We leven in een spannende tijd, sommige mensen zeggen dat we ons in het centrum van een paradigma verschuiving bevinden. Anderen claimen zelfs dat we ons momenteel in niets minder dan een Shift of Ages bevinden waarbij 2012 het kantelpunt vormde en we sinds vele honderden jaren ons in een situatie bevinden waarin de positieve oftewel integratieve energie een beetje groter is dan de negatieve, of segregatieve energie.
Stel dat dit waar is en we overgaan van het oude tijdperk wat voornamelijk op competitie, bezit van, en schaarste is gebaseerd naar een nieuw tijdperk waarin coöperatie, toegang tot, en overvloed het dominante paradigma gaat worden. In deze serie artikelen een verkenning hoe we zo goed mogelijk vorm kunnen geven aan dit nieuwe paradigma.
Als eerste thema het basisthema onder ieders voortbestaan namelijk voedsel. Hoe kunnen we ons voedselproductie systeem zo in gaan richten dat we vers en gezond voedsel gaan groeien op een manier die respect heeft voor de mens en de aarde en zodat iedereen die wil mogelijkheden heeft tot de middelen om voedsel te kunnen produceren en te consumeren?
Onder dit artikel alvaste een aantal initiatieven die mensen o.a. kunnen leren welke wilde planten eetbaar zijn, over plukken en planten in de openbare ruimte, het delen van grond en groente en het platform van Eetbaar Nederland. En hopelijk kennen mensen hier aanvullende initiatieven en hebben ze ideeen die hierbij passen?
Wat kunnen we hier gezamenlijk verzinnen om tot een voedselvoorziening te komen die is gebaseerd op coöperatie, toegang tot en overvloed? Wat zijn de grondbeginselen, wat zijn de mogelijkheden binnen Nederland etc. Brainstorm mee voor een toekomst van gezond en overvloedig voedsel voor iedereen.
Aanverwante informatie: -) De Voedselzandloper – Alles over hoe je door gezonde voeding langer kunt leven -) Platform Eetbaar Nederland – Lokaal, vers en gezond voedsel voor iedereen -) Eetbare Wilde Planten (facebookgroep met meer dan 6500 leden) -) Pluk de Stad – Planten en plukken in de openbare ruimte -) Tuindelen – Deel je grond met anderen voor optimale voedselproductie -) Groente ruilen – Ruil je overvloed aan productie met mensen in je buurt -) World Wide Opportunities on Organic Farms – Een wereldwijd netwerk waarbij mensen mee kunnen helpen op organische boerderijen om te leren en ze krijgen kost en inwoning. Voor de boer is het een leuke manier om kennis over te dragen aan een persoon die helpt op het bedrijf voor 4 tot 5 uur per dag.
In deze TED Talk een inzicht in de revolutie van computers en wat dat doet met de productie, het aantal diensten wat beschikbaar komt voor mensen maar ook wat het met de menselijke werkgelegenheid doet. Deze TED Talk is de tegenhanger van een eerder artikel op visionair met de titel: “Alle grote uitvindingen zijn al gedaan“.
As machines take on more jobs, many find themselves out of work or with raises indefinitely postponed. Is this the end of growth? No, says Erik Brynjolfsson — it’s simply the growing pains of a radically reorganized economy. A riveting case for why big innovations are ahead of us … if we think of computers as our teammates.
Erik Brynjolfsson examines the effects of information technologies on business strategy, productivity and employment.
Hoe gaan we momenteel met deze ontwikkelingen om en hoe kunnen we ons economische systeem zo in gaan richten dat we inplaats van tegen, met de machines kunnen gaan racen?
Het grootste gevaar voor de toplaag van een hiërarchisch ingerichte maatschappij is overvloed. Overvloed brengt, in tegenstelling tot schaarste, vrijheid. In een situatie van overvloed, kunnen mensen namelijk doen wat ze zelf willen, zonder dat hun bestaan in gevaar komt. Mensen worden onafhankelijk. En onafhankelijkheid is vrijheid. En dat is precies tegenovergesteld aan de belangen van de machthebbers, omdat hun macht nou juist bestaat uit onze onvrijheid.
Daarom zal iedere machthebber proberen om overvloed te voorkomen om daarmee mensen voortdurend in schaarste te houden waardoor ze permanent moeten werken om het hoofd boven water te houden. Het is les één uit het leerboek voor heersers.
Maar daarmee ontstaat een probleem: als mensen voortdurend werken, produceren ze ook voortdurend dingen. En als ze veel zinvolle dingen zouden produceren, zouden er ook veel zinvolle dingen beschikbaar komen, en dat zou dan weer leiden tot overvloed. En dus tot het verdwijnen van de noodzaak om voortdurend te werken.
In deze tijd wordt de productie van steeds meer zinvolle zaken geautomatiseerd. Dat wil dus zeggen dat daarvoor steeds minder arbeid nodig is. Er zijn daarmee steeds minder mensen nodig om de benodigde hoeveelheid aan zinvolle dingen te produceren. Het gevolg daarvan zou dus ook overvloed zijn, namelijk een overvloed aan tijd. Het wordt overbodig om steeds te blijven werken als er voldoende zinvolle zaken beschikbaar zijn. En die overgebleven tijd kan dan aan andere dingen besteed worden. Aan andere zinvolle dingen bijvoorbeeld.
Het is voor het voortbestaan van de hiërarchische machtsstructuur daarom noodzakelijk dat er zoveel mogelijk mensen zinloos werk verrichten. Zinloos werk dat voorkomt dat mensen tijd hebben om zich bezig te houden met zinvolle zaken. Zinvolle zaken die tot overvloed zouden leiden, en daarmee tot het verlies van controle van de machthebbers over het volk. Maar het is nog niet zo eenvoudig om mensen voortdurend zinloos werk te laten doen. Mensen zijn uit zichzelf namelijk geneigd om hun tijd en energie te besteden aan zaken die ze juist wel zinvol vinden. En daarom wordt er op alle fronten aan gewerkt om dat te voorkomen.
Een van de dingen die daarvoor worden ingezet is propaganda. Bijvoorbeeld propaganda om ook vrouwen zinloos werk te laten doen. Het feminisme is een mooi voorbeeld van een succesvolle campagne. Vanaf de jaren zestig is vrouwen verteld dat het grootbrengen en opvoeden van kinderen een taak is die gebaseerd is op ondergeschiktheid. En dat een zinvolle levensinvulling alleen buitenshuis te vinden is. Een typisch voorbeeld van een Orwelliaanse omkering. Het heeft ervoor gezorgd dat veel vrouwen de zinvolle taak van het grootbrengen en opvoeden van kinderen, inruilden voor zinloos werk buiten de deur. De in de media getoonde rolmodellen waren (en zijn) steeds moeders met interessante banen zoals advocaat, manager of succesvol zakenvrouw, maar in de praktijk kwam het erop neer dat verreweg de meeste vrouwen zinloos repetitief of administratief werk gingen verrichten.
Doordat die vrouwen daarmee ook een bijdrage gingen leveren aan het gezinsinkomen, steeg het gemiddelde gezinsinkomen, en, zoals altijd, stegen de kosten van levensonderhoud evenredig mee. En dat dwong andere vrouwen ook om buitenshuis te gaan werken, en daarmee eveneens hun zinvolle bezigheden thuis, in te ruilen voor zinloze bezigheden buiten de deur. Anders was het leven niet meer betaalbaar. En dit mechanisme bracht vervolgens weer een complete nieuwe zinloze bedrijfstak met zich mee, namelijk de kinderopvang. Er zijn tegenwoordig speciale MBO opleidingen die meisjes scholen tot kinderleidster in de kinderopvang. Meisjes die, als ze vervolgens zelf kinderen krijgen, die kinderen niet zelf kunnen opvoeden omdat ze uit economische noodzaak gedwongen zijn om de kinderen van anderen op te voeden.
En zo komen we op het tweede speerpunt van de campagne voor zinloosheid: onderwijs. Onderwijs speelt een belangrijke rol in het zinloos werk, omdat goed onderwijs ervoor zou kunnen zorgen dat mensen vaardigheden krijgen. En mensen met vaardigheden zullen die vaardigheden willen gebruiken. Ze zullen die vaardigheden op een zinvolle manier proberen aan te wenden. Als er veel mensen zijn met zinvolle vaardigheden, dan zal dat dus leiden tot het tot stand komen van veel zinvolle dingen, en dat zal vervolgens weer leiden tot overvloed. En dat mag dus niet.
Vandaar dat het ongewenst is dat een meerderheid van de mensen zinvolle vaardigheden leert. Sinds enkele jaren is er daarom in het onderwijs sprake van een door de overheid opgelegde methodiek met de naam “competence-gericht onderwijsâ€. Competence wil zeggen vaardigheid. Vaardigheidsgericht onderwijs dus. Ook dit is weer een uitermate cynisch voorbeeld van een Orwelliaanse omkering. Competence-gericht onderwijs doet namelijk precies het tegenovergestelde van wat de naam suggereert. Binnen competence gericht onderwijs wordt het docenten lastig gemaakt en soms zelfs ronduit verboden om vakkennis over te dragen.
Dit type onderwijs is volledig gericht op verwarring en stuurloosheid door het ontbreken van iedere vorm van logische structuur. De enige competentie die de leerling aangeleerd krijgt, is het opvolgen van zinloze opdrachten zonder kritische vragen te stellen, en het omgaan met een omgeving bestaande uit collega’s die zich ook voortdurend bezighouden met zinloze taken. Oftewel het opdoen van de benodigde sociale “vaardigheden†om zonder morren te verblijven in een omgeving van volledige zinloosheid. En om deze manier van leven en bezig zijn te ervaren als volkomen normaal. Dit alles om te voorkomen dat mensen vaardigheden ontwikkelen en die daarom ook zullen gaan gebruiken.
Naarmate er meer overvloed ontstaat aan zinvolle zaken (hetgeen als gevolg van de moderne geautomatiseerde productiemethoden momenteel het geval wordt), moet de groep mensen met werkelijke vaardigheden dus steeds kleiner worden. Ook dat is prima terug te zien in het onderwijs. Zo’n 70% van de jeugd blijft steken bij het inhoudsloze VMBO/MBO, een percentage dat groeit. Ze krijgen daar een “opleiding†die ze nergens anders voor klaarstoomt dan het accepteren en opvolgen van zinloze opdrachten en het afzien van het stellen van kritische vragen. Het bereidt ze voor op een levenlang van zinloze bezigheid. Daarnaast rechtvaardigt het lage opleidingsniveau een laag inkomen gedurende hun werkzame leven, en ook dat draagt bij aan de beoogde schaarste. Schaarste die noodzakelijk is om de controle, en daarmee het hiërarchische model in stand te houden.
Schaarste die nog verder versterkt wordt door het opzetten van economische crises, en, als er desondanks een overvloed dreigt te ontstaan, het vernietigen van die overvloed door middel van oorlog. Maar daarover een andere keer.
www.dilbert.com is een site toegewijd aan stripjes over zinloos werk
Hoeveel zinloos werk wordt er in Nederland verzet? En wat is wel zinvol werk volgens de lezers hier?
Peak oil. Oprakende grondstoffen en water, etcetera. Zijn we ten dode opgeschreven? Onzin, weet iedereen met ook maar enige natuurkundige achtergrond. Om ons heen zijn namelijk onafzienbare hoeveelheden atomen en energie die we in alles wat we maar willen om kunnen zetten. Ons probleem komt domweg neer op: die energie op kunnen vangen en daarmee de atomen op de juiste manier verplaatsen. Michio Kaku maakt dit in deze inspirerende documentaire van ongeveer een uur duidelijk.
Eerder kwam Clay Shirky al voorbij in zijn analyse over de invloed van het internet op gevestigde instituten. Deze man heeft echter nog een aantal boeiende visies op deze materie en het is een verademing om eens iemand te horen die zaken als het internet, copyright en sociale media daadwerkelijk lijkt te begrijpen. Buitengewoon interessante en informatieve materie. De drie presentaties hebben allemaal Nederlandse ondertitels.
Hoe sociale media geschiedenis kunnen schrijven.
Terwijl nieuws uit Iran de wereld binnenstroomt, laat Clay Shirky zien hoe Facebook, Twitter en sms-berichten burgers in landen met een repressief regime kunnen helpen bij het melden van echt nieuws, zodat ze de censuur kunnen omzeilen (zij het kort). Het einde van de top-down beheersing van het nieuws verandert de aard van de politiek.
Hoe congnitieve overvloed de wereld zal veranderen.
Clay Shirky onderzoekt “cognitief surplus” – het gezamenlijke online werk dat we doen met de reservecapaciteit van ons brein. Terwijl we Wikipedia editen, posten op Ushahidi (en ja, LOLcats maken) bouwen we aan een betere, meer coöperatieve wereld.
Waarom SOPA (en soortgelijke wetgeving) geen goed idee is.
Wat betekent wetgeving genre PIPA/SOPA voor onze deelbare wereld? In de kantoren van TED stelt Clay Shirky een manifest voor – een oproep tot verdediging van onze vrijheid om te scheppen, debatteren, linken en delen, eerder dan passief te consumeren.
Op het podium van TED2012 breekt Peter Diamandis een lans voor optimisme – dat we de uitdagingen die ons te wachten staan, zullen aankunnen door uitvindingen en innovatie. “Ik zeg niet dat we geen problemen zullen hebben, dat staat als een paal boven water, maar uiteindelijk zullen we ze de baas worden.” Hij gaat daarbij in op verschillende technologieën als zonne-energie, zoet water productie, toegang tot het internet voor 3 miljard meer mensen aan het einde van dit decennium, etc. Een inspirerend verhaal met Nederlandse ondertitels.
Ondanks alle negativiteit over economie, klimaat, ecologie, obesitas en geweld, gaat het erg goed met de wereld. Hoopvolle berichten zijn veel minder populair dan doemdenken en krijgen daarom weinig aandacht.
De feiten liegen niet. Mensen in westerse landen die we tegenwoordig `arm’ noemen, leven in grotere luxe dan koningen 100 jaar geleden, die geen auto’s of elektriciteit hadden. Ook de armste delen van de wereld gaan zienderogen vooruit: de hoeveelheid armoede, kindersterfte en analfabetisme dalen al decennia gestaag, terwijl steeds meer kinderen toegang krijgen tot onderwijs en schoon drinkwater. De verbeterende gezondheid en opleiding leiden weer tot minder geboortes en `luxueus gedrag’ als beter omgaan met natuur, dieren en milieu, wat de gevolgen van overbevolking verzacht.
Communicatie en toegang tot informatie zijn wereldwijd al enorm verbeterd
Eufemistisch mobiele telefoons genaamd, tegenwoordig dragen we minicomputers met ons mee die krachtiger zijn dan de supercomputers uit 1980, een enorme luxe dus. En `we’ hier slaat op een groot deel van de mensheid; ook in Afrika en Azië zijn mobiele telefoons gemeengoed geworden (meer dan 70% van de mensen heeft er hier inmiddels een, en steeds meer met breedbandinternet). Het aantal internetgebruikers is wereldwijd verdubbeld tussen 2005 en 2010 tot meer dan 2 miljard.
Aan de basis van deze moderne telefoons ligt de wet van Moore. Breed geformuleerd zegt deze wet dat de capaciteit van digitale technologie exponentieel groeit. Dit komt tot uiting in de rekenkracht een opslagcapaciteit van computers, maar ook in de ontwikkeling van steeds meer andere technologieën die gedigitaliseerd worden en vervolgens meeliften op deze exponentiële groei, zoals biotechnologie, robotica en hersenonderzoek.
Overvloed
Het gaat dus helemaal niet zo slecht, maar het zal nog veel beter gaan. In hun boek Abundance voorspellen Peter Diamandis (vooral bekend van de X-prijzen) en Steven Kotler dat we binnen 30 jaar in een wereld leven waarin iedereen op Aarde toegang heeft tot voldoende voedsel, schoon drinkwater, onderdak, en uitstekende gezondheidszorg en onderwijs, schone energie en mensenrechten. Daarmee heeft iedereen de vrijheid om zichzelf naar eigen wens te ontwikkelen in plaats bezig te zijn met overleven. Dit is grofweg hoe wij in het rijke Westen nu al kunnen leven, maar dan met een veel lagere belasting van de Aarde.
Het begrip schaarste speelt hierbij een belangrijke rol. Als voorbeeld geven ze aluminium, wat 200 jaar geleden waardevoller was dan goud. Echter: 8% van de aardkorst bestaat uit aluminium; het is na zuurstof en silicium het meest voorkomende element. Hoe kan dit? Het probleem was dat aluminium veel voorkomt als aluminiumoxide (in bauxiet). Zodra de technologie (elektrolyse) ontwikkeld werd om aluminium te isoleren werd het spotgoedkoop. Nu zien we hetzelfde met energie. De Zon levert 5000 keer zoveel energie aan de Aarde als we gebruiken. Zodra we zeer efficiënt zonne-energie kunnen opvangen en opslaan, wordt energie praktisch gratis, met enorme gevolgen voor de economie en bijvoorbeeld ruimtevaart of CO2 uit de lucht halen. De volgende stap is water. Met een overvloed aan energie en de juiste apparatuur kun je het gigantische zout water reservoir op Aarde benutten en zoet water produceren voor drinkwater, landbouw, industrie etc. Waar het om gaat is dat schaarste relatief is, en het echte probleem toegankelijkheid is. Dit kan bereikt worden dankzij technologie. En de ene doorbraak leidt de volgende in.
Diamandis en Kotler identificeren drie krachten die ons een wereld van overvloed kunnen gaan bezorgen:
Techno-filantropen. Succesvolle ondernemers als Bill Gates, Pierre Omidyar en Mark Zuckerberg zijn rijk geworden dankzij technologie, en gebruiken nu hun enorme rijkdom en connecties om de wereld effectief te verbeteren. (Vroeger besteedden filantropen hun geld vooral aan lokale doelen als bibliotheken en ziekenhuizen in hun eigen stad.) Geen wonder dat Bill Gates afgelopen week de Nederlandse regering opriep niet te bezuinigen op ontwikkelingshulp.
Het opkomende miljard. In feite zo’n 4 miljard, dit zijn mensen uit ontwikkelingslanden die online komen en hun kennis met elkaar en de rest van wereld delen. Als zij ook nog eens goed onderwijs genieten (bijvoorbeeld via de Khan Academie) kunnen zij een enorme bijdrage leveren aan de wereld en de economie en alle genoemde ontwikkelingen nog eens versnellen. Bedenk dat wetenschap 200 jaar geleden een hobby was van enkele rijken, een minieme fractie van de bevolking. Straks komen er duizenden Einsteins bovendrijven.
Doe-het-zelf vernieuwers. Dit zijn individuen en kleine bedrijfjes die vernieuwende producten maken dankzij visionaire inzichten en ondernemerschap, zoals apparaten die zoet water produceren, gen sequentie en energie-zuinige auto’s.
De gevolgen
Nieuwe technologie die zich snel ontwikkelt dankzij de exponentiële groei opent vele nieuwe mogelijkheden.
Goedkope energie veroorzaakt een kettingreactie van positieve ontwikkelingen
Juist Afrika is geschikt voor (decentrale) energie opwekking, aangezien daar weinig infrastructuur is (elektriciteitskabels en olieleidingen) en veel zon. Op dezelfde manier heeft Afrika mobiele telefonie in gebruik genomen en daarbij de vaste lijnen overgeslagen.
Toekomstige mobiele telefoons fungeren ook als minilab waarmee je via een bloeddruppel uit je vingertop een diagnose kan laten stellen, en later zelfs je DNA mee kan sequensen en verhoogde risico’s op ziektes inschatten. Kunstmatige intelligentie systemen als Watson kunnen vervolgens een behandelplan opstellen. Hiermee verdwijnt de schaarste aan artsen. Als je deze informatie van iedereen combineert kun je ook nog eens trends zoals epidemieën wereldwijd nauwkeurig in kaart brengen. Binnen enkele decennia kan iedereen op Aarde hierover beschikken.
Kunstmatige intelligentie kun je ook inzetten als leerkracht of mentor. Op die manier krijgt elk kind via een telefoon of tablet onderwijs op maat.
Als een groot deel van de wereldbevolking goed opgeleid is en in contact is met elkaar via een (decentraal) internet, zullen mensenrechten veel beter gewaarborgd kunnen worden dan nu.
Een overvloed aan informatie leidt tot hoge efficiëntie, zoals een slim energie netwerk, waarin gebruik en productie nauwkeurig op elkaar afgestemd zijn.
Ten slotte
Zowel onze psychologische neiging om vooral negatieve ontwikkelingen op te merken (waardoor de media hier ook graag over schrijven) en de lineaire manier van denken waardoor we steeds verrast worden door de snelheid van exponentiële groei dragen er toe bij dat ons beeld van de wereld van 2030-2040 een stuk somberder is dan gerechtvaardigd.
Bron: Peter Diamandis & Steven Kotler – Abundance: The future is better than you think, 2012 (Free Press), ISBN-13: 978-1-4516-1421-3.
