De droomwereld is al eeuwenlang de plaats waar alles kan. Nu is ook spreken met dromende mensen mogelijk. Zelfs op een behoorlijk hoog niveau.
Droomwereld: raadselachtig, ontoegankelijk en vluchtig
Dromen voeren ons naar een andere realiteit, een wereld van hallucinaties die net zo echt aanvoelt als elke wakende ervaring. Deze vaak bizarre episodes zijn kenmerkend voor de menselijke slaap, maar vormen nog steeds een onverklaard fenomeen. We zijn wel wat verder dan Plato, die in zijn beroemde parabel veronderstelde dat wij in een droom leven, maar veel is nog onverklaard. Wat deze “inner voyage” des te boeiender maakt. Voor het eerst zijn onderzoekers binnengedrongen in een tot nu toe onbekend domein.
Ooggetuigenverslag uit lucide droom
Tot nu toe berustte droomonderzoek voornamelijk op getuigenverslagen van dromende mensen. Herinneringen aan dromen vervliegen snel, binnen enkele minuten na het wakker worden. ook vervormt onze bewuste geest de droom. In dit baanbrekende onderzoek konden proefpersonen vragen van de onderzoeksleiders beantwoorden. Wel waren de proefpersonen in een lucide droom aanwezig. Lucide dromen zijn een speciaal type dromen waarin de dromer zich tijdens de droom bewust is van het feit dat ze droomt. Collega-schrijver Niek heeft zich er in verdiept en droomt zelf geregeld lucide. Hier zijn tips om zelf lucide te leren dromen.
In de droomwereld neemt ons brein vaak een loopje met de werkelijkheid. Bron: Pixabay/Kellepics
Ondervraging over de droomwereld tijdens REM-slaap
Uit eerder onderzoek weten we dat de mens droomt tijdens de zogenoemde REM-slaap. Hersengolven vertonen een activiteit die veel weg heeft van de wakende toestand en de ogen maken ‘Rapid Eye Movements’ (REM). De experimenten vonden plaats bij 36 lucide dromende proefpersonen waarbij via hersengolfmeting werd vastgesteld dat ze in REM-slaap verkeerden. Tijdens deze slaap analyseerden ze nieuwe informatie zoals een wakker persoon dat ook zou doen, onthielden ze informatie in hun werkgeheugen, berekenden ze eenvoudige antwoorden en gaven vrijwillige antwoorden. Deze bevindingen werden gedaan door vier onafhankelijke onderzoeksgroepen. Kortom: voor het eerst is het nu mogelijk om daadwerkelijk te communiceren met mensen die dromen, en uit de eerste hand van ze te vernemen hoe ze hun droomwereld ervaren. Kunnen we nu de verborgen wereld, waar we elk uren per nacht in doorbrengen, gaan verkennen? Meer details in de bron, die publiekelijk toegankelijk is.
Kan het dyslexiefont de leesproblemen van dyslectici oplossen? Ongeveer vier procent van alle mensen lijst aan dyslexie. Dit is een aandoening, waardoor dyslectici op elkaar lijkende letters zoals d, b, p en q door elkaar halen. Als gevolg daarvan moeten ze veel tijd en aandacht besteden aan lezen. Vrije weekenden zijn voor veel dyslectici bijvoorbeeld ondenkbaar. Deze tijd hebben ze nodig om bij te lezen.
Veel hoogbegaafde dyslectici moeten een omslachtige route door het voortgezet onderwijs volgen om talen te ontwijken en zo toch een universitaire opleiding te kunnen doen.
Het dyslexiefont heeft letters die duidelijk van elkaar afwijken. Daarom zzijn ze makkelijekr te lezen voor dyslectici. Bron: dyslexiefont.nl
Out of the box
Toch zit er een positieve kant aan dyslexie. Meer dan de helft van alle miljonairs, waaronder Bill Gates en Steve Jobs, zijn dyslectisch. Dyslexie hangt samen met out-of-the box denken. Wat overigens ook de reden is dat criminelen meer dan gemiddeld dyslectisch zijn. Voor een dyslectisch iemand is het moeilijk, om zich in een wereld die beheerst wordt door geschreven tekst te redden. Daarom zal hij of zij vaak de regels aan zijn of haar laars moeten lappen om verder te komen.
Door de Nederlandse graficus Christian Boer is een anti-dyslexiefont ontwikkeld. Als je de tekst in dit filmpje, of het plaatje links, veel duidelijker kan lezen dan de tekst op deze pagina, dan zal je er geen spijt van krijgen om dit te installeren. Voor particulieren is het gratis. De downloadlink is hier. Zakelijke gebruikers moeten wel betalen.
Dyslexiefont geïnstalleerd
Ook meerdere van onze lezers hebben dyslexie. Als out-of-the-box denkers zullen dyslectici zich meer dan gemiddeld aangetrokken voelen tot visionaire onderwerpen. Daarom hebben we besloten om voor hen een makkelijker leesbaar lettertype te installeren.
Heb je een account, dan kan je vanaf nu het dyslexiefont inschakelen op je profiel. Heb je nog geen account, dan kan je dat hieronder aanmaken.
Energie-neutrale of zelfs energie-producerende huizen worden technisch en economisch gezien een optie voor telkens meer mensen. Ook heeft permacultuur verschillende oplossingen om lokale economische systemen in te richten als aanvulling op het huidige economische en monetaire systeem wat al geruime tijd in een ernstige systeemcrisis zit en hier ook niet snel uit gaat lijken te komen.
Permacultuur biedt niet zozeer kant en klare instant oplossingen maar biedt wel concrete denk en oplossingsrichtingen in de vorm van ontwerpprincipes waar telkens meer mensen zich in verdiepen. Permacultuur richt zich op de lange termijn overleving van de mens in harmonie met de natuurlijke omgeving.
Binnen permacultuur zijn kennis en samenwerking belangrijke hulpbronnen en deze hulpbronnen nemen toe naarmate mensen er meer gebruik van maken. Vandaar dat onderlinge communicatie en contacten tussen mensen met interesse in deze materie van groot belang is. Hieronder een overzicht van mogelijkheden om met andere permacultuur geïnteresseerden in contact te komen.
Permacultuur communicatie platformen in Nederland
Permacultuur Actieforum: permacultuur.actieforum.com Een forum waar mensen over allerlei zaken van permacultuur kunnen discussiëren en tips kunnen uitwisselen. Van slakkenbestrijding tot het ontvangen van feedback op permacultuurontwerpen. Daarnaast is het forum bekijken ook vaak al een nuttige bron van informatie.
Permacultuur Googlegroep (momenteel rond de 500 leden): groups.google.com/group/permacultuur Een e-mail discussiegroep waarop mensen informatie met elkaar kunnen uitwisselen en vragen aan elkaar kunnen stellen. Het archief is ook terug te lezen op de groep zelf en staat inmiddels ook boordevol informatie. Het is gemakkelijk om lid te worden, je kunt instellen hoeveel mails je wilt krijgen en het is ook gemakkelijk je weer af te melden.
Permacultuur Facebook groep (momenteel rond de 2600 leden): facebook.com/groups/permacultuur Geïnteresseerden in permacultuur wisselen tips uit, stellen vragen aan elkaar, plaatsen verzoeken tot lokale samenwerking etc. De snelheid en het gemak vann uitwisseling bij een facebookgroep zijn ongekend maar de informatieopslag functie is aanzienlijk minder dan bij de andere twee platformen. Lid worden kan met een druk op de knop, lid af worden ook.
Overzicht van permacultuuractiviteiten: aktieagenda.nl/bin/select?q=permacult In deze aktieagenda kunnen mensen hun eigen aktiviteiten met permacultuur aankondigen en kun je een uitgebreid overzicht vinden van waar cursussen, workshops, informatiedagen etc. worden gegeven. Dus wil je van informatie via het internet naar de praktijk dan is de aktie agenda een ideaal middel om erachter te komen hoe en waar andere permacultuur geïnteresseerden te ontmoeten.
Overzicht van aangemelde permacultuur projecten in en rond Nederland
Afbeelding met dank aan www.permacultuur.eu (jaaropleiding permacultuur)
Projecten in Nederland en wereldwijd Naast dat permacultuur optimaal gebruik probeert te maken van de huidige mogelijkheden van het internet om contact te maken tussen geïnteresseerden is het daarnaast ook handig om concrete permacultuur projecten te bekijken en van elkaar in de praktijk te leren. Inmiddels zijn er rond de 100 permacultuur projecten die zich geregistreerd hebben in NL en omgeving, een overzicht is te vinden op: permacultuurnederland.org/map.php
Als je zelf aan de gang wilt maar niet goed weet hoe te beginnen dan is het handig om eens een kijkje te nemen op een project in de buurt en de eigenaar daarvan wat vragen te stellen. De ervaring leert dat mensen graag vertellen over hoe ze hun eigen permacultuurtuin hebben ontworpen, wat de ideeën erachter zijn en hoe de tuin zich verder moet gaan ontwikkelen.
Planten en zaden ruilen Voor de mensen die het belang van biodiversiteit goed begrijpen en hier zelf mee aan de gang willen is het goed te weten dat er een platform is om actief zaden en planten met elkaar uit te ruilen. Inmiddels doen hier ook vele mensen door heel Nederland aan mee en worden er momenteel zo onderling rond de 180 verschillende planten en zaden met elkaar uitgewisseld. Op permacultuurnederland.org/index.php?id=48 meer informatie over hoe je zelf deel kunt gaan nemen aan dit netwerk.
Gratis praktijkervaring opdoen
Via WWOOF wat staat voor World Wide Opportunities on Organic Farms (www.wwoof.net), HelpX (www.HelpX.net) en Workaway (www.workaway.info), kun je zo op vele projecten aan het werk binnen Nederland, Europa en zelfs de hele wereld. Het is een superleuke ervaring om als persoon zo op een aantal boerderijen te kijken en tegelijk de mensen waar je werkt goed te leren kennen. Je kunt een zeer leuke, nuttige en goedkope vakantie hebben via dit soort mogelijkheden. Van de andere kant heb je als gastadres ook het voordeel dat je enthousiaste reislustige mensen hebt die je een tijdje komen helpen met je bedrijf / boerderij / permacultuurtuin / project. Nuttig en gezellig, zo komt de vakantie naar je toe. Ideaal dus om zelf gratis praktische ervaring met permacultuur op te doen of als je zelf een locatie hebt om mensen over permacultuur te leren.
En bij voorkeur natuurlijk een fruit- of notenboom waar je na een aantal jaren een eetbare klimplant in kunt laten klimmen, en waaronder je fruitstruiken en kruiden kunt zetten.
(Op het internet hebben de lezers de macht! Zij bepalen welke informatie de wereld rond gaat! U bent zich er misschien niet van bewust, maar als elke lezer een link stuurt naar 3 geïnteresseerde personen, dan zijn er maar 20 stappen nodig om 3,486,784,401 mensen te bereiken! Wil je dat zien gebeuren? Gebruik je macht! Dit stuk mag dan ook vrij door iedereen overgenomen worden op websites, blogs, of om door te sturen aan familie, vrienden, kennisen, collega`s, etc.). Graag zelfs hoe meer mensen dit weten hoe beter. Zet a.u.b. wel de bron erbij zodat mensen kunnen reageren en/of mee kunnen doen in de discussie hieronder als ze dat willen.)
Geweldloze communicatie claimt een manier te zijn om mensen constructiever met elkaar te laten communiceren omdat het mensen in staat stelt duidelijker en eerlijker te zijn over de eigen gevoelens en behoeften. Deze manier van communiceren legt vervolgens uit hoe je zelf op construcitieve wijze een verzoek bij andere mensen kunt leggen en hoe je met respect met de gevoelens en behoeften van anderen kunt omgaan.
Compassievolle Communicatie (CC) ook wel Geweldloze communicatie (GC) of Nonviolent Communication (NVC) is een wijze van communiceren waarvoor Marshall Rosenberg een model heeft ontwikkeld. Rosenberg werd geïnspireerd door Carl Rogers en door vredesdenkers als Mahatma Gandhi en Martin Luther King.
De vier elementen van het gedachtegoed geweldloze communicatie zijn:
Waarneming
Gevoel
Behoefte
Verzoek
Artiest: Even Skaranger http://evenskaranger.com/
Toelichting op de elementen
Hier een korte toelichting op de vier fasen van een situatie waarin een conflict speelt, want dan ‘komt het erop aan’. Het voorbeeld is: Klaas zit in de kroeg, terwijl hij zijn vriendin Karin had beloofd dat hij om etenstijd thuis te zijn.
de Waarneming = Feiten
Door feiten te (be)noemen schept men een gezamenlijke uitgangspositie voor het uiten van het ongenoegen. Als de ander de feiten anders heeft beleefd of geïnterpreteerd, blijkt dat snel. Hierdoor kunnen misverstanden worden voorkomen. Belangrijk bij deze fase is dat men neutrale termen gebruikt, de feiten benoemt zoals die zich voordoen en niet zegt dat iemand slordig of onhandelbaar is. In dit voorbeeld belt Karin Klaas op en spreekt een bericht in: “Je bent nog niet thuis, dat ervaar ik als strijdig met onze afspraak.”
Gevoelens
Door gevoelens te benoemen maakt men duidelijk wat de feiten voor iemand betekenen. Karin zegt bijvoorbeeld: “Ik word hier onrustig van, ik zou vandaag koken en dat heb ik ook gedaan. Mijn verwachting was dat we een gezellige avond thuis hebben, maar nu heb ik het idee dat we eerst weer een moeilijk gesprek zullen hebben.”.
Behoeftes
Door behoeftes te uiten vertelt men waarom het belangrijk voor diegene is. “Ik heb behoefte aan zekerheid en vertrouwen dat afspraken worden nagekomen.”
Verzoek
Door het uiten van een verzoek neemt men de verantwoording voor het vinden van een oplossing die tegemoetkomt aan jouw behoeftes. Een verzoek is altijd een voorstel, de ander kan het overnemen of (deels) afwijzen. In dat laatste geval kan men ervoor kiezen om akkoord te gaan met een tegenvoorstel of om te gaan onderhandelen. Door het doen van een concreet verzoek maakt men duidelijk wat voor diegene op dat moment belangrijk is. Tot slot zegt Karin op de voicemail van Klaas “Ik wil dat je me direct terugbelt of eigenlijk dat je hier binnen vijf minuten voor de deur staat”.
Als het goed is laat Klaas van zich horen. Het kan zijn dat hij de tijd is vergeten, dat hij pech heeft met zijn fiets of dat er een noodsituatie was waardoor hij niet in staat was te laten weten dat hij later zou komen. Het kan ook dat Klaas de afspraak anders heeft geïnterpreteerd en dat er onderhandeld moet worden over het tijdstip dat hij thuiskomt.
Tegenwoordig leven we in het informatietijdperk. Overal krijgen we in meer of mindere mate informatie tot ons. En als we Prof. Dr. Gerardus ’t Hooft mogen geloven staan we pas aan het begin van een grote verandering op het gebied van informatie en technologie. Het informatietijdperk zal volgens hem nog echt goed op gang moeten komen.
Telstar was de eerste commerciële communicatiesatelliet ooit. Het begin van het moderne communicatietijdperk? Bron: Wikimedia Commons
Informatieverslaving
Toch zie je al de overduidelijke impact van allerlei informatietechnologieën op onze samenleving. Er zijn dan ook mensen die neigingen beginnen te vertonen die lijken op een verslaving. Ze zijn niet een meester van de technologie, maar meer een slaaf. Internet, televisie en videogames kunnen net zo verslavend zijn als drugs.
Wanneer begon het informatietijdperk?
Het is wel duidelijk wat de grote impact van informatietechnologie en massamedia op samenlevingen wereldwijd is. Maar wanneer is nu precies het informatietijdperk begonnen? Daar zijn verschillende opvattingen over mogelijk. Veel mensen associëren informatietechnologie met computers en internet. Er is echter nog een massamedium die er eerder was en grote impact heeft op de samenleving: de televisie. Maar is het informatietijdperk begonnen met de opkomst van de televisie? Je zou inderdaad kunnen stellen dat het informatietijdperk is begonnen met de opkomst van dit apparaat. Alleen heb je aan een televisietoestel zelf nog weinig. Je bent ook een televisiesignaal nodig en vooral ook een systeem waarmee het mogelijk is het televisiesignaal wereldwijd te kunnen distribueren. Een belangrijke datum is 10 juli 1962. Op deze datum is de eerste commerciële communicatiesatelliet de Telstar 1 gelanceerd. In de dagen erna werden ook de eerste rechtstreekse trans-Atlantische televisie-uitzendingen gedaan. Gedurende de korte levensduur van de Telstar 1 zorgde deze voor 400 transmissies waaronder telefoon- en televisietransmissies. Verder was deze lancering ook het eerste geslaagde commerciële ruimtevaartproject. Interessant weetje is dat de voetbalclub Telstar ook naar deze communicatiesatelliet is vernoemd. Je zou kunnen stellen dat het informatietijdperk met de lancering van de Telstar 1 is begonnen.
Communicatiesatellieten
Sindsdien is het belang van communicatiesatellieten alleen nog maar groter geworden. Zonder communicatiesatellieten zou onze hedendaagse informatiesamenleving niet mogelijk zijn. Satellieten zorgen er namelijk voor dat er een wereldwijd communicatiesysteem mogelijk is. Je zou het kunnen beschouwen als het digitale zenuwstelsel van de mensheid. Informatie die we ontvangen en versturen kunnen via allerlei omwegen van verzender naar ontvanger gaan. En kan een afstand van duizenden kilometers hebben afgelegd zonder dat we dit zelf doorhebben. Zo normaal vinden we het dat het er is zonder goed te beseffen hoe bijzonder het eigenlijk is.
Overigens is het principe van een wereldwijd communicatiesysteem middels satellieten afkomstig van de Engelse sciencefictionschrijver Arthur C. Clarke. In het boek ‘In Wireless World’ uit 1945 beschrijft hij dit idee. Tijdens het werken aan een radarnetwerk voor de Engelse luchtverdediging ontdekte hij het principe van de geostationaire baan. Aan de hand hiervan ontwikkelde hij het idee van een wereldwijd communicatiesysteem en met de lancering van de Telstar 1 werd de werking van dit idee in de praktijk aangetoond.
Dat communicatiesatellieten van groot belang en zelfs van strategische waarde zijn, is ook bij hackers doorgedrongen. Er zijn zelfs hackers met een plan om communicatiesatellieten te lanceren om een eigen satellietcommunicatiesysteem op te zetten. Op die manier willen ze overheidscensuur omzeilen.
Over de hele wereld hebben mensen een sterkte neiging om met elkaar te communiceren. Op de markt, als onderdeel van het werk, gewoon tijdens een kopje koffie, en tegenwoordig ook steeds meer via sociale netwerken en mobiele apparaten. Wat al deze verschillende soorten van communicatie met elkaar gemeen hebben, is dat er een boodschap met een bepaalde betekenis wordt over gedragen. Maar communicatie bestaat uit meer dan slechts woorden. De lichaamshouding, de gezichtsuitdrukking, de intonatie, etc. behoren tot de zogenaamde non-verbale communicatie. In welke verhouding staat deze non-verbale- tot de verbale communicatie?
Verbazing. Bron: Wikipedia
Over de verhouding tussen non-verbale en verbale communicatie bestaan veel fabeltjes. De meest voorkomende en tevens meest hardnekkige fabel is ontstaan naar aanleiding van een onderzoek gedaan door Albert Mehrabian. Uit zijn onderzoek bleek dat de betekenis van een boodschap voor 55% door de lichaamstaal, 38% door de intonatie, en slechts voor 7% door de woorden wordt bepaald. Vele mensen, waaronder ook veel communicatie-experts, verwijzen naar dit onderzoek ter ondersteuning van het idee dat slechts 7% van alle communicatie verbaal is, en dus 93% non-verbaal.
Dit is echter niet correct. Op zijn website zegt Mehrabian zelf dat er rekening mee gehouden moet worden dat de 55-38-7-verhouding alleen van toepassing is als het communiceren over gevoelens betreft (bijvoorbeeld: ‘ik ben boos’ zeggen terwijl je vrolijk klinkt of kijkt). Deze verhoudingen zijn, aldus Mehrabian, niet elders van toepassing, en kunnen dus ook zeker niet naar alle communicatie uitgebreid worden.
Maar hoe zit dat dan? Wat iemand kan zeggen zonder woorden is soms met nog geen duizend woorden te beschrijven! Je zou zeggen dat deze mythe en de aandacht die het wereldwijd krijgt, aanleiding is voor een goed onderzoek waaruit wél blijkt wat de verhouding tussen verbale en non-verbale communicatie is. Echter, het enige wat ik na een bescheiden literatuuronderzoek kon vinden, was een kort zinnetje in het boek ‘Nonverbal Communication in Close Relationships’ van Guerrero en Floyd (2006), waarin ze stellen dat “meer conservatieve schattingen aangeven dat non-verbaal gedrag goed is voor 60 tot 65% van de betekenis (van een boodschap)â€. Waar deze cijfers vandaan komen, heb ik helaas niet verder kunnen achterhalen.
Het lijkt toch raar dat er zo weinig bekend is over deze verhouding, terwijl het toch best essentieel lijkt voor veel beroepen. Hoe zou dat komen? Een antwoord op deze vraag is eigenlijk vrij logisch, en vond ik in het boek ‘Skilled Interpersonal Communication: Research, Theory and Practice’ van Owen Hargie (2010). Hargie wijst erop dat het geven van een duidelijke scheiding tussen verbale en non-verbale communicatie vaak moeilijk is (denk bijvoorbeeld ook aan gebarentaal) evenals het geven van een duidelijke definitie van de woorden ‘communicatie’ en ‘non-verbaal’ zelf.
Imagine the situation where shy boy and attractive girl are seated opposite each other in a railway carriage. Attractive girl sees shy boy looking at her legs. She eases her skirt over her knees. Their eyes meet, shy boy blushes and they both look away in embarrassment. Has communication taken place between them or can their reactions be at best described as merely expressive or informative? Are all actions communication? What if I display behaviour that I have little control over and do not mean to display, am I communicating? (p. 19)
Sommige wetenschappers zijn de mening toegedaan dat ‘iemand niet niet kan communiceren’ – met andere woorden: we communiceren altijd. In dat geval zou de communicatie verreweg het grootste deel van de tijd bestaan uit non-verbale communicatie. De meeste mensen zitten immers niet de hele dag te kletsen (uitzonderingen daargelaten). Lang niet alle wetenschappers zijn het hier mee eens: wederom hangt het af van hoe je woorden als ‘communicatie’ definieert. Wel blijkt uit verschillende onderzoeken dat de gemiddelde persoon vaker interactie heeft via non-verbale communicatie dan via spraak, aldus Hargie (p. 43). Helaas verwijst hij hier niet concreet naar de onderzoeken die dit aantonen en in welke verhouding dit ongeveer zou zijn.
Hargie geeft ook aan dat alle communicatie contextgebonden is (p. 42). Ludwig Wittgenstein, een van de belangrijkste filosofen die op aarde heeft rondgelopen, zou het hier mee eens zijn. Hij was van mening dat een zin pas betekenis krijgt op het moment dat hij wordt uitgesproken: een zin los van zijn context kan geen betekenis hebben. Denk bijvoorbeeld aan de zin ‘ik ben moe’ die in verschillende situaties verschillende dingen kan betekenen (bijvoorbeeld: ik heb geen zin om nu op te ruimen, of ik heb net een marathon gelopen, etc.). Ook hier is het moeilijk een onderscheid te maken tussen wat tot communicatie behoort, en wat tot relevante context. Een knipoog is duidelijk communicatie, maar communiceert iemand die een bril draagt niet ook een boodschap, of is dat onderdeel van de context? En de kledingkeuze? En zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Naast het probleem van duidelijk onderscheid maken tussen verbale en non-verbale communicatie, en het probleem van onderscheid tussen wat communicatie is en wat onderdeel van de context, is er nog een derde aanverwant probleem als we willen zoeken naar de verhouding tussen verbale en non-verbale communicatie. Op het internet kwam ik ergens een verwerp van het idee dat 93% van de communicatie non-verbaal is tegen. De auteur van het artikel stelde de verdedigers van dat idee de volgende vier vragen:
Hoe komt het dat het zoveel makkelijker is om een conversatie te hebben met een blind persoon dan met iemand die compleet doof is?
Hoe komt het dat we perfect goede conversaties kunnen hebben in het donker?
Hoe komt het dat telefoons en radio zo’n groot succes zijn gebleken?
Hoe komt het dat we zo hard moeten oefenen om een nieuwe taal te leren?
Uit deze vier vragen blijkt al wel: per situatie verschilt de verhouding tussen verbale en non-verbale communicatie. Bij dit artikel komt bijvoorbeeld weinig non-verbale communicatie kijken, en toch is dit – naar mijn idee – betekenisvolle communicatie.
Het is dus onmogelijk om iets te zeggen over de verhouding tussen verbale en non-verbale communicatie in het algemeen. Een goed getimede stilte of een gefronste wenkbrauw zegt soms meer dan dat je in woorden kan uitdrukken. En aan de andere kant zouden we raar staan te kijken als de nieuwslezer van het 8-uur journaal de boodschap voor 93% non-verbaal probeert over te brengen. De besproken problemen omtrent communicatie zorgen ervoor dat een onderzoek, om een sluitend antwoord te geven op de vraag naar de verhouding, onmogelijk is.
N.b. Vaak bij communicatietrainingen en zelfs bij gerespecteerde opleidingen komt de eerder genoemde 7%-mythe terug. Daarom is op internet een campagne gestart om deze mythe te stoppen. Wil je hierbij helpen? Deel dan dit artikel via de sociale media kanalen, of als je iemand een dergelijke mythe hoort verkondigen, verwijs dan naar deze of een soortgelijke site.
Extra bron: Lars Duursma e.a., ‘Ik krijg altijd gelijk – Hoe je iedereen overtuigt’, vierde druk, Breda 2009.
P.s. zoals bij alle artikelen op Visionair.nl, staat de informatie uiteraard ter discussie. Als iemand mij een wetenschappelijk onderzoek kan tonen waaruit wel precieze percentages komen die het verschil tussen verbale en non-verbale communicatie aantonen, ben ik bereid mijn visie aan te passen. Uiteraard ben ik dan wel benieuwd hoe de onderzoekers de woorden ‘verbaal’, ‘non-verbaal’, ‘communicatie’ en ‘context’ interpreteren.
Een groep Chinese onderzoekers is er in geslaagd kwantumteleportatie over bijna 100 km te bereiken. Hiermee komt grootschalige vrijwel onkraakbare communicatie binnen bereik.
Kwantumteleportatie
Teleportatie is de science fictionachtige mogelijkheid om voorwerpen van de ene plaats naar de andere over te brengen zonder dat ze door de tussenliggende ruimte reizen. Dit gebeurt dan door niet het voorwerp zelf, maar de informatie van het voorwerp (tot nu toe doorgaans een subatomair deeltje) te transporteren naar en soortgelijk deeltje, dat vervolgens de identiteit van dit deeltje overneemt. Je zou in theorie bijvoorbeeld de kwantuminformatie van elk deeltje in je lichaam over kunnen dragen op een verzameling atomen honderden kilometers ver weg. Jouw identiteit zou dan in deze nieuwe atomen zitten; kwantummechanisch gesproken zou jij deze nieuw persoon zijn (ook omdat de kwantumtoestand van je oude lichaam dan vernietigd is). Dit is in 1997 al gelukt met fotonen en wordt nu in veel laboratoria beoefend. Dit met (veel) grotere objecten doen is nog ver buiten bereik van onze techniek.
Teleportatie, zols hier in Star Trek, is tot nu toe beperkt tot de kwantumtoestand van subatomaire deeltjes en enkele atomen.
Kwantumverstrengeling
Teleportatie wordt mogelijk gemaakt door kwantumverstrengeling, een diepe en mysterieuze verbinding tussen kwantumdeeltjes die ooit met elkaar in contact kwamen en toch anno nu gescheiden van elkaar zijn in de ruimte.
Teleportatie is uitermate nuttig. Omdat geteleporteerde informatie niet door de tussenliggende ruimte reist, kan deze niet in het geheim worden afgeluisterd. Kwantumteleportatie maakt zo kwantumcryptografie mogelijk. Dit is een techniek waarmee informatie met een bijna perfecte beveiliging kan worden verzonden. Helaas is verstrengeling een fragiele staat. Verstrengelde fotonen kunnen niet verder dan een kilometer door glasvezel reizen voor ze hun verstrengeling kwijtraken. Het nut van kwantumcryptografie is hiermee beperkt tot korte afstanden.
4000 meter hoogte
Teleportatie door de atmosfeer blijkt meer zin te hebben. In 2010 is een Chinees team er in geslaagd fotonen over een afstand van 16 km te teleporteren. Nu kondigt hetzelfde team aan dat ze dit record hebben verbroken. Juan Yin van de University of Science and Technology of China in Shanghai meldt in een artikel dat hij en een aantal collega’s er in geslaagd zijn, verstrengelde fotonen over een afstand van 97 km, over de oppervlakte van een meer op 4000 m hoogte, te teleporteren.
Opmerkelijk is dat ze hierbij slechts een zwakke laser van 1,3 watt gebruikten, met wat optische hulpmiddelen om het licht te bundelen en te ontvangen. Het grootste probleem is hier niet het verlies van kwantumverstrengeling, maar het uitwaaieren van de bundel. Veel van de fotonen missen hierdoor het doel. Dit losten ze op door een stuurmechanisme te ontwerpen, dat de laserbundel precies op het doel gericht houdt. Met resultaat: ze slaagden er in meer dan 1100 fotonen in 4 uur te teleporteren over een afstand van 97 km.
Beveiligde communicatie met satellieten
Dit is interessant, want de omstandigheden zijn vergelijkbaar met die voor satellietcommunicatie. De groep concludeert dan ook dat beveiligde kwantumcommunicatie met satellieten mogelijk is. Kwantumcommunicatie met en tussen satellieten, over afstanden van duizenden kilometers, zou ultraveilige communicatie opleveren over de gehele wereld. Heel wat meer dan de enkele kilometers die nu met commerciële kwantumcryptografische apparatuur te bereiken is. 4000 fotonen in enkele uren is uiteraard niet indrukwekkend veel, maar toch. Dit zal in de toekomst verveelvoudigen. Het lijkt er dus op dat grootschalige beveiligde communicatie nu echt binnen bereik komt. Slecht nieuws voor afluisternetwerken als Echelon en dergelijke.
Neutrino’s zijn in staat door een lichtjaar dik lood heen te reizen, waarna meer dan de helft van de bundel nog over is. Ideaal voor communicatie in moeilijke omstandigheden, zoals met onderzeeërs onder kilometers diep oceaanwater. De eerste neutrino-boodschap ooit is nu verstuurd. Akelig langzaam, dat wel…
Neutrino’s: ongrijpbaar Neutrino’s zijn spookachtige deeltjes die vlak voor de Tweede Wereldoorlog werden voorspeld en enkele jaren daarna werden aangetoond. Neutrino’s zijn alleen gevoelig voor de zwakke kernkracht, die radioactief verval veroorzaakt. Dit maakt dat neutrino’s met ongeveer de lichtsnelheid vrijwel ongehinderd door alles heenrazen: mensen, aardlagen, ja zelfs de complete aarde. Toen de supernova SN1987A explodeerde, was het eerste op aarde wat we daarvan merkten, een werkelijk razende activiteitspuls van neutrinodetectoren overal ter wereld. Pas enkele uren later bleek de oorzaak: een sterontploffing in de Magalhaese Wolken. Ongehinderd door gas en stof waren de neutrino’s de fotonen een paar uur voorgeweest.
De opstelling waarmee de eerste neutrinoboodschap ooit werd verstuurd. bron: Fermilab
Boodschappen sturen met neutrino’s
Ideaal natuurlijk voor een gegarandeerde storingsvrije zender. Met een neutrinozender zou je zonder problemen zelfs dwars door de kern van Jupiter heen kunnen zenden, laat staan een paar kilometer oceaanwater. Zoals bekend zwerven er diep onder het drijvende plasticafval de nodige tot de tanden gewapende atoomonderzeeërs rond, geladen met intercontinentale kernraketten waarmee ze, als een vijand van bijvoorbeeld de Verenigde Staten of Rusland het land weg heeft gevaagd met een zwerm van waterstofbommen, alsnog terug kunnen meppen. Dat zal ze leren! Vooral de nucleaire winter zal gegarandeerd een onvergetelijke indruk maken. Deze zogeheten mutually assured destruction (MAD) is de kern van de nucleaire afschrikking.
Daarvoor is het natuurlijk handig als je door kan geven wie de boosdoener was, zodat je bijvoorbeeld als Rus niet de Chinezen de volle laag geeft terwijl niet zijm, maar de Amerikanen jouw mooie land in puin hebben geschoten. Geen wonder dat defensie-technici allerlei methoden hebben verzonnen om het blijde nieuws aan hun collega’s onder water door te geven. Zo zijn er radiozenders die radiogolven met een lengte van enkele kilometers uitzenden. Deze worden niet geabsorbeerd door het oceaanwater.
Boodschap met neutrino’s
Nu voor het eerst is het gelukt om een boodschap te sturen met neutrino’s. Daarvoor gebruikten technici van Fermi National Accelerator Laboratory in Illinois een bundel zeer snelle protonen die op een doelwit, bestaande uit koolstof, werden afgevuurd. Daarbij komen instabiele geladen deeltjes, zoals kaonen en pionen vrij. Geladen deeltjes kunnen (in tegenstelling tot ongeladen neutrino’s) met magneten worden gericht, zodat ze als ze uiteenvallen een neutrinobundel recht in de gewenste bewegingsrichting opleveren. Deze neutrino’s en hun voorgangers legden in totaal een afstand van meer dan een kilometer af, waaronder 200 m door massieve rots. Deze proef werd uitgevoerd met de neutrinodetector Minerva.
Bitrate van 0,1 bit per seconde
De technici hanteerden een vereenvoudigde ASCII-code met twee bits per teken minder, die vervolgens werd bewerkt om zo de kans op fouten te verkleinen. De techniek lijkt op die NASA voor interplanetaire communicatie gebruikt. Hiermee verstuurden ze het woord ‘neutrino’. Het kostte omgeveer 140 minuten om deze boodschap te sturen, wat neerkomt op een bitrate van 0,1 byte per seconde. Erg langzaam, zelfs een telegrafist uit de negentiende eeuw deed het honderd keer sneller, maar dit was alleen nog een proof of concept. Omdat neutrino’s nauwelijks reageren met materie, werd er van elke puls, bestaande uit tien biljoen (1013) neutrino’s, gemiddeld slechts 0,8 neutrino waargenomen waardoor de enorme redundantie in de boodschap bepaald geen overbodige luxe is.
Communiceren door tientallen kilometers ijs
De onderzoekers denken daarom dat er veel leukere resultaten zijn te boeken met enorme neutrinodetectoren als de IceCUBE van een kubieke kilometer op Antarctica. Gelukkig nog compleet onpraktisch voor kernonderzeeërs (al zullen gerichtere, energierijke bundels dat veranderen), maar voor communicatie met een ruimtekolonie diep in de magnetosfeer van het Jupiterstelsel, of onder de tientallen kilometers dikke ijslaag op Europa heel interessant.
De onderzoekers denken ook aan interstellaire communicatie met neutrino’s, al zijn daar uiteraard gigantische vermogens voor nodig. Ook over lichtjaren afstand is de informatie met een zeer gevoelige neutrinodetector nog onverminkt leesbaar. Dat is met lasersignalen problematischer. En wie weet ontdekken we een methode om een veel groter percentage van de neutrino’s die door materie heenvliegen te onderscheppen. Zouden we dan ooit met neutrino’s kunnen bellen? Of neutrinoboodschappen van buitenaardse beschavingen kunnen ontvangen?
Sommige mensen genieten het meest van hun eigen stemgeluid, anderen wat minder. Japanse onderzoekers bouwden een eenvoudig apparaat, waarmee sprekers direct tot zwijgen kunnen worden gebracht. Liggen Big Brother achtige toestanden op de loer?
Prototype 2 van de Speech Jammer is draagbaar. Lachen gieren brullen, vooral bij autocue lezers zoals Amerikaanse politici.
Vooral bij ellenlange toespraken op festiviteiten waar je verplicht bij moet zijn, voel je al en toe de neiging naar de afstandsbediening te grijpen. Klaarblijkelijk zaten een aantal Japanse techneuten met dezelfde frustratie. Ze sloegen aan het knutselen en buitten een bekend herseneffect maximaal uit.
Kazutuza Kurihara van het National Institute of Advanced Industrial Science and Technology in Tskuba en mededader Koji Tsukada van Ochanomizu Universiteit, ontwikkelden een baanbrekend apparaat: een zwijgkanon dat vervelende sprekers tot stilte dwingt.
Hoe werkt het zwijgkanon?
Het principe achter het zwijgkanon is simpel. Psychologen kennen al sinds 1997 de effecten van DAF, delayed audio feedback, op spraak. Als stemgeluiden ongeveer 200 milliseconden vertraagd worden afgespeeld, wordt het spraakcentrum van de hersenen ontregeld. Kurihara en Tsukada hebben een eenvoudig draagbaar toestel, bestaande uit een richtmicrofoon en een luidspreker, gebouwd dat precies dat doet: de stem van een persoon opnemen en opnieuw afspelen met een vertraging van ongeveer 0,2 seconde omgebouwd. Ook de luidspreker wordt gericht. Het apparaat kan als een soort geweer op een slachtoffer worden gericht.
Kurihara en Tsukada hebben hun zwijgkanon reeds uitgeprobeerd en zeggen dat deze goed werkt. “Het systeem kan van een afstand de spraak van mensen ernstig in de war sturen zonder lichamelijk ongemak.”
Zwijgkanon helpt vooral tegen lezers van een autocue
Uit hun testen bleken nog twee aanvullende effecten. Ten eerste is het apparaat het effectiefste als de vertraging steeds varieert. Ten tweede blijken vooral nieuwslezers en anderen die een tekst oplezen, het gevoeligste voor het apparaat. De kans is daarom groot dat presidentskandidaten die “live” een toespraak houden, er alles aan zullen doen te voorkomen dat ze stil zullen worden gelegd. Vervelend nieuws volgens de ontwikkelaars is dat juist de meest hersenloze uitingen, zoals Aaaaaahh en dergelijke, niet kunnen worden geblokkeerd door het apparaat.
Geen sprekers meer voor hun beurt
Kurihara en Tsukada denken aan verschillende toepassingen. Volgens hen kunnen hiermee stiltezones, zoals in openbare bibliotheken, worden afgedwongen en discussies in groepsbijeenkomsten beter worden gestuurd. Voor je beurt praten kan niet meer. Een idee voor politieke debatten op TV, waar de heren en enkele dame altijd haantje de voorste proberen te zijn? Kortom: vermoedelijk zal dit apparaat erg populair worden bij liefhebbers van gemene streken.
Verklaring voor raadselachtige versprekingen bij nieuwslezers?
Bij onze collega’s van Grenswetenschap.nl is er al weer een tijdje geleden aandacht besteed aan een aantal raadselachtige episoden op televisie waarbij nieuwslezers en presentatoren plotseling wartaal begonnen uit te slaan (helaas kan ik het nieuwsbericht niet meer in de zoekmachine terugvinden). Mogelijk veroorzaakte tijdens een TV-uitzending een elektronische feedbacklus met een vertraging van 0,2 seconde deze problemen.
N.b. Dit artikel is geschreven voor de zomer van 2010.
Later neem ik twee katten.
De ene noem ik Albert, de andere Bert.
Als mensen dan vragen: “Waarom heet die ene Albert?â€
Dan zeg ik: “die andere heette al Bertâ€.
Taal is ambigu. In de schrijftaal en in grotere mate ook in de spreektaal, kunnen hierdoor foutjes ontstaan. Soms leidt dat, zoals in bovenstaand voorbeeld, tot grappige situaties. Maar er kan ook misbruik van gemaakt worden. Dat kan niet alleen, dat gebeurt ook.
Bij het communiceren wordt er een bericht met een bepaalde bedoeling van een zender naar een ontvanger verzonden. Deze bedoeling is niet altijd expliciet in het bericht terug te vinden, maar bevindt zich vaak in een ‘diepere laag’. Van de ontvanger wordt verwacht dat hij slim genoeg is om in deze diepere laag te zoeken, zodat zijn perceptie van het bericht overeenkomt met de bedoeling van de zender. Dat perceptie en bedoeling lang niet altijd overeen komt, blijkt wel uit het feit dat de in dictione drogredeneringen hier met name op zijn gebaseerd. Toen in 1985 een verslaggever aan Willem Holleeder vroeg: “Heb je er spijt van?†greep advocaat Max Moszkowicz in: “Deze vraag beantwoordt de cliënt niet, daarmee zou hij impliciet schuld erkennen.” [i]
Niet alleen bij directe communicatie komt deze gelaagdheid voor, maar overal in de maatschappij bestaan er ‘diepere lagen’ (denk bijvoorbeeld aan advertenties). Communicatie is nou eenmaal onlosmakelijk verbonden met manipulatie; er bestaat geen communicatie zonder manipulatie en vice versa. In zekere zin gaan deze twee woorden over hetzelfde fenomeen, maar vanuit een andere invalshoek bekeken. Door met deze verbondenheid rekening te houden in je communicatie, is het mogelijk om hier handig gebruik van te maken als je wilt aanzetten tot handelen.
Voormalig president Bush was erg goed in communiceren.
Doordat manipulatie inherent is aan communicatie, heeft communiceren invloed op de emoties van een ander. Reclamebureaus maken hier dankbaar gebruik van. In de farmaceutische wereld komt het meer dan eens voor dat er medicijnen worden ontwikkeld voor nonsens kwaaltjes, maar die toch goed verkopen omdat de omschrijving van symptomen in de reclames voor vrijwel iedereen opgaan. [ii]
Angst is misschien wel de makkelijkste emotie om te beïnvloeden. Een duidelijk voorbeeld deed zich enkele jaren geleden voor in de Verenigde Staten. De zogenaamde ‘estate tax’, een belasting op grote erfenissen, werd daar de nek om gedraaid als gevolg van een geweldige manipulatietruc. Want hoewel slechts twee procent van de bevolking baat had bij de afschaffing, hebben de politici die voor de afschaffing waren, het volk toch zo ver weten te krijgen dat men tegen de belasting – en feitelijk in eigen nadeel – stemden. Dit lukte de politici grotendeels door simpelweg de terminologie aan te passen. In plaats van ‘estate tax’ zijn zij het consequent ‘death tax’ gaan noemen; iets wat ons herinnert aan de dood. En we worden niet graag geassocieerd met onze angsten, dus daar kúnnen we toch niet voor zijn? [iii]
De Nederlandse overheid zou er goed aan doen om een voorbeeld te nemen aan deze Amerikaanse politici. De moraliteit van het Nederlandse volk aanpassen door oppervlakkig te communiceren wat wel en niet gewenst is, werkt niet [iv]. Veel beter zou men door middel van het rekening houden met de communicatie/manipulatie-dualiteit emoties als angst kunnen gebruiken voor het aanzetten tot handelen. Zodoende zal bijvoorbeeld het probleem rondom de lage aantal donorregistraties allicht opgelost kunnen worden.
Hij die bedreven is in het juist toepassen van communicatie, zal veel doelen kunnen verwezenlijken. Hopelijk blijkt aankomende zomer dat onze bondscoach daar ook bedreven in is. Ik zou hem graag aan de hand van een voorbeeld het belang van goede communicatie willen illustreren, want dat kán haast niet fout gaan. Hij heet immers al Bert…
/edit: Inmiddels weten we allemaal hoe dit is afgelopen. Van Marwijk is in ieder geval ver gekomen, en misschien wel mede door zijn kunde goed te communiceren in het openbaar. 26 Januari a.s. krijgt hij dan ook de Machiavelliprijs overhandigd voor zijn ‘uitzonderlijke communicatieve kwaliteiten’ [v].
[i] http://nl.wikipedia.org/wiki/Drogreden#Meervoudige_vraag
[ii] Lezing ‘Encyclopedie van de angst – over regulering van angst’ – Prof. Dr. Huub Schellekens
[iii] Boek ‘Ik krijg altijd gelijk’ – Lars Duursma e.a.
[iv] Lezing ‘Filosofie van de 20ste eeuw – Jürgen Habermas en Paul Ricoeur’ – Prof. Harry Kunneman
[v] http://sport.nieuws.nl/624593/van_marwijk_wint_prijs_voor_goede_communicatie
