Een mooie documentaire over misschien wel de leukste uitvinding van moeder natuur: seks.
https://www.youtube.com/watch?v=P92FPRS8z8I
From the sea horse that mates in an hypnotic underwater ballet to the rodent who copulates until he literally drops dead, THE NATURE OF SEX spans the globe to illustrate how an astonishing diversity of life forms find their mates and conceive, raise, and protect their offspring.
This Web companion to the four-part series takes a close look at the primal instinct that causes animals to come together in order to pass along their genes to the next generation. We also examine how timing can be key in the mating process, and how varied sex contracts create not only new life, but diversity, in both animals and humans.
Eet, overleef, reproduceer. Het basispatroon wat alle levende organismen bewust of onbewust lijken te volgen.
Voortbestaan is het basispatroon wat alle levende organismen bewust of onbewust lijken te volgen. Dieren, planten, bacteriën, etc. Allemaal proberen ze zo goed mogelijk voort te bestaan. De mens vormt hier als lid van het dierenrijk geen uitzondering op. In de basis is het leven dan ook buitengewoon simpel. Verzamel voldoende energie om te groeien en jezelf in stand te houden, en geef eventueel je genen door aan een volgende generatie.
Het leven mag dan in het basispatroon simpel zijn, het is echter verre van simplistisch. Er zijn namelijk een enorm aantal verschillende strategieën om dit patroon te volgen. De BBC laat met haar documentaires van o.a. Planet Earth, The Blue Planet & Earthflight de enorme diversiteit van het leven zien. Ook de film Home laat een prachtig overzicht zien van de aarde en haar vele bewoners. Of je nu een paddenstoel, een boom of een mens bent, allemaal zijn het voorbeelden van succesvolle paden om gehoor te geven aan het simpele patroon van leven, voortbestaan.
De basis voor het leven
De zon is hierbij de energiecentrale die het leven op aarde van de benodigde energie voorziet in haar voortbestaansspel. Planten zijn in staat om met behulp van zonne-energie complexe biologische verbindingen te maken. Andere organismen waaronder ook de mens gebruiken deze weer om aan hun energie (in de vorm van voedsel) te komen.
De zon levert de energie voor het grote voortbestaansspel wat we met zijn allen op planeet aarde spelen.
Het is slim om de energie van de zon zo efficiënt, lokaal en direct mogelijk te gebruiken. Hoe sneller je de energie van de zon om kunt zetten in producten die je nodig hebt voor je eigen voortbestaan, hoe gemakkelijker je voortbestaan wordt.
Een handige methode die hierbij kan helpen is permacultuur. Permacultuursystemen kunnen de mens voorzien van gezond voedsel, schoon water, een prettige leefomgeving, etc. Via de ontwerpprincipes van permacultuur kunnen mensen functionele ecosystemen om zich heen ontwerpen, energieneutrale of zelfs energieproducerende huizen bouwen en aanvullende lokale economische systemen opzetten. Zo kan de mens in samenwerking met haar natuurlijke omgeving ook op de langere termijn goed voortbestaan.
De Piramide van Maslow en de 8 drijfveren van het voortbestaan
Maar laten we breder kijken dan de directe omgeving. Wat vindt de mens daarnaast belangrijk? De piramide van Maslow bekijkt de wensen van mensen op individueel niveau. Volgens Maslow beginnen mensen de piramide van onderaan op te vullen en zodra dat niveau is volgemaakt, kan de mens een stap in de piramide omhoog.
Maslows behoeftehiërarchie ziet er als volgt uit:
Organische of lichamelijke behoeften. Hieronder vallen onder meer behoefte aan slaap, voedsel, drinken en het uitscheiden van ontlasting. Maslow classificeert hieronder ook seks en andere lichamelijke zaken zoals sport en comfort.
Behoefte aan veiligheid en zekerheid, het individu gaat beveiliging zoeken in een georganiseerde kleine of grote groep. Dit kan bijvoorbeeld de buurt, het gezin of het bedrijf zijn. Typische voorbeelden zijn: huisvesting, werk en relaties.
Behoefte aan saamhorigheid, behoefte aan vriendschap, liefde en positief-sociale relaties.
Behoefte aan waardering, erkenning en zelfrespect, die de competentie en het aanzien in groepsverband verhogen; het belang hechten aan de status in sociaal verband.
Behoefte aan zelfverwerkelijking of zelfactualisatie, is de behoefte om je persoonlijkheid en je mentale groeimogelijkheden te ontwikkelen. Het sociale milieu is hierbij niet weg te cijferen als steunende basis.
Naast Maslow, die dieper ingaat op de behoeftes van het individu, is er een filosofie die ook voortbestaan als uitgangspunt neemt. Deze trekt voortbestaan echter veel breder dan het individu, en deelt het op in 8 drijfveren van voortbestaan. De drijfveren die worden onderscheiden zijn:
Het individu en de persoonlijke ontwikkeling van iemand zelf.
Seks, het gezin en andere vormen van creatie.
Groepen waar mensen voor kiezen om aan deel te nemen.
De gehele mensheid oftewel alle individuen van de soort mens.
Alle levende organismen buiten de mens zoals dieren, planten, etc.
De fysieke wereld; bestaande uit materie, energie, ruimte en tijd.
Spiritualiteit/levenskracht, datgene wat het fysieke universum kan bezielen.
Voorbestaan in de meest brede zin van het woord, ook wel de definitie van god binnen deze denktrend.
(Bekijk hier eventueel een filmpje over deze 8 drijfveren van het voortbestaan)
Hoe dragen 3D-printers bij aan ons voortbestaan? En zijn ze eventueel nog te optimaliseren zodat ze op zoveel mogelijk drijfveren het voortbestaan ondersteunen? Bijv. door recyclebare printmaterialen te gebruiken.
In het licht van voortbestaan
Na deze verdieping en verbreding is het interessant om alles wat we kennen eens in het licht van voortbestaan te bekijken. Op welke manier leveren de zaken om ons heen een bijdrage aan het voortbestaan? Kunnen we concrete voorbeelden vinden? Van een vork tot regenkleding en van een appelboom tot 3d-printers. Hoe dragen ze concreet bij aan het voortbestaan?
Zitten er naast voordelen ook nadelen voor het voortbestaan aan bepaalde zaken? Vele industriële producten zijn bijvoorbeeld in een bepaalde mate nuttig voor de mensen die er gebruik van maken, aan de andere kant zorgen ze vaak ook voor vervuiling van de natuur wat nadelig is voor het voortbestaan. Zaken kunnen op de ene drijfveer een voordeel hebben maar op een andere een nadeel. Zijn dat soort zaken eventueel te verbeteren en te optimaliseren zodat ze op alle drijfveren zo veel mogelijk voordelen hebben en tegelijkertijd zo weinig mogelijk nadelen?
De wereld bekijken in het licht van overleving geeft een praktisch handvat om zaken relatief gemakkelijk op waarde te schatten. Het is daarbij interessant om te zien dat voortbestaanswaarde en financiële waarde soms ver uit elkaar liggen. Zo is schoon water essentieel voor het voortbestaan van eigenlijk alle levende organismen op aarde maar in financieel opzicht wordt het amper gewaardeerd. Diamanten daarentegen hebben enige voortbestaanswaarde in industriële toepassingen en in menselijke sociale klim spelletjes maar verder is de waarde voor het voortbestaan zeer beperkt. Terwijl diamanten vanuit het economische systeem juist heel sterk worden gewaardeerd.
De voortbestaanswaarde en de toegekende monetaire waarde van zaken kunnen enorm van elkaar verschillen.
Het is daarom nuttig om van zaken eerst de voortbestaanswaarde vast te stellen en daarna pas naar het prijskaartje te kijken wat het financiële systeem eraan hangt. Zo voorkom je dat je niet vergeet waarde toe te kennen aan de meest belangrijke zaken van je voortbestaan zoals gezond eten, een schoon milieu en een veilige plezierige omgeving. Want anders is het maar al te gemakkelijk je blind te staren op materiële zaken als auto`s en televisies. (die overigens beide ook zeker een bepaalde voortbestaanswaarde hebben)
De wereld om je heen bekijken vanuit de theorie van Maslow en de acht drijfveren van voortbestaan kan een heel nieuw licht op de wereld werpen. Kan het ook ons helpen richting te geven aan onze toekomst? Welke voortbestaans strategieën en patronen zijn tot nu toe succesvol geweest voor de mensheid, en zijn deze patronen te gebruiken om het toekomstige voorbestaan hiermee te vergroten?
Geloof niets, maar begrijp zoveel mogelijk als je kunt.
1) Wetenschap
Als eerste is het onderzoeken en begrijpen van de wereld om ons heen zeer nuttig gebleken. De wetenschappelijke methode is ontwikkeld om zo open en objectief mogelijk kennis te vergaren. Kennis die berust op herhaalbaarheid en niet op autoriteit. Deze manier van de wereld benaderen is buitengewoon waardevol geweest. Veel van de uitvindingen die het leven voor mensen enorm verbeterd hebben zijn via deze weg tot ons gekomen. Het lijkt dan ook verstandig om deze methode te blijven volgen en zo objectief en praktisch mogelijk de wereld om ons heen te blijven verkennen.
2) Open communicatie
Een andere nuttig gebleken strategie is het uitwisselen van ideeën tussen mensen. Dit begon met gesproken taal via volksverhalen en liederen. Later werd dit aangevuld met het schrift en de boekdrukkunst waardoor ideeën veel breder verspreid konden worden, en gemakkelijker bewaard konden blijven. Met de uitvinding van het internet is de uitwisseling van ideeën tussen mensen nog veel gemakkelijker geworden. Laten we er dan ook voor zorgen dat ieder mens in de wereld zo snel mogelijk toegang krijgt tot het internet.
Er is daarna nog slechts één grote barrière die wereldwijde uitwisseling van ideeën tussen alle mensen van de aarde in de weg staat en dat is het feit dat mensen over de wereld allemaal verschillende talen spreken. Het Esperanto probeert deze laatste barrière uit de weg te ruimen. Esperanto is speciaal ontworpen om de mensheid te verenigen in een gezamenlijke taal die nationaliteit overstijgt en eenvoudig te leren is.
Met het oplossen van de taalbarrière, op welke manier dan ook, in combinatie met toegang tot het internet voor alle aardbewoners zal voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid optimale communicatie tussen alle mensen van de wereld mogelijk zijn. Een toename in de uitwisseling van ideeën tussen mensen is in het verleden altijd zeer positief voor het voortbestaan van de mens geweest. Dit lijkt dan ook iets waar we ons actief voor in zouden moeten zetten.
3) Hernieuwbare energie
De beschikbaarheid van energie en grondstoffen is een derde belangrijke factor. Het begin van de landbouw kan gezien worden als het begin van het systematisch oogsten van zonne-energie in een vorm die voor mensen bruikbaar was, namelijk eetbare planten. Later ontdekte de mensheid fossiele brandstoffen, geconcentreerde vormen van zonne-energie verzameld over miljoenen jaren. Hier maken we nog steeds veel gebruik van maar velen beseffen zich inmiddels goed dat deze fossiele brandstoffen vroeger of later opraken. Daarbij kennen ze ook de nodige nadelen zoals milieuvervuiling en de vele conflicten die er wereldwijd over worden uitgevochten. Inmiddels zijn er gelukkig dan ook volop technologieën beschikbaar die hernieuwbare energiebronnen zoals de zon, wind, water, getijden, aardwarmte, geothermie, etc. kunnen oogsten.
Een oppervlak ter grootte van Frankrijk is nodig om de hele wereld in de jaarlijkse energiebehoefte te voorzien met zonne-energie. Er zijn woestijnen en oceanen waar zonne-energie relatief gemakkelijk is op te vangen zonder destructie van natuur. Het veelvuldig oogsten van hernieuwbare energie kan wellicht voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid zorgen voor een overvloed van energie zonder conflicten. Er is immers genoeg voor iedereen en het is overal beschikbaar als je de technologie installeert om het te oogsten. En van techniek is altijd gebleken dat hoe meer je het gebruikt, hoe goedkoper het wordt. Door grootschalig direct de energie van de zon en andere hernieuwbare bronnen te gaan oogsten kan energie telkens goedkoper worden en kunnen alle mensen hier in overvloed toegang tot hebben.
Op het gebied van grondstoffen is het vooral belangrijk hier op een cyclische manier mee om te gaan, als je je grondstoffen telkens hergebruikt kan er enorm veel werk en afval worden bespaard op de langere termijn. Ook wordt het met veel hernieuwbare en goedkope energie mogelijk grondstoffen uit zeewater te gaan winnen wat ons een praktisch oneindige bron aan grondstoffen kan opleveren.
4) Ruimtevaart
Een vierde strategie is het exploreren van nieuwe gebieden om te leven. Goede en snelle verbindingen via weg, spoor, water en de lucht zorgen ervoor dat mensen en materialen zich snel kunnen verplaatsen over de planeet als dat wenselijk of nodig is. Een goede en bij voorkeur energiezuinige efficiënte infrastructuur die mensen over de wereld met elkaar verbindt zal het voortbestaan verder vergroten.
En nu het aardoppervlak volledig in kaart is gebracht is het logisch om ook buiten de aarde te gaan kijken. Wellicht kunnen we zo het leven van de aarde verspreiden buiten onze aardbol. Ruimtevaart geeft de mensheid daarnaast een gezamenlijk uitdagend doel waar we allemaal voordeel van kunnen hebben. Sterker nog als de mensheid niet de stap maakt naar andere planeten stopt ons voortbestaansspel hier op aarde op termijn vanzelf.
5) Vreedzame samenwerking
Vreedzame samenwerking is een laatste strategie om een goed voortbestaan voor de mensheid te realiseren. In het verleden is maar al te vaak gebleken wat een enorm verlies de mensheid lijdt als ze in conflict treedt met zichzelf. Het onderstaande filmpje van Carl Sagan laat helder zien hoe onnozel deze conflicten eigenlijk zijn als we naar het grotere plaatje kijken.
Met voortbestaan als praktisch idee kunnen we de wereld van vandaag beter en slimmer inrichten. Ook kan er een duidelijk en constructief pad voor de toekomst mee worden uitgezet. Met deze kennis kan er direct en op een praktische manier worden begonnen om het voortbestaan van ons allen te vergroten.
“Do the best you can, with what you have, where you are.
We are the people we have been waiting for, now is the time.”
~ Anonymous
(Op het internet hebben de lezers de macht! Zij bepalen welke informatie de wereld rond gaat! U bent zich er misschien niet van bewust, maar als elke lezer een link stuurt naar 3 geïnteresseerde personen, dan zijn er maar 20 stappen nodig om 3,486,784,401 mensen te bereiken! Wil je dat zien gebeuren? Gebruik je macht! Dit stuk mag dan ook vrij door iedereen overgenomen worden op websites, blogs, of om door te sturen aan familie, vrienden, kennissen collega`s, politici, bankiers, economen, professoren, politie agenten, etc. graag zelfs hoe meer mensen dit weten en erover meediscussiëren hoe beter. Zet a.u.b. wel de bron erbij zodat mensen mee kunnen doen in de discussie hieronder als ze dat willen.)
Miljarden jaren geleden maakte deze samensmelting cellen met celkern, dus ons, mogelijk. Een bacterie lijkt opnieuw halverwege op weg om een onderdeel van een cel te worden. Evolutie op heterdaad betrapt. Omdat het hier om een stikstofbindende bacterie gaat, zijn de gevolgen enorm. Onder meer voor onze voedselvoorziening…
Stikstofbinder verliest fotosynthese
Met de cyanobacterie Candidatus Atelocyanobacterium thalassa (het voorvoegsel betekent dat het nog geen officieel vastgelegde soort is), is iets vreemds aan de hand. Cyanobacteriën zijn bij biologen welbekend. Het zijn doorgaans purpergekleurde bacteriën, die net als planten in staat zijn om met behulp van licht, kooldioxide en water om te zetten in suikers, m.a.w. tot fotosynthese. Het genoom van de pasontdekte cyanobacterie laat zien dat de eencellige erg goed is in één ding: moleculaire stikstof, een berucht weerbarstige stof om om te zetten, vangen en omzetten in een voor planten makkelijk opneembare stikstofverbinding, ammonium (NH4+). Opmerkelijk genoeg ontbreekt iets anders dat andere cyanobacteriën wel hebben: de genen die coderen voor het fotosynthese-systeem. Kortom: deze cyanobacterie kan niet vrij leven, maar is afhankelijk van een andere organisme.
Een met deze alg, Coccolithus pelagiocus, verwante alg staat mogelijk op het punt het eerste stikstofbindende plantaardige organisme op aarde te worden. Bron: Wikimedia Commons
Organel in wording Jonathan Zehr van de University of California, Santa Cruz ging met zijn collega op zoek naar een ander organisme en vond een klein type alg, een prymnesiofiet. Klaarblijkelijk leidde de symbiose tussen beide eencelligen er toe dat de cyanobacterie zijn genen voor fotosynthese verloor. Dit zou wel eens een voorbeeld kunnen zijn van een tussenstap in de evolutie van een cyanobacterie tot een organel, een celonderdeel van de alg. Het team-Zehr ontdekte dat ook celdelingen de twee organismen niet scheidt, maar dat door filtering beide gescheiden kunnen worden. Dit doet vermoeden dat de cyanobacterie op de oppervlakte van de alg leeft in kleine kuiltjes. Dit zou niet de eerste keer zijn. Chloroplasten (bladgroenkorrels) zijn ook verre afstammelingen van andere symbiotische cyanobacteriën. Zehr denkt dat mogelijk andere algen dit tweetal zijn voorgegaan en dat er dus wellicht groene, complexe algen bestaan die in staat zijn stikstof te binden. Als een dergelijke alg bestaat, zou dit het eerste stikstofbindende plantaardige organisme ooit zijn, dat niet met andere organismen hoeft samen te werken.
Geen stikstofmest meer nodig?
De gevolgen voor de landbouw zouden enorm zijn. Op dit moment gebruikt de mensheid 1% van alle beschikbare energie voor slechts één proces: de productie van ammoniak uit stikstof. Deze wordt gebruikt in kunstmest. Weliswaar bestaan er enkele planten die met stikstofbindende bacteriën samenwerken – waaronder de vlinderbloemigen, waaronder alle peulvruchten – maar genetici zijn er nog niet in geslaagd plantenrassen te ontwikkelen die dit kunstje kunnen herhalen met bijvoorbeeld granen. De samenwerking tussen bacteriën en de vlinderbloemigen blijkt te complex om lukraak over te kunnen nemen in andere plantensoorten. De cyanobacterie toont een andere methode, die mogelijk wél toe is te passen op andere planten. Dit zou een belangrijk probleem oplossen.
Dit is de het tweede deel van een manifest geschreven door trouwe bezoeker en reageerder Paul.R, we bieden het hier ter kennisgeving aan de lezers van visionair aan. Constructieve kritiek, eigen zienswijzen en aanvullende opmerkingen op dit gebied zijn uiteraard van harte welkom. Onze hartelijke dank aan Paul voor schrijven en het delen van zijn gedachten op dit gebied. Deel 1 is hier te vinden.
Evolutie (theorien)
De evolutietheorie is de natuurwetenschappelijke verklaring voor de evolutie van het leven op Aarde. Het beschrijft het proces waarbij erfelijke eigenschappen binnen een populatie van organismen veranderen in de loop van de generaties als gevolg van genetische variatie, voortplanting en natuurlijke selectie. Er zijn verschillende theorien hieromtrent, die van Darwin is wel een van de bekenste en zou je hem als een grondlegger kunnen zien van de basis. Lees zijn boek “On the Origin of Speciesâ€(Over het ontstaan van soorten) http://nl.wikipedia.org/wiki/Evolutietheorie
Maar om een klein beetje begrip te hebben betreffende het ontstaan van het levendmechanisme, zul je toch eerst wat meer moeten weten over het ontstaan van het Universum, waar wij mede onderdeel van zijn. M.a.w. de antwoorden voor het heden, liggen in het verleden. Nu is er zeer veel geschreven omtrent de “Big Bang†theorie. En de meningen zijn vaak tot het bot aan toe verdeeld. Een gegeven is algemeen wel standaard geworden nl dat al het levendmechanisme de basis heeft van het element koolstof, alle organische verbindingen bevatten dus het element koolstof. Deze koolstof heeft de informatie in zich om te kunnen fusieren met tal van andere chemische elementen, plm 10 miljoen verbindingen zijn nu bekend. Maar voordat de het element koolstof gecreeerd werd, is een lange geschiedenis aan vooraf gegaan. Nucleosynthese (nucleus is Latijn voor “kern”, synthese is Grieks voor “samenstelling”) is in de natuurkunde het opbouwen van kernen van zwaardere elementen uit lichtere. In het binnenste van een ster vinden onder invloed van de enorme druk en zeer hoge temperatuur kernreacties plaats waarbij uit waterstof helium wordt gevormd, en vervolgens uit helium koolstof, en daarna uit koolstof nog weer zwaardere elementen. Op deze manier ontstaan binnenin een ster de meest uiteenlopende elementen.
In mijn denken heeft de natuurwetenschapper Lawrence M. Krauss het in zijn boek “ De levens van een Atoom†in een soort fictie (denkbeeldig) het beste omschreven vanaf de oerknal tot het leven op aarde en verder. Veel is in de laatste decennia, mede door de nieuwe technieken, opnieuw herzien. Maar desondanks, wil je toch wat begrip krijgen omtrent deze materie is het een aanrader voor elke liefhebber. Of er ooit in de toekomst een aantoonbaar bewijs geleverd zal worden omtrent het ontstaan van het universum (lees kraamkamer van alles wat we waarnemen) heb ik zo mijn twijfels. Maar ja, zeg nooit nooit. Het boek begint met een gedicht van Octavio Paz, zelf vind ik dit een zeer toepasselijk gedicht:
RNA Ribo Nucleic Acid (Ribonucleinezuur) DNA Desoxyribonucleinezuur
Beiden zijn een biochemisch macramolecuul. Dit onderwerp is te complex dat het een te lang verhaal zou gaan worden om dit in het kort te verwoorden vandaar de link om het verder te lezen. http://nl.wikipedia.org/wiki/Desoxyribonucle%C3%AFnezuur De vererving van eigenschappen en nieuwe toegevoegde eigenschappen gebeurt in de eerste plaats dmv genen (eenheden van erfelijke informatie). Ook dit gegeven is te complex om het in het kort te verwoorden, dus ook hier een link, dat indien men daarin geinteresseerd is om verder te lezen. http://nl.wikipedia.org/wiki/Genetica Ik denk dat het wel duidelijk is dat het dusdanig complex is, daar het een studie op zich is. Zelf ben ik hier al zo’n 12 jaar mee bezig. Maar we hebben het nodig bij het volgende onderwerp.
Het begin van de Primaten.
Het Paleogeen (Tertiair) duurde van 65,5 tot 23,03 miljoen jaar geleden en is onderverdeeld in drie tijdvakken: Paleoceen, Eoceen en Oligoceen. Het is van wezenlijk belang het leven in de oplopende tijdvakken in verband te zien met de liggingen van de continenten en de wisselende klimatologische omstandigheden.
Het Paleoceen duurde van 65,5 tot 55,8 miljoen jaar geleden. Het was een periode met een koeler klimaat dan het voorafgaande Krijt. Het leven herstelde zich van de Krijt-Paleogeen-massa-extinctie. Op het land waren de overlevenden van de catastrofe kleinere dieren die zich in holen of in het water konden verschuilen. Na het uitsterven van de dinosauriërs konden vooral zoogdieren zich snel ontwikkelen tot ’n dominante diersoort.
Pugatorius is, naar men verondersteld de eerste primaat, leefde 65 miljoen jaar geleden. Je zou niet vermoeden dat dit diertje zich geëvolueerd heeft tot de eerste aapachtigen., misschien enkel te zien aan z’n lange staart. Vijftien miljoen jaar later verschijnt de primaat Notharctus als boombewoner. Het hierboven omschrevene is een copie van de hieronder gegeven link, indien men daar meer over wilt weten lees dan verder: http://www.daeme104.centerall.com/gallery568.php
Ongeveer 20 miljoen jaar geleden migreerde een boombewonende mensaap, mogelijk Kenyapithecus (een Afrikaans fossiel), vanuit Afrika naar Azië, vanwege de droogte in Afrika. In Azië waren de afstammelingen van deze brachiatorprimaten de eerste voorouders van de gibbons en de orang-oetans, in Afrika stierven de achterblijvers uit.
Vervolgens vond er een omgekeerde migratie plaats, dus van Azië naar Afrika. Daar was een soort bij betrokken die waarschijnlijk hee dicht bij Ouranopithecus (een Aziatische fossiele mensaap) stond. De in Afrika teruggekeerde migranten vestigde zich in de oerwouden en vormden de oorsprong van de huidige mensapen (gorilla, chimpansee, bonobo), en op de savannen waren zij de oorsprong van Australopithecus, ofwel de lijn die zou evolueren in de richting van onze soort. Australopithecus bezat een mozaïek van kenmerken die deels kunnen worden beschouwd als volmaakt menselijk (opgerichte houding, soort voeten, gebit), maar ook nog veel lijken op die van een chimpansee (schedelvorm, schedelinhoud, postuur). Met dank aan Julie.
De bonobo is een mensaap en samen met haar naaste verwante chimpansee staat van alle levende diersoorten het dichts bij de mens en valt dus onder de primaten. Ze zijn beiden evolutionaire aftakking van een gemeenschappelijke aapachtige voorouder van de mens. T.o.v. de mens heeft de Bonono twee duidelijke overeenkomsten nl de sex, gezien in al zijn diversiteit die de mens ook kent en het zijn alles eters. Dit laatste is het belangrijkste. Door de grote variatie van het voedsel, is er dus ook een ruime variatie van elementen. Deze elementen zijn zeer belangrijk voor de evolutionaire verandering van dier naar mens. Zoals men wel weet, is ons huidig lichaam een chemie en ons huishoudelijk lichaam wordt bestiert door oa bacterien en enzymen.
Maar let wel het is nog steeds niet onomstotelijk vastgesteld, dat onze verre voorouders dus Bonono’s waren.
Van dier naar (huidige)mens.
We onderscheiden in het dierenrijk drie belangrijke vormen nl Herbivoren (hoofdzakelijk planteneters), Carnivoren (vleeseters) en Omnivoren ( alles eters). Er zijn nog een paar vormen, die mede ook een belangrijke rol spelen in het voedselketen, maar het gaat mij alleen om de grote lijnen weer te geven. Maar let wel, niets is losmakelijk te zien. Ik wil eigenlijk alleen maar hier mee zeggen dat het voedsel wat we eten zeer belangrijk en mede bepalend is en was voor de evolutionaire ontwikkeling van dier naar de huidige mens. De dieren die zich ontwikkeld hebben tot Omnivoren, hebben zich door hun rijke en uitgebreide voedsel aanbod zich verder ontwikkeld, dit is bepalend voor de ontwikkeling naar het mens zijn. Maar ook hier zijn duidelijke verschillen ontstaan door het voedsel aanbod, neem de savanne (grasland) en het amazonegebied, deze laatste heeft een rijker aanbod en mede daardoor een grote verscheidenheid van voedsel als de savanne. Zo zou je dus kunnen stellen, dat er onderscheid is gekomen in de creatie van dier en mens. Kort door de bocht, het belangrijkste gegeven is de informatie die bij elke verandering, ongeacht welke enof de oorzaak van de verandering, gezien in al zijn diversiteit, door vererving door is gegeven aan de volgende generatie en zo ontstond langzaam maar zeker de mens. Deze doorgeef luik via de genen (vererving) is een belangrijk gegeven voor het manifest. Hierin ga ik verder met deel-3.
Antropologe Helen Fisher pakt een delicaat onderwerp aan. Waarom bestaat er liefde? En hoe verliep de evolutie van liefde? Wat is haar biochemie, en wat is haar sociale belang?
Helen Fisher verdiepte zich in de liefde. Waarom bestaat er liefde? Wat gebeurt er in onze hersens als we verliefd worden? Bron: Wikimedia Commons
Dan sluit ze af met een waarschuwing. Er dreigt namelijk een potentiële ramp. Want steeds meer mensen maken misbruik van antidepressiva. Beide video’s hebben Nederlandse ondertitels.
Helen Fisher onderzoekt de liefde
Helen Fisher is een vooraanstaand expert op het gebied van de biologie van liefde en aantrekkingskracht. Ze is bovendien nu de meest gerefereerde wetenschapper in het onderzoekveld liefde. Ze was ook een van de belangrijkste sprekers op de TED-conferenties van 2006 en 2008. Op 30 januari 2009 was ze bovendien te zien in een ABC News 20/20 special, “Why Him, Why Her, The Science of Seduction”. Daar besprak ze haar meest recente onderzoek naar hersen-chemie en romantische liefde.
En er is meer. Want, waarom verlangen we zo veel naar liefde? Zo zeer zelfs, dat we er voor willen sterven? Fisher en haar research team wilden meer leren over liefde. Namelijk, over onze zeer echte, zeer fysieke nood aan romantische liefde. Daarom namen ze MRI-scans van verliefde mensen. En ten tweede, van mensen die net gedumpt waren.
Weliswaar is liefde een biochemisch proces, maar er is toch meer. Liefde is een belangrijk onderdeel van ons leven. Liefde is toch wel de rode draad die door ons leven loopt. Is liefde een illusie, bedoeld om onze soort in stand te houden? Of is liefde iets hogers? Een belichaming van onze evolutie? Van stofdeeltjes, tot tenslotte een wezen, hoger dan een mens? Liefde laat ons vaak wel boven onszelf uitstijgen. En verrijkt ons leven. Over de liefde is het laatste woord dus nog lang niet gezegd.
Ongeveer 2,4 miljoen jaar geleden vond een enkele mutatie plaats, die leidt tot de vorming van veel meer dwarsverbindingen tussen hersencellen. Opmerkelijk genoeg is dit ook de tijd dat het oudste gereedschap is gevonden en dat ons geslacht Homo zich afsplitste van de Australopithecus. Is nu eindelijk het moment bekend dat de mens echt mens werd?
Dit maakt mensen slimmer. Een dubbele kopie van het gen SRGAP. Ter vergelijking: orang-oetans en chimpansees hebben elk maar één kopie. Bron/copyright: Scripps Institute/R. Polleux
Tweede kopie maakte ons mens
Zou een extra kopie, daterend van 2,4 miljoen jaar geleden, van een gen dat betrokken is bij hersenontwikkeling, neuronen in staat hebben gesteld om verder te migreren en meer dwarsverbindingen te ontwikkelen? Deze theorie is nu voorzien van extra bewijs dankzij onderzoek van Scripps Research. Opmerkelijk blijkt de extra kopie van SRGAP2 niet de functie van het oorspronkelijke gen te versterken (het vormen van uitlopers door pyramidecellen). Integendeel, de extra kopie interfereert met deze oorspronkelijke functie. Hoe kan dit mensen intelligenter maken? Het antwoord, zo lijkt het: de neuronen hebben hierdoor meer tijd om zich tot een groter brein te organiseren. Franck Polleux, hoogleraar aan het Scripps Reseach Institute noemt dit een belangrijk voorbeeld van een wijziging in een enkel gen dat bijdraagt aan de menselijke evolutie. De bevinding dat een kopie van een gen een interactie aan kan gaan met de originele kopie (die 3,7 miljoen jaar geleden plaatsvond), biedt ook een nieuwe kijk op hoe evolutie te werk kan gaan. Mogelijk kunnen we zo ook ontdekken waarom bepaalde ontwikkelingsstoornissen die alleen bij mensen voorkomen, zoals autisme en schizofrenie, ontstaan.
De opkomst van de tweede kopie (SGAP2C) vond ongeveer 2,4 miljoen jaar geleden plaats, ongeveer het tijdstip waarop de uitgestorven Australopithecus en ons geslacht Homo uit elkaar gingen. Als de theorie klopt, en dit bewijsmateriaal is behoorlijk overtuigend, is dat dus het moment dat onze voorouders van halfbewust dier, mensen werden.
Slechts dertig gedupliceerde genen maken ons verschillend van andere apen
Polleux is gespecialiseerd in de ontwikkeling van het menselijk brein. Enkele jaren geleden begon zijn lab de functie van het nieuw-ontdekte gen SRGAP2 te onderzoeken. Ze ontdekten dat dit gen in muizen een sleutelrol speelt in de ontwikkeling van het brein. Het vervormt het celmembraan van jonge neuronen naar buiten, waardoor er wortelachtige groeisels, filopodia, ontstaan. Zodra jonge neuronen deze filopodia vormen, migreren ze door het groeiende brein. Uiteindelijk bereiken ze hun definitieve positie, de hersenschors, waar ze verbindingen vormen. De meeste verbindingen worden gemaakt via aansluitpunten, spines, die wel wat weghebben van bloemknoppen op stelen. Hierop sluiten de uitlopers van andere neuronen aan. SRGAP2 was onder het kleine aantal genen, plusminus dertig, die de afgelopen zes miljoen jaar (toen de voorouders van de mens afsplitsten van de andere mensapen) gedupliceerd zijn. Gensequentietechnieken voeren in feite een zoekactie uit op een bepaalde basenreeks (basen zijn de vier chemische ‘letters’ van DNA). Dat is de reden dat de duplicaten pas kort geleden ontdekt zijn. De duplicaten lijken namelijk bijna letter voor letter op het origineel.
Pas in de jaren na 2007 zijn onderzoekers er in geslaagd met nieuwe technieken deze duplicaten, die alleen in hominiden voorkomen op te sporen. Er is nog bijna geen een van deze verdubbelingen verder onderzocht. SRGAP2 was de uitzondering, immers bekend is dat het gen invloed heeft op de hersenontwikkeling. Uiteraard maakte dit SRGAP2 het interessantste doel voor onderzoek voor Polleux en zijn collega’s: zou dit gen de sleutel zijn die verklaart hoe de mens ontstond? In de eerste stap bevestigde het onderzoek van het team inderdaad dat er twee meer dan 99% identieke kopieën, SRGAP2B en SRGAP2C, in ons chromosoom 1 voorkomen. Dit maakt dat het oorspronkelijke gen nu herdoopt is tot SRGAP2A.
Homo habilis is de eerste echt succesvolle Homo soort geweest en onze directe voorouder. Naar nu blijkt, was een verdubbeling van een enkel gen de oorzaak van de veel grotere intelligentie van deze vroege mensensoort. Bron: Wikimedia Commons/Lilliundfreya
Einsteinmuizen
Na gevoelige technieken te hebben ontwikkeld om deze duplicaten, met de in eiwitten vertaalde kopieën ervan, te vinden, onderzochten welke van de drie genkopieën het meeste actief was. Dit bleek slechts één te zijn, SRGAP2C. Het SRGAP2C eiwit bleek een verkorte versie van het oorspronkelijke SRGAP2 eiwit te zijn. Hoewel het SRGAP2’s vermogen mist om neuronale spines te laten rijpen, doet het wat anders: het remt de werking van het originele SRGAP2 eiwit.
Polleux en zijn groep namen de proef op de som door zich ontwikkelende muizenbreinen bloot te stellen aan SRGAP2C. Ze ontdekten dat de effecten op hersenontwikkeling dezelfde waren als het blokkeren van het SRGAP2 gen zelf. Het gevolg: de piramide-neuronen migreerden sneller en hadden veel langer tijd nodig om hun volledige set dendritische spines uit te laten lopen. Dit had een onverwacht effect: piramidevomige neuronen vormden utieindelijk veel meer uitlopers (en dus onderlinge dwarsverbindingen) dan normaal: net als menselijke piramidale neuronen.
Nog opmerkelijker: deze dendritische spines hadden ook de langere stelen die ook op menselijke piramidale neuronen voorkomen. Dit is ook nodig: de langere stelen zorgen, denken andere onderzoekers, voor een grotere onderlinge afstand, dus betere biochemische en elektrische isolatie van de verschillende verbindingen. zodat geen kortsluiting optreedt. Dit voorkomt toevallen, zoals epileptische aanvallen, aldus Polleux. “SRGAP2C schijnt belangrijk te zijn voor deze zeer belangrijke evolutionaire verandering.†En inderdaad blijken muizen met een verwijderd SRGAP2 gen te lijden aan stuiptrekkingen. Soortgelijke symptomen treden op in kinderen met zeldzame mutaties in het SRGAP2 gen.
Het ontstaan van Homo sapiens Opmerkelijk genmoeg was het niet SRGAP2C, maar het weinig actieve SRGAP2B dat het eerste verscheen, plm. 3,4 miljoen jaar geleden. Het actieve SRGAP2C gen verscheen een miljoen jaar later, rond de 2,4 miljoen jaar geleden. Het moment dat de eerste Homo soort, Homo habilis, ontstond. Homo habilis bleek een heel stuk slimmer dan zijn Australopithecus voorgangers, wat blijkt uit het gevonden gereedschap. Het gevolg van de late rijping van de spines, waardoor er meer verbindingen konden ontstaan in het brein van H. habilis. Vermoedelijk zijn er nog meer genen onder de dertig verdubbelde genen die mee hebben geholpen ons brein te maken tot wat het is. Zo zijn er nog meer sprongen in breingrootte bekend: de sprong van H. habilis naar H. ergaster (een verdubbeling tot 600 ml) en H. ergaster tot H. heidelbergensis en H. sapiens (rond de 1,3 tot 1,8 liter; H. sapiens neanderthalensis haalde zelfs 1900 ml). Deze worden dan ook onderzocht door Polleux en het lab van zijn collega Eichler. Er zijn geen tussenvormen bekend tussen H. ergaster en H. heidelbergensis. Zou ook hier een enkele genmutatie een grotere breingrootte en dus een nieuwe mensendsoort hebben opgeleverd?
Toekomtige behandeling voor autisme en schizofrenie? Autisme en schizofrenie zijn beide voorbeelden van ontwikkelingsstoornissen in de hersenen, die mogelijk nu beter begrepen kunnen worden. Van autisme en schizofrenie is bijvoorbeeld bekend dat er afwijkingen zijn in de onderlinge verbindingen van neuronen en ontwikkeling van synapsen. Tot nu toe bleek het zeer moeilijk kunstmatig autisme en schizofrenie in muizen op te wekken. Mogelijk lukt dit wel door kunstmatig genduplicaties zoals SRGAP2C op te wekken in muizen en zo belangrijke missende stukjes van de puzzel te vinden. “Humanisatie” van muizen, m.a.w. menselijke genen inbouwen in muizen, bleek in andere biowetenschappen zoals immunologie al nuttig, maar is nog niet vaak in de neurowetenschappen toegepast. Een andere onderzoeksrichting die beide labs willen uitpluizen, is onderzoeken of er een samenhang bestaat tussen veranderingen in deze dertig gedupliceerde genen en neurologische ontwikkelingsstoornissen. Mogelijk kunnen er met dit paradigma dan enkele raadselachtige witte plekken in ons begrip van menselijke ziekten worden opgelost.
Mensen volgen net als andere levende organismen op aarde een patroon van voortbestaan. Waar schildpadden hun schild gebruiken, leeuwen hebben ingezet op hun grote tanden en klauwen, gebruikt de mens voornamelijk het verstand om het beste voortbestaan te bepalen. Een verstand heeft echter een input nodig om mee te rekenen en dat is informatie. De informatie die mensen tot hun beschikking hebben bepaald in grote mate de acties van mensen om in hun ogen het beste voortbestaan voor zichzelf te bereiken. Door mensen bloot te stellen aan de “juiste” informatie kun je dus in grote mate het gedrag van mensen bepalen. Welkom in de wereld van de marketing, media manipulatie en politiek. Wellicht is het advies van Byron Katie, geloof niet alles wat je denkt, in dit licht wel het beste wat gegeven kan worden.
Informatie is het belangrijkste hedendaagse middel om grote groepen mensen te controleren
Evolutionair gezien kun je daarbij onderscheid maken in typen van informatie. Mensen zijn vanuit hun achtergrond gezien groepsdieren, zodra er vroeger een gevaar werd waargenomen door een lid van die groep werd deze informatie snel verspreid om zo het voortbestaan van de groep te vergroten. Deze waarschuwingen voor gevaar kunnen worden gezien als “slecht nieuws”. Groepsgenoten die snel reageerden op dit slechte nieuws hadden een grotere kans om de bedreiging te overleven dan groepsgenoten die vrolijk doorgingen met waar ze mee bezig waren, en dit slechte nieuws negeerden. Hiermee liepen ze een veel grotere kans verorbert te worden door de bedreiging en verdwenen hun genen al snel uit de populatie. Niet reageren op waarschuwingen (slecht nieuws) werd evolutionair dus direct bestraft. Van de andere kant, als een groepsgenoot een vijgenboom had gevonden vol met fruit, oftewel “goed nieuws” en groepsgenoten dit goede nieuws negeerden dan had dit evolutionair wellicht wel wat nadelen maar dat was veel minder sterk en direct dan niet reageren op slecht nieuws. Kortom evolutionair gezien is het logisch aan te nemen dat “slecht nieuws” belangrijker werd dan “goed nieuws”. En ziehier de waarschijnlijk instinctieve voorkeur van aandacht van de gemiddelde mens voor rampen, moord en verkrachtingen over nuttige uitvindingen, visionaire ideeën, en positieve toekomstvisies.
Angst is in dit licht gezien daarom waarschijnlijk het meest gemakkelijke manipulatiemiddel van de mens geworden. Mensen die bang zijn luisteren over het algemeen in ieder geval veel beter naar autoriteit en dit verklaart waarschijnlijk het succes en de functie van het journaal en de wereldwijde nieuwsmedia, die ons dagelijks voorzien van nieuwe porties moorden, oorlogen en bedreigingen.
Om mensen wat meer inzicht te geven hoe deze controle van mensen werkt door ze jouw versie van de “juiste informatie” aan te bieden, hieronder twee documentaires die hier dieper op in gaan. Als eerste Psywar, The real battlefield is your mind.
Daarnaast is BBC documentairemaker Adam Curtis iemand die vele prachtige documentaires heeft gemaakt. In de serie The Century of the Self gaat hij sterk in op hoe mensen via de PR vanuit de corporatocracy en de politiek gemanipuleerd werden en worden in onze democratische landen. Het is volgens hem een onmisbaar instrument. Hieronder het eerste deel van zijn 4 delige serie. De overige delen zijn online te bekijken via Topdocumentaryfilms.com.
Happiness Machines. Part one documents the story of the relationship between Sigmund Freud and his American nephew, Edward Bernays who invented Public Relations in the 1920s, being the first person to take Freud’s ideas to manipulate the masses.
Informatie zal waarschijnlijk altijd worden gebruikt om mensen proberen te manipuleren. Ik denk dat er maar weinig tussen ons zijn die dit zelf ook niet regelmatig gebruiken. Na het kijken van deze documentaires zijn we echter wellicht iets beter gewapend tegen dit soort manipulaties. Daarnaast denk ik dat de mensheid erbij gebaat zou zijn om zoveel mogelijk informatie te hebben die het voortbestaan van mensen bevordert en bij voorkeur dat deze informatie controleerbaar is door mensen zelf.
“Political language…
is designed to make lies sound truthful and murder respectable, and to give an appearance of solidity to pure wind.†~George Orwell
In deze driedelige documentaire serie van de BBC “Origins of Us”, neemt Alice Roberts ons mee op reis naar het verhaal van ons eigen lichaam. Ze laat aan de hand van kenmerken van ons huidige lichaam zien wat dit ons kan vertellen over de omstandigheden waaraan onze voorouders werden blootgesteld en zich aan moesten aanpassen. Ze zoekt verklaringen voor lichamelijke kenmerken zoals waarom mensen amper nog een vacht hebben en waarom baby`s bij mensen als je het vergelijkt met andere primaten standaard te vroeg geboren worden.
Deel 1: Botten, in dit deel wordt de evolutionaire reis van de mens bekeken aan de hand van ons skelet.
Deel 2: Ingewanden, hierin wordt duidelijk hoe onze ingewanden zich hebben aangepast aan het dieet van onze voorouders, hun voedselaanbod heeft evolutionair gezien een boel veranderingen teweeg gebracht. Zo zijn mensen bijvoorbeeld in staat veel beter zetmeel te verteren dan andere soorten mensapen. Ook lijkt voedsel een grote invloed te hebben gehad op de ontwikkeling van paarvorming bij mensen.
Deel 3: Hersenen, in dit laatste deel wordt ingegaan op het pronkstonk van de mensheid in de evolutionaire strijd om voortbestaan, onze hersenen. Wat zorgde ervoor dat onze hersenen zo groot konden worden, en heeft het naast voordelen ook nadelen? En wat is de rol van koken geweest op onze hersenomvang?
Een interessante vraag wellicht is hoe ons huidige leefmilieu onze lichamelijke evolutie vandaag de dag beïnvloed. Zijn het de mensen die het meest gevoelig zijn voor RSI waar tegenwoordig het sterkst tegen wordt geselecteerd? Hoe ziet de gemiddelde mens er over een 2 miljoen jaar uit? Speculatie is gewenst :-)
Het grootste deel van de geschiedenis van de aarde is er al leven,maar pas de laatste half miljard jaar, ongeveer tien procent van de geschiedenis van de aarde, is er echt meercellig leven. Dit wordt mooi weergegeven in deze grafisch uitgewerkte spiraal.
Alleen de laatste twee wentelingen van de twintig bestaat er meercellig leven.
De meeste evolutionair biologen geloven dat het leven zich lijkt te ontwikkelen tot ingewikkelder levensvormen, omdat er domweg meer mogelijkheden zijn voor een plantensoort of diersoort om ingewikkelder te worden dan om eenvoudiger te worden. Maar is dat de enige reden? Steeds meer gegevens pleiten voor het tegendeel.
Traditionele kijk: we zijn het product van toeval
Volgens de vooraanstaande paleontoloog wijlen Stephen J. Gould is evolutie een geheel door toeval gestuurd proces. Als een ander dier dan de voorouder van de dino’s de vernietigende ramp aan het einde van het Perm had overleefd, hadden zich nooit dino’s en dus ook nooit vogels ontwikkeld. De wereld zou er heel anders uit zien en mensen zouden waarschijnlijk niet voorkomen. De processen die ten grondslag liggen aan evolutie, het recombineren van genen, mutaties en veranderingen in de leefomgeving (waarvan extinction level event natuurrampen een extreem voorbeeld zijn), worden geheel door toeval gestuurd. We maken onszelf wijs dat we het toppunt van evolutie zijn, maar dat is onzin, aldus Gould. Onze voorouders hebben domweg meer geluk gehad dan uitgestorven soorten. Er zijn meer manieren om iets toe te voegen dan om iets weg te halen, daarom lijkt het alsof het leven steeds ingewikkelder wordt. De meeste evolutionair-biologen delen deze kijk. Maar klopt dat wel?
Kauwachtigen als de raaf zijn ongeveer even slim als apen.
Evolutionaire vooruitgang duidelijk waarneembaar
Als we als buitenstaander naar de ontwikkeling van leven kijken zien we een duidelijke ontwikkeling, een toename in complexiteit en verbetering in biologische functies. Ooit was alle leven eencellig. Nu bevatten de grootste organismen tientallen biljoenen cellen. Ook zijn er nu veel meer celtypen in een organisme, van één in een bacterie tot 120 in een zoogdier. De gemiddelde hersengrootte in hogere dieren is nu hoger dan ooit in de geschiedenis van de aarde. Een van de slimste dieren aan het einde van het tijdperk van de dino’s, de roofdino Troödon, had hersens zo groot als een duivenei. Er zijn nu meerdere soorten uit heel verschillende ordes, variërend van octopussen tot papegaaien, die een indrukwekkende intelligentie hebben ontwikkeld. Met als voorlopige hoogtepunt onze eigen soort, de voor zover we weten eerste soort die in staat is om een technisch geavanceerde samenleving op te bouwen.
Een klein groepje dissidente evolutiedeskundigen denkt daarom dat evolutionaire vooruitgang wel degelijk bestaat en formuleren het proces in theoretische termen. Ze hopen aan te kunnen tonen dat Gould er naast zat en dat bepaalde vormen van vooruitgang niet op toeval of illusie berusten, maar een logische en noodzakelijke ontwikkeling vormen. Slagen ze in hun opzet, dan betekent dit een ingrijpende wijziging in de bekende evolutietheorie.
Hiervoor geven ze vier argumenten.
Wat is vooruitgang?
Het eerste argument is: we moeten op een andere manier naar vooruitgang kijken. Niet alle vooruitgang is een toename in complexiteit. Vaak zelfs integendeel – veel parasieten zijn succesvol omdat ze lichaamsfuncties verliezen. Astrofysicus Eric Chaisson van Harvard denkt dat we uit moeten gaan van energiestroomdichtheid als maat voor progressie. Een ster als de zon produceert per gram bijvoorbeeld 0,2 microjoule per seconde, een kamerplant 300 tot 600 microjoule, meer dan duizend maal zoveel. Alleen omdat sterren zo groot zijn, schijnen ze zo helder. Het menselijk lichaam produceert 2000 microjoule per gram per seconde, jagers-verzamelaars 4000 microjoule per gram per seconde en onze moderne maatschappij 200 000 microjoule per gram per seconde (Complexity, vol 16, p 27). Op een logaritmische schaal zie je een duidelijk stijgende lijn.
Thermodynamica: complexiteit onvermijdelijk
Het tweede argument heeft betrekking op thermodynamica. De algemene teneur van de Tweede Hoofdwet van de thermodynamica is erg pessimistisch: elk gesloten systeem (zoals ons heelal) streeft naar maximale wanorde, dus wordt op den duur onleefbaar. Geen wonder dat veel mensen zich afvragen waarom er überhaupt leven is ontstaan. Immers, leven creëert orde waar eerst wanorde is. Het antwoord is: er zijn plaatsen in het heelal, zoals ons zonnestelsel, waar er een energiegradiënt is: de oppervlakte van de zon is veel heter dan het aardoppervlak (dat weer veel heter is dan de temperatuur van de ruimte). Dit vormt een bron van vrije energie die omgezet kan worden in complexiteit en orde.
Vleugels en intelligentie onvermijdelijk
Argument drie is convergente evolutie. Zowel octopussen, gewervelde dieren als vier andere diergroepen beschikken over vrijwel dezelfde cameraogen maar behoren tot totaal verschillende diergroepen. Zowel de nu uitgestorven pterodactylen, vleermuizen als vogels ontwikkelden vleugels. Klassieke voorbeelden van convergente evolutie: verschillende organismen in een vergelijkbare omgeving zullen zich toch op vergelijkbare wijze ontwikkelen. Klaarblijkelijk zijn veel evolutionaire uitkomsten niet toevallig maar onvermijdelijk en geldt dat ook voor dingen als gedachten, maatschappijen en technologieën. Al eerder genoemd is de ontwikkeling van opmerkelijk hoge intelligentie in sterk verschillende diersoorten. Kraaiachtigen en primaten behoren tot totaal verschillende diergroepen en kunnen gereedschappen gebruiken, bedrog plegen en ingewikkelde sociale groepen vormen. Kortom: waren wij mensen ze niet voorgeweest, dan hadden heel goed geëvolueerde kraaien of papegaaien in plaats van mensen dit onderwerp kunnen bespreken.
Sommige denkers hebben gespeculeerd over een intelligente dino-soort.
‘Catastrofes niet allesbepalend’
Argument vier is het weerleggen van catastrofisme, een geliefd argument van de school van Gould. Vernietigende natuurrampen als een asteroïdeinslag of een gammaflits die de aarde treft, laten maar enkele individuen in leven. Uiteraard zet dit de evolutie behoorlijk en onvoorspelbaar op zijn kop. Was de asteroïde die de dino’s wegvaagde niet neergekomen, dan waren er geen niches vrijgekomen voor zoogdieren en hadden zich geen slimme, gereedschap gebruikende aapachtigen kunnen ontwikkelen. Simon Conway Morris, paleontoloog van de Universiteit van Cambridge, weerlegt dit met een beroep op convergente evolutie. En inderdaad: de zoogdieren aan het einde van het Trias waren ongeveer even slim als Troödon. Intelligente dino’s zijn dus verre van onmogelijk – kraaien en papegaaien bewijzen dit.
Morris gaat verder. Stel, de rampasteroïde van Chicxulub had ons gemist. Dan, 30 miljoen jaar later, was alsnog het tijdperk van ijstijden begonnen en had het koude klimaat de dino’s teruggedrongen tot de tropen. Dit had alsnog ruimte opengelaten voor zoogdieren en vogels. Het gevolg: deze hadden zich alsnog kunnen ontwikkelen tot gereedschapsontwikkelde soorten en met de dino’s zou het net zo afgelopen zijn als met de mammoet, aldus hem. Overigens waren dino’s wel degelijk warmbloedig en zijn grote dieren in een koud klimaat juist in het voordeel.
Toch de kroon op de schepping?
Als deze vier argumenten overeind blijven, zou dit betekenen dat de evolutietheorie een stuk uitgebreider wordt. Vooruitgang wordt zo onvermijdelijk. Hoewel de einduitkomst niet te voorspellen is, zal deze toch in grote lijnen lijken op de wereld van nu. Een dergelijke nieuwe evolutietheorie zou ook korte metten maken met creationisme en intelligent design. Immers, er is nu een logische en natuurlijke verklaring voor de ontwikkeling van complexiteit zonder dat een beroep hoeft ter worden gedaan op een hogere of buitenaardse macht. Ook maakt dit onze rol anders. We zijn dan wel degelijk het onvermijdelijke hoogtepunt van een evolutionaire ontwikkeling.
