marktprijs, zeker als delen werden hergebruikt. Raketten ontwerpen is hels moeilijk, maar Musk slaagde er in op basis van bestaande ontwerpen verbeterde versies te ontwikkelen. Hij lanceert nu voor een prijs die enkele malen lager is dan van de Amerikaanse moloch ULA..
Ten vierde: Visionair denken stelt ons in staat grote trends te zien en zo in grote lijnen de toekomst te voorspellen. Het bekendste voorbeeld van een visionair die actief is in deze categorie, is de Amerikaanse uitvinder en futuroloog Ray Kurzweil. Er van uitgaande dat de Wet van Moore – die een verdubbeling van het aantal transistoren per dollar per drie jaar voorspelt – bleef kloppen, voorzag hij internet, dat de mens verslagen zou worden met schaken en er zelfrijdende auto’s zouden komen – in deze volgorde. Hij zat er ook niet verder dan enkele jaren naast bij elke doorbraak. Dat kon hij, omdat hij in grote lijnen kon inschatten hoe complex elke taak was en hoeveel transistoren er nodig zouden zijn om dit uit te voeren.

Kunnen alleen geniale mensen visionair denken?
Visionair denken is meer een wereldbeschouwing en denktechniek dan het product van een geniaal stel hersens, hoewel uiteraard een hoog IQ visionair denken op steroïdenniveau brengt. Ook voor mensen met een lager IQ dan Musk kan visionair denken het verschil maken tussen een armoedig bestaan en succes. Bewogen Nederland en Duitsland beschouwden de kweekcentrale in aanbouw in het Duitse grensplaatsje Kalkar als het begin van een atomisch armageddon, en bewogen hemel en aarde om Kalkar voor de ingebruikname te laten sluiten. Hierin slaagden ze, waarbij er 8 miljard D-mark (tegenwoordig rond de tien miljard euro) verloren ging. De  zakenman Hennie van de Most (alleen lagere school) berekende dat de voorraad aan oud koper in het Kalkar-complex meer waard was dan de vraagprijs voor het gehele gebouw. Erg veel risico liep hij dus niet als hij de voormalige kerncentrale in aanbouw opkocht. Als Kernwasser Wunderland maakte hij een amusementspark van, dat nog steeds winstgevend is. Van der Most paste ook hier first principles toe. Hij trok zich niets aan van de vooroordelen over kerncentrales en dacht out of the box.

Hoezo vrijheid? Een beschaafd protest tegen de monarchie kwam republikein Joanna en op twee uur cel te staan. Reden voor het Republikeins Genootschap om deze proteststicker uit te brengen.

Bevrijdingsdag kan beter afgeschaft worden

Voor buitenlanders die voor het eerst in Nederland komen lijkt het alsof Nederland 5 mei 1945 gesticht is. Toch is de Tweede Wereldoorlog niet de meest bepalende gebeurtenis in de Nederlandse geschiedenis. Kunnen we niet beter Onafhankelijkheidsdag vieren?

Derde Bevrijdingsdag
Een kort overzicht met de meest bepalende momenten in de Nederlandse geschiedenis

  • Op 26 juli 1581 werd door de Staten-Generaal van de Nederlanden het op 22 juli opgestelde Plakkaat van Verlatinghe geratificeerd. Hierin werd Filips II afgezet als heerser van de Nederlanden. Het plakkaat wordt gezien als de officiële onafhankelijksverklaring die het begin in luidde van een autonoom Nederland.
  • Op 15 mei 1648 is de Spaanse bezetting beëindigd en werd de Republiek officieel als onafhankelijke staat erkend bij de Vrede van Münster.
  • Op 24 augustus 1815 wordt het tegenwoordige Koninkrijk der Nederlanden (toen nog “Verenigd”, inclusief België) opgericht, na het verdrijven van de Franse troepen.
  • Op 5 mei 1945 worden de Duitse bezetters verdreven.

Wat op vijf mei wordt gevierd is in feite niet ‘de’ bevrijdingsdag, maar de derde bevrijdingsdag, als we kleinere bevrijdingsgebeurtenissen, zoals het afslaan van meerdere aanvallen van Frankrijk en Engeland, buiten beschouwing laten. In België wordt bijvoorbeeld wél gewoon de onafhankelijkheidsdag als Nationale Feestdag gevierd.

Waarom de obsessie met de Tweede Wereldoorlog?
De bezetting van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog vond meer dan honderd jaar na de afzetting van Napoleon Bonaparte plaats. De generaties die nog leefden, kenden Nederland niet anders dan als een onafhankelijk neutraal land, dat er (met uitzondering van de korte onafhankelijkheidsoorlog van België) in slaagde buiten de vele oorlogen in de woelige negentiende eeuw te blijven. Overigens verliep de negentiende eeuw in Nederlands-Indië minder vreedzaam – in de negentiende eeuw breidde Nederland de heerschappij uit tot de gehele Indonesische archipel, wat met de nodige wederzijdse moordpartijen gepaard ging.

Dit betekende dat de inboorlingen de bezetting en bevrijding van Nederland als uniek en uitzonderlijk ervoeren. Boeken en films over de Tweede Wereldoorlog gaan als warme broodjes over de toonbank. Het gortdroge encyclopedische werk Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog van 15.000 bladzijden, voor de liefhebbers hier te downloaden, is maar liefst 75.000 maal verkocht.

Hoezo vrijheid? Een beschaafd protest tegen de monarchie kwam republikein Joanna en op twee uur cel te staan.
Hoezo Bevrijdingsdag? Een beschaafd protest tegen de monarchie bij de kroning kwam republikein Joanna op twee uur cel te staan. bron: AT5

Vals heldenepos tegen republikeinen en het communisme
Bevrijdingsdag heeft voor de gevestigde elite nog een voordeel. De aandacht wordt zo afgeleid van de vernederende vlucht van de koninklijke familie en de regering in mei 1940. Door een heldenepos te scheppen, waarin de regering in ballingschap en “koningin” Wilhelmina een onverdiende glansrol speelden, werd zowel staatsgevaarlijke republikeinen als communisten (die de werkelijke ruggengraat van het verzet vormden) effectief de pas afgesneden. De laatste decennia is Bevrijdingsdag een dankbare kapstok, waaraan de politiek-culturele elite populaire thema’s zoals homo-emancipatie (getuige het protserige homomonument voor het handjevol door de nazi’s vermoorde Nederlandse homo’s wegens hun deelname aan het verzet) en de integratie van Marokkanen (getuige de kranslegging voor spook-Marokkanen; uit historisch onderzoek blijkt dat er nooit Marokkaanse soldaten in Nederland zijn geweest of gesneuveld) kan ophangen om hun ideologie te propageren. Opmerkelijk genoeg worden de Polen die zijn gesneuveld bij de mislukte operatie Market Garden, uitgedacht door voormalige SS’er “prins” Bernhard van Lippe-Biesterfeld, alleen in het kleine dorpje Driel herdacht.

Dag van de oprichting van de Republiek
Dankzij het gekonkelfoes van reactionaire staatshoofden in het verre Wenen in 1814-1815 zitten we in Nederland opgescheept met een achterhaald instituut, het koningshuis, dat de Nederlandse geschiedenis sindsdien voornamelijk in negatieve zin heeft beïnvloed. Als de valse bevrijdingsmythe wordt ontmaskerd en vervangen door de meest belangrijke dag in de Nederlandse geschiedenis, namelijk de oprichtingsdatum van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, kunnen we ons eindelijk richten op een hoopvolle toekomst. Nederlandse kernwaarden, zoals vrijheid van meningsuiting en levensovertuiging, vrijheid om een toekomst op te bouwen en samen een land uit de golven opbouwen, komen dan weer centraal te staan. Wij Nederlanders verdienen beter dan een ziekelijk, op verdraaiingen gebaseerde gedrocht als Bevrijdingsdag.

Niet alleen zwerfplaneten, nu ook complete planetenstelsels kunnen ons sterrenstelsel uitgeslingerd worden. Bron: NASA

“Sterren verspreiden leven tussen sterrenstelsels”

Astronomen ontdekten sterren die met snelheden tot 30% van de lichtsnelheid ons sterrenstelsel worden uit geslingerd. Kunnen deze sterren het leven verspreiden over het gehele heelal?

Galactische katapult

In het centrum van elk sterrenstelsel bevindt zich een zwart gat. Het gebeurt, astronomisch gesproken, geregeld dat sterrenstelsels samensmelten. Meerdere dwergsterrenstelsels worden op dit moment door ons melkwegstelsel opgeslokt. Hierbij smelten ook de zwarte gaten van deze sterrenstelsels samen. Zwarte gaten die met elkaar samensmelten, bereiken uiteindelijk, vlak voordat ze met elkaar versmelten, snelheden in de buurt van de snelheid van het licht. Gewoonlijk draaien er sterren om deze zwarte gaten. In ons eigen melkwegstelsel is dat bijvoorbeeld onder meer de ster S2. uit dynamische simulaties blijkt, dat in dit soort situaties deze sterren met zeer hoge snelheden weggeslingerd kunnen worden. Inderdaad zijn er meerdere van deze sterren ontdekt, die met snelheden van procenten van de lichtsnelheid ons sterrenstelsel verlaten. Waarschijnlijk zijn deze sterren door een dergelijk mechanisme gelanceerd. Omdat veel sterren een planetenstelsel hebben, is het niet ondenkbaar dat sommige van deze sterren omringd zijn door planeten met leven. Als een dergelijke ster door een ander sterrenstelsel wordt ingevangen, is leven getransporteerd van het ene sterrenstelsel naar het andere.

Wat is panspermie?
Het leven verscheen relatief gezien heel erg snel nadat de aarde geschikt werd voor leven. Om een indruk te geven: de aarde is officieel maar 4,55 miljard jaar oud, en de eerste sporen van levend zijn bijna 4 miljard jaar oud. Dat is relatief gesproken vrij kort, nadat de aarde voldoende afgekoeld was om oceanen te vormen. Reden voor de aanhangers van de panspermie-theorie, om aan te nemen dat het leven algemeen is in het heelal en zich verspreidt tussen planeten. Het woord panspermie is opgebouwd uit 2 klassiek Griekse woorden: πᾶν (pan), alles, and σπέρμα (sperma), in de oorspronkelijke Griekse betekenis zaad in het algemeen.

Niet alleen zwerfplaneten, nu ook complete planetenstelsels kunnen ons sterrenstelsel uitgeslingerd worden. Bron: NASA
Niet alleen zwerfplaneten, nu ook complete planetenstelsels kunnen ons sterrenstelsel uitgeslingerd worden. Bron: NASA

Als dit mechanisme inderdaad bestaat, zou dat betekenen dat het leven al vrij kort na het ontstaan van het heelal zich verspreid heeft over grote afstanden. Uiteraard staat of valt deze theorie met de aanwezigheid van chemische elementen, waaruit zich leven zou kunnen ontwikkelen. Dat zijn er 6: waterstof, zuurstof, koolstof, stikstof, fosfor en zwavel. Deze kunnen zich gevormd hebben bij explosies van de allereerste, zeer grote, sterren. Vooral in de centra van sterrenstelsels zal zich al vroeg een gasmengsel hebben gevormd dat rijk is aan deze elementen. Wel zal dit leven een erg precair bestaan geleid hebben, gezien de extreme omstandigheden vlak na het ontstaan van het heelal. Daarom is deze ontdekking misschien meer van belang voor onze nazaten, dan voor ons. Zij kunnen dit soort zeer snel reizende sterren gebruiken om van het ene sterrenstelsel naar het andere te reizen.

Bron
J. Guillonchon en A. Loeb, The Fastest Unbound Stars in the Universe, ArXiv/geaccepteerd door Astrophysics Journal, 2015

Sport onder gewichtsloze omstandigheden kan groot worden. Hier een bal die aan boord was van de verongelukte Space Shuttle Challenger. Bron: NASA

Hoe zullen ruimtehavens er uit zien?

De aarde vormt een diepe zwaartekrachtsput en is daarmee niet erg geschikt als haven voor ruimtevoertuigen. Waar kunnen we het beste het overslagpunt voor ruimtereizen inrichten? De maan, een van de Lagrangepunten van het aarde-maanstelsel of toch maar LEO, low earth orbit?

"Metrokaart" van het zonnestelsel met delta-v per node. Klik voor een vergroting. Bron: User: CuriousMetaphor op reddit.com
“Metrokaart” van het zonnestelsel met delta-v per node. Klik voor een vergroting. Let op: zeer groot, doe dit niet op je databundel. Bron: User: CuriousMetaphor op reddit.com

Wat is delta v en waarom is delta v zo belangrijk in de ruimtevaart?
Delta v is de totale verandering (delta in natuurkundige vergelijkingen) in snelheid (v). Delta v wordt uitgedrukt in kilometers per seconde. Als de intercity waarin je zit versnelt van 0 naar 240 km/uur en vervolgens weer stopt bij het volgende station, is de delta v (240 + 240 = 480) km/uur (oftewel: 0,133 km per seconde). Op aarde is dat niet zo belangrijk. Een trein kan afremmen op de rails en de elektromotor. In het luchtledig van de ruimte kan dat niet, je zou misschien de zonnewind of het magneetveld van de zon of de aarde kunnen gebruiken, of je snelheid verkleinen of vergroten door een “gravity slingshot” langs een planeet, maar dat is het dan wel. Dat betekent: zowel versnellen als afremmen kost evenveel raketbrandstof. Raketbrandstof die je aan het begin van je reis moet meenemen, want er zijn nog geen tankstations onderweg. En waarbij het ook weer veel brandstof kost om deze extra brandstof mee te nemen. Voor de gemiddelde interplanetaire missie bestaat maar enkele procenten van het laadgewicht uit nuttige lading. De rest, meer dan 90 tot 98 procent, is stuwstof. Kortom: de delta v van je reis wil je zo laag mogelijk hebben.

Sport onder gewichtsloze omstandigheden kan groot worden. Hier een bal die aan boord was van de verongelukte Space Shuttle Challenger. Bron: NASA
Sport onder gewichtsloze omstandigheden kan groot worden. Hier een bal die aan boord was van de verongelukte Space Shuttle Challenger. Bron: NASA

Zwaartekrachtsput
Van alle delta v die nodig is om van de aarde naar bijvoorbeeld Mars te reizen, ongeveer 20 km/s, is er maar liefst 11,1 km/s nodig om volledig aan de aarde te ontsnappen. Voor de eigenlijke reis van de aarde naar Mars zelf veel minder, ongeveer 1 km/s. De rest is nodig om op Mars tot stilstand te komen, tenzij je wilt eindigen als de zoveelste krater op het al behoorlijk geteisterde oppervlak van Mars. Dat maakt de aarde een slechte keuze als overslagstation voor interplanetaire ruimtevaart. Een retourtje aarde vanaf een Lagrangepunt komt je op meer brandstof te gaan dan een enkele reis Mars: 22 km/s. Laat staan, als die enkele reis Mars via twee strategisch geplaatste ruimtehavens op de Lagrangepunten van de aarde en Mars verloopt: rond de 1 km/s. Kortom: een snuggere ruimteveerdienst blijft ver uit de buurt van de aarde en maakt gebruik van de Lagrangepunten. Hier een video met meer details.

Leven in een ruimtehaven
In het begin zal een ruimtehaven spartaans ingericht zijn, maar dat zal niet zo blijven. Als ruimtemijnbouw en het koloniseren van de rest van het zonnestelsel echt op gang komt, zal het een komen en gaan zijn van passagiers. Ook is een ruimtestation een toeristische attractie op zich. Denk aan de vele mogelijkheden van gewichtloosheid. Of het spectaculaire uitzicht op de aarde. Fabrieken waar hoog-vacuüm of microzwaartekracht benut kunnen worden? Casino’s? Zero gravity sportzaal? De mogelijkheden zijn zo eindeloos als de ruimte zelf.

Mannen willen best huishoudelijk werk doen, maar dan wel betaald, als butler. Bron: Pavillion Agency, https://pavillionagency.com/butlers/modern-day-butler

Toxische mannelijkheid of toxisch feminisme?

De Vlaamse socioloog en “genderexpert’ Katrien van der Heyden baart veel opzien in Vlaamse media met haar stelling, dat toxische mannelijkheid veel leed veroorzaakt. Heeft ze hierin gelijk?

Wat bedoelt Van der Heyden met toxische mannelijkheid?
Volgens Van der Heijden leidt de heersende cultuur, waarin van mannen wordt verwacht dat ze kostwinner, sterk, stoer en succesvol zijn, tot veel leed. Mannen kunnen niet voldoen aan deze norm en worden daarom ongelukkig. Dat uit zich in maatschappelijk ongewenst, “toxisch” gedrag, zoals drugsverslaving, geweldpleging, en het seksueel intimideren (of erger) van vrouwen. Tot overmaat van ramp onttrekken ze zich massaal aan huishoudelijke taken. Dit toxische gedrag komt dan weer voort uit zogeheten toxische mannelijkheid, waar vooral een “groeiend aantal blanke, boze, bange mannen” aan lijden. [1] Dit gedrag is ook voor de man in kwestie zelf schadelijk. Denk bijvoorbeeld aan het negeren van medische klachten (een vriend van mij is mede om deze reden aan stadium 4 longkanker overleden).

“Deze toxische mannelijkheid wordt gekenmerkt door vervreemding en geweld, onterechte privileges en macht. Vervreemding is het resultaat van een levenslange opvoeding om emoties weg te leren duwen, wat ertoe leidt dat allerlei vormen van geweld nog de enige antwoorden lijken op veel vragen. Verder zijn toxische mannen blind voor hun privileges in de samenleving en voelen zich eerder omgekeerd gediscrimineerd door een maatschappelijke beweging die gelijke kansen vraagt voor iedereen. Ze beseffen hoe de samenleving hun macht en privileges in vraag stelt, maar ervaren zelf vooral onmacht in een wereld die steeds complexer en economisch moeilijker wordt.” aldus Van der Heijden. [1]

Mannen willen best huishoudelijk werk doen, maar dan wel betaald, als butler. Bron: Pavillion Agency, https://pavillionagency.com/butlers/modern-day-butler
Mannen willen best huishoudelijk werk doen, maar dan wel betaald, als butler. Bron: Pavillion Agency, https://pavillionagency.com/butlers/modern-day-butler

Klopt deze analyse?
De Noordwesteuropese cultuur, waar de Belgische en Nederlandse cultuur deel van uit maken, kenmerkt zich vergeleken met de menselijke culturele basislijn door relatief grote afstandelijkheid. Een arm om een vriend heen slaan, zoals normaal is in mediterrane, Zuid-Aziatische en Afrikaanse culturen, wordt al gauw gezien als homoseksueel of verwijfd. Er zijn op zich goede argumenten om dit element bij te stellen. Huidhonger is een elementair menselijke behoefte[3], waar vooral alleenstaande mannen tekort aan komen; bij vrouwen onderling is de omhelzing gebruikelijker. Aangezien mede dankzij de #metoo-beweging elke vorm van lichamelijke intimiteit tussen mannen en vrouwen potentieel verdacht is, blijft dan alleen de kameraadschappelijke omhelzing over. Of knuffelen met een huisdier, natuurlijk. Het negeren van medische klachten is niet stoer, maar nogal dom. Als klachten niet over gaan, moet je naar een arts om het probleem te laten verhelpen.

Zoals zo ongeveer overal elders op de wereld met een functionele samenleving – de Caraïbische eilanden waar alleenstaande moeders voor de kinderen zorgen, zijn niet echt als zodanig aan te duiden – wordt van de man verwacht dat hij hoofdkostwinner is. Dat heeft logische, praktische redenen. Mannen zijn lichamelijk sterker. Ze worden niet zwanger, waardoor ze meer tijd hebben om te werken. Ook zijn er emotionele redenen. Anders dan vrouwen, waarvoor doorgaans sociale relaties en kinderen de meeste bevrediging geven, is het gevoel nodig en nuttig te zijn voor mannen het meest belangrijk voor het geestelijk welbevinden. Werk is hier bij uitstek een middel voor. Werk afpakken van een man die opgegroeid is in een westerse cultuur is daarmee een wrede daad. Mannen zijn extreem doelgericht[2] en doelloosheid voelt voor de gemiddelde man als een doodvonnis.

Naar blijkt uit misdaadstatistieken, zijn de meest “toxische” groepen mannen niet afkomstig uit de groep ‘boze blanke mannen’, waarmee Van der Heyden waarschijnlijk de etnisch Vlaamse man bedoelt die stemmen op partijen als Vlaams Belang en N-VA, maar uit Caraïbische en soennitisch-islamitische culturen[4]. In deze groepen is geweldpleging cultureel gesproken eervol.
Het privilege voor mannen, zo het al aanwezig is, is niet bijster groot. Dit blijkt onder meer uit hun lagere levensverwachting en de oververtegenwoordiging van mannen bij marginale groepen als zwervers en verslaafden.

Toxisch feminisme
Door de MGTOW-beweging en andere pro-man activisten wordt gesteld dat het feminisme te ver is doorgeslagen en mannen nu zwaar uitgebuit worden, bijvoorbeeld door ‘affirmative action’ en de wel erg eenzijdige nadruk op de rechten van de vrouw na een scheiding. Hier zit een kern van waarheid in. De levensverwachting van laagopgeleide mannen stagneert, of daalt zelfs zoals in de VS[6]. De maatschappij wordt door de geestverwanten van Van der Heyden voor laagopgeleide mannen steeds meer gefeminiseerd.  Praten en overlegrondes worden steeds belangrijker. Praatberoepen vormen nu al de meerderheid van het werk. Hierdoor gaat voor veel mannen steeds meer van de lol van hun werk af, daar waar de meeste vrouwen praten geweldig vinden. Steeds meer van hun zelfstandigheid, het ‘denkwerk’ wordt afgepakt en overgenomen door hoogopgeleide managers.

Het kernprobleem met feminisme is dat als vrouwen de taken van een man overnemen, er voor mannen weinig meer overblijft. Ook zijn er werkzaamheden waarin mannen gemiddeld beter zijn dan vrouwen, zoals beroepen die weinig contacten met mensen vereisen, veel lichaamskracht, fysieke moed of focus op één doel. Aan de dalende geboortecijfers, nu in België en Nederland ver onder het vervangingsniveau, kan je ook merken dat de werkende vrouw wordt overbelast. De problemen worden nog verergerd, omdat door feministische pedagogen  de anti-autoritaire opvoedingsstijl wordt opgelegd. Dit kweekt onzekerheid bij kinderen, waardoor ze grenzen gaan opzoeken en zo nog voor extra stress zorgen.

Wat moet er dan gebeuren?
Mannen en vrouwen hebben beide sterke en zwakke punten die voor een belangrijk deel aangeboren zijn. Als een man er gelukkig van wordt om thuis te zitten en op de kinderen te passen, en een vrouw om te werken, hebben ze een voor beiden gelukkig makende vorm van samenleven gevonden. Wie zijn anderen dan om zich daarmee te bemoeien? Datzelfde geldt ook voor een omgekeerde rolverdeling. Volwassen mensen moeten zelf beslissen wat ze met hun leven doen, als ze anderen daarmee niet schaden. Een betere oplossing is het invoeren van een zogeheten opvoedersloon, in te houden op het loon van de werkende partner. Hiermee komt er wettelijke erkenning voor het maatschappelijk nut van het grootbrengen van kinderen. Ook moet er belastingaftrek komen voor mensen met kinderen, die de alleenstaande oudertoeslag vervangt. Hoe ze vervolgens de inkomsten en huishoudelijke taken regelen, is aan het gezin zelf.

Omdat voor mannen, en veel vrouwen, werk een absolute noodzaak is om zich gelukkig te voelen, moet er prioriteit komen voor het scheppen van zinvol werk voor laagopgeleiden. Dit kan bijvoorbeeld door de energietransitie en infrastructurele werken versneld door te voeren, waardoor er veel bouw- en constructiewerk ontstaat. Nederland en in mindere mate België moeten zich voorbereiden op de zeespiegelstijging.

Geweldpleging is in onze feminiene cultuur een taboe, in veel andere, meer masculiene culturen minder. Geweld tegen zwakkeren is een taboe dat in ieder geval moet blijven.

Het probleem met het lastig vallen van vrouwen is niet te veel, maar te weinig mannelijkheid. Een geestelijk goed functionerende man heeft geen enkele behoefte aan het aanranden van vrouwen. In plaats van mannen in vrouwen met een piemel te veranderen, zoals Van der Heijden wil, is het beter om te werken aan meer onderlinge kameraadschap en respect voor mannen, zodat hun zelfvertrouwen toeneemt. Ziekelijke narcisten, zoals de huidige Amerikaanse president Donald J. Trump, zijn een uitzondering, niet de regel. Dit soort mannen moet zich laten behandelen door een professional. Het is niet nodig om half België en Nederland naar de feministische maakbaarheidspsychiater te sturen om enkelingen, waarvan het gedrag door de meeste mannen sterk wordt afgekeurd.

Bronnen
1. Toxische mannen is een trend in de samenleving die veel leed veroorzaakt, K. van der Heijden in Knack.be, 2018
2. Men more likely to achieve targets if they set goals, University of Leicester Press Office, 2015
3. Tiffany Field, American Adolescents Touch Each Other Less and Are More Aggressive toward Their Peers as Compared with French Adolescents, Adolescence, 2018
4. N.J. Baas, lmmigratie en criminaliteit in acht West-Europese landen – Een literatuurverkenning, 1998
5. Hoeveel daklozen zijn er in België?, armoedebestrijding.be
6. A shocking decline jn American life expectancy, The Atlantic, 2017

Mano del Desierto.

Video: tien akelige oplossingen van de Fermi Paradox

Eén van de grondleggers van de atoombom en kernenergie, de Amerikaan Enrico Fermi, stelde de beroemde vraag: het heelal is bijna oneindig groot, dus moeten er ergens net als op aarde, aliens tot ontwikkeling zijn gekomen. Als er buitenaardse intelligente wezens zijn, waarom hebben we ze dan nog niet ontmoet?

Uit de Drake-vergelijking, die de kans berekent dat er in bijvoorbeeld alleen al in ons sterrenstelsel hoogontwikkelde aliens bestaan – weten we dat er op vele plaatsen leven moet zijn ontstaan. Al bijna een kleine eeuw is er nog steeds geen zinnig antwoord op deze vraag, inmiddels bekend als de Fermi Paradox. Immers, we zijn nog geen aliens tegengekomen – voor zover het grote publiek dat weet dan – die ons een overtuigend antwoord op deze vraag hebben gegeven.

In deze video worden er tien mogelijke antwoorden gegeven op deze vraag. Niet elk antwoord is even prettig om over na te denken….

Lees meer
Fermi Paradox en de Drake-vergelijking
Grote Filter: staat ons een extinction level event te wachten?

Voor wijlen Stephen Hawking was de langzame manier waarop zijn communicatiesapparaat woorden produceerde, een voortdurende frustratie.

Gedachtenlezen: tekst schrijven met gedachten nu mogelijk

Gedachtenlezen is nu een feit. Na jarenlang onderzoek is een team onderzoekers er in geslaagd om op basis van hersengolven, geschreven tekst te genereren. Kan straks iedereen een boek bij elkaar denken, of gaan geheime diensten misbruik maken van deze techniek?

Onze hersenen produceren een patroon van hersengolven, zeer zwakke elektromagnetische velden die met een elektroencefalometer zijn te meten. Iedere gedachte heeft een uniek patroon. Al in 2011 zijn onderzoekers er in geslaagd om dromen uit te lezen. Dit deelden ze door proefpersonen beelden te tonen en de hersengolfpatronen die optraden, op te slaan. Als dezelfde hersengolfpatronen tijdens de droom optraden, wisten de onderzoekers dat deze beelden deel uitmaakten van de droom. Nu heeft een andere groep een vergelijjkbare techniek toegepast.

Fonemen herkennen
Alle taal bestaat uit klanken, fonemen. Dit zijn klinkers en medeklinkers. Wij gebruiken het Latijnse alfabet om deze fonemen weer te geven. Het Latijnse alfabet is minder geschikt om bijvoorbeeld toontalen (Chinees, Vietnamees, Igbo) en kliktalen (Xhosa, Khoisantalen) weer te geven. Belangrijk is dat we denken in klanken. Denk je aan het woord ‘panorama’, dan hoor je als het ware dit woord in je hoofd. Of je ziet de letters. Ook dit levert een bepaald hersengolfpatroon op. Dit hersengolfpatroon kan uitgelezen worden. Weliswaar zijn onze hersenen qua structuur van mens tot mens grotendeels gelijk, de manier waarop we engrammen coderen verschilt van mens tot mens. Dat betekent dat als we denken aan een bepaald patroon, bijn ieder mens andere hersengolven ontstaan. Het gedachtenlezen moet dus per mens individueel getraind worden. Gelukkig is het aantal fonemen maar beperkt. Alle klanken in het Nederlands kunnen bijvoorbeeld beschreven worden door ongeveer veertig fonemen. Dat wil zeggen, dat je een dergelijk systeem zou kunnen trainen door veertig groepen hersengolven te kunnen onderscheiden. In het Engels, waarin dit onderzoek is verricht, zijn er een vergelijkbaar aantal klanken.

Voor wijlen Stephen Hawking was de langzame manier waarop zijn communicatiesapparaat woorden produceerde, een voortdurende frustratie.
Voor wijlen Stephen Hawking was de langzame manier waarop zijn communicatieapparaat woorden produceerde, een voortdurende frustratie. Bron: Wikimedia Commons

Negentig procent betrouwbaarheid bij gedachtenlezen
In de proef lazen de proefpersonen tien korte zinnen in hun gedachten voor. Hun hersengolven werden hierbij geregistreerd. In de proefopstelling slaagden de onderzoekers erin om in een sample van tien korte Engelse zinnen, real time, negentig procent van de ‘gedachten-fonemen’ te herkennen. Dit lukte na slechts zeven minuten training met behulp van een neuraal netwerk en een zware nieuwe Linux-gebaseerde pc. Hiervoor gebruikten ze het open source scikit-learn softwarepakket (geschreven in de taal Python), dat de opgeslagen hersengolfpatronen leerde associëren met de fonemen. Vanzelfsprekend is het relatief eenvoudig om tien zinnen van elkaar te onderscheiden. De techniek wordt pas echt interessant, als ook individuele fonemen nauwkeurig van elkaar kunnen worden onderscheiden. Dan zou ik dit artikel kunnen schrijven op denksnelheid, wat ongeveer tien keer zo snel is als mijn typesnelheid.

Redding voor verlamde patiënten
Wijlen Stephen Hawking, maar ook duizenden anderen, konden, resp. kunnen alleen communiceren door hun ogen te bewegen. Zou er een apparaat bestaan om hun hersengolven om te zetten in gesproken en geschreven tekst, dan zou dat hun isolement doorbreken. Ze zouden dan kunnen spreken en typen. In verbeterde versies kan zelfs de intonatie van de stem worden gestuurd door hersengolven. Ze zouden hun exoskelet kunnen bedienen met hun hersenen.

Drager van een aluhoedje. Na deze ontdekking worden deze waarschijnlijk een stuk populairder. Bron: Wikimedia Commons
Drager van een aluhoedje. Na deze ontdekking worden deze waarschijnlijk een stuk populairder. Bron: Wikimedia Commons

Gevaren aan gedachtenlezen
Helaas zitten er ook gevaren aan deze techniek. Die Gedanken sind frei, is een bekend Duits spreekwoord. Dat gaat nu binnen tien jaar totaal veranderen. Als geheime diensten er in slagen om deze techniek zo te verbeteren dat ze de gedachten van gevangenen kunnen lezen, verschaft dat dictatoriale regimes – in de praktijk zijn dat vrijwel alle overheden – een huiveringwekkende macht. Vanuit een futurologisch perspectief zijn onze computers op dit moment nog hopeloos primitief. Rond 2029 kan je voor duizend euro evenveel rekencapaciteit kopen als de ‘raw power’ van het menselijk brein. Computers zijn dan ongeveer duizend maal zo snel als nu, als de Wet van Moore doorzet.

Hersengolven van voldoend nauwkeurige kwaliteit kunnen nu alleen worden opgevangen door gevoelige elektroden die middels een operatie onder de schedel worden aangebracht, zoals bij de twee epilepsiepatiënten die als vrijwilligers deelnamen aan deze proef. Uiteraard draait een beetje akelig regime zijn hand niet om voor een dergelijke ingreep. Door (nog niet bestaande) kamertemperatuur SQUIDs of dergelijke extreem gevoelige meetapparatuur te gebruiken, zouden hersengolven ook op grotere afstand afleesbaar kunnen worden. Verstop een EEG-meter in een budget VR-helm en laat tijdens de intro van een gratis meegeleverde VR game testzinnen horen en voilà. Gedachtenlezen wordt dan een eitje. Zijn dragers van aluhoedjes dan toch niet zo gek als we denken? Interessante tijden…

Bron
David Al. Moses et al., Real-time classification of auditory sentences using evoked cortical activity in humans, DOI: 10.1088/1741-2552/aaab6f, Journal of Neural Engineering, 2018

 

Urban Homestead in Los Angeles slaagt er in op slechts 500 vierkante meter, de oppervlakte van een grote tuin, 3500 kg voedsel per jaar te produceren. Wel is de hoeveelheid zonneschijn in Zuid-Californië twee keer zo hoog als hier in Nederland. Bron: urbanhomestead.org

Preppen zinloos?

Preppen is een controversieel onderwerp. In de media worden preppers vaak belachelijk gemaakt. In TV programma’s worden vaak stereotype preppers gevolgd die gigantische hoeveelheden voedsel, wapens en munitie opslaan en zich in hun eentje opsluiten in bunkers diep onder de grond. Daarnaast richten deze stereotypen zich vaak op slecht 1 ramp scenario waarvan de kans vrij klein is dat deze echt plaats gaat vinden.

Vertrouwen in de economie.
Het economische systeem waarin wij leven draait vooral op het vertrouwen dat mensen erin hebben. Omdat we erin zijn opgegroeid, hebben we geen referentiekader en lijkt deze heel normaal en vanzelfsprekend. De kapitalistische economie heeft er immers ook baat bij dat mensen dit systeem vertrouwen. Het laatste wat het wil is dat mensen hun geld van de banken halen en dit gaan investeren in hun eigen. Preppers zetten hun geld om in fysieke waarde. Ook mensen die goud of cryptocurrencies kopen om een economische crisis voor te blijven kun je al beschouwen als preppers. Zij bereiden zich immers voor op een crisis. Andere fysieke waardes zijn voedsel, brandstoffen en apparaten die energie op kunnen wekken. Deze levensmiddelen zullen indien er zich een crisis aandient in welke vorm dan ook enorm gewild zijn en dus drastisch stijgen in waarde. Dit is dus een mooie langer termijn investering. Maar als mensen goud en crypto’s kopen kunnen de banken geen geld meer verdienen d.m.v leningen waar rente op zit. Indien mensen ook nog gaan proberen zichzelf te voorzien in levensmiddelen lopen een heleboel bedrijven heel veel winst mis. In principe kan een waarschuwing voor een ramp of een crisis dus zelf een crisis veroorzaken. Om deze reden worden mensen door de media geconditioneerd, preppen als iets belachelijks of paranoïde te zien.

Zijden draadje.
Toch bungelt het leven van heel veel mensen aan een zijden draadje. De fout van het kapitalisme is dat deze steeds meer moet produceren tegen een steeds lagere investering. Als gevolg vind globalisering en automatisering plaats. Onze economie is daarom erg efficiënt, maar weinig robuust. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was een land als Duitsland of de Sovjet-Unie vrijwel zelfvoorzienend. Gebeurde er een ongeluk in bijvoorbeeld Japan, dan had dit weinig gevolgen op de rest van de wereld. Nu zijn vrijwel alle bedrijfstakken via een complex internationaal handelsnetwerk met elkaar verbonden. Hierdoor is de economie steeds kwetsbaarder en vind er meer verspilling plaats. Als een land, bank of belangrijk bedrijf het verkloot zullen andere als dominostenen volgen. Onze globale economie is “too big to fail”geworden.

Urban Homestead in Los Angeles slaagt er in op slechts 500 vierkante meter, de oppervlakte van een grote tuin, 3500 kg voedsel per jaar te produceren. Wel is de hoeveelheid zonneschijn in Zuid-Californië twee keer zo hoog als hier in Nederland. Bron: urbanhomestead.org
Urban Homestead in Los Angeles slaagt er in op slechts 500 vierkante meter, de oppervlakte van een grote tuin, 3500 kg voedsel per jaar te produceren. Wel is de hoeveelheid zonneschijn in Zuid-Californië twee keer zo hoog als hier in Nederland. Bron: urbanhomestead.org

Rampenscenario’s.
Hoe georganiseerder, geavanceerder en grootschaliger een systeem wordt, des te kwetsbaarder is de regel. Er komen steeds meer factoren bij. Van een EMP zoals een zonnestorm zou de economie van 250 jaar geleden weinig tot niets hebben gevoeld terwijl dit nu het hele leven stil kan leggen. Een cyberaanval zou 50 jaar geleden ook weinig tot niets hebben uitgehaald maar doordat alles steeds meer digitaliseert en wordt verbonden met het internet richt deze nu gigantische schade aan en kan in potentie het einde van de beschaving betekenen. Opgesomd zijn er heel veel rampenscenario’s waarvan er enkele zeer waarschijnlijk plaats zullen gaan vinden in de nabije toekomst. Dit zijn als volgt: financiële meltdown, peak oil, peak grondstoffen, klimaatverandering (zowel global warming als global cooling), globale pandemische ziekte, Kessler syndroom, nucleaire oorlog, zonnestorm of EMP, cyberaanval, elite new world order, ompoling aardmagnetisch veld, biowapens en ten slotte een pesticide resistente plaag die de agrarische sector lam legt.

Korte termijn voordelen preppen.
Ook zonder dat er een ramp plaatsvindt, kan preppen direct zijn vruchten afwerpen. Ten eerste kun je er gewoon veel plezier mee beleven en het als een soort hobby zien. Is het niet fantastisch je groenten en fruit uit je eigen tuin te eten, je eigen windmolen of zonnecollector te bouwen of te leren leven van wat er in de natuur te vinden is. Je wordt er fysiek sterker van doordat je lichamelijk bezig bent en het bespaart je geld. Je krijgt veel meer vitamines en mineralen binnen en je bent veel buiten waardoor je minder snel ziek of verkouden bent. Het opent een wereld vol mogelijkheden en je bent minder snel getroffen als er een ramp plaats vind. Deze ramp kan ook een individuele ramp zijn zoals bijvoorbeeld het verlies van je baan of dakloosheid, dit kan een ieder gebeuren.
Kortom preppen heeft wel degelijk zin, is leerzaam en gezond!

Vietnam slaagt er in met weinig energie en andere hulpbronnen, toch een goede levenskwaliteit te bereiken. Wel schort er het een en ander aan democratische rechten in dit communistische land. Bron: Hanoi TV

Vietnam efficiëntste land ter wereld

Elke groep mensen, of het nu om de Maya’s ging, de Paaseilanders of wijzelf, zit gevangen tussen de Scylla van armoede en de Charybdis van draagkracht van de natuurlijke hulpbronnen. Welke samenleving weet het maximum aan menselijk welzijn uit een minimum aan ecologische voetafdruk te wringen? Een groep onderzoekers van de universiteit van Leeds zocht het uit. Met een duidelijke winnaar…

De mens wikt, maar Moeder Natuur beschikt. Althans: tot voor kort. Overal op aarde zijn de overblijfselen te zien van samenlevingen die probeerden boven hun stand te leven. Een bekend voorbeeld is Paaseiland, Rapa Nui. Op dit eiland op meer dan 3500 kilometer ten westen van Chili hakten de Polynesische kolonisten massaal de aanwezige Rapa Nui-reuzenpalmen om, om de bekende moai-beelden te construeren. Hierdoor raakten ze op het eiland opgesloten, want alleen met deze boomsoort konden zeewaardige kano’s gebouwd worden. Toen de Europeanen het eiland ontdekten en hun gebruikelijke vernielzucht tentoon spreidden, was de ooit rijke beschaving van Rapa Nui reeds vervallen tot barbarij. Ook wij lopen een reëel risico om dit scenario te herhalen, als we niet verstandiger te werk gaan dan nu.

Vietnam slaagt er in met weinig energie en andere hulpbronnen, toch een goede levenskwaliteit te bereiken. Wel schort er het een en ander aan democratische rechten in dit communistische land. Bron: Hanoi TV
Vietnam slaagt er in met weinig energie en andere hulpbronnen, toch een goede levenskwaliteit te bereiken. Wel schort er het een en ander aan democratische rechten in dit communistische land. Bron: Hanoi TV

De universiteit van Leeds rangschikte alle hedendaagse landen aan de hand van elf ‘social thresholds’ en zeven ‘global environmental boundaries’. Een succesvolle samenleving slaagt er in een maximum aan social thresholds te overschrijden en tegelijkertijd hierbij te voorkomen dat de ecologische grenzen worden overschreden. Vanzelfsprekend zijn de kenmerken arbitrair. Toch kan een aardige indruk worden verkregen.

Zo doen de twee giganten, China en de VS, het uitgesproken slecht. Ondanks het overschrijden van alle zeven biofysische grenzen, haalt de VS slechts negen van de elf sociale doelen. Nederland doet het hier slechter dan Duitsland. Beide landen halen alle elf doelen, maar Duitsland kan dit door ‘slechts’ vijf biofysische grenzen te overschrijden, Nederland zes. China haalt slechts vier doelen met een vergelijkbare ecologische score als Duitsland. België scoort één doel lager dan Nederland met een vergelijkbare footprint. Een afgetekende overwinning van d’n Ollander dus.

Het land dat het relatief het beste doet is Vietnam. Met slechts één overschrijding, haalt het Zuid Oost Aziatische land maar liefst zes van de elf doelen. De slechtste score staat op naam van Griekenland. Met alle zeven biofysische grenzen overschreden, haalt het land dezelfde sociale score als Vietnam…

Bron
GoodLife

De bewoonbare zone. De aarde bevindt zich aan de binnenkant van de zone. Bron: Ohio State University

Hoe kunnen we de aarde in een baan verder weg van de zon brengen?

De aarde ligt niet in het midden, maar aan de rand van de bewoonbare zone in het zonnestelsel. De zon hoeft maar tien procent in lichtkracht toe te nemen en de aarde wordt een tweede Venus, een helse wereld waar de zeer hete en dichte atmosfeer zelfs metalen als lood laat smelten. Volgens astrofysische voorspellingen is het over een miljard jaar al zo ver. Hoe kunnen we onze knusse aardkloot reden van een wrede hittedood?

De bewoonbare zone. De aarde bevindt zich aan de binnenkant van de zone. Bron: Ohio State University
De bewoonbare zone. De aarde bevindt zich aan de binnenkant van de zone. Bron: Ohio State University

Net niet te heet
Anders dan de meeste mensen denken, ligt de aarde niet op de optimale plaats voor leven. In feite ligt (volgens de meeste studies) de aarde dicht tegen de binnenrand van de ‘goudlokjeszone’, de radius waarbinnen water-gebaseerd leven zoals we dat kennen kan bestaan[1]. De aarde is op dit moment gemiddeld zo’n vijftien graden aan de oppervlakte. Veel lagere temperaturen zouden de aarde in een ijsbal veranderen, maar de geothermische warmte zou eenvoudige levensvormen in de diepzee, zoals chemotrofe (van chemicaliën levende) bacteriën en kokerwormen, in leven houden. Aan de andere kant is er minder speling. Dit komt omdat waterdamp een broeikasgas is. Bij hogere temperaturen begint de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer sterk te stijgen, waardoor het effect zichzelf versterkt. Op een gegeven moment kookt de aarde droog en lopen de temperaturen tijdelijk op tot boven de 1100 graden. Er zijn geen levensvormen bekend die het bij deze temperaturen volhouden, laat staan de mens. Watermoleculen vallen door de hitte uiteen in waterstof en zuurstof, waterstof lekt weg en de aarde verandert uiteindelijk in een tweede Venus.

Een op lange termijn vervelende ontwikkeling is dat de zon steeds heter wordt[2]. Paradoxaal genoeg komt dit omdat de zon steeds minder waterstof, de grondstof voor kernfusie, bevat. Deze wordt langzaam opgebruikt en helium hoopt zich op. Hierdoor trekt de kern van de zon samen, waardoor zich een nieuw evenwicht vormt. In de kern neemt door de hogere dichtheid de fusiesnelheid toe, waardoor de zon meer energie gaat produceren. Wij merken dat door een fellere zon. En door het verschuiven van de bewoonbare schil naar buiten. Over naar schatting iets minder dan een miljard jaar, valt de aarde buiten de bewoonbare schil en zullen waarschijnlijk de gebeurtenissen zoals hier geschetst, plaatsvinden.

Hoe kunnen we de aarde redden? 
De eenvoudigste oplossing is het aanbrengen van een barrière tegen de straling, zoals bijvoorbeeld spiegels of zonnepanelen. Deze energie moet vanzelfsprekend dan naar elders in het zonnestelsel af worden gevoerd. Een ambitieuzer plan is de aarde in een baan die verder van de zon af ligt, te brengen. Dit kan met behulp van gravity flyby’s. Hierbij zou een zware asteroïde energie kunnen aftappen van Jupiter en deze overdragen op de aarde. Jupiter zou zo dichter bij de zon komen te staan, waar de aarde verder van de zon af komt te staan.. Als dit miljoenen malen wordt herhaald, zou het effect voldoende groot zijn om de aarde bewoonbaar te houden.

Er zijn ook andere oplossingen. Denk bijvoorbeeld aan starlifting, een ‘afslankkuur’ voor de zon waardoor deze langer mee gaat.

Lees ook
Het Venus-syndroom op aarde

Bronnen
1. Kasting, James F.; Whitmire, Daniel P.; Reynolds, Ray T. (January 1993). “Habitable Zones around Main Sequence Stars”Icarus101 (1): 108–118. Bibcode:1993Icar..101..108Kdoi:10.1006/icar.1993.1010PMID 11536936.
2. Earth won’t die so soon as thought, Science Magazine, 2014